Kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước qua kho bạc nhà nước Hải Dương (LV thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

VŨ NGỌC QUANG

KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG
CƠ BẢN TỪ NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

VŨ NGỌC QUANG

KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG
CƠ BẢN TỪ NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC HẢI DƯƠNG
Chuyên ngành: Quản trị kinh
doanh Mã số: 60.34.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐẠT

THÁI NGUYÊN - 2015


iii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
đƣợc sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả
nghiên cứu trong luận văn đƣợc tập hợp tại cơ quan Kho bạc Nhà nƣớc Hải
Dƣơng và chƣa từng đƣợc ai nghiên cứu và công bố trong bất cứ công trình
khoa học nào.
Ngƣời cam đoan

Vũ Ngọc Quang


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn sự hƣớng dẫn tận tình của
PGS.TS. Nguyễn Hữu Đạt - ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn tôi làm luận văn này
và các thầy cô giáo Phòng Đào tạo, Bộ phận sau Đại học - trƣờng Đại học
Kinh tế và QTKD - Đại học Thái Nguyên; các anh chị làm việc tại Kho bạc
Nhà nƣớc Hải Dƣơng đã giúp đỡ tôi hoàn thành bản luận văn này.
Sự giúp đỡ đã cổ vũ và giúp tôi nhận thức, làm sáng tỏ thêm cả lý luận
và thực tiễn về lĩnh vực mà luận văn nghiên cứu.
Luận văn là quá trình nghiên cứu công phu, sự làm việc khoa học và
nghiêm túc của bản thân, song do khả năng và trình độ có hạn nên không thể
tránh khỏi những khiếm khuyết nhất định.
Tôi rất mong nhận đƣợc sự quan tâm, đóng góp ý kiến của các thầy, cô
giáo và những độc giả đến đề tài này.
Tác giả

Vũ Ngọc Quang


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN...............................................................................................i
LỜI CẢM ƠN................................................................................................... ii
MỤC LỤC........................................................................................................iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................vi
DANH MỤC CÁC BẢNG..............................................................................vii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ..........................................................viii
MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài...........................................................................1
2. Mục tiêu cụ thể và nhiệm vụ chung..............................................................2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu...........................................................2
4. Đóng góp mới của đề tài..........................................................................3
5. Bố cục của luận văn.......................................................................................3
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KIỂM SOÁT
CHI ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGÂN SÁCH
NHÀ NƢỚC QUA HỆ THỐNG KHO BẠC NHÀ NƢỚC..............4
1.1. Cơ sở lý luận về kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách
Nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc............................................................4
1.1.1. Chi đầu tƣ xây dựng cơ bản và sự cần thiết của kiểm soát chi
đầu tƣ xây dựng cơ bản...........................................................................4
1.1.2. Nguyên tắc chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn Ngân sách
nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc.........................................................15
1.1.3. Điều kiện, căn cứ, quy trình thanh toán vốn đầu tƣ xây dựng cơ
bản từ nguồn Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc nhà nƣớc..................19
1.1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác kiểm soát chi đầu tƣ xây

dựng cơ bản từ nguồn vốn Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc
nhà nƣớc................................................................................................31


1.2. Cơ sở thực tiễn về kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ Ngân
sách nhà nƣớc qua Kho bạc nhà nƣớc..................................................35
1.2.1. Kinh nghiệm thực tiễn kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ
Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc nhà nƣớc của một số nƣớc,
địa
phƣơng và bài học.................................................................................35
1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Hải Dƣơng...................................38
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...........................................41
2.1.

u...................................................................................41
ƣơ..................................................................................................41

2.2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin............................................................41
2.2.2. Phƣơng pháp xử lý thông tin.................................................................41
2.2.3. Phƣơng pháp phân tích thông tin..........................................................42
2.2.4. Phƣơng pháp chuyên gia.......................................................................42
2.2.5. Phƣơng pháp đồ thị...............................................................................42
2.2.6. Phƣơng pháp điều tra, phỏng vấn...........................................................43
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu.................................................................43
2.3.1. Chỉ tiêu về hiệu quả kinh tế xã hội........................................................43
2.3.2.

ƣ..........43

Chƣơng 3. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƢ XÂY

DỰNG CƠ BẢN TỪ NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ
NƢỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC HẢI DƢƠNG..................44
3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................ 44
3.2. Quá trình hình thành và phát triển của KBNN Hải Dƣơng..................47
3.3. Thực trạng công tác kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn
vốn Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc nhà nƣớc Hải Dƣơng...............50
3.3.1. Các văn bản hƣớng dẫn thực hiện kiểm soát thanh toán chi đầu
tƣ XDCB từ nguồn vốn NSNN qua Kho bạc nhà nƣớc.......................50


3.3.2. Công tác kiểm soát thanh toán vốn ĐTXDCB từ nguồn

vốn

NSNN qua KBNN Hải Dƣơng.............................................................51
3.3.3. Đánh giá chung công tác kiểm soát chi ĐTXDCB từ nguồn vốn
NSNN qua KBNN Hải Dƣơng trong thời gian qua..............................70
Chƣơng 4. HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI ĐẦU
TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC HẢI DƢƠNG.................................83
4.1. Phƣơng hƣớng, mục tiêu, Cơ hội và những thách

thức để thực

hiện nhiệm vụ kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân
sách nhà nƣớc qua kho bạc nhà nƣớc giai đoạn 2015-2020.................83
4.1.1. Phƣơng hƣớng......................................................................................83
4.1.2. Mục tiêu.................................................................................................86
4.1.3. Cơ hội và những thách thức...................................................................87
4.2. Một số giải pháp hoàn thiện kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng cơ bản

từ Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc nhà nƣớc Hải Dƣơng giai
đoạn
2015-2020 .............................................................................................. 88
4.2.1. Các giải pháp về cơ chế chính sách.......................................................88
4.2.2. Các giải pháp tổ chức thực hiện............................................................ 91
4.3. Một số kiến nghị.....................................................................................102
4.3.1. Kiến nghị với Nhà nƣớc......................................................................102
4.3.2. Kiến nghị với Bộ Tài chính.................................................................103
4.3.3. Kiến nghị với Kho bạc nhà nƣớc........................................................104
4.3.4. Kiến nghị với UBND tỉnh Hải Dƣơng................................................105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 110
PHỤ LỤC..................................................................................................... 113


viii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BQLDA

Ban quản lý dự án

ĐTXDCB

Đầu tƣ xây dựng cơ bản

XDCB

Xây dựng cơ bản

NSNN

Ngân sách Nhà nƣớc

NSTW

Ngân sách Trung ƣơng

NSĐP

Ngân sách địa phƣơng

KBNN

Kho bạc Nhà nƣớc

UBND

Ủy ban Nhân dân

TABMIS

Hệ thống Thông tin Quản lý
Ngân sách và Kho bạc

TTVĐT

Thanh toán vốn đầu tƣ


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1:

Kết quả thu chi NSNN qua KBNN Hải Dƣơng giai đoạn từ
năm 2009 - năm 2013..................................................................47

Bảng 3.2:

Tình hình chi đầu tƣ XDCB từ nguồn vốn NSNN qua
KBNN Hải Dƣơng năm 2009 - 2013..........................................56

Bảng 3.3:

Tổng hợp tỷ lệ giải ngân vốn ĐTXDCB theo quý......................59

Bảng 3.4:

Tổng hợp tạm ứng vốn ĐTXDCB chƣa thu hồi qua các năm
2009 - 2013..................................................................................61

Bảng 3.5:

Nợ thanh toán khối lƣợng XDCB giai đoạn 2009 - 2012...........63

Bảng 3.6:

Tổng hợp tình hình từ chối thanh toán chi đầu tƣ XDCB qua
KBNN Hải Dƣơng giai đoạn 2009-2013....................................64

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ1.1:

Quy trình kiểm soát thanh toán vốn đầu tƣ XDCB qua KBNN..30

Sơ đồ 3.1:

Tổ chức bộ máy KBNN Hải Dƣơng.........................................48

Biểu đồ 3.1: Kết quả giải ngân vốn ĐTXDCB qua KBNN Hải Dƣơng
giai đoạn 2009 - 2013................................................................57
Biểu đồ 3.2: Khách hàng với việc nắm bắt quy trình TTVĐT......................67
Biểu đồ 3.3: Hồ sơ, tài liệu và thời gian xử lý chứng từ của QTTTVĐT......67


11
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong tiến trình xây dựng, phát triển nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng
xã hội chủ nghĩa, công cụ chính sách quản lý vĩ mô của Nhà nƣớc nói chung,
công cụ chính sách tài chính nói riêng, đặc biệt là việc sử dụng vốn đầu tƣ
xây dựng cơ bản (ĐTXDCB) của Ngân sách nhà nƣớc (NSNN) có vai trò hết
sức quan trọng. ĐTXDCB là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu
trong quá trình xây dựng và phát triển đất nƣớc, nhất là đối với những nƣớc
đang phát triển nhƣ Việt Nam.
Trong những năm qua, cùng với sự phát triển của đất nƣớc, tỉnh Hải
Dƣơng đã nhận đƣợc sự quan tâm của Đảng, Chính phủ trong tất cả các lĩnh
vực, đặc biệt là lĩnh vực ĐTXDCB. Tổng vốn đầu tƣ toàn xã hội trên địa bàn
tỉnh Hải Dƣơng trung bình hàng năm hàng ngàn tỷ đồng, trong đó phần lớn là
vốn NSNN. Nhiều dự án hoàn thành bàn giao đƣa vào khai thác, sử dụng đã

phát huy đƣợc hiệu quả góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao đời
sống vật chất, tinh thần của nhân dân trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng. Xác định
đƣợc tầm quan trọng đó trong những năm qua việc quản lý và sử dụng nguồn
vốn đầu tƣ đã đƣợc tỉnh Hải Dƣơng đặc biệt quan tâm, chỉ đạo, tổ chức thực
hiện hiệu quả, đặc biệt là công tác kiểm soát chi NSNN qua Kho bạc nhà
nƣớc (KBNN) đã đạt đƣợc nhiều kết quả và có những chuyển biến tích cực;
cơ chế quản lý chi NSNN ngày càng đƣợc hoàn thiện, rõ ràng và chặt chẽ
hơn, công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN ngày một chặt chẽ và hiệu quả
hơn. Kết quả công tác kiểm soát của KBNN về chi NSNN đã góp phần quan
trọng trong việc sử dụng vốn NSNN hiệu quả hơn thúc đẩy sự phát triển kinh
tế - xã hội của địa phƣơng. Tuy nhiên đây đó vẫn còn thất thoát vốn
ĐTXDCB, hiệu quả sử dụng đồng vốn ngân sách trong ĐTXDCB chƣa cao,
gây lãng phí nguồn lực tài chính quốc gia. Tình trạng trên do nhiều nguyên
nhân khác nhau, cơ chế chính sách còn một số bất cập, dễ phát sinh tiêu cực,
cán bộ làm nhiệm vụ chi ĐTXDCB tại các đơn vị thụ hƣởng NSNN còn có
tình trạng chƣa am hiểu đầy đủ về quản lý NSNN và chƣa đƣợc đào tạo đồng


đều… Do vậy quản lý, kiểm soát chi vốn ĐTXDCB đóng vai trò rất quan
trọng và việc hoàn thiện kiểm soát chi vốn ĐTXDCB từ NSNN qua KBNN là
cần thiết, cấp bách trong giai đoạn hiện nay.
Xuất phát từ yêu cầu nêu trên, đề tài: “Kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ
bản từ nguồn vốn Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước Hải Dương”
đƣợc chọn làm luân văn tốt nghiệp để nghiên cứu nhằm góp phần đáp ứng yêu
cầu đó.
2. Mục tiêu cụ thể và nhiệm vụ chung
2.1. Mục tiêu cụ thể
Đề tài đi sâu nghiên cứu, đánh giá thực trạng về công tác kiểm soát
thanh toán vốn đầu tƣ XDCB từ NSNN qua KBNN Hải Dƣơng trong giai
đoạn 2009-2013. Từ đó chỉ ra các hạn chế, nguyên nhân của hạn chế và đề

xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu
tƣ XDCB qua KBNN Hải Dƣơng để đáp ứng đƣợc yêu cầu hiện đại hóa
công tác quản lý, điều hành NSNN phù hợp với quá trình cải cách tài chính
công và các chuẩn mực, thông lệ quốc tế.
2.2. Nhiệm vụ chung
- Hệ thống hóa và làm rõ thêm những vấn đề lý luận về ngân sách nhà nƣớc,
kiểm soát thanh toán vốn đầu tƣ XDCB từ ngân sách nhà nƣớc.
- Làm rõ thực trạng công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tƣ XDCB từ ngân
sách nhà nƣớc tại KBNN Hải Dƣơng, qua đó đánh giá những mặt đƣợc và
những mặt còn hạn chế trong quá trình thực hiện kiểm soát thanh toán vốn
đầu tƣ XDCB qua KBNN Hải Dƣơng. Luận văn còn rút ra những bài học
kinh nghiệm có ý nghĩa thực tiễn.
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tƣ
XDCB từ ngân sách nhà nƣớc tại KBNN Hải Dƣơng, góp phần nâng cao chất
lƣợng công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tƣ XDCB qua KBNN.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu


Đối tƣợng nghiên cứu là hoạt động kiểm soát chi thanh toán vốn
ĐTXDCB từ nguồn NSNN qua KBNN tỉnh Hải Dƣơng.


3.2. Phạm vi nghiên cứu
-

: nghiên cứu nội dụng kiểm soát chi ĐT
.

-

: n

ĐTXDCB từ NSNN qua KBNN đối với các dự án do ngân sách Trung ƣơng
đầu và dự án do ngân sách địa phƣơng đầu tƣ (ngân sách tỉnh, ngân sách
huyện, ngân sách xã)
-

.
:

kiểm soát chi

ĐTXDCB từ vốn NSNN qua KBNN tỉnh Hải Dƣơng giai đọan
2013 và đề xuất giải pháp hoàn thiện
XDCB từ NSNN qua KBNN Hải Dƣơng cho giai đoạn 2015 - 2020.
4. Đóng góp mới của đề tài
- Về mặt lý luận: góp phần làm rõ thêm một số vấn đề lý luận về ĐT XDCB từ
nguồn vốn NSNN, về kiểm soát chi thanh toán ĐTXDCB từ NSNN qua
KBNN.
- Về mặt thực tiễn: đánh giá đƣợc thực trạng công tác kiểm soát chi ĐTXDCB
từ NSNN qua KBNN trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng, làm rõ những kết quả đạt
đƣợc, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân hạn chế; từ đó đề xuất giải
pháp có cơ sở nhằm hoàn thiện kiểm soát chi đầu tƣ XDCB từ NSNN qua
KBNN trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng đáp ứng yêu cầu phát triển.
5. Bố cục của luận văn
Bố cục của luận văn: ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu
tham khảo, luận văn gồm 4 chƣơng:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng
cơ bản từ ngân sách nhà nƣớc qua hệ thống Kho bạc nhà nƣớc.

Chương 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.
Chương 3. Thực trạng kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn
vốn Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc tỉnh Hải Dƣơng.
Chương 4. Hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ
Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc nhà nƣớc tỉnh Hải Dƣơng.


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KIỂM SOÁT CHI ĐẦU TƢ
XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
QUA HỆ THỐNG KHO BẠC NHÀ NƢỚC
1.1. Cơ sở lý luận về kiểm soát chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà
nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc
1.1.1. Chi đầu tư xây dựng cơ bản và sự cần thiết của kiểm soát chi đầu tư xây
dựng cơ bản
1.1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của đầu tư xây dựng cơ bản
 Khái niệm về đầu tư xây dựng cơ bản và chi đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn
ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước
* Khái niệm đầu tư xây dựng cơ bản:
Đầu tƣ là một hoạt động kinh tế của các chủ thể trong xã hội. Có nhiều
cách định nghĩa về đầu tƣ, theo Luật Đầu tƣ thì: Đầu tư là việc nhà đầu tư bỏ
vốn bằng các loại tài sản hữu hình hoặc vô hình để hình thành tài sản tiến
hành các hoạt động đầu tư theo quy định của Luật này và các quy định khác
của pháp luật có liên quan [22-trg1].Đầu tƣ xây dựng cơ bản trong nền kinh
tế quốc dân là một bộ phận của đầu tư phát triển, đây chính là quá trình bỏ
vốn để tiến hành các hoạt động XDCB nhằm tái sản xuất giản đơn và tái sản
xuất mở rộng ra các tài sản cố định trong nền kinh tế. Do vậy ĐT XDCB là
tiền đề quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của nền kinh tế
nói chung và của các cơ sở sản xuất kinh doanh nói riêng.
Đầu tƣ xây dựng cơ bản là một loại hình đầu tư nói chung, trong đó mục

đích bỏ vốn được xác định và giới hạn trong phạm vi tạo ra những sản phẩm
XDCB. Đó là cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế - xã hội như các nhà
máy, hệ thống giao thông, công trình thuỷ lợi, trường học, bệnh viện…
Vậy đầu tƣ xây dựng cơ bản là hoạt động chủ yếu tạo ra tài sản cố định
đưa vào hoạt động trong lĩnh vực kinh tế

- xã hội, nhằm thu được lợi ích với


nhiều hình thức khác nhau. ĐTXDCB trong nền kinh tế quốc dân đƣợc thực
hiện thông qua nhiều hình thức: xây dựng mới, cải tạo, mở rộng, hiện đại hoá
hay khôi phục tài sản cố định cho nền kinh tế.
Nói đến đầu tƣ là nói đến hoạt động bỏ vốn nhằm thu đƣợc nguồn lợi
lớn hơn trong tƣơng lai.
Nếu xét theo giác độ các kênh huy động: có vốn ĐTXDCB từ nguồn
NSNN và vốn ĐTXDCB ngoài NSNN:
Vốn ĐTXDCB từ nguồn vốn NSNN là các hoạt động ĐTXDCB sử dụng
nguồn vốn do NSNN đảm bảo chi trả.
Vốn XDCB ngoài NSNN là hoạt động ĐT XDCB sử dụng các nguồn vốn
ngoài NSNN để chi trả, nhƣ vốn tín dụng đầu tƣ phát triển, vốn vay các Ngân
hàng thƣơng mại, vốn đầu tƣ của các doanh nghiệp, vốn đầu tƣ khu vực dân
cƣ, vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài.
Dự án ĐT XDCB là một tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc bỏ
vốn để tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những cơ sở vật chất nhất định nhằm
đạt đƣợc sự tăng trƣởng về số lƣợng hoặc duy trì, cải tiến, nâng cao chất
lƣợng của sản phẩm hoặc dịch vụ trong khoảng thời gian xác định (chỉ bao
gồm hoạt động ĐT XDCB trực tiếp).
Ở mọi quốc gia, nguồn vốn đầu tƣ trƣớc hết và chủ yếu là từ tích luỹ của
nền kinh tế, tức là phần tiết kiệm sau khi tiêu dùng (gồm tiêu dùng cá nhân và
tiêu dùng của Chính phủ) từ GDP. Nguồn tích luỹ từ nội bộ nền kinh tế, xét về

lâu dài là nguồn đảm bảo cho sự tăng trƣởng và phát triển kinh tế một cách ổn
định, là điều kiện đảm bảo tính độc lập và tự chủ của đất nƣớc trong lĩnh vực
kinh tế cũng nhƣ các lĩnh vực khác. Ngoài nguồn vốn tích luỹ từ trong nƣớc,
các quốc gia còn có thể và cần huy động vốn đầu tƣ từ nƣớc ngoài để phục vụ
phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc.
* Khái niệm chi đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN
Chi đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN là quá trình sử dụng một
phần vốn tiền tệ đã đƣợc tập trung vào NSNN nhằm thực hiện tái sản xuất


giản đơn và tái sản xuất mở rộng tài sản cố định, từng bƣớc tăng cƣờng hoàn
thiện cơ sở vật chất kĩ thuật cho nền kinh tế.
* Khái niệm kiểm soát chi ĐTXDCB từ nguồn NSNN
Kiểm soát chi ĐTXDCB là việc cơ quan cấp phát kinh phí NSNN cho
ĐTXDCB thực hiện vai trò kiểm tra, giám sát toàn bộ các hoạt động, các
khoản chi từ NSNN cho đầu tư xây dựng công trình, mua sắm, lắp đặt thiết bị
gắn với công trình XDCB... đảm bảo chi đúng đối tượng, đúng mục tiêu của dự
án đã được duyệt, các khoản chi phải tuân thủ đúng chế độ quản lý tài chính
hiện hành, đúng định mức, đơn giá XDCB được cấp có thẩm quyền ban hành.
Kiểm soát chi không phải là công cụ quản lý riêng có của Nhà nƣớc, mà
bất kỳ thành phần kinh tế nào, trong bất kỳ hoạt động kinh tế nào cũng đều
phải kiểm soát để đảm bảo chi đúng nguyên tắc, đúng chế độ, tiết kiệm chi
phí với mục đích cuối cùng là sử dụng tối ƣu hiệu quả nguồn vốn.
* Quan niêm về Kho bạc nhà nước
Theo Quyết định số 108/2009/QĐ-TTg ngày 26/8/2009 của Thủ Tƣớng
Chính phủ thì: “Kho bạc nhà nước là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính, thực
hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về
quỹ NSNN, các quỹ tài chính nhà nước và các quỹ khác của Nhà nước được
giao quản lý; quản lý ngân quỹ; tổng kế toán nhà nước; thực hiện huy động
vốn cho NSNN và cho đầu tư phát triển qua hình thức phát hành trái phiếu

Chính phủ theo quy định của pháp luật”.
* Khái niệm kiểm soát chi ĐTXDCB từ nguồn NSNN qua KBNN
Kiểm soát chi đầu tƣ XDCB từ nguồn NSNN qua KBNN là việc KBNN
thực hiện kiểm tra, kiểm soát các khoản chi đầu tư XDCB từ nguồn NSNN
theo các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi tiêu do Nhà nước
quy định theo những nguyên tắc, hình thức và phương pháp quản lý tài
chính trong quá trình cấp phát, thanh toán và chi trả các khoản chi về
XDCB của NSNN.


KBNN thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình, giúp Bộ trƣởng Bộ Tài
chính trong việc kiểm soát các khoản chi NSNN đảm bảo đúng chế độ, tiêu
chuẩn định mức và đúng đối tƣợng.
 Đặc điểm của đầu tư xây dựng cơ bản
Đầu tƣ XDCB đƣợc biểu hiện thông qua sản phẩm của nó đó là công
trình xây dựng. “Công trình xây dựng là sản phẩm của công nghệ xây lắp gắn
liền với đất (bao gồm cả khoảng không, mặt đất, mặt biển và thềm lục địa)
đƣợc tạo thành bằng vật liệu xây dựng, thiết bị và lao động” (trang 1 mục 2
điều 3 của Luật xây dựng số 16/2003/QH11 ngày 26/11/2003). Công trình
xây dựng bao gồm một hạng mục hoặc nhiều hạng mục công trình nằm trong
dây chuyền công nghệ đồng bộ, hoàn chỉnh. Công trình XDCB có những đặc
điểm nhƣ sau:
Một là, sản phẩm đầu tƣ XDCB là các công trình xây dựng gắn liền
với đất xây dựng công trình; nơi đầu tƣ xây dựng công trình cũng chính là nơi
đƣa công trình vào khai thác sử dụng. Sản phẩm XDCB chủ yếu đƣợc sản
xuất theo đơn đặt hàng. Vì vậy, quản lý và cấp vốn ĐTXDCB phải thiết lập
các biện pháp quản lý và cấp vốn đầu tƣ phù hợp nhằm đảm bảo tiền vốn
đƣợc sử dụng đúng mục đích, tránh ứ đọng và thất thoát vốn đầu tƣ, bảo đảm
cho quá trình đầu tƣ xây dựng các công trình đƣợc thực hiện liên tục đúng
theo kế hoạch và tiến độ đã đƣợc xác định.

Hai là, sản phẩm đầu tƣ XDCB có tính đơn chiếc, mỗi hạng mục công
trình có một thiết kế và dự toán riêng tuỳ thuộc vào mục đích đầu tƣ và điều
kiện địa hình, địa chất... của nơi đầu tƣ xây dựng công trình quyết định đến
quy hoạch, kiến trúc, quy mô và kết cấu khối lƣợng, quy chuẩn xây dựng, giải
pháp công nghệ thi công... và dự toán chi phí đầu tƣ của từng hạng mục công
trình, công trình.
Ba là, sản phẩm đầu tƣ XDCB là các công trình xây dựng thƣờng
có vốn đầu tƣ lớn, đƣợc tạo ra trong một

thời gian dài. Vì vậy phải thiết lập


các biện pháp quản lý và cấp vốn đầu tƣ phù hợp, bảo đảm cho quá trình đầu
tƣ xây dựng các công trình đƣợc thực hiện liên tục đúng theo kế hoạch và
tiến độ đã đƣợc xác định.
Bốn là, đầu tƣ XDCB đƣợc tiến hành trong tất cả các ngành kinh tế
quốc dân, các khu vực kinh tế xã hội, nên sản phẩm XDCB có nhiều loại hình
công trình và mỗi loại hình công trình có những đặc điểm kinh tế kỹ thuật
riêng. ĐTXDCB thƣờng đƣợc tiến hành ngoài trời nên luôn chịu ảnh hƣởng
của điều kiện tự nhiên, thời tiết và lực lƣợng thi công xây dựng công trình
thƣờng xuyên phải di chuyển theo nơi phát sinh nhu cầu đầu tƣ xây dựng các
công trình. Quản lý vốn đầu tƣ XDCB phải phù hợp với đặc điểm của từng
loại hình công trình đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ.
Toàn bộ hoạt động của một dự án ĐTXDCB từ khi bắt đầu đến khi kết
thúc đƣa vào khai thác sử dụng đƣợc chia thành ba giai đoạn kế tiếp nhau
theo thời gian:
- Giai đoạn chuẩn bị đầu tƣ: đó là giai đoạn lập, thẩm định, phê duyệt dự án
đầu tƣ XDCB. Chủ đầu tƣ dựa vào quy hoạch phát triển ngành, lãnh thổ, quy
hoạch xây dựng đô thị, nông thôn, chế độ khai thác và sử dụng tài nguyên
quốc gia (nếu có) để xác định nhiệm vụ cần thiết phải đầu tƣ, quy mô đầu tƣ,

nguồn vốn đầu tƣ, nguồn cung cấp vật tƣ, thiết bị, địa điểm xây dựng... Quan
trọng nhất là phải xác định đƣợc quy mô và tổng mức đầu tƣ của dự án.
- Giai đoạn thực hiện đầu tƣ: khi dự án có quyết định đầu tƣ thì việc thực hiện
dự án là trách nhiệm của chủ đầu tƣ, ở giai đoạn này chủ đầu tƣ có toàn
quyền quyết định công việc đầu tƣ trên cơ sở phải tôn trọng đầy đủ nội dung
quyết định đầu tƣ đã ban hành.
- Giai đoạn kết thúc xây dựng và đƣa dự án vào khai thác sử dụng: đó là giai
đoạn cuối cùng của toàn thể quá trình đầu tƣ và xây dựng. Hoạt động xây
dựng chỉ kết thúc khi công trình đƣợc xây lắp theo đúng thiết kế đƣợc duyệt,


vận hành đúng yêu cầu kỹ thuật và nghiệm thu đảm bảo yêu cầu chất lƣợng.
Nhà thầu bàn giao công trình cho chủ đầu tƣ.
Những đặc điểm nêu trên có tác động chi phối đến sự vận động của
vốn đầu tƣ XDCB, đòi hỏi cần có cách thức tổ chức quản lý, kiểm soát và
thanh toán vốn phù hợp nhằm đảm bảo hiệu quả vốn đầu tƣ.
1.1.1.2.Đặc điểm và điều kiện chi đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn Ngân sách
nhà nước
 Đặc điểm của chi đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn Ngân sách nhà
nước
Chi ĐTXDCB từ nguồn vốn NSNN có những đặc điểm nhƣ sau:
Một là, ĐT XDCB là khoản chi rất khó xác định chính xác vì không có
một khung chi phí chung cho tất cả các dự án; sản phẩm ĐT XDCB là các
công trình xây dựng gắn liền với đất xây dựng công trình; nơi đầu tƣ xây dựng
công trình cũng chính là nơi đƣa công trình vào khai thác sử dụng; sản phẩm
XDCB chủ yếu đƣợc sản xuất theo đơn đặt hàng. Do tính chất không thể di
chuyển của sản phẩm ĐT XDCB cho nên yếu tố khí hậu, thổ nhƣỡng, thời
tiết… ở những địa điểm khác nhau ảnh hƣởng đến chi phí thực hiện dự án
ĐTXDCB cũng khác nhau. Vì vậy, quản lý đầu tƣ xây dựng các công trình
phải dựa vào dự toán chi phí đầu tƣ xây dựng công trình đƣợc xác định và phê

duyệt trƣớc khi thực hiện đầu tƣ xây dựng công trình.
Hai là, do quá trình ĐT XDCB bao gồm rất nhiều khâu, sản phẩm ĐT
XDCB có tính đơn chiếc; mỗi hạng mục công trình có một thiết kế và dự toán
riêng tuỳ thuộc vào mục đích đầu tƣ và điều kiện địa hình, địa chất... của nơi
đầu tƣ xây dựng công trình, quyết định đến quy hoạch, kiến trúc, quy mô và kết
cấu khối lƣợng, quy chuẩn xây dựng, giải pháp công nghệ thi công... và dự toán
chi phí đầu tƣ của từng hạng mục công trình, tính chất công việc và sản phẩm
của từng khâu khác nhau cho nên các chi phí phát sinh thƣờng khó kiểm soát.


Vì vậy việc cấp phát vốn ĐTXDCB phải gắn với từng hạng mục công trình,
nhằm quản lý chặt chẽ về chất lƣợng xây dựng và vốn đầu tƣ.


Ba là, sản phẩm ĐT XDCB là các công trình xây dựng thƣờng có vốn
đầu tƣ lớn, thời gian thực hiện dự án kéo dài nên chi phí ĐT XDCB có sự biến
động của giá cả nguyên vật liệu, lao động… Yếu tố lạm phát tuy đã đƣợc tính
đến trong các hợp đồng nhƣng trên thực tế biến động giá cả là rất khó lƣờng.
Tác động của nó không dễ dàng nhận biết cộng thêm tính chất phức tạp của
lĩnh vực XDCB cho nên tình trạng thất thoát, lãng phí rất dễ xảy ra và tính
chất của nó là rất nghiêm trọng. Điều này gây khó khăn cho cả chủ đầu tƣ và
cơ quan kiểm soát, bởi lẽ các định mức đơn giá của Nhà nƣớc thƣờng ít thay
đổi trong một thời gian nhất định. Vì vậy quản lý và cấp phát vốn ĐT XDCB
phải thiết lập các biện pháp quản lý và cấp vốn đầu tƣ phù hợp nhằm đảm bảo
tiền vốn đƣợc sử dụng đúng mục đích, tránh ứ đọng thất thoát vốn đầu tƣ, bảo
đảm cho quá trình đầu tƣ xây dựng các công trình đƣợc thực hiện liên tục đúng
theo kế hoạch và tiến độ đã đƣợc xác định.
Bốn là, ĐT XDCB đƣợc tiến hành trong tất cả ngành kinh tế quốc dân,
các khu vực kinh tế xã hội, nên sản phẩm XDCB có nhiều loại hình công trình
và mỗi loại hình công trình có những đặc điểm kinh tế kỹ thuật riêng. Việc

quản lý và cấp phát vốn ĐT XDCB phải phù hợp với đặc điểm của từng loại
hình công trình nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ.
Những đặc điểm của ĐT XDCB nêu trên cho thấy tính đa dạng và phức tạp
của ĐTXDCB. Vì vậy, quản lý chi ĐTXDCB từ nguồn vốn NSNN cần phải
tuân thủ các nguyên tắc quản lý chi NSNN và đƣợc vận dụng phù hợp với đặc
điểm của ĐT XDCB nhằm đảm bảo hiệu quả vốn đầu tƣ.
 Điều kiện chi đầu tư xây dựng cơ bản
* Dự án phải được ghi vào kế hoạch đầu tư hàng năm của Nhà nước
Kế hoạch là một trong những công cụ quan trọng để Nhà nƣớc quản lý
các hoạt động KTXH, vì vậy mọi dự án đầu tƣ bằng nguồn vốn NSNN chỉ
đƣợc cấp phát vốn khi đƣợc ghi vào kế hoạch đầu tƣ hàng năm của Nhà nƣớc.


Mặt khác, các nguyên tắc cấp phát vốn ĐT XDCB của NSNN cũng đòi hỏi các
dự


án đầu tƣ muốn đƣợc cấp phát vốn phải đƣợc ghi kế hoạch đầu tƣ hàng năm.
Khi dự án đầu tƣ đƣợc ghi vào kế hoạch đầu tƣ hàng năm của Nhà nƣớc, nó
chứng minh dự án đã đƣợc cân đối trên tổng thể, phù hợp với kế hoạch phát
triển KTXH của toàn bộ nền kinh tế quốc dân, phù hợp với quy hoạch của
ngành và địa phƣơng; có đủ thủ tục về đầu tƣ và xây dựng, đƣợc tính toán về
hiệu quả đầu tƣ, phƣơng án đầu tƣ, nguồn vốn đầu tƣ, cân đối khả năng cung
cấp vật tƣ, thiết bị, giải pháp công nghệ thi công xây dựng, điều kiện đƣa dự
án vào khai thác sử dụng và đƣợc cấp có thẩm quyền quyết định đầu tƣ.
Các dự án đầu tƣ chỉ đƣợc ghi kế hoạch đầu tƣ hàng năm của Nhà nƣớc
khi có đầy đủ các điều kiện sau:
Đối với các dự án quy hoạch: có đề cƣơng hoặc nhiệm vụ dự án quy
hoạch và dự toán chi phí công tác quy hoạch đƣợc duyệt theo thẩm quyền.
Đối với các dự án chuẩn bị đầu tƣ: phải phù hợp với quy hoạch phát

triển ngành và lãnh thổ đƣợc duyệt, văn bản phê duyệt dự toán chi phí công
tác chuẩn bị đầu tƣ theo thẩm quyền.
Đối với các dự án thực hiện đầu tƣ: phải có quyết định đầu tƣ thời điểm
trƣớc 31 tháng 10 năm trƣớc năm kế hoạch, có thiết kế, dự toán đƣợc duyệt.
Trƣờng hợp dự án đƣợc bố trí vốn trong kế hoạch thực hiện đầu tƣ nhƣng
chỉ để làm công tác chuẩn bị thực hiện dự án thì phải có quyết định đầu tƣ và
dự toán chi phí công tác chuẩn bị thực hiện dự án đƣợc duyệt.
Thời gian và vốn bố trí để thực hiện các dự án nhóm B không quá 5 năm,
các dự án nhóm C không quá 3 năm.
* Dự án đầu tư phải có đủ tài liệu cần thiết làm căn cứ cấp phát thanh
toán vốn đầu tư gửi tới KBNN
Các tài liệu làm căn cứ cấp phát thanh toán vốn đầu tƣ là tài liệu pháp lý
chứng minh dự án đã đủ điều kiện đƣợc cấp phát thanh toán vốn; xác định các
khối lƣợng đƣợc cấp phát thanh toán và mức vốn đƣợc cấp phát cho từng


khối lƣợng công việc của dự án; xác định trách nhiệm của tổ chức và cá
nhân về