Một số kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng anh bậc trung học cơ sở

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
TRƯỜNG THCS

HỌ VÀ TÊN :
Năm Học : 2015 – 2016
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
1


Chúng ta đang sống trong thời đại khoa học công nghệ phát triển như vũ
bão, con người ngày càng phụ thuộc và chi phối lẫn nhau, nhu cầu hợp tác ngày
càng gia tăng. Cùng với sự phát triển đó, đất nước ta ngày càng đổi mới và chuyển
sang nền kinh tế thị trường, mở cửa , giao lưu hội nhập cùng các quốc gia khác trên
thế giới.
Song song với xu thế trên, thì sự lựa chọn số một về ngoại ngữ hiện nay là
tiếng Anh, nó được xem như là ngôn ngữ quốc tế trong việc giao lưu, trao đổi và
học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau. Chính vì vậy ngay từ khi tiến hành công cuộc đổi
mới Đảng ta đã quan tâm đến ngành giáo dục và chọn bộ môn tiếng Anh là ngoại
ngữ phổ biến giảng dạy trong các trường phổ thông cũng như cao đẳng và đại học
như là một môn học chính và bắt buộc.
Hơn nữa, một trong những chủ trương lớn của Đảng và nhà nước ta đối với
giáo dục trong thời kỳ đổi mới là: Nâng cao nguồn nhân lực và bồi dưỡng nhân
tài cho đất nước. Muốn làm được việc này thật không dễ. Nó đòi hỏi một sự nỗ lực
và sáng tạo không biết mệt mỏi của những người làm công tác giáo dục nói chung
và toàn thể đội ngũ giáo viên chúng ta nói riêng. Nhằm tạo ra nguồn nhân tài trong
tương lai cho đất nước thì ngay từ khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường chúng
ta cần phải theo dõi, phát hiện và tiến hành bồi dưỡng các em nhằm giúp các em
phát huy hết khả năng tư duy sáng tạo của mình. Là một giáo viên phụ trách giảng
dạy môn tiếng Anh trường Trung học cơ sở. Bản thân tôi đã trải qua hơn 10 năm
giảng dạy môn học này. Song song với công tác giảng dạy trên lớp theo chuyên
môn thì cũng chừng ấy năm tôi tham gia công tác phát hiện bồi dưỡng học sinh

giỏi của trường. Có được những thành công nhất định trong lĩnh vực này, do vậy
nay tôi xin bộc bạch lại những “Một số kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi
môn Tiếng Anh bậc trung học cơ sở”của mình cho bạn bè, đồng nghiệp tham
khảo cũng như chia sẻ thêm cho tôi thêm những kinh nghiệm về công tác này
nhằm cùng nhau đưa phong trào phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi của địa
phương mình tiến thêm những bước mới .

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
2


Việc giảng dạy cho học sinh nắm được chương trình có lẽ bất kỳ giáo viên
nào cũng có thể thực hiện được nhưng việc bồi dưỡng học sinh giỏi không phải
giáo viên nào cũng đảm nhận được, theo tôi một giáo viên dạy học sinh giỏi muốn
có hiệu quả thì cần đảm bảo được các nhu cầu cần phải có như sau:
- Trình độ chuyên môn: Đây là tiêu chuẩn hàng đầu và có tính chất quyết
định trong quá trình dạy bồi dưỡng học sinh giỏi, bởi lẽ muốn học trò giỏi trước
tiên người thầy phải giỏi, nguồn kiến thức ấy được ví như ‘thức ăn” mà các em học
sinh cần, do vậy để các em ăn được no thì người thầy cần cung cấp đủ “thức ăn”,
tránh trường hợp trò còn muốn ăn mà thầy thì hết nguồn cung cấp.
- Tinh thần trách nhiệm: Để việc bồi dưỡng học sinh giỏi có kết quả, người
dạy phải có trách nhiệm đối với thành tích học tập của học sinh mình, trách nhiệm
đối với sự tin tưởng của cấp lãnh đạo và đồng nghiệp, phải đặt trách nhiệm lên
hàng đầu và có tấm lòng hy sinh, không tính toán, luôn xem thành tích của học
sinh là niềm vui trong việc giảng dạy của mình.
- Uy tín: Việc học bồi dưỡng học sinh giỏi là phần học thêm của các em, do
vậy để các em nhiệt tình theo học người thầy phải tạo được lòng tin nơi các em,
cho các em thấy được việc học BDHS giỏi là quyền lợi, là vinh dự của các em, và
được theo học người thầy ấy là niềm tự hào của chúng. Muốn được như thế người

thầy phải có được uy tín đối với học sinh. Uy tín của người thầy không những chỉ
thể hiện ở lãnh vực chuyên môn mà theo tôi uy tín ấy phải được thể hiện ở lãnh
vực đạo đức nữa.
- Thời gian: Việc bồi dưỡng học sinh giỏi là việc dạy ngoài chương trình
chính khoá, do đó vấn đề thời gian cũng là một yêu cầu rất quan trọng, nếu người
giáo viên không có đủ thời gian thì việc bồi dưỡng cũng không thể đảm bảo kết
quả khả quan được.
2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ:
Trong nhiều năm qua có rất nhiều giáo viên đưa học sinh của mình đi tham
gia các kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện, kết quả thì không mấy khả quan mặc dù
thầy dạy rất nhiệt tình, học sinh học tập rất tích cực, phải chăng đó là do bản thân
người thầy chưa thật sự có những phương pháp phù hợp trong việc bồi dưỡng học
sinh của mình.
3. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1. Chọn học sinh:
Thông qua giáo viên bộ môn, tốt nhất là chọn học sinh ngay từ lớp đầu cấp,
số lượng mỗi khối khoảng từ 10 đến 15 học sinh.
Trước khi đưa học sinh đi thi ta khảo sát chọn ra 5 học sinh đi thi.
2. Chọn tài liệu:
- Đa dạng hóa các dạng bài tập từ cơ bản đến nâng cao thuộc khối THCS của
các nhà xuất bản như: NXB Tổng hợp TP. HCM, NXB GD, NXB ĐHQG TP.
HCM… giáo trình streamline, Headway, New concept…
3


- Tham khảo các đề thi học sinh giỏi của các năm học trước, sưu tầm tài liệu
trên báo, tạp chí, Internet…
- Nói chung tài liệu thì rất đa dạng, để chuẩn bị tốt cho bài giảng của mình
người dạy phải luôn luôn tự trao dồi.
3. Lên thời khóa biểu:

Lên thời khoá biểu hợp lý, tạo điều kiện cho các em có thể theo học lâu dài.
* Đối với học sinh khối 6, 7, 8: Từ 2 đến 4 tiết/tuần
* Đối với học sinh khối 9: Từ 4 đến 6 tiết/tuần
Nên dành thời gian cho học sinh tự học ở nhà.
4. Cung cấp kiến thức:
Rèn luyện theo bốn kỹ năng: Nghe, nói, đọc, viết.
4.1. Luyện nghe (Listening):
Tham khảo các bài tập trong tài liệu, chúng ta có thể thiết kế lại hoặc giữ
nguyên sau đó soạn ra yêu cầu đề bài, cho học sinh thực hành, chúng ta có thể
dùng băng, đĩa hoặc giáo viên tự đọc cho học sinh nghe.
+ Các dạng bài tập cần luyện:
* Nghe để trả lời đúng, sai (say True or False).
* Nghe để chọn câu trả lời hay nhất (Choose the best option A, B, C, or D).
* Nghe để điền từ (Gap fill).
Để học sinh hứng thú luyện tập, chúng ta nên tham khảo nhiều loại hình bài
nghe, kể cả bài hát, cần giải thích kỹ các từ mới, cấu trúc mới có xuất hiện trong
nội dung bài nghe.
4.2. Luyện đọc hiểu (Reading comprehension):
Nội dung những bài đọc hiểu cần đa dạng hóa các chủ đề: Thể thao, y học,
giáo dục, danh nhân, cuộc sống đời thường…Chủ đề càng đa dạng thì vốn từ của
học sinh càng phong phú. Chúng ta nên chuẩn bị bài tập và phát tới tay học sinh,
học sinh phải chuẩn bị kỹ bài tập ở nhà trước khi đến lớp, cần phát huy tối đa tính
độc lập của học sinh.
4. 3. Luyện viết (writing):
Đây là dạng bài tương đối khó đối với đa số học sinh, để học sinh có thể viết
tốt chúng ta nên từng bước hướng dẫn học sinh thông qua các dạng bài tập từ dễ
đến khó.Theo tôi chúng ta nên chia phần luyện viết thành hai dạng bài tập:
Luyện viết câu: Gồm bài tập xây dựng câu (sentence building exercises) và
bài tập biến đổi câu (sentence transforming exercises).
P Để làm bài tập xây dựng câu tốt, chúng ta cần lưu ý học sinh các yêu cầu sau:

-

Thông qua những từ gợi ý( promts, cues, suggested words) xác định
cấu trúc sắp được dùng
4


-

Thì nào sẽ được dùng .( Which tense will be used?).

-

Chú ý đến trật tự từ trong câu( không thay đổi).

EX1: Nam/usually/go/swimming/summer
Đối với câu này các em phải xác định được rằng câu này phải viết ở thì hiện tại
đơn
Nam usually goes swimming in the summer
P Đối với dạng bài tập biến đổi câu (sentence transforming exercises): Chúng ta
cần ôn lại tất cả các cấu trúc ngữ pháp cho các em như: Passive voice, too…,
enough…, although, in spite of, despite, because, because of, so….that, such…that,
If clause, relative clause, wish, conditional sentence, reported speech…
Đối với từng cấu trúc nên cho học sinh thực hành nhiều lần.
Ví dụ: Khi muốn biến đổi câu có cấu trúc “Although” sang câu có cấu trúc
“In spite of” thì học sinh phải hiểu được rằng: Although + clause còn In spite of
+ phrase :
Ex: Although he had a good salary, he was unhappy in his job.
In spite of his good salary, he was unhappy in his job.
¬ Luyện viết luận: (Composition)

Có ba dạng bài luận cần luyện tập cho học sinh như sau:
* Viết một đoạn văn (a passage).
*Viết thư (a letter).
*Viết một đoạn đối thoại (a dialogue).
Để bài viết có chất lượng, chúng ta cần lưu ý học sinh phân tích đúng yêu cầu đề
bài như bài viết thuộc loại hình nào, hoàn cảnh, sự việc của bài viết xảy ra lúc nào
ở quá khứ, hiện tại hay tương lai. Từ đó các em có thể dùng thì thích hợp.
Điều quan trọng không kém khi luyện loại bài tập này là chúng ta cần hướng
dẫn các em cách tìm ra ý tưởng xoay quanh chủ đề của đề bài, lập dàn ý, cách xây
dựng bố cục một bài luận, bài viết phải đảm bảo đủ ba phần: Mở bài, thân bài, và
kết luận.
*Mở bài: (Introduction) Phải nêu được câu chủ đề (topic sentence)
*Thân bài: (Body) Nêu chi tiết, sự việc của chủ đề.
*Kết luận: (Conclusion) Tóm lại những gì đã trình bày.
4.4. Luyện kỹ năng nói:
Đối với kỹ năng này chủ yếu học sinh trả lời trực tiếp với chúng ta thông
qua các bài tập, chúng ta sửa lỗi cho các em về ý tưởng, ngữ pháp cũng như phát
âm…Kỹ năng này hổ trợ cho ba kỹ năng trên.Nếu các em nói tốt thì các em sẽ
nghe tốt và viết tốt.
5


Đối với loại bài tập này giáo viên cần đưa ra những chủ đề gần gũi với
cuộc sống đời thường, học sinh có thể nói tự do, giáo viên lắng nghe và sửa lỗi về
cách dùng từ, ngữ pháp cho học sinh.

5. Hướng dẫn cách làm bài:
Đây là việc làm cũng rất quan trọng mà chúng ta – những người trực tiếp
dạy bồi dưỡng không thể bỏ qua nó, bởi lẽ nếu chúng ta dạy nhiệt tình, nội dung
bài giảng rất phong phú, học sinh học tập rất tốt, thế nhưng khi đi thi các em không

biết cách làm bài, thì kết quả cũng không thể theo như mong muốn.
Theo tôi chúng ta nên hướng dẫn học sinh khi nhận được đề thi nên dành từ
một đến hai phút để đọc đề, xác định yêu cầu đề bài, cố gắng hiểu đúng những yêu
cầu đề bài, câu nào dể làm trước, câu nào khó làm sau.
- Đối với phần nghe (Listening):
Đọc lướt nhanh nội dung được phát ra, tập trung vào các dữ liệu có thể gặp
trong bài nghe như: năm, tháng, tên đia điểm, tên người, số lượng…Các em phải
đoán được chủ đề sắp được đọc và đoán câu trả lời. Khi nghe băng, đĩa phải hết
sức tập trung.
- Đối phần đọc hiểu (Reading comprehension):
Đọc yêu cầu đề bài, tập trung làm bài, đây là dạng bài tập đọc để hiểu nội
dung nên học sinh không cần thiết phải biết toàn bộ từ trong bài đọc mà các em chỉ
cần nắm được khoảng 80% từ vựng trong bài đọc đó là được, chủ yếu các em đọc
để hiểu được nội dung bài đọc đó.
- Đối với phần viết (Writing):
Đọc yêu cầu đề, xác đinh cấu trúc, xác định loại hình bài.
Trong phần viết luận nên lưu ý các em viết đúng loại hình bài (format), bởi
nếu viết sai loại hình thì bài không có điểm, chú ý về số lượng từ qui định, chỉ nên
viết chênh lệch trên, dưới 20 từ.
* Điều mà chúng ta cần lưu ý học sinh khi làm bài nữa là phải phân phối
thời gian sao cho hợp lý, theo tôi thì bài viết được dành 1/3 thời gian/ tổng thời
gian qui định của đề thi để làm.
6. Kiểm tra kiến thức + Rút kinh nghiệm:
Đây là giai đoạn cũng rất quan trọng trong quá trình bồi dưỡng học sinh
giỏi, bởi lẽ nếu ta chỉ dạy mà không kiểm tra thì ta sẽ không thể biết được sự tiếp
thu kiến thức của học sinh đạt đến mức độ nào.
Việc rút kinh nghiệm sau mỗi bài kiểm tra thật sự rất cần thiết, từ những lần
rút kinh nghiệm học sinh có thể nhận ra mình còn yếu ở phần nào để có thể khắc
phục.
6

Để thực hiện khâu này chúng ta có thể chuẩn bị các bài tập theo dạng các đề
thi ở các năm học trước cho các em thực hành, có qui định thời gian làm bài, có
chấm điểm, có khen thưởng nếu các em làm bài tốt, nhưng nếu các em làm bài
chưa tốt thì ta không nên quở trách mà chỉ nên động viên các em cố gắng hơn lần
sau, bởi lẽ việc học này là phần học các em phấn đấu thêm ngoài nhiệm vụ học tập
trên lớp, do đó nếu chúng ta không khéo thu hút, các em sẽ dễ dàng từ chối theo
học với chúng ta.
Chúng ta nên đem đến cho học sinh sự hứng thú đối với môn học lẫn người
dạy, như vậy việc giảng dạy của chúng ta mới có thuận lợi.
4. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Nhờ liên tục đổi mới phương pháp và cách thức ôn tập học sinh và đúc rút được
những kinh nghiệm nhất định trong việc bồi dưỡng do vậy trong những năm học
vừa qua tôi đã thu được những kết quả sau:
* Số liệu về kết quả áp dụng sáng kiến.
Năm học

Học sinh giỏi cấp huyện

7


III. KẾT LUẬN:
1. Kết luận:
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy, có lẽ tất cả chúng ta đều mong học sinh
của mình học giỏi. Thế nhưng việc bồi dưỡng học sinh giỏi quả thật không phải là
công việc dễ dàng, nhưng tôi tin rằng với tấm lòng yêu nghề mến trẻ, chịu khó,
ham học hỏi, tất cả chúng ta đều có thể làm được, bởi lẽ trong mỗi chúng ta chắc
hãy còn nhớ lời dạy của Bác Hồ:

“Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí
ắt làm nên”.
Trên đây là một số việc mà tôi đã và đang thực hiện. Tôi mong rằng nó có
thể cùng chia sẻ với các bạn đồng nghiệp về những phương pháp dạy bồi dưỡng
học sinh giỏi, nhằm góp phần làm cho danh hiệu học sinh giỏi Tiếng Anh cấp
huyện, cấp tỉnh được nhìn thấy ngày càng nhiều ở các trường, nhằm giúp các em
có thể học giỏi và đạt thành tích cao trong việc học Tiếng Anh, bởi lẽ Tiếng Anh
đóng một vai trò rất quan trọng trong thời kỳ hội nhập của nước ta hiện nay.
2. Những ý kiến đề xuất:
- Đối với giáo viên:
Tất cả chúng ta cần quan tâm hơn nữa đối với học sinh có học lực giỏi môn
Tiếng Anh, kịp thời phát hiện những “hạt giống tốt” để có kế hoạch bồi dưỡng.
Chúng ta không ngừng trao dồi chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp
để ngày càng có được những phương pháp phù hợp hơn trong việc bồi dưỡng học
sinh của mình.
- Đối với lãnh đạo:
Để góp phần làm cho việc dạy giỏi, học giỏi trở thành một trong những hoạt động
mũi nhọn trong sự nghiệp giáo dục của chúng ta, đề nghị các cấp lãnh đạo quan
tâm hơn nữa, có chế độ khen thưởng xứng đáng đối với các giáo viên có học sinh
đạt giỏi huyện, tỉnh…Có thể xem đó là một trong những thành tích nổi bậc để xét
thi đua. Bởi lẽ một giáo viên có học sinh đạt giỏi cấp huyện, tỉnh thì quả thật rất
xứng đáng được nhận danh hiệu là giáo viên dạy giỏi, bởi thành tích ấy chứng
minh được trình độ chuyên môn và khả năng sư phạm của họ, hơn nữa sự đầu tư để
có học sinh giỏi rõ ràng khó khăn hơn, lâu dài hơn so với quá trình phấn đấu để
được công nhận là giáo viên dạy giỏi (chỉ qua vài tuần chuẩn bị , 2 tiết dạy thi và
sự hỗ trợ của đồng nghiệp).
Điều mà có lẽ tất cả chúng ta đều có thể nhìn thấy được là để có được học
sinh giỏi, giáo viên phải phấn đấu cả một quá trình từ 3 hay 4 năm có khi còn lâu
hơn nữa. Mong quý đồng nghiệp đóng góp ý kiến để sáng kiến này được hoàn
thiện hơn.

Xin chân thành cảm ơn.
……………., Ngày
8

tháng

năm 2016


Người viết sáng kiến

*HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH CÁC CẤP:
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
9


…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......

…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
*HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH CÁC CẤP:
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
10


…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......

…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………….......

Tài liệu tham khảo:
1. Sách giáo khoa Tiếng Anh lớp 6, 7, 8, 9. NXB Giáo dục
2. Sách giáo viên Tiếng Anh lớp 6, 7, 8, 9. NXB Giáo dục
3. Các loại sách nâng cao dành cho các khối lớp ở bậc THCS.
4. Sách ngữ pháp tiếng Anh,các loại băng đĩa……..

11