Bài 21. Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX

Thái độ của triều đình
Chiến
thắng
Cầu
Giấy
1883

Nhân dân ta chống Pháp
Triều
đình

Nhân
dân

Triều đình
phối hợp
cùng nhân
dân kháng
chiến

1/9/1858

Chủ
động
kháng
Xây chiến,
dựng
hình
phòng thức
tuyến

linh
Chí
hoạt
Hòa

17/2/1859

Kháng
chiến
ở
Đông
Nam
Kì và
Tây
Kí Nam
Hiệp Kì
ước
1862

Chiến
thắng
Cầu
Giấy
1873

Kí
Hiệp
ước
1874

23/2/1861,20/6/1867 20/11/1873

2 Hiệp
ước
1883,
1884

25/4/1883

Thời gian
Dựa vào biểu đồ em hãy nhận xét về tinh thần của nhân dân ta và thái độ của triều
đình trong kháng chiến chống Pháp?


Bài 21: Tiết 28
PHONG TRÀO YÊU NƯỚC CHỐNG
PHÁP CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM
TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ
XIX
I. Phong trào Cần Vương bùng nổ.
1. Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến
tại kinh thành Huế và sự bùng nổ của phong trào
Cần Vương.
2. Các giai đoạn phát triển của phong trào Cần
Vương.


I. Phong trào Cần Vương bùng nổ.
1. Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến
tại kinh thành Huế và sự bùng nổ của phong trào

Cần Vương.
a) Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến

+ Nguyên nhân.
- Đến năm 1884, Pháp cơ bản hoàn thành xâm
lược nước ta.
- Tiêu diệt phái chủ chiến do Tôn Thất Thuyết
đứng đầu.
- Vì vậy Tôn Thất Thuyết đã chủ động tấn công
Pháp tại kinh thành Huế.


Lược đồ kinh thành
Huế năm 1885

ng
Sô
Hư

- Sử cũ ghi: “ Kinh
thành Huế được xây
dựng những năm 18051820 là một thành
vuông, mỗi bề dài 2,5
km,một mặt giáp sông
Hương, ba mặt có hào
sâu, tường thành xây
bằng gạch, đá cao 10
m, trên mặt thành có
đủ trăm đại bác. Trong
thành có dư vạn binh

lính.

g
ơn


+ Diễn biến
Rạng sáng 5-7-1885
Tôn Thất Thuyết hạ
lệnh tấn công Pháp ở
đồn Mang cá và Tòa
khâm sứ.

+ Kết quả: Thất bại


Tôn Thất Thuyết và đoàn tùy tùng đưa vua Hàm Nghi
cùng Tam cung rời hoàng thành ra Tân Sở



b. Phong trào Cần Vương bùng nổ
+ Hoàn cảnh:

Bị thất bại, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi rời
kinh thành về Tân Sở ( QTrị). Tại đây Tôn T.T lấy
danh nghĩa vua Hàm Nghi ban chiếu cần vương
( 13-7-1885)
+ Mục đích: Kêu gọi sĩ phu, văn thân và nhân dân cả
nước đứng lên giúp Vua đánh Pháp khôi

phục nền độc lập dân tộc.
+ Ý nghĩa:

Chiếu Cần Vương đã tạo thành một phong trào vũ
trang chống Pháp, kéo dài liên tục 10 năm cuối thế
kỉ XIX.


2. Các giai đoạn phát triển của phong
trào Cần Vương.

Thảo luận

Nhóm 1: Tìm hiểu giai
đoạn 1 (1885-1888)
Nhóm 2: Tìm hiểu giai
đoạn 2 (1888-1896)

TG: 3 PHÚT


Các giai
đoạn

Lãnh
đạo
Lực
lượng
Địa bàn
K/n tiêu

biểu
Kết quả

Giai đoạn 1
(1885-1888)

Giai đoạn 2
(1888-1896)


Giai đoạn 1(1885-1888)
Vua Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết
Lãnh đạo
Lực Lượng
Địa bàn
K/N
tiêu biểu
Kết quả

Đông đảo nhân dân tham gia.
Phạm vi rộng lớn nhất là ở Bắc
Kì và Trung Kì.
Mai Xn Thưởng;Phạm Bành, Đinh
Công Tráng;Ng Thiện Thuật…
Cuối năm 1888
vua Hàm Nghi bị
TÔN THẤT THUYẾT(1835-1913)
bắt và bị đày sang Angiêri.

Đêm 30-10-1888


Vua Hàm Nghi
và cô dâu
Marcelle Laloe

Đám cưới vua Hàm Nghi


Giai đoạn 2(1888-1896)
Lãnh đạo
Lực Lượng

Các văn thân, sĩ phu yêu nước.

Địa bàn

Đông đảo các tầng lớp nhân dân.
Thu hẹp, quy tụ thành những
trung tâm lớn chủ yếu ở vùng núi,
trung du.

K/N
tiêu biểu

K/n Hùng Lĩnh, Hương Khê . . .

Kết quả

Đầu 1896 phong trào Cần Vương
chấm dứt


1

V
H A

2
3

I
C

4
A

Ầ
N

6
7

T

Ô

N T

H

A

I

Đ O

N V

Ư

Ơ

G I
L

5

Ă

N T

Ự

C

L

Ư

G I Ê
M A N
H

Ấ T

 N
Ạ N

N
Ợ

R I
G C
T

G
N

G

Á

H U

Y

Ế T

Có 8 chữ cái,Pháp đã tăng thêm ….quân sự để loại phái chủ chiến
và siết chặt bộ máy kìm kẹp?

Có
711chữ
chữ
cái,
khái
niệm
chỉ
những
người
trí
thức
đỗ
đạtNam
phong
kiến?
68chữ
chữ
cái,
1tên
trong
phong
2 của
nơi
trào
phái
yêu
chủ

nước
chiến
của
phản
nhân
công
dân
Việt
Pháp
ởchia
kinh
cuối
thành
thế
kỉHuế?
XIX
Có
chữ
cái,
tên
một
người
đứng
đầu
phái
chủ
chiến
ởthời
kinh
thành

Huế?
Có
Có
Có
7713
chữ
cái,
cái,
cái,
là
tên
tên
phong
thật
quốc
trào
gia
một
Cần
thực
người
Vương
dân
lãnh
Pháp
từ đạo
1885đưa
phong
vua
1896

Hàm
trào
Cần
Nghi
làm
Vương?
…?
đi
đày?

CHÌA KHÓA
Ư

N

G

L

Ị

C

H


Nội dung

Giai đoạn 1(1885-1888)

Vua Hàm Nghi, Tôn Thất
Lãnh đạo Thuyết cùng các văn thân, sĩ
phu.
Lực lượng Đông đảo các tầng lớp nhân
tham gia dân, có cả đồng bào các dân
tộc thiểu số.
Địa bàn Rộng khắp, nhưng chủ yếu
là ở Trung kì và Bắc kì.
Cuộc k/n Khởi nghĩa Bãi Sậy, Ba Đình,
tiêu biểu Hương Khê…
Kết quả

Giai đoạn 2 (1888-1896)
Các văn thân, sĩ phu yêu nước.

Đông đảo các tầng lớp nhân
dân.
Thu hẹp, trọng tâm chuyển về
vùng núi, trung du.
Khởi nghĩa
Hùng Lĩnh.

Hương

Khê,

Gây cho pháp nhiều khó Đầu 1896 k/n Hương Khê bị
khăn. Năm 1888 Vua Hàm dập tắt, phong trào Cần
Nghi rơi vào tay Pháp và bị Vương cũng chấm dứt.
lưu đày sang Angieri.

Vua Hàm Nghi
(1884-1885)
Năm sanh, năm mất: 1872-1943
Giai đoạn trị vì: 1884-1885
Niên hiệu: Hàm Nghi
Tên Húy: Nguyễn Phúc Minh,
Nguyễn Phúc Ưng Lịch

Vua Hàm Nghi
(1872-1943)


Nguyễn Phúc Ưng Lịch lên ngôi năm 1884 - chưa
đầy 14 tuổi - lấy niên hiệu là Hàm Nghi. Nhưng
chỉ một năm sau đã rời bỏ ngai vàng chạy ra Tân
Sở lãnh đạo Phong trào Cần Vương chống lại
thực dân Pháp.
Sau hơn ba năm nằm gai nếm mật trên các chiến
khu tại vùng sơn cước các tỉnh Quảng Trị,
Quảng Bình và Hà Tĩnh, nhà vua bị Pháp bắt rồi
đày sang Algérie năm 1888, lúc đó mới 18 tuổi.
Nhà vua từ trần ngày 28 tháng 11 năm Nhâm
Ngọ, tức là ngày 4 tháng 1 năm 1944 tại Alger
sau 55 năm sống cuộc đời lưu đày, không hề
được gặp lại bất cứ một người bà con họ hàng
thân thích nào.

Chiếu Cần vương

Vua Hàm Nghi
(1872-1943)


Tân Sở

(13-7-1885)

Chú giải
Nơi ban Chiếu
Cần Vương

Trích “Chiếu Cần Vương”
“Từ xưa, kế chống giặc không
ngoài 3 điều: đánh, giữ, hòa…
Nước ta gần đây ngẫu nhiên gặp
nhiều việc. Trẫm tuổi trẻ nối ngôi,
không lúc nào không nghĩ đến việc
tự cường tự trị. Kẻ Tây ngang bức,
hiện tình mỗi ngày một quá thêm.
Hôm trước chúng tăng thêm binh
thuyền đến, buộc theo những điều
mình không thể làm được;ta chiếu
lệ thường khoản tiếp chúng không
chịu nhận thứ gì.…Phàm những
người cùng được chia mối lo này
cũng đã dư biết.Biết thì phải tham
gia công việc….”

“ Với Tôn Thất Thuyết không
chấp
nhận
một sự
thỏa– hiệp
- Tôn
Thất
Thuyết
(1835
1913)
nào,
Ông coi
các(Huế)
quan là
lại người
thỏa
quê
ở Xuân
Long
hiệphoàng
như kẻtộc,
thù từng
của dân
trong
giữtộc…
nhiều
mộtquan
đạo đức

lớn đãSau
bộckhi
lộ rõ
chức
lớn nhỏ.
vua
trong
hoàn
cảnh
của 3
Tự rệt
Đức
mất,mọi
ông
là một
trong
ông,đại
đóthần,
là sựgiữ
gắnchức
bó lạ
phụđời
chính
lùng giữa
tổ quốc
Thượng
thưđời
Bộ ông
binhvới
nắm

quyền
“rõ quân
ràng Tôn
Thất Thuyết
chỉ huy
đội.Năm
1883không
giao
1884,
triềumuốn
đình kí
cácthiệp
hiệpvới
ước
chúng
ta (Pháp),
bộc thực
lộ sự
thừa
nhận
nền đô ông
hộ của
ghét
khôn cùng
đốingười
với
dâncăm
Pháp.
Nhưng
ông là

chúng
ta trong
trong mọi
hoàn
cảnh.
chủ
chiến
triều,
ra sức
Chúng
ta cólượng
thể nóiđểrằng,
ông
chuẩn
bị lực
đánh
căm ghét chúng ta đó là quyền
T«n thÊt thuyÕt (1835-1913) Pháp giành lại chủ quyền.
và bộn phận của ông”


CỦNG CỐ BÀI HOC:
Em hãy so sánh hai
giai đoạn phát triển
của phong trào Cần
Vương?


Lợc đồ những địa điểm diễn ra các
Cuộc khởi nghĩa trong phong trào

Cần Vơng (1885-1888)

Nguyờn Thin Thut

Khi ngha Bói Sy
ng Vn

Phm Bnh, inh Cụng Trỏng
Khi ngha Ba ỡnh
65
188

Kiu,
c Ng

Phan ỡnh Phựng, Cao Thng
Qung
Trch

Tõn S
(13-7-1885)

Khi ngha Hng Khờ

ng Hi

HU Ca Thun An
Nng

Q

n
Ho

gS

a

Bỡnh Sn
Qung Ngói

Chỳ gii

Bỡnh nh

Sụng Cu

Chiu Cn Vng
Cuc k/ngha trong
ptro C. Vng

Tuy Hũa
Nha
Trang

Phan
Thit

Q

g
n
Tr

Sa

Mai Xuõn
Thng


Lợc đồ những địa điểm diễn ra các
Cuộc khởi nghĩa trong phong trào
Cần Vơng (1888 -1896)
Khi ngha Hựng Lnh ca
Tng Duy Tõn v Cao in

6-

Khi ngha Hng Khờ
1885 - 1896

5
188

H Tnh
Qung
Trch

ng Hi

HU Ca Thun An
Nng

Q

ng

Tr

Sa

Phan đình phùng (1847-1895