Tiểu luận môn Hệ hỗ trợ ra quyết định Nghiên cứu thiết kế hệ hỗ trợ mua truyện thiếu nhi trên mạng

KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

-----  -----

BÀI TẬP LỚN

HỆ HỖ TRỢ RA QUYẾT ĐỊNH
Giảng viên:

PGS.TSKH.Nguyễn Đức Hiếu

Học viên thực hiện:

Trần Trọng Nghĩa

Lớp:

Cao học 27A

Hà Nội, 06/ 2016


MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU......................................................................................................3
CHƯƠNG I. KHẢO SÁT YÊU CẦU HỆ THỐNG THỰC.............................4
I. YÊU CẦU MÔ HÌNH HỖ TRỢ MUA TRUYỆN THIẾU NHI TRÊN MẠNG................4

1.1. Hỗ trợ cho ai?.........................................................................................4
1.2. Lợi ích của mô hình hỗ trợ.....................................................................4
1.3. Hỗ trợ cái gì ?.........................................................................................4

II. HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG THỰC.........................................................................4

2.1. Bài toán thực tế.......................................................................................4
2.2. Thông tin đầu vào...................................................................................4
2.3. Thông tin đầu ra......................................................................................4
2.4. Hoạt động của hệ thống thực..................................................................5
III. MÔ HÌNH HỆ HỖ TRỢ MUA TRUYỆN THIẾU NHI TRÊN MẠNG.........................6

3.1. Mô tả hệ thống phần cứng sẽ sử dụng....................................................6
3.2. Xây dựng mô hình lựa chọn quyết định:................................................6
3.3. Xây dựng thuật toán giải mô hình..........................................................6


LỜI MỞ ĐẦU
Theo số liệu phân tích, thống kê thị trường thì thời gian đi mua sắm của người
tiêu dùng trên thực tế đang bị giảm dần. Nắm bắt được xu thế đó, các công ty nhanh
chóng dựa vào mạng internet đang ngày càng phát triển ở Việt Nam để hình thành
một phương thức mua hàng mới “Mua hàng qua mạng”, tạo điều kiện cho người tiêu
dùng có thể mua hàng ở mọi lúc, mọi nơi, tiết kiệm thời gian mua, với giá cả và chất
lượng không hề thay đổi so với phương thức mua hàng truyền thống.
Nếu như đã từng một lần “lướt” Web và truy cập vào các trang Web bán hàng
bạn sẽ thấy các chủng loại mặt hàng được giới thiệu vô cùng phong phú, trong đó có
cả sách, một lĩnh vực kinh doanh còn khá mới mẻ nhưng đang phát triển mạnh mẽ ở
Việt Nam. Trang Web của nhà sách nào cũng sinh động, đều có chính sách khuyến
mại, chăm sóc khách hàng, nhưng người mua vẫn không chọn được sách ưng ý nhất.
Vậy để thu hút được sự quan tâm của khách hàng và thuyết phục được khách hàng
mua các sách giới thiệu trên trang Web thì chắc chắn trang Web xây dựng phải có
nhiệm vụ như người bán hàng chuyên nghiệp, nắm bắt được các nhu cầu của người
mua, để có thể đưa ra danh sách các sách phù hợp với nhu cầu của người mua.

CHƯƠNG I. KHẢO SÁT YÊU CẦU HỆ THỐNG THỰC
I. YÊU CẦU MÔ HÌNH HỖ TRỢ MUA TRUYỆN THIẾU NHI TRÊN MẠNG
1.1. Hỗ trợ cho ai?
Nhà truyện Hỗ trợ khách hàng tìm và lựa chọn những cuốn truyện theo các
yêu cầu mà mỗi khách hàng đặt ra.
Khách hàng có thể là những em thiếu niên, nhi đồng, các bậc phụ huynh,
những người yêu thích truyện thiếu nhi hoặc những người có nhu cầu mua truyện
thiếu nhi.
1.2. Lợi ích của mô hình hỗ trợ
Nhà sách sẽ giúp cho khách hàng tìm được những cuốn truyện thiếu nhi phù
hợp với yêu cầu của mình nhất mà không cần đến tận nhà sách để xem sách, nhờ đó,
khách hàng có thể tiết kiệm được thời gian mua sắm.
Hơn nữa, khi tham gia vào mô hình, khách hàng còn được mở rộng phạm vi
lựa chọn sách, ngoài những sách mình lựa chọn, khách hàng còn có thêm danh sách
các sách nên mua kèm với sách mình chọn.
1.3. Hỗ trợ cái gì ?
Yêu cầu đòi hỏi hệ thống phải hỗ trợ được sao cho tìm được các cuốn truyện
phù hợp nhất với những yêu cầu của khách hàng.
II. HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG THỰC
2.1. Bài toán thực tế
Một khách hàng vào website với mục đích mua truyện thiếu nhi
+ Nếu khách hàng đã có thông tin chính xác của cuốn truyện cần mua thì anh
ta sẽ tìm luôn cuốn truyện cần mua.
+ Nếu khách hàng chưa có thông tin chính xác về cuốn truyện thì anh ta sẽ
liệt kê một số chi tiết chính của cuốn truyện mà anh ta muốn mua rồi đề
nghị website tư vấn để mua được truyện thiếu nhi ưng ý nhất.
2.2. Thông tin đầu vào
Tập các đặc tính mà khách hàng đưa ra để lựa chọn truyện mà mình muốn
mua:

+ Tên truyện
+ Tên tác giả
+ Thể loại truyện
+ Nhà xuất bản
+ Giá
+ Độ tuổi
2.3. Thông tin đầu ra
Danh sách truyện cùng với những thông tin chi tiết phù hợp với những
yêu cầu mà khách hàng đề ra.


2.4. Hoạt động của hệ thống thực
 Mô tả:
- Khách hàng vào website, đăng ký làm thành viên, khai báo các thông tin về
bản thân (với lần mua sách đầu tiên, từ lần thứ 2 trở đi khách hàng chỉ cần
đăng nhập vào hệ thống bằng tài khoản mà mình đã đăng ký).
- Khách hàng đưa ra các yêu cầu về cuốn truyện mà mình cần mua
- Hệ thống sẽ làm nhiệm vụ xử lý tìm kiếm, tiếp đó lựa chọn những cuốn
truyện phù hợp với yêu cầu của khách hàng.
- Để đưa ra được danh sách các cuốn truyện cho khách hàng, hệ thống
thường dựa vào thông tin, các yêu cầu của khách hàng đưa ra. Từ tập thông
tin đã có sẵn, so sánh các thông tin có sẵn với các yêu cầu của khách hàng
và tìm ra cuốn truyện có đặc tính tương đối giống.
- Dựa vào kinh nghiệm, hiểu biết của bản thân, phân tích và so sánh các lựa
chọn của các khách hàng trước mà từ đó giới thiệu cho khách hàng một số
cuốn truyện phù hợp nhất với yêu cầu của khách hàng.
- Sau khi lựa chọn được ra danh sách các cuốn truyện phù hợp với khách
hàng, nhân viên hỗ trợ sẽ có những lời khuyên hỗ trợ cho khách hàng lựa
chọn truyện.
- Khách hàng xem danh sách các cuốn truyện được đưa ra.

- Khách hàng sẽ là người quyết định lựa chọn cuốn truyện để mua.
Như vậy khách hàng chính là người đưa ra quyết định cuối cùng.
 Sơ đồ làm việc của hệ thống thực:
Đăng nhập hệ thống.
Mô tả về truyện, mục
đích sử dụng, các nội
dung muốn có…

Hệ thống

Xử lý: tìm kiếm
truyện phù hợp.

Độc giả

Xem DStruyện
giới thiệu

Giới thiệu truyện
phù hợp nhất.

Quyết định truyện
sẽ mua

Kinh nghiệm, hiểu
biết, so sánh với các
lựa chọn trước.


III. MÔ HÌNH HỆ HỖ TRỢ MUA TRUYỆN THIẾU NHI TRÊN MẠNG

Ta có thể xây dựng được mô hình “Hỗ trợ mua truyện thiếu nhi trên mạng”
với nguyên tắc dựa vào hệ thống thực.
3.1. Mô tả hệ thống phần cứng sẽ sử dụng
- Xây dựng một hệ thống mạng máy tính cho trung tâm gồm các máy chủ và
các máy khách được nối với nhau bằng Switch và Router

- Xây dựng và phát triển hệ thống trên nền Web Base.
3.2. Xây dựng mô hình lựa chọn quyết định:
Mô hình hỗ trợ khách hàng lựa chọn bộ truyện thiếu nhi được xây dựng dựa
trên kinh nghiệm (mô hình Case Bases Reasonning- CBR), giải quyết bài toán tối ưu
đa mục tiêu trong đó nhiều mục tiêu có thể mâu thuẫn nhau. Chẳng hạn truyện thiếu
nhi vừa có nội dung tốt vừa có giá thành rẻ nhất là hai mục tiêu mâu thuẫn nhau khá
gay gắt. Điểm lưu ý chính khi xây dựng mô hình là làm sao chung hoà được các mâu
thuẫn đó.
- Mô hình hỗ trợ sẽ làm việc dựa vào:
+ Biến đầu vào: Thông tin về các yêu cầu về truyện của khách hàng.
Khách hàng đánh giá độ quan trọng đối với từng đặc tính của truyện.
+ Các tham số: Biến quyết định, trọng số đặc tính, điểm đặc tính, biến ràng
buộc.
- Kết quả của mô hình hỗ trợ: Đưa ra danh sách các truyện phù hợp nhất.
- Khung mô hình hỗ trợ lựa chọn mua truyện thiếu nhi trên mạng.
3.3. Xây dựng thuật toán giải mô hình
3.3.1. Xác định các đặc tính chọn truyện thiếu nhi trên mạng
Xây dựng số đặc tính làm tiêu chuẩn để chọn sách thiêu nhi là 6. Gồm các đặc
tính sau:
- Tên tác giả
- Nhà xuất bản
- Thể loại truyện

- Độ tuổi
- Ngôn ngữ
- Giá truyện
3.3.2. Xác định hàm đánh giá “độ phù hợp” của truyện với yêu cầu của khách
hàng
Ký hiệu
- H là tập truyện thiếu nhi có trong trang web
- |H|= m là tổng số truyện thiếu nhi
- Hi: Truyện thiếu nhi i
- Hij: đặc tính j của truyện thiếu nhi Hi,
- D: tập các đặc tính của tất cả các truyện thiếu nhi,
- |D|=n: số đặc tính của tất cả các truyện thiếu nhi
Khi có một người vào mua truyện thiếu nhi họ sẽ đưa ra một tập các chi tiết
về truyện cần mua, ký hiệu là M ∈ D. Hệ thống sẽ so sánh tập chi tiết của tất cả các
truyện thiếu nhi i có trong website với tập M tìm ra các truyện thiếu nhi i có tập chi
tiết “giống” M nhất. Khi đó các truyện thiếu nhi Hi sẽ được chọn để giới thiệu với
khách hàng. Hàm so sánh sự giống nhau giữa tập chi tiết M và chi tiết của truyện
thiếu nhi i được tính như sau:
SIM(M,Hi) =

∑ Wj.SIMj(Mj, Hij )
∑Wj
j∈M

j ∈D

Trong đó:
SIMj(Mj,Hij) = δj * hij ;
Trong đó:
+ δj là điểm độ quan trọng của đặc tính j đối với khách hàng(δj ≤ 1);

+ hij là điểm đặc tính j của truyện Hi;
- Wj: là trọng số đánh giá độ quan trọng của đặc tính j đối với truyện,
được xác định theo đánh giá của các chuyên gia (Wj>0);
Giá trị của hàm SIM(M,Hi) càng cao thì truyện H i càng phù hợp với yêu cầu
của khách hàng.
Hàm SIM(M,Hi) được lấy ra theo 2 mức:
SIM(M, Hi) >= 0.75: Các truyện thiếu nhi Hi được đề nghị mua.
SIM(M, Hi)

Các truyện thiếu nhi Hi được giới thiệu tham

khảo.
3.3.3. Xác định điểm đặc tính j của đối tượng Hi (hij)
− Đối với đặc tính tên tác giả:
Dựa vào công thức tính giá trị gần giống nhau như sau:
Sim(d,e) = 1 – abs(d-e)/max


Do đó Sim(d,e) có các mức sau:
* Sim(d,e) < 0.5 : không phù hợp
* Sim(d,e) ∈ [0.5,0.75) : tương đối phù hợp
* Sim(d,e) ≥ 0.75 : rất phù hợp
Ví dụ ta có danh sách các tác giả và điểm đánh giá tương ứng của mỗi tác
giả như sau:
ANDERSEN

0.8

Nguyễn Nhật Ánh

0.8

Tô Hoài

0.8

Tuệ Văn

0.6

Đỗ Ánh Như Nguyệt

0.7

Nhã Kha

0.5

Hoàng Gấm

0.6

Lê Thị Anh

0.5

Ví dụ: Khi khách hàng yêu cầu truyện của tác giả Nguyễn Nhật Ánh
Ta tính
Sim(Nguyễn Nhật Ánh, Tô Hoài) = 1 – abs(0.8-0.8)/0.8 = 1 > 0.75
Khi đó ta đưa truyện của Tô Hoài thêm vào danh sách đề nghị mua

Sim(Nguyễn Nhật Ánh, Lê Thị Anh) = 1 – abs(0.8 – 0.5)/0.8 = 0.625 < 0.75
Khi đó ta chỉ đưa truyện của Lê Thị Anh vào danh sách truyện tham
khảo
− Đối với đặc tính Nhà xuất bản:
Dựa vào công thức tính giá trị gần giống nhau như sau:
Sim(d,e) = 1 – abs(d-e)/max
Do đó Sim(d,e) có các mức sau:
* Sim(d,e) < 0.5 : không phù hợp
* Sim(d,e) ∈ [0.5,0.75) : tương đối phù hợp
* Sim(d,e) ≥ 0.75 : rất phù hợp
Ví dụ ta có danh sách các NXB và điểm đánh giá uy tín tương ứng của mỗi
NXB như sau:
Kim Đồng

0.9

Phương Nam

0.9

Giáo dục

0.8

Nhà xuất bản Trẻ

0.7

Tri thức

0.7


Phụ nữ

0.6

Tổng hợp

0.6

Sư phạm

0.5

Ví dụ: Khi khách hàng yêu cầu truyện của NXB Kim Đồng
Ta tính
Sim(Kim Đồng, Phương Nam) = 1 – abs(0.9-0.9)/0.9 = 1 > 0.75
Khi đó ta đưa truyện của NXB Phương Nam thêm vào danh sách đề
nghị mua
Sim(Kim Đồng, Sư phạm) = 1 – abs(0.9 – 0.5)/0.9 = 0.556 < 0.75
Khi đó ta chỉ đưa truyện của NXB Sư phạm vào danh sách truyện tham
khảo

- Đối với đặc tính Độ tuổi:
Do một cuốn truyện có thể phù hợp với nhiều độ tuổi khác nhau, truyện có thể
vừa dành cho thiếu nhi nhưng các bậc phụ huynh vẫn có thể tham khảo được, vì vậy
đặc tính Độ tuổi của truyện là 1 tập giá trị chứ không phải 1 giá trị.
* Đặc tính Độ tuổi ta chia thành các khoảng
Độ tuổi

Khoảng

1

[0-2]

2

[2-4]

3

[4-6]

4

[6-8]

5

[8-11]

6

[11-15]

Ta sẽ tính giá trị gần giống cho đặc tính độ tuổi theo công thức:
Sim(d,e) = 1 – abs(avg(d) – avg(e))/max(e)
Do đó Sim(d,e) có các mức sau:

* Sim(d,e) < 0.5 : không phù hợp
* Sim(d,e) ∈ [0.5,0.75) : tương đối phù hợp
* Sim(d,e) ≥ 0.75 : rất phù hợp
Ví dụ khách hàng chọn truyện độ tuổi 1
Ta tính :
Sim(độ tuổi 1, độ tuổi 2) = 1 – abs(1-3)/4 = 0.5 ∈ [0.5,0.75)
→ danh sách truyện thiếu thi có đặc tính độ tuổi 2 tương đối phù hợp
với độ tuổi 1 sẽ được đưa vào danh sách truyện giới thiệu tham khảo


Sim(độ tuổi 1, độ tuổi 3) = 1 – abs(1-5)/6 = 0.33 < 0.5 → không phù hợp
− Đối với đặc tính giá truyện:
Đặc tính Giá ta chia thành các khoảng
Giá

Khoảng

1

[0-30000]

2

[30000-50000]

3

[50000-80000]

4

[80000-120000]

5

[120000-150000]

6

[Trên 150000]

Ta sẽ tính giá trị gần giống cho đặc tính giá theo công thức:
Sim(d,e) = 1 – abs(avg(d) – avg(e))/max(e)
Do đó Sim(d,e) có các mức sau:
* Sim(d,e) < 0.5 : không phù hợp
* Sim(d,e) ∈ [0.5,0.75) : tương đối phù hợp
* Sim(d,e) ≥ 0.75 : rất phù hợp
Ví dụ khách hàng chọn truyện giá 1
Ta tính :
Sim(giá 1, giá 2) = 1 – abs(15000 - 40000)/50000 = 0.5 ∈ [0.5,0.75)
→ danh sách truyện thiếu thi có đặc tính giá 2 tương đối phù hợp với
giá 1 sẽ được đưa vào danh sách truyện giới thiệu tham khảo
Sim(giá 1, giá 3) = 1 – abs(15000-65000)/80000 = 0.375 < 0.5 → không
phù hợp
− Đối với đặc tính Thể loại:
Dựa vào công thức tính giá trị gần giống nhau như sau:
Sim(d,e) = 1 – abs(d-e)/max
Do đó Sim(d,e) có các mức sau:
* Sim(d,e) < 0.5 : không phù hợp
* Sim(d,e) ∈ [0.5,0.75) : tương đối phù hợp

* Sim(d,e) ≥ 0.75 : rất phù hợp
− Đối với đặc tính Ngôn ngữ:
Do một cuốn truyện có thể được xuất bản với 1 ngôn ngữ hoặc nhiều ngôn
ngữ (song ngữ), vì vậy đặc tính Ngôn ngữ là 1 tập giá trị chứ không phải 1 giá trị.
* Đặc tính Ngôn ngữ có thể bao gồm nhiều giá trị: Tiếng Việt, Tiếng Anh,
Tiếng Pháp, các ngôn ngữ khác


- Gọi hij là điểm đặc tính j (ngôn ngữ) của cuốn truyện Hi nào đó
- L là số loại ngôn ngữ = 4
Vì Ngôn ngữ sách có nhiều giá trị → gọi h ijk là điểm của đặc tính j (Ngôn
ngữ) của truyện Hi có giá trị k:
hijk = 0 nếu truyện không có Ngôn ngữ là K
hij = 1 nếu truyện có Ngôn ngữ là K
Vậy hij =

∑ hijk
4

Trong đó:
- hijk là điểm đặc tính j (Ngôn ngữ) của truyện Hi có giá trị k;
Do đó hij có các mức sau:
* hij< 0.5 : không phù hợp
* hij ∈ [0.5,0.75) : tương đối phù hợp
* hij ≥ 0.75 : rất phù hợp
− Đối với đặc tính Định dạng:
Đặc tính Định dạng là đặc tính miêu tả bề ngoài của cuốn truyện, cuốn truyện
có thể có bìa cứng, bìa mềm, in trên giấy trắng, giấy bóng hoặc in nhiều màu, có
bookmarker đính kèm…. , vì vậy đặc tính thể loại là 1 tập giá trị chứ không phải 1
giá trị.

* Đặc tính Định dạng có thể bao gồm nhiều giá trị: Bìa cứng, bìa mềm, in trên
giấy bóng, có bookmarker
- Gọi hij là điểm đặc tính j(Định dạng) của cuốn truyện Hi nào đó
- L là số loại định dang = 4
Vì Định dạng có nhiều giá trị → gọi h ijk là điểm của đặc tính j (Định dạng)
của truyện Hi có giá trị k:
hijk = 0 nếu truyện không có Định dạng là K
hij = 1 nếu truyện có Định dạng là K
Vậy hij =

∑ hijk
4

Trong đó:
- hijk là điểm đặc tính j (thể loại) của truyện Hi có giá trị k;
Do đó hij có các mức sau:
* hij< 0.5 : không phù hợp
* hij ∈ [0.5,0.75) : tương đối phù hợp
* hij ≥ 0.75 : rất phù hợp
3.3.4. Xác định điểm độ quan trọng của đặc tính j đối với khách hàng(δj)
Chia thành 5 mức


3.3.5. Xác định bảng điểm trọng số Wj theo đánh giá của các nhân viên hỗ trợ
Giá trị Wj bằng trung bình cộng các điểm của các chuyên gia đánh giá cho đặc
tính j. Wj bị thay đổi khi có thêm ý kiến của chuyên gia.