LUẬN án TS tìm HIỂU THÀNH PHẦN hóa học của một số cây THUỘC CHI POLYSCIAS, họ NHÂN sâm (ARALIACEAE)

www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN


NGUYỄN THỊ ÁNH TUYẾT

TÌM HIỂU THÀNH PHẦN HÓA HỌC
CỦA MỘT SỐ CÂY
THUỘC CHI POLYSCIAS,
HỌ NHÂN SÂM (ARALIACEAE)

LUẬN ÁN TIẾN SĨ HÓA HỌC

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH-2009


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN


NGUYỄN THỊ ÁNH TUYẾT

TÌM HIỂU THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA
MỘT SỐ CÂY THUỘC CHI POLYSCIAS,
HỌ NHÂN SÂM (ARALIACEAE)

Chuyên ngành: Hóa Hữu Cơ

Mã số:

1. 04. 02
LUẬN ÁN TIẾN SĨ HÓA HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1.

PGS. TS. NGUYỄN KIM PHI PHỤNG

2.

PGS. TS. NGUYỄN NGỌC SƯƠNG

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH-2009


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc



LỜI CAM ĐOAN

Luận án Tiến sĩ Khoa học Hóa Học: “Tìm hiểu thành phần hóa học của một số cây
thuộc chi Polyscias, họ Nhân sâm (Araliaceae)” do tôi thực hiện, các số liệu kết quả trung
thực. Theo sự hiểu biết của tôi, cũng như các tài liệu tham khảo và phần mềm Scifinder,
các kết quả nghiên cứu trong luận án này là mới, chưa được các tác giả khác công bố ở

Việt Nam và trên thế giới.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 26 tháng 07 năm 2010
Nghiên cứu sinh

Nguyễn Thị Ánh Tuyết


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

LỜI CẢM ƠN
Xin chân thành cảm ơn:
- PGS. TS. Nguyễn Kim Phi Phụng đã tận tình giảng dạy, truyền đạt những
kinh nghiệm quý báu và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi học tập và nghiên
cứu khoa học trong nhiều năm qua. Cô luôn bên cạnh động viên, chia sẻ và
khích lệ nhằm hướng cho tôi hoàn tất chương trình học bậc tiến sĩ.
- PGS. TS. Nguyễn Ngọc Sương đã quan tâm, động viên và truyền đạt những
kinh nghiệm quý báu trong quá trình học và hoàn thành luận án.
- GS. TSKH. Nguyễn Công Hào đã quan tâm, động viên và đóng góp những ý
kiến quý báu cho các chuyên đề và luận án tiến sĩ.
- PGS. TS. Trương Thế Kỷ đã quan tâm, động viên và đóng góp những ý kiến
quý báu cho các chuyên đề và luận án tiến sĩ.
- PGS. TS. Nguyễn Ngọc Hạnh đã đóng góp những ý kiến quý báu để tôi
hoàn thành tốt luận án.
- PGS. TS. Võ Thị Bạch Huệ đã đóng góp những ý kiến quý báu để tôi hoàn
thành tốt luận án.
- TS. Trần Lê Quan đã đóng góp những ý kiến quý báu để tôi hoàn thành tốt
luận án.
- TS. Phạm Thành Quân đã đóng góp những ý kiến quý báu để tôi hoàn thành
tốt luận án.

- Tất cả quý thầy cô trong Bộ Môn Hóa Hữu Cơ đã tận tình dạy bảo và giúp
đỡ tôi hoàn thành luận án.
- Tất cả quý thầy cô trong Khoa Hóa - ĐHSP TP. HCM đã tận tình dạy bảo,
tạo mọi điều kiện thuận lợị và giúp đỡ tôi hoàn thành luận án.
- Gia đình, bạn bè và đồng nghiệp luôn động viên và tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận án.
- Phòng Sau Đại Học trường ĐH KHTN TP. HCM.


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
1.1. MÔ TẢ THỰC VẬT ......................................................................................... 2
1.1.1. Polyscias balfouriana Bail. Cây Đinh lăng lá tròn ................................. 2
1.1.2. Polyscias guilfoylei Bail. Cây Đinh lăng trổ ......................................... 2
1.1.3. Polyscias serrata Balf. Cây Đinh lăng răng ............................................ 3
1.2. THÀNH PHẦN HÓA HỌC ............................................................................ 3
1.2.1. Polyscias amplifolia (Baker) Harms ....................................................... 3
1.2.2. Polyscias dichroostachya Baker ............................................................. 4
1.2.3. Polyscias filicifolia Balf. ......................................................................... 4
1.2.4. Polyscias fulva (Hiern) Harms ................................................................ 4
1.2.5. Polyscias fruticosa (L.) Harm. ................................................................ 5
1.2.6. Poyscias murrayi Harms.......................................................................... 7
1.2.7. Polyscias nodosa (Blume) Seem ............................................................. 7
1.2.8. Polyscias scutellaria (Burm. f.) Merr...................................................... 7
1.2.9. Polyscias sp. Nov ..................................................................................... 8

1.3. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ DƯỢC TÍNH ........................................................ 13
1.3.1. Polyscias amplifolia (Baker) .................................................................. 13
1.3.2. Polyscias balfouriana Bail ...................................................................... 13
1.3.3. Polyscias filicifolia Balf. ......................................................................... 14
1.3.4. Polyscias fruticosa (L.) Harms ............................................................... 14
1.3.5. Polyscias guilfoylei Bail. ........................................................................ 16
1.3.6. Polyscias murrayi Harms ...................................................................... 16
1.3.7. Polyscias scutellaria Merr ....................................................................... 17

CHƯƠNG 2. THỰC NGHIỆM
2.1. HÓA CHẤT VÀ THIẾT BỊ ............................................................................
2.1.1. Hóa chất sử dụng ....................................................................................
2.1.2. Các thiết bị phân tích ..............................................................................
2.2. KHẢO SÁT NGUYÊN LIỆU...........................................................................
2.2.1. Thu hái và xử lý mẫu ...............................................................................
2.2.2. Xác định độ ẩm ........................................................................................

18
18
18
19
19
19


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

2.3. ĐIỀU CHẾ CÁC LOẠI CAO VÀ CÔ LẬP CÁC HỢP CHẤT ................... 20
2.3.1. Điều chế các loại cao ............................................................................... 20
2.3.2. Trích ly, cô lập một số hợp chất hữu cơ ................................................ 20

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
3.1. KHẢO SÁT CẤU TRÚC HÓA HỌC ............................................................. 30
3.1.1. Các hợp chất cô lập từ loài Polyscias balfouriana .................................. 30
3.1.2. Các hợp chất cô lập từ loài Polyscias guilfoylei ..................................... 65
3.1.3. Các hợp chất cô lập từ loài Polyscias serrata ......................................... 83
3.2. KẾT LUẬN VỀ NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC ...................100
3.3. NHẬN XÉT VỀ HÓA-THỰC VẬT CỦA CHI POLYSCIAS ................. 103
3.4. ĐÚC KẾT NHỮNG KẾT QUẢ SỬ DỤNG PHỔ NMR VÀ LC-MS
ĐỂ PHÂN GIẢI CẤU TRÚC HÓA HỌC CÁC SAPONIN ................... 107
3.4.1. Về phổ 1H-NMR ....................................................................................107
3.4.2. Về phổ 13C-NMR ...................................................................................107
3.4.3. Về phổ LC-MS.......................................................................................108

KẾT LUẬN ...........................................................................................................111
CÁC HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ......................................................113


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

DANH MỤC HÌNH ẢNH, SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Trang
 HÌNH ẢNH

Hình 1.1.
Hình 1.2
Hình 1.3
Hình 3.1.
Hình 3.2.
Hình 3.3.

Hình 3.4.
Hình 3.5.
Hình 3.6.
Hình 3.7.
Hình 3.8.
Hình 3.9.
Hình 3.10.
Hình 3.11.
Hình 3.12.
Hình 3.13.
Hình 3.14.
Hình 3.15a
Hình 3.15b
Hình 3.16.
Hình 3.17.
Hình 3.18.
Hình 3.19.

Polyscias balfouriana Bail. - Cây Đinh lăng lá tròn
Polyscias guilfoylei Bail. - Cây Đinh lăng trổ
Polyscias serrata Balf. - Cây Đinh lăng răng
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất BAL-L.M1
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất BAL-L.M2
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất BAL-L.M3
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất BAL-L.M4
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất BAL-L.M5
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất BAL-R1
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất BAL-R2
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất BAL-R3
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất GUI-B1

Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất GUI-B2
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất GUI-B3
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất GUI-B4
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất GUI-B5
Một số tương quan trong phổ HMBC của hợp chất SER-E3
Mũi cộng hưởng của proton olefin của nối đôi có cấu hình E
Mũi cộng hưởng của proton olefin của nối đôi có cấu hình Z
Sự phân mảnh trong phổ MS/MS của hợp chất SER-M3
Năng lực triền quang của ceramid và cerebrosid thiên nhiên
Sự phân mảnh trong phổ MS/MS của hợp chất SER-M2a
Sự phân mảnh trong phổ MS/MS của hợp chất SER-M2b

2
2
3
39
44
47
50
52
55
58
63
70
72
75
78
81
87
87

87
95
96
98
98

 SƠ ĐỒ

Sơ đồ 2.1. Sơ đồ điều chế cao và cô lập các hợp chất hữu cơ trong lá cây
Polyscias balfouriana
Sơ đồ 2.2 Sơ đồ điều chế cao và cô lập các hợp chất hữu cơ trong rễ cây
Polyscias balfouriana
Sơ đồ 2.3. Sơ đồ điều chế cao và cô lập các hợp chất hữu cơ trong lá cây
Polyscias guilfoylei
Sơ đồ 2.4 Sơ đồ cô lập các hợp chất hữu cơ trong lá cây Polyscias serrata

22
23
24
25

 BẢNG BIỂU

Bảng 2.1
Bảng 2.2
Bảng 2.3
Bảng 2.4
Bảng 2.5

Độ ẩm của các bộ phận của ba loài Polyscias

Khối lượng và thu suất của các loại cao (so với cao etanol ban đầu)
Sắc kí cột trên cao cloroform (15,4 g) của lá cây P. balfouriana
Sắc kí cột trên cao etyl acetat (16,2 g) của lá cây P. balfouriana
Sắc kí cột trên cao metanol (29,5g) của lá cây P. balfouriana

19
26
26
26
27


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

30

Bảng 2.6
Bảng 2.7
Bảng 2.8
Bảng 2.9
Bảng 2.10
Bảng 2.11
Bảng 2.12
Bảng 3.1.
Bảng 3.2.
Bảng 3.3.
Bảng 3.4.
Bảng 3.5.
Bảng 3.6.
Bảng 3.7.

Bảng 3.8.
Bảng 3.9.
Bảng 3.10.
Bảng 3.11.
Bảng 3.12.
Bảng 3.13.
Bảng 3.14.
Bảng 3.15.
Bảng 3.16.
Bảng 3.17.
Bảng 3.18.
Bảng 3.19.
Bảng 3.20.
Bảng 3.21.
Bảng 3.22.
Bảng 3.23.
Bảng 3.24.
Bảng 3.25.
Bảng 3.26.
Bảng 3.27
Bảng 3.28
Bảng 3.29
Bảng 3.30

Sắc kí cột silica gel pha đảo RP-8 trên cao butanol (5,0 g) của rễ cây
P. balfouriana
Sắc kí cột silica gel trên cao cloroform (16,8 g)
của lá cây P. guilfoylei
Sắc kí cột silica gel trên cao etyl acetat (19,3 g)
của lá cây P. guilfoylei

Sắc kí cột silica gel trên cao butanol (29,5 g) của lá cây P. guilfoylei
Sắc kí cột silica gel trên cao eter dầu hỏa (11,0 g)
của lá cây P. serrata
Sắc kí cột silica gel trên cao cloroform (10,3 g) của lá cây P. serrata
Sắc kí cột silica gel trên cao metanol (35,0 g) của lá cây P. serrata
Số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-L.C1 so sánh với stigmasterol
Số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-L.C2 so sánh với spinasterol
Số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-L.EA (hỗn hợp hai chất)
Số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-L.EA2 và acid oleanolic
So sánh số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-.LM1
Số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-L.M2
Số liệu phổ của hợp chất BAL-L.M3 và hợp chất BAL-L.M2
Số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-L.M4
Số liệu phổ của hợp chất BAL-L.M5
Số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-R1
Số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-R2
Số liệu phổ NMR của hợp chất BAL-R3
Số liệu phổ NMR của hợp chất GUI-C
Số liệu phổ NMR của hợp chất GUI-EA và acid oleanolic
Số liệu phổ NMR của hợp chất GUI-B1
Số liệu phổ NMR của hợp chất GUI-B2
Số liệu phổ NMR của hợp chất GUI-B3
Số liệu phổ NMR của hợp chất GUI-B4
Số liệu phổ NMR của hợp chất GUI-B5
Số liệu phổ NMR của hợp chất SER-E1 và stigmasterol
Số liệu phổ NMR của hợp chất SER-E2
Số liệu phổ NMR của hợp chất SER-E3
Số liệu phổ NMR của hợp chất SER-C
Số liệu phổ NMR của hợp chất SER-M1
Số liệu phổ NMR của hợp chất SER-M3

Số liệu phổ NMR của hợp chất SER-M2
Tổng kết các giá trị δH của các saponin với aglycon là
acid oleanolic trong chi Polyscias
Tổng kết các giá trị δC của các saponin với phần aglycon là
acid oleanolic trong chi Polyscias
Nhận xét về phổ LC-MS của các saponin
Đúc kết những kết quả sử dụng phổ NMR và LC-MS để
phân giải cấu trúc hóa học các saponin

27
27
28
28
28
29
29
31
33
36
38
41
45
48
51
53
57
59
63
66
68

71
74
76
79
81
84
86
89
91
93
99
100
108
109
110
110


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

31

CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
s
d
dd
brs
t
dt
br d

m
J
RP-18
SKLM
LC-MS

: mũi đơn (singlet)
: mũi đôi (doublet)
: mũi đôi - đôi (doublet-doublet)
: mũi đơn rộng (broad singlet)
: mũi ba (triplet)
: mũi đôi ba (doublet of triplet)
: mũi đôi rộng (broad doublet)
: mũi đa (multiplet)
: hằng số ghép (coupling constant)
: Reversed Phase C-18.
: sắc kí lớp mỏng
: sắc kí lỏng ghép khối phổ
(Liquid Chromatography – Mass Spectroscopy)
ESI/MS
: Electrospray Ionization - Mass Spectroscopy
UV
: Ultraviolet Spectroscopy
IR
: Infrared Spectroscopy
NMR
: phổ cộng hưởng từ hạt nhân
(Nuclear Magnetic Resonance spectroscopy)
DEPT
: Distortionless Enhancement by Polarization Transfer

HSQC
: tương quan H-C qua 1 nối
(Heteronuclear Single Quantum Coherence)
HMBC
: tương quan H-C qua 2, 3 nối
(Heteronuclear Multiple Bond Coherence)
H-H COSY : phổ tương quan giữa proton-proton
(H-H COrrelation SpectroscopY)
DMSO
: DiMetyl SulfOxid
TMS
:Tetrametylsilan
Ara
: L-arabinopyranose
Gal
: D-galactopyranose
GlA
: acid D-glucuronic
Glc
: D-glucopyranose
Rha
: L-rhamnopyranose
Xyl
: D-xylopyranose
M
: khối lượng phân tử
MeGlA
: metyl glucuronat
Me
: metyl

www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

1

MỞ ĐẦU
Từ lâu, trong dân gian và y học cổ truyền đã dùng cây cỏ để chữa bệnh và
ngành Hóa-Thực vật đã góp phần không nhỏ vào việc khám phá ra những thuốc mới
phục vụ cho nhu cầu chữa bệnh một cách hiệu quả. Do đó, việc nghiên cứu thành
phần hóa học của các cây thuốc là một trong những chiến lược phát triển sản phẩm
ở nhiều công ty dược, nhằm tìm ra những hợp chất tự nhiên có hoạt tính sinh học.
Việt Nam là nước nhiệt đới, có nguồn thực vật phong phú và đa dạng. Nhiều
loại cây cỏ được nhân dân ta sử dụng rất có hiệu quả trong điều trị nhiều loại bệnh
như kiết lị, nhuận tràng, sốt rét, viêm nhiễm….Để sử dụng hiệu quả nguồn tài
nguyên này, việc nghiên cứu thành phần hóa học các loại cây cỏ là cần thiết.
Trong chi Polyscias có cây Polyscias fruticosa (L.) Harms. đã được dân gian
dùng lá với công dụng như thuốc bổ, kháng viêm nhiễm, kháng khuẩn; còn rễ được
dùng để chữa bệnh tiểu đường, đau thấp khớp,…. Các nghiên cứu hóa học từ trước
đến nay cho thấy một số cây thuộc chi Polyscias có chứa các hợp chất thuộc nhóm
steroid, polyacetylen, saponin triterpen... và chính những loại hợp chất này có liên
quan đến những dược tính đã biết.
Chúng tôi đã chọn khảo sát thành phần hóa học của ba loài thuộc chi Polyscias
là Polyscias balfouriana Bail., Polyscias guilfoylei Bail. và Polyscias serrata Balf..
Trong ba cây này, cây Polyscias guilfoylei có một bài báo trên thế giới nghiên cứu
sơ bộ về dược tính, cây Polyscias serrata chưa có bất kỳ nghiên cứu nào. Riêng với
cây Polyscias balfouriana chỉ có một nghiên cứu ở Việt Nam, tuy nhiên nghiên cứu
này chỉ mới thực hiện về việc xác định hàm lượng saponin triterpen trên cao của
cây, chưa nghiên cứu thành phần hóa học cụ thể.
Việc khảo sát thành phần hóa học của ba cây này với mong muốn sẽ góp phần

làm sáng tỏ thêm thành phần hóa học của ba cây nhằm đóng góp những chứng cứ
khoa học vào kho dược liệu quý của Việt Nam, từ đó góp phần vào việc khai thác
và sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thực vật.


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

2

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN
1.1. MÔ TẢ THỰC VẬT
Đề tài nghiên cứu trên 3 loài cây thuộc chi Polyscias chưa được khảo sát về
thành phần hóa học, gồm: Polyscias balfouriana Bail., Polyscias guilfoylei Bail. và
Polyscias serrata Balf.
1.1.1. Polyscias balfouriana Bail. Cây Đinh lăng lá tròn (Hình 1.1) [3,4,7,11]
Cây Đinh lăng lá tròn có tên khoa học
là Polyscias balfouriana Bail., thuộc họ
Nhân sâm (Araliaceae).
Cây tiểu mộc, cao 1-2m, lá kép thường
mang 3 lá phụ trên một cuống dài, phiến
xoan tròn, đầu tà. Lá có màu xanh đậm,
không lông, bìa lá có răng nhọn.

Hình 1.1. Polyscias balfouriana Bail.
Cây Đinh lăng lá tròn
1.1.2. Polyscias guilfoylei Bail. Cây Đinh lăng trổ (Hình 1.2) [3,4,7,11]
Cây Đinh lăng trổ còn có tên khoa học
là Polyscias guilfoylei Bail., họ Nhân sâm
(Araliaceae).
Cây bụi, cao 3-4m, thân cây ít phân

nhánh. Lá đa dạng.
Lá có màu lục sáng, viền trắng, chia
lông chim đều đặn, cuống lá ngắn và to, có
sọc hay có đốm, lá chét thuôn, có răng không đều.
Hình 1.2. Polyscias guilfoylei Bail.
Cây Đinh lăng trổ


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

3

1.1.3. Polyscias serrata Balf. Cây Đinh lăng răng (Hình 1.3)[3,4,7,11]
Cây bụi, cao 0,5-1,5m. Thân cây màu
xám trắng, không lông. Cành non xanh. Lá
hai lần kép, màu xanh.

Hình 1.3. Polyscias serrata Balf.
Cây Đinh lăng răng
Vùng phân bố:
Cả ba cây được trồng khắp mọi nơi ở Việt Nam để làm kiểng và làm hàng rào.
1.2. THÀNH PHẦN HÓA HỌC
Chi Polyscias là chi lớn thứ hai trong họ Nhân sâm

[33]

, cho đến nay trên thế

giới chỉ có một số loài của chi Polyscias được nghiên cứu thành phần hóa học như:
P. filicifolia Bail., P. scutellaria (Burm. f.) Merr., P. amplifolia (Baker) Harms, P.

dichroostachya Baker, P. fulva, P. murrayi Harms và Polyscias sp. nov. Trong số
này, đặc biệt là loài Polyscias fruticosa (L.) Harms được quan tâm và nghiên cứu rất
nhiều về mặt hóa học.
Do cả ba loài P. balfouriana Bail., P. guilfoylei Bail., P. serrata Balf. đều
chưa được nghiên cứu thành phần hóa học ở Việt Nam và trên thế giới, nên chúng
tôi đã tìm hiểu thành phần hóa học của vài loài khác thuộc chi Polyscias đã được
nghiên cứu ở trong và ngoài nước.
1.2.1. Polyscias amplifolia (Baker) Harms
Năm 2003, Prakash Chaturvedula V. S. và cộng sự

[51]

đã cô lập từ quả bốn

hợp chất là: acid 3–O––D–galactopyranosyloleanolic (28); acid 3–O––D–


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

4

galactopyranosyl-(14)––D–galactopyranosyloleanolic (29); acid 3–O––D–
galactopyranosyl-(14)––D–xylopyranosyloleanolic (30) và acid 3–O––D–
galactopyranosyl-(14)––L–arabinopyranosyloleanolic (31).
1.2.2. Polyscias dichroostachya Baker
Năm 1990, Gopalsmy N. cùng cộng sự

[32]

đã cô lập được bốn hợp chất là: 3–

O––L–arabinopyranosylhederagenin (52); 3–O––L–rhamnopyranosyl-(12)––
L–arabinopyranosylhederagenin

(53);

3–O––D–glucopyranosyl-(12)––L–

arabinopyranosylhederagenin (54) và 3–O––L–rhamnopyranosyl-(12)––L–
arabinopyranosylhederagenin 28–O––D–glucopyranosid (55).
1.2.3. Polyscias filicifolia Balf.
Năm 2007, Nguyễn Thúy Anh Thư và cộng sự [16] đã cô lập được các hợp chất
stigmasterol (7); spinasterol (8); quercetin 3,7,3’,4’-tetrametyl eter (17); acid
oleanolic (26); 3-O--D-glucopyranosylstigmasterol (11); kaempferol 3,7-O-di-L-rhamnosid (18); acid 3-O--D-glucopyranosyl-(14)--D-glucuronopyranosyloleanolic (32) và 1-O-etyl-6-O-(1-hydroxymetyl-2-hydroxy)etylglucose.
1.2.4. Polyscias fulva (Hiern) Harms
– Năm 2001, Bedir cùng cộng sự [27] đã cô lập từ phần trên mặt đất các hợp chất: 3O--L-rhamnopyranosyl-(12)--L-arabinopyranosylhederagenin (53); 3-O--Lrhamnopyranosyl-(12)--L-arabinopyranosylhederagenin

28-O--L-

rhamnopyranosyl-(14)--D-glucopyranosyl-(16)--D-glucopyranosyl

ester

(kalopanax saponin B) (56); quercetin 3-O--D-glucopyranosid (15) và 12-oxo3,16-20(S)-trihydroxydammar-24-en-3-O--L-rhamnopyranosyl-(12)--Dglucopyranosid (57).
- Năm 2004, A. C. Mitaine Offer và cộng sự
các

hợp

chất:

lichexanthon

[41]

(19);

đã cô lập từ phần vỏ thân cây này
β-sitosterol

(6);

3-O--D-

glucopyranosylstigmasterol (11); 3-O--D-glucopyranosyl--sitosterol (9); acid


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

5

oleanolic (26); hederagenin (27); 3-O--L-arabinopyranosylhederagenin (52); hederin (53); kalopanax-saponin B (56); 3-O--L-arabinopyranosylcollinsogenin
(collinsonin)

(58);

acid

3-O--L-rhamnopyranosyl-(12)--L-

arabinopyranosyloleanolic (-hederin) (33); acid 3-O--L-rhamnopyranosyl(12)--L-arabinopyranosylechynocystic

(59);

(2S,3S,4R,8E)-2-[(2’R)-2’-

hydroxypalmitoylamino]-8-octadecen-1,3,4-triol (61) và 1-O--D-glucopyranosyl(2S,3S,4R,8E)-2-[(2’R)-2’-hydroxypalmitoylamino]-8-octadecen-1,3,4-triol (62).
1.2.5. Polyscias fruticosa (L.) Harm.
- Năm 1989, Nguyễn Khắc Viện

[19]

đã nghiên cứu và cho thấy trong rễ có 4%

saccarose, một chất kết tinh A chưa xác định cấu trúc hóa học, có điểm sôi trong
khoảng 158-161oC, tan nhiều trong cloroform và aceton.
- Năm 1990, Nguyễn Thới Nhâm và cộng sự [15] đã công bố trong thành phần của rễ,
thân và lá có các glycosid, alcaloid, tanin, vitamin B1 và khoảng 20 loại acid amin
như arginin, alanin, asparagin, acid glutamic, leucin, lysin, phenylalanin, prolin,
threonin, tyrosin, cystein, tryptophan, metionin….
- Năm 1990, Brophy Joseph J. và cộng sự [36] đã dùng phương pháp GC-MS để phân
tích thành phần tinh dầu của lá cây mọc ở Fiji và Thái Lan. Kết quả cho thấy trong
tinh dầu có khoảng 24 cấu tử, trong đó có 4 chất chính là: -elemen; -bergamoten;
germacren-D và E- -bisabolen (12-14).
- Năm 1991, Võ Xuân Minh cùng cộng sự

[12]

đã khảo sát hàm lượng saponin toàn

phần trong các bộ phận của cây Đinh lăng với kết quả: rễ (0,49%), vỏ rễ (1,00%),
lõi rễ (0,11%) và lá (0,38%).
- Năm 1992, trong nghiên cứu tiếp theo, Võ Xuân Minh [13] cho biết trong cây Đinh
lăng có các alcaloid, glucosid, saponin, các vitamin tan trong nước như B1, B2, B6,
C và các phytosterin. Nghiên cứu cũng cho thấy rễ cây Đinh lăng có chứa tới 20
acid amin.
- Năm 1992, Lutomski và cộng sự

[40]

đã cô lập từ rễ 5 hợp chất: (8E)-heptadeca-

1,8-dien-4,6-diyn-3,10-diol (1); (8E)-heptadeca-1,8-dien-4,6-diyn-3-ol-10-on (2);


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

6

(8Z)-heptadeca-1,8-dien-4,6-diyn-3-ol-10-on (3); falcarinol (4) và panaxydol (5).
- Cũng vào năm 1992, Nguyễn Thị Nguyệt và cộng sự

[14]

đã cô lập được acid

oleanolic (26).
- Năm 1995, Chaboud A. và cộng sự [20] đã cô lập từ lá một saponin triterpen, đó là
acid 3-O--D-galactopyranosyl-(12)--D-glucopyranosyloleanolic (34).
- Năm 1996, Chaboud A. và cộng sự [21] đã cô lập từ lá khô một saponin triterpen là

acid

3-O--L-rhamnopyranosyl-(14)--D-glucopyranosyl

28-O--D-

glucopyranosyloleanolic (35)
- Năm 1998, Võ Duy Huấn cùng cộng sự [56] đã cô lập được 11 saponin triterpen:
▪ Acid 3-O--D-glucopyranosyl-(14)--D-glucuronopyranosyloleanolic (32)
▪ Acid 3-O--D-glucopyranosyl-(12)--D-glucuronopyranosyloleanolic (36)
▪

Acid

3-O-[-D-glucopyranosyl-(12),

-D-glucopyranosyl-(14)]--D-

glucuronopyranosyloleanolic (37)
▪

Acid

3-O-[-L-arabinopyranosyl-(12),

-D-glucopyranosyl(14)]--D-

glucuronopyranosyloleanolic (38)
▪

Acid

3-O-[-D-galactopyranosyl-(12),

-D-glucopyranosyl-(13)]--D-

glucuronopyranosyloleanolic (39)
▪

3-O--D-Glucopyranosyl-(14)--D-glucuronopyranosyloleanolic

28-O--D-

glucopyranosyl ester (40)
▪

3-O-[-D-Glucopyranosyl-(12),

-D-glucopyranosyl-(14)]--D-

glucuronopyranosyloleanolic 28-O--D-glucopyranosyl ester (41)
▪

3-O-[-L-Arabinopyranosyl-(12),

-D-glucopyranosyl-(14)]--D-

glucuronopyranosyloleanolic 28-O- -D-glucopyranosyl ester (42)
▪

3-O-[-D-Galactopyranosyl-(12),

-D-glucopyranosyl-(13)]--D-

glucuronopyranosyloleanolic 28-O- -D-glucopyranosyl ester (43)
▪ 3-O--D-Glucopyranosyl-(14)--D-glucuronopyranosyloleanolic 28-O--Lrhamnopyranosyl-(13)--D-glucopyranosyl ester (44)
▪

3-O-[-D-Glucopyranosyl-(12),

-D-glucopyranosyl-(14)]--D-


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

7

glucuronopyranosyloleanolic

28-O-[-L-rhamnopyranosyl-(13)--D-

glucopyranosyl ester (45).
1.2.6. Poyscias murrayi Harms
Năm 2004, Malcolm S. Buchanan và cộng sự

[42]

đã cô lập từ cây một hợp

chất là 3-(4-hydroxyphenyl)propionyl choline (20), một hỗn hợp với tỉ lệ (2:1) hai

hai

hợp

chất

là

acid

3,4-di-O-3-(4-hydroxyphenyl)propionyl-1,5-

dihydroxycyclohexancarboxylic và acid 3,5-di-O-3-(4-hydroxyphenyl)propionyl1,4-dihydroxycyclohexancarboxylic (23, 24). Ngoài ra còn các hợp chất đã biết là
acid 3-(4-hydroxyphenyl)propanoic (21); acid 3-(3,4-dihydroxyphenyl)propanoic
(22) và acid 3,5-dicaffeoyl-muco-quinic (25).
1.2.7. Polyscias nodosa (Blume) Seem
Năm 1913, Vander Haar và cộng sự

[55]

đã cô lập được một hợp chất

sapogenin có CTPT C26H44O4, chưa xác định được cấu trúc hóa học.
1.2.8. Polyscias scutellaria (Burm. f.) Merr.
- Năm 1988, S. Paphassarang và cộng sự

[46]

đã cô lập được hợp chất 3-O--D-

glucopyranosyloleanan (60).
- Năm 1989, S. Paphassarang cùng cộng sự [47,48] đã cô lập các saponin sau: acid 3O--D-glucuronopyranosyloleanolic (46); acid 3-O--D-glucopyranosyl-(12)-D-glucuronopyranosyloleanolic (36); acid 3-O--D-glucopyranosyl-(13)--Dglucuronopyranosyloleanolic

(47);

3-O--D-glucopyranosyl-(13)--D-

glucuronopyranosyloleanolic 28-O--D-glucopyranosyl ester (48) và acid 3-O--Dglucopyranosyl-(12)--D-glucopyranosyl-(14)--Dglucuronopyranosyloleanolic (49).
- Năm 1990, S. Paphassarang cùng cộng sự

[49]

đã cô lập từ lá thêm hai hợp chất

saponin là acid 3-O--D-glucopyranosyl-(12)--D-glucuronopyranosyloleanolic
(36)

và

3-O--D-glucopyranosyl-(14)--D-glucopyranosyl-(12)--D-


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

8

glucuronopyranosyloleanolic 28-O--D-glucopyranosyl ester (50).
- Đến năm 2008, Nguyễn Thị Thúy Hằng [6] cũng cô lập từ cây này mọc ở Việt Nam
các hợp chất: stigmasterol (7); spinasterol (8); 3-O--D-glucopyranosylstigmasterol
(11); acid 3-O--D-glucopyranosyl-(14)--D-glucuronopyranosyloleanolic (32);

3-O--D-glucopyranosyl-(14)--D-glucuronopyranosyloleanolic
glucopyranosyl

ester

(40)

và

28-O--D-

3-O--D-glucopyranosyl-(14)--D-

glucuronopyranosyloleanolic 28-O-metyl ester (51).
1.2.9. Polyscias sp. nov.
Năm 1991, M. Lussignol và cộng sự

[39]

đã cô lập được từ lá hai hợp chất

3-O--D-glucopyranosylquercetin (15) và 3-O--D-galactopyranosylquercetin (16).

Cấu trúc hóa học của các hợp chất được cô lập từ các loài thuộc chi Polyscias
được trình bày theo nhóm hợp chất như sau:
 Các hợp chất polyacetylen

HO

4

6

8

3

1

4

1

6

8

O
10
17

(8E)-Heptadeca-1,8-dien4,6-diyn-3-ol-10-on (2)

17

HO

8

3

4

6

8

3

1
O

6

3

1

10

(8E)-Heptadeca-1,8-dien4,6-diyn-3,10-diol (1)
HO

4

HO

OH

10

O

10

Panaxydol (5)

17

(8Z)-Heptadeca-1,8-dien4,6-diyn-3-ol-10-on (3)

4

HO
1

6

9

10

3

17

Falcarinol (4)


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

9

 Các sterol và glycosid của sterol

H

H
H

H
HO

H

HO

H

Stigmasterol (7)

H
H

H

3-O- -D-Glucopyranosyl
-sitosterol (9)

Glc

Spinasterol (8)

H

H

H

O

H

H

H

HO

-Sitosterol (6)

H
Glc

H

H

H

H

H

Glc

O

3-O- D-Glucopyranosyl
stigmasterol (11)

H

O

3-O- -D-Glucopyranosyl
spinasterol (10)

 Tinh dầu

-Elemen
(12a)

-Germacren-D (12b) E- -Bisabolen ( 13) -Bergamoten (14)

 Các hợp chất phenol
OH

OH
OH

HO

HO

O

HO

O

O

O
Glc

  -D-Glucopyranosyl
quercetin (15)

OCH3

OH

HO

O

OCH3
H3CO

O

O
Gal

  -D-Galactopyranosyl
quercetin (16)

OCH3
CH3O

O

Quercetin-3,7,3',4'tetrametyl eter (17)


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

10
3'

HO
O
H3C

O

OH

O

HO

OH

OH

CH3

O

HO

O

O

1''

O
3'''
OH

Kaempf erol-3,7-di-O-
L-rhamnopyranosid (18) O

N

O

OH

OH

HO

HO

HO

3-(4-Hydroxyphenyl)
propionyl choline (20)
O

O

O
5'''

OH

1'
2
4

5

HO

Lichexanthon (19)

OH

Acid 3-(4-hydroxyphenyl)
propanoic (21)

Acid 3-(3,4-dihydroxyphenyl)
propanoic (22)

OH

HO
HO

1'''

O
3'''

8

7

O

5'''

1
O

O

O

O

HO

O

HO

OH

HO

O

O

OH
O

O

O
OH

OH

Acid 3,5-di-O-3-(4hydroxyphenyl)propionyl-1,4dihydroxycyclohexancarboxylic (24)

Acid 3,4-di-O-3-(4hydroxyphenyl)propionyl-1,5dihydroxycyclohexancarboxylic (23)
O

OH

HO

OH

O

HO
O
O

OH

O
OH

OH

Acid 3,5-dicaf f eoyl-muco-quinic (25)

 Các triterpenoid và các glycosid của triterpenoid

COOH

COOH

HO

Acid oleanolic (26)

HO

CH2OH

Hederagenin (27)


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

11

+ Các saponin có aglycon là acid oleanolic

COOR2
R 1O

R1
(28)
Gal(29)
Gal-(14)-Gal(30)
Gal-(14)-Xyl(31)
Gal-(14)-Ara(32)
Glc-(14)-GlA(33)
Rha-(12)-Ara(34)
Gal-(12)-Glc(35)
Rha-(14)-Glc(36)

Glc-(12)-GlA(37) Glc-(12) GlAGlc-(14)
(38) Ara-(12) GlAGlc-(14)
(39) Gal-(12) GlAGlc-(13)
(40)
Glc-(14)-GlA(41) Glc-(12) GlAGlc-(14)
(42) Ara-(12) GlAGlc-(14)
(43) Gal-(12) GlAGlc-(13)
(44)
Glc-(14)-GlA(45) Glc-(12) GlAGlc-(14)
(46)
GlA(47)
Glc-(13)-GlA(48)
Glc-(13)-GlA(49) Glc-(14)-Glc-(12)-GlA(50) Glc-(14)-Glc-(12)-GlA(51)
Glc-(14)-GlA-

R2
H
H
H
H
H
H (-hederin)
H
GlcH
H
H
H
GlcGlcGlcGlcRha-(13)-GlcRha-(13)-GlcH
H
GlcH

GlcMe


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

12

+ Các saponin có phần aglycon là hederagenin

COOR2
R1O

CH2OH

R1

(52)
(53)
(54)
(55)
(56)

R2
H
H (-hederin)
H
GlcRha-(14)-Glc-(16)-Glc-

AraRha-(12)-AraGlc-(12)-AraRha-(12)-AraRha-(12)-Ara(Kalopanax saponin B)

+ Các saponin khác
HO
O

OH
O

HO
HO

OH

O O

CH 2OH

O

HO
HO

OH
HO

O
HO

OH

COOH

OH
O

CH 2OH

3-O- -LArabinopyranosylcollinsogenin
(collinsonin) (58)

12-Oxo-3,16-20(S)trihydroxydammar-24-en-3-O--Lrhamnopyranosyl-(1 2)--Dglucopyranosid (57)

OH
O

HO

O
O

HO
HO

(1

COOH
OH
O

OH
HO
HO

OH

O

O

OH

3-O--Glucopyranosyloleanan (60)
Acid 3-O-[-L-rhamnopyranosyl2)--L-arabinopyranosyl] echinocystic ( 59)


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

13

 Các ceramid và cerebrosid
H

O
N

5'

3'

1'

6'

OH
OH

HO

3
1

15 '

HO

5

H
16'

7

6''
8

6
7

10
6

18

HO
HO

O

3''

O
OH

OH

O
1''

3
1

15'
6'

OH

OH
5''

5'

3'

1'

N

HO

5

16'

7

8

6
7

6

18

(2S,3S,4R,8E)-1-O--D-Glucopyranosyl-2[(2'R)-2'-hydroxypalmitoylamino]8-octadecen-1,3,4-triol (62).

(2S,3S,4R,8E)-2-[(2'R)-2'Hydroxypalmitoylamino]8-octadecene-1,3,4-triol (61)

1.3. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ DƯỢC TÍNH
Theo bác sĩ Huỳnh Ngọc Tựng [18], các loài cây Đinh lăng được trồng ở Việt
Nam đều dùng làm thuốc được, tuy nhiên, có một số loài cây Đinh lăng vẫn chưa
tìm thấy tài liệu nghiên cứu một cách cụ thể về dược tính.

Trong số các cây thuộc chi Polyscias nêu trên thì cây Đinh lăng Polyscias
fruticosa (L.) Harms được nghiên cứu nhiều nhất về thành phần hóa học cũng như
dược tính. Bên cạnh đó cũng có một số nghiên cứu về dược tính trên các cây P.
filicifolia, P. guilfoylei, P. scutellaria, P. amplifolia, P. dichroostachya, P. fulva và
P. murrayi.
1.3.1. Polyscias amplifolia (Baker) Harms
Chaturvedula v.s.prakash và cộng sự

[51]

đã cho biết ba hợp chất từ quả là:

acid 3-O-β-D-galactopyranosyloleanolic; acid 3-O-β-D-galactopyranosyl-(14)-βD-galactopyranosyloleanolic

và

acid

3-O-β-D-galactopyranosyl-(14)-α-L-

arabinopyranosyloleanolic có hoạt tính ức chế sự phát triển dòng tế bào ung thư
buồng trứng A2780 ở người với giá trị IC50 là 6,7-10,8 g/ml.
1.3.2. Polyscias balfouriana Bail.
Theo Phan Quốc Kinh

[59]

, thực phẩm chức năng với tên thương mại là

CERATO, có bán trên thị trường với thành phần chứa là cao Tật lê, cao Dâm dương

www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

14

hoắc và cao Đinh lăng lá tròn (P. balfouriana) có tác dụng giúp nam giới bồi bổ sức
khỏe, nâng cao thể trạng, giảm đau mỏi lưng gối, ù tai, di tinh, mộng tinh. Sản phẩm
này đã được Công ty cổ phần dược vật tư y tế Thành Vinh nghiên cứu và sản xuất
dựa vào công thức của Genix (sản phẩm được sử dụng rộng rãi ở Bắc Mỹ và Tây
Âu), nhưng cải biến một thành phần của Genix để CERATO có hoạt tính cao hơn,
mạnh hơn, đó là thay thế cao Đinh Lăng - Polyscias fruticosa bằng cao Đinh Lăng
lá tròn - Polyscias balfouriana.
Dịch trích butanol của lá và rễ cây P. balfouriana đều có tác dụng chống loét
khi thử nghiệm trên chuột, trong đó, dịch trích butanol từ lá có tác dụng mạnh hơn
dịch trích từ rễ [53].
1.3.3. Polyscias filicifolia Balf.
- Dịch trích từ sinh khối của tế bào cây Polyscias filicifolia có khả năng
kháng rất mạnh chủng vi khuẩn Staphylococcus aureus và kháng yếu với 3 chủng:
Micrococcus flavus, Streptococcus pyogenes và Streptococcus agalatiae [26,30].
-Dịch trích 40% etanol từ sinh khối của những tế bào nuôi cấy của cây
Polyscias filicifolia áp dụng lên giống Salmonella typhimurium TA 98 và TA 100
cho hoạt tính mạnh về kháng đột biến gen [25].
- Rượu thuốc từ cây Polyscias filicifolia có tác dụng bảo vệ và phục hồi quá
trình tổng hợp protein khi tim heo thiếu oxygen [38].
1.3.4. Polyscias fruticosa (L.) Harms
Cây Đinh lăng có tác dụng làm tăng sức chịu đựng của cơ thể đối với một số
yếu tố như: kiệt sức, nóng,…[2]
Các thí nghiệm trên chuột cho thấy cây Đinh lăng có khả năng làm tăng tiết
niệu gấp trên năm lần so với bình thường, làm tăng sức đề kháng của chuột đối với

các bức xạ siêu cao tầng, kéo dài thời gian sống của chuột bị nhiễm ký sinh trùng
sốt rét Plasmodium berghei, làm tăng tác dụng của thuốc chống sốt rét cloroquin
[11,19]

.
Cây Đinh lăng có tác dụng tăng lực, tăng cân và bổ khi thí nghiệm trên chuột


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

15

và người [1,9,10].
Thực nghiệm trên người cho thấy, cây Đinh lăng làm tăng khả năng chịu đựng
của bộ đội, vận động viên thể thao [9].
Khác với Nhân sâm, Đinh lăng không làm tăng huyết áp [2,19].
Năm 1985, Ngô Ứng Long và cộng sự

[10,11]

đã nghiên cứu độc tính của Đinh

lăng cho thấy liều gây chết LD50 của Đinh lăng theo đường tiêm phúc mạc là 32,9 g/
1kg chuột. Kết quả cho thấy với liều uống hàng ngày 60 g/1kg, sau 3 ngày có hiện
tượng chuột chết, như vậy, Đinh lăng là thuốc ít độc. Nếu so sánh với Nhân sâm về
giá trị LD50 cùng đường tiêm phúc mạc thì Đinh lăng ít độc kém 3 lần.
Đinh lăng giúp cơ thể người bị suy mòn nhanh chóng hồi phục, ăn ngon, ngủ
tốt

[2]

. Dùng Đinh lăng nấu nước uống hàng ngày như thuốc bổ. Các hợp chất

polyacetylen như (8E)-heptadeca-1,8-dien-4,6-diyn-3,10-diol trích được từ cây
Panax vietnamensis và Polycias fruticosa cho thấy có hoạt tính kháng chủng khuẩn
Gram dương, kháng nấm Candida albican nhưng không kháng được chủng khuẩn
Gram âm [40].
Năm 2001, Nguyễn Thị Thu Hương và cộng sự [8] đã dùng chuột nhắt trắng để
thử nghiệm tác dụng chống trầm cảm và stress của Đinh lăng. Kết quả cho thấy cao
Đinh lăng có tác dụng chống trầm cảm và phục hồi thời gian ngủ bị rút ngắn bởi
stress, ở liều 45-180 mg/kg thể trọng, khoảng liều này cũng có tác dụng khác như
tăng lực, kích thích hoạt động của não bộ và nội tiết, tăng sức đề kháng của cơ thể,
chống viêm và xơ vữa động mạch.
Dịch chiết cồn của rễ Đinh lăng được nuôi cấy mô trong 6 tháng đã thể hiện
tác dụng tăng lực dài ngày, chống stress nóng và kháng viêm thực nghiệm tương tự
như dịch chiết cồn của rễ cây Đinh lăng 5 năm tuổi trồng trong điều kiện tự nhiên
[5]

.
Dùng 50g lá tươi (hoặc 30g lá đã được sao nóng, hoặc 12-20 g thân rễ tươi

được sao nóng với gừng) nấu nước uống hàng ngày để bồi bổ sức khỏe [18].


www.DaiHocThuDauMot.edu.vn

16

Theo dân gian, Đinh lăng được dùng làm thuốc bổ, chữa cơ thể suy nhược,
gầy yếu, mệt mỏi, tiêu hóa kém, ho, ho ra máu, đau tử cung, kiết lỵ, làm thuốc lợi

tiểu và chống độc. Dưới đây là một số bài thuốc dân gian có Đinh lăng [1,2,4].
Chữa mệt mỏi, biếng hoạt động: Rễ Đinh lăng phơi khô thái mỏng, 0,50 g thêm
100 ml nước, đun sôi trong 15 phút, chia 2-3 lần uống trong ngày.
Chữa sốt lâu ngày, nhức đầu, háo khát, ho, đau tức ngực, nước tiểu vàng: Đinh
lăng tươi (rễ, cành) 30 g, lá hoặc vỏ chanh 10 g, vỏ quýt 10 g, lá tre tươi 20 g, cam
thảo đất 30 g, rau má tươi 30 g, me chua đất 20 g. Các vị cắt nhỏ, đổ ngập nước, sắc
đặc lấy 250 ml, chia uống 3 lần trong ngày.
Lợi sữa: Lá Đinh lăng tươi 50 – 100 g, bong bóng lợn 1 cái, băm nhỏ, trộn với gạo
nếp, nấu cháo ăn. Hoặc rễ Đinh lăng tươi 30 - 40 g, thêm 500 ml nước, sắc còn 250
ml, uống nóng, ngày uống 1-2 lần, uống trong 2 – 3 ngày.
Chữa đau tử cung: Cành và lá Đinh lăng sao vàng, sắc uống như chè.
Chữa mẫn ngứa do dị ứng: Lá Đinh lăng 80 g, sao vàng, sắc uống, dùng trong 2 -3
tháng.
Lá Đinh lăng phơi khô đem lót gối hoặc trải giường cho trẻ em nằm giúp
phòng bệnh kinh giật.
Ở Ấn Độ, người ta cho là cây có tính làm săn, dùng trong điều trị sốt.
Ở Campuchia, người ta dùng lá phối hợp với các cây thuốc khác làm bột hạ
nhiệt, thuốc giảm đau. Lá dùng xông để ra mồ hôi và chữa chứng chóng mặt, dùng
tươi giã nát đắp ngoài trị viêm thần kinh khớp và vết thương. Lá nhai nuốt với chút
phèn giúp trị hóc xương cá.
1.3.5. Polyscias guilfoylei Bail.
Dịch trích nước và dịch trích diclorometan của lá cây đinh lăng trổ có khả
năng quyến rũ ruồi trái cây [35].
1.3.6. Polyscias murrayi Harms
Một số dẫn xuất của acid 3-(4-hydroxyphenyl)propanoic được cô lập từ cây
Polyscias murrayi như 3-(4-hydroxyphenyl)propionylcholine; acid 3,4 –di-O-3- (4-