Bài 26-Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỷ XIX

Soạn ngày: 19.02 Tuần 24
Dạy ngày: 20.02 TIẾT 40 Bài 26
PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP
TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX
(Tiết 1)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Học sinh cần nắm các yêu cầu sau đây:
1. Kiến thức:
Nguyên nhân và diễn biến vụ binh biến kinh thành Huế 5/7/1885, từ đó là mở đầu
của PT Cần vương chống pháp cuối TKXIX
Những nét khái quát nhất của PT Cần Vương ( 1885-1896)
Vai trò của văn thân, sĩ phu yêu nước trong phong trào Cần Vương.
2.Kỹ năng:
Rèn luyện cho học sinh kĩ năng sử dụng bản đồ để tường thuật trận đánh
Biết chọn lọc những tư liệu lịch sử để tường thuật những cuộc khởi nghĩa và sự
kiện tiêu biểu
3.Tư tưởng:
GD học sinh lòng yêu nước, tự hào dân tộc
Trân trọng và biết ơn những văn thân sĩ phu yêu nước đã hy sinh vì dân tộc.
II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:
1.Thiết bị – tài liệu:
Lược đồ vụ binh biến Kinh thành Huế
Chân dung vua Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết
Bảng phụ, phiếu học tập.
2. Phương án: Học sinh học tập trên lớp thông qua các hoạt động: cá nhân, lớp, nhóm
nhỏ
3. Học sinh: Chuẩn bị theo hướng dẫn của tiết trước
III . CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
1. Ổn định: 1’
2. Kiểm tra bài cũ ( 3’) GV nêu câu hỏi và gọi từ 1 đến 2 HS trả lời các nội dung sau:
Câu hỏi:
-Nêu nội dung hiệp ước Pa tơ nốt ? Có gì khác với Hacmăng ?

-Vì sao Pháp ký Hiệp ước Patơnốt với nhà Nguyễn ?
Đáp án:
- Cơ bản giống hiệp ước Hac-măng, chỉ khác là trả lại Bình thuận và Thanh – Nghệ –
Tĩnh cho Trung kì
- Mục đích : Xoa dịu sự căm phẩn của nhân dân và mua chuộc triều đình Huế
3. Giới thiệu bài mới : ( 1’ )
Sau hiệp ước 1884, nội bộ triều đình càng thêm mâu thuẩn, phái chủ chiến hành động,
triều đình hoàn toàn đầu hàng. Nhân dân tiếp tục kháng chiến dưới ngọn cờ Cần vương .
TG
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS KIẾN THỨC CẦN ĐẠT
16’ HOẠT ĐỘNG 1 :
NGUYÊN NHÂN, DIỄN BIẾN CỦA CUỘC PHẢN
CÔNG KINH THÀNH HUẾ
I. Cuộc phản công của
phái chủ chiến tại
kinh thành Huế. Vua
GV nêu câu hỏi định HS đọc to nội dung SGK
hướng và gợi nội dung
kiến thức tiết trước:
H: Sau khi vua Tự Đức
chết thì nội bộ triều đình
Huế phân hoá như thế nào ?
GV: Triều đình phân hoá
thành 2 phái: Chủ hoà và
chủ chiến tiếp tục mâu
thuẩn.
H: Phe chủ chiến có những
hành động gì ?
GV Chủ chiến do Tôn Thất
Thuyết đứng đầu hành

động quyết liệt
GV: Giới thiệu ảnh “Tôn
Thất Thuyết”
⇒ Thượng thư bộ binh,
thành viện hội đồng phụ
chính (giúp vua lo việc
nước )
H: Chuẩn bị như thế nào ?
GV hướng dẫn HS xem
ảnh vua Hàm Nghi⇒Lúc
này khi lên ngôi chỉ mới
14 tuổi nhưng là người rất
yêu nước, thương dân .
H: Vì sao Tôn Thất Thuyết
quyết định lập Hàm Nghi
mới 14 tuổi làm vua ?
GV: Hàm Nghi còn nhỏ
tuổi, Tôn Thất Thuyết sẽ dễ
điều đình.
HS: Trả lời:
-Phân hoá thành 2 phe
-Phe chủ chíên tích cực
chuẩn bị...
-Phe chủ hoà cam tâm làm
tay sai cho Pháp
HS: Nuôi hy vọng sẽ
giành lại chủ quyền đất
nước từ tay Pháp khi có
điều kiện .
HS:+Xây dựng căn cứ ở

Tân sở (Quảng trị )chuẩn
bị lực lượng, khí giới,
lương thảo...
+ Lập Lập các đồn sơn
phòng ,
+Xây dựng đội quân
“Đoàn kiệt”, “Phấn nghĩa”
...
+ Thủ tiêu phần tử thân
Pháp ... đưa Ưng Lịch lên
ngôi (Hàm Nghi)
HS: -Dễ điều đình...
-Là người có tư tưởng
chống Pháp...
Hàm Nghi ra “Chiếu
Cần vương”
1. Cuộc phản công
của phái chủ chiến ở
Huế 7.1885
- Sau H.Ư Patơnốt,
phe chủ chiến do Tôn
Thất Thuyết đứng đầu
nuôi hy vọng giành lại
chủ quyền từ tay
Pháp.
-Chuẩn bị:
+Xây dựng căn cứ ở
Tân sở (Quảng Trị)
chuẩn bị lực lượng,
khí giới, lương thảo...

+ Thủ tiêu phần tử
thân Pháp ... đưa Ưng
Lịch lên ngôi (Hàm
Nghi)

Hơn nữa Hàm Nghi là
người có tư tưởng chống
Pháp đến cùng, có tinh thần
yêu nước...
H: Dựa vào đâu mà phe chủ
chiến lại quyết định chống
Pháp đến cùng ?
⇒Làm chỗ dưạ, cổ vũ,
động viên cho phe chủ
chiến hành động .
H: Trước hành động quyết
liệt của Tôn Thất Thuyết,
Pháp phản ứng như thế
nào ?
GV: Pháp uy hiếp trắng
trợn phe chủ chiến, tìm mọi
cách bắt cho được Tôn Thất
Thuyết
⇒ Tình hình hết sức căng
thẳng .
H: Trước tình hình đó, phe
chủ chiến quyết định như
thế nào ?
Phe chủ chiến quyết định
nổ súng trước giành thế

chủ động
GV: Quá trình phản công
được diễn ra như thế nào ?
GV treo lược đồ và yêu cầu
HS tóm tắt diễn biến, trình
bày trên lược đồ.
GV: Trình bày trên lược
đồ:
+Đêm 4 rạng 5/7/1885, Tôn
Thất Thuyết hạ lệnh tấn
công đồn Mang Cá....
+Pháp rối loạn nhưng kịp
củng cố tinh thần và phản
công...
+Cuộc phản công thất bại,
Tôn Thất Thuyết cõng Hàm
Nghi lên Tân Sở. Pháp truy
kích, tàn sát hàng trăm
HS: + Tôn Thất Thuyết
đang giữ trong tay quân
đội
+ Phong trào chống
Pháp trong nhân dân đang
phát triển mạnh
HS: Pháp rất lo sợ → lập
tức cử Cuốc-Xi kéo quân
từ Bắc vào kinh thành Huế
với mục đích bắt Tôn Thất
Thuyết, dập tắt phong trào
kháng chiến trong triều

đình
HS: Phe chủ chiến quyết
định nổ súng trước .
HS tóm tắt diễn biến và
trình bày trên lược đồ
HS theo dõi, lĩnh hội kiến
thức, chốt nội dung
-Thái độ của Pháp: lo
sợ tìm cách tiêu diệt
phe chủ chiến
=> Tình thế hết sức
căng thẳng, phái chủ
chiến quyết định tấn
công trước để giành
thế chủ động.
- Đêm mồng 4 rạng
5.7.1885 Tôn Thất
Thuyết hạ lệnh tấn
công Pháp ở đồn
Mang cá và tòa Khâm
sứ nhưng thất bại.
người dân vô tội...
GV: Vì sao TT Thuyết đưa
Hàm Nghi lên Tân Sở, tại
đây có những hoạt động
gì.... chúng ta tìm hiểu ở
phần 2. chuyển hoạt
động
HS lĩnh hội kiến thức.
19’ HOẠT ĐỘNG II

TÌM HIỂU PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG
2. Phong trào Cần
Vương bùng nổ và
GV hướng dẫn HS tìm hiểu
nguyên nhân và giải thích
khái niệm phong trào Cần
Vương:
H: Phong trào Cần Vương
là gì ?
GV: Phong trào Cần Vương
là giúp vua cứu nước, bảo
vệ chế độ phong kiến.
H: Vì sao phong trào Cần
Vương bùng nổ ?
Gợi ý: Sau vụ loạn kinh
thành Huế thất bại Tôn
Thất Thuyết có hoạt động
gì ?
GV: Sơ kết lại nội dung cơ
bản của câu hỏi → rút ra
kiến thức chính về hoàn
cảnh ra đời.
H: Thái độ của nhân dân
như thế nào ?
GV: Nhân dân yêu nước
hửng ứng mạnh mẽ khắp
Trung kỳ và Bắc kỳ...
H: Các cuộc khởi nghĩa do
tầng lớp nào lãnh đạo ?
GV: Do tầng lớp văn thân

và sĩ phu lãnh đạo.
H: Văn thân và sĩ phu giống
và khác nhau như thế nào ?
=> là tầng lớp trí thức nho
học, khác là đỗ đạt khoa cử
và chưa qua khoa cử.
H: Em suy nghĩ gì về việc
HS làm việc cá nhân, trả lời
tự do về nguyên nhân bùng
nổ của phong trào Cần
Vương
HS nêu nghĩa từ Cần
Vương: giúp vua
HS Thảo luận
+ Đưa Hàm Nghi ra Tân Sở
(Quảng Trị)
+ Ra chiếu Cần Vương
+ Xây dựng căn cứ mới để
phát triển phong trào ở làng
Phú Gia huyện Hương khê
Hà tĩnh
HS: Nhân dân hửng ứng
mạnh mẽ khắp Trung-Bắc
kỳ...
HS: Do văn thân lãnh đạo
HS so sánh giữa văn thân
và sĩ phu
HS: Vì về cơ bản chiếu Cần
Vua Hàm Nghi hạ chiếu
Cần vương ?

GV: Đây là lời kêu gọi nhân
dân hết lòng giúp vua cưú
nước, nhưng thực chất của
phong trào Cần vương là
phong trào đấu tranh chống
ngoại xâm của nhân dân,
dưới ngọn cờ của một ông
vua yêu nước, phát huy
truyền thống nho học ->
giáo dục trung với Đảng
hiếu với dân
H: Phong trào Cần vương
diễn ra có mấy giai đoạn ?
GV: Khái quát lại diễn biến
2 giai đoạn chính của phong
trào: giai đoạn 1: 1885-1888
(giai đoạn phong trào mang
nghĩa thực là giúp vua cứu
nước) giai đoạn 2: 1889-
1896 (phong trào chuyển
thành phong trào yêu nước
chống Pháp dưới sự khởi
xướng của ông vua yêu
nước)
H: Có nhận xét gì về giai
đoạn đầu của phong trào
Cần vương ?
GV gợi ý : mức độ ?
điạ bàn ?
H: Ở Bình định chúng ta có

những cuộc khởi nghĩa
nào ?
GV giáo dục tư tưởng, ...
qua tấm gương Tăng Bạt
Hổ, Mai Xuân Thưởng...
H: Kết cục giai đoạn 1 như
thế nào ?
GV kể chuyện vua Hàm
Nghia và thầy giáo Nguyễn
vương thể hiện Việc gắn bó
quyền lợi của triều đình với
việc gắn bó quyền lợi của
dân tộc → thúc đẩy, cổ vũ
nhân dân tham gia kháng
chiến
HS: 2 giai đoạn
+ Giai đoạn 1: 1885-1888:
Tôn Thất Thuyết mở rộng
căn cứ.....
+ Giai đoạn 2: 1889-1896:
sau khi vua Hàm Nghi bị
bắt và đày sang Angiêri ,
phong trào...
HS:
+ Mức độ: phát triển rộng
khắp với hàng loạt các cuộc
khởi nghĩa lớn nhỏ khác
nhau .
+Địa bàn: Rộng trong phạm
vi cả nước từ thành Nghệ

→ Quảng bình, Quảng
Ngãi, Bình Định...
HS lĩnh hội kiến thức.
lan rộng