Chăm sóc người bệnh Gẫy cột sống

CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH
CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG
Giảng viên: Hoàng Viết Thái


ĐẠI CƯƠNG


CƠ CHẾ TỔN THƯƠNG


HÌNH THÁI TỔN THƯƠNG


HÌNH THÁI TỔN THƯƠNG


2. PHÂN LOẠI
2.1. Theo triệu chứng liệt
Gãy cột sống có liệt tuỷ.
Gãy cột sống không liệt tuỷ.

2.2. Theo tính chất vững của cột sống
Gãy cột sống vững.
Gãy cột sống mất vững.


2.3. Theo tổn thương giải phẫu
 Lún cột sống.
 Vỡ thân đốt sống.
 Gãy các mỏm ngang, mỏm gai.

3. TRIỆU CHỨNG
3.1. Đau:
Đau, mỏi vùng tổn thương
Khi thay đổi tư thế, gõ dồn từ xa
Điểm đau chói.

3.2. Giảm cơ năng.
 Co cứng cột sống, đặc biệt là ở đoạn gãy làm giảm động tác cúi,

ưỡn.
 Tổn thương cột sống cổ.
 Tổn thương ở lưng và thắt lưng.


3.3. Biến dạng cột sống.
 Trục cột sống bị lệch, vẹo.
 Khoảng cách giữa 2 mấu gai sau.
 Vùng tổn thương sưng nề, bầm tím rõ.
 Sờ thấy hay nhìn thấy mỏm gai sau gồ ra.

3.4. Liệt.
Tính chất của liệt.
Liệt không hoàn toàn
Liệt hoàn toàn


3.4. Liệt.
 Đặc điểm của liệt.

Giai đoạn đầu là liệt mềm (cơ mềm nhẽo).
Liệt không hồi phục thì giai đoạn sau là liệt cứng.
Trong trường hợp đứt tuỷ.

Vị trí liệt:
Nếu tổn thương từ D10 – D12.
Nếu tổn thương cột sống cổ.


4. TIẾN TRIỂN
4.1. Gãy cột sống không liệt tuỷ

4.2. Gãy cột sống có liệt tuỷ
- Liệt tuỷ không hồi phục: tiến triển qua 4 giai đoạn.
+ Giai đoạn sốc tuỷ.
+ Giai đoạn tuỷ tự động.
+ Giai đoạn tăng phản xạ gân xương và đái ỉa tự động.
+ Giai đoạn suy kiệt.
- Liệt tuỷ có hồi phục.


5. XỬ TRÍ
5.1. Sơ cứu
 Phòng chống sốc
 Thăm khám, nâng đỡ nhẹ nhàng
 Cố định và vận chuyển đúng

nguyên tắc

5.2. Điều trị
 Điều trị chỉnh hình

+ Mặc áo, nẹp hỗ trợ
+ Bó bột
 Điều trị phẫu thuật


6. CHĂM SÓC
6.1. Nhận định
 Người bệnh tỉnh hay mê, có sốc không, M, T, HA, tình trạng hô hấp?
 Vị trí đau, mức độ đau, gãy vững hay phức tạp?
 Có liệt, tổn thương phối hợp?
 Người bệnh được bó bột, phẫu thuật?

+ Bó bột?
+ Phẫu thuật?


6.1. Nhận định
Tình trạng dinh dưỡng, vệ sinh?
Đại tiểu tiện?
Dẫn lưu niệu đạo bàng quang?
Thể trạng?
Tình trạng vận động, loét vùng tỳ đè?


6.2. Chẩn đoán chăm sóc.
 Nguy cơ suy hô hấp, tuần hoàn.
 Nguy cơ liệt tuỷ.

 Nguy cơ teo, loét vùng tỳ đè.
 Nguy cơ liệt ruột cơ năng, chèn ép bột, bí đại tiểu tiện
 Nguy cơ viêm phổi, viêm đường niệu.


6.3. Lập và thực hiện kế hoạch chăm sóc.


Phòng và chống suy hô hấp, tuần hoàn

 Theo dõi sát mạch, huyết áp, nhịp thở.
 Hút đờm rãi khi tăng tiết.
 Cho người bệnh thở oxy.
 Nằm đầu thẳng, cố định cột sống cổ


 Phòng chống và chăm sóc loét tỳ đè.
 Đối với người bệnh không liệt tủy
 Đối với người bệnh có liệt tủy
 Khi người bệnh có loét
 Đối với người bệnh bó áo bột


 Phòng chống viêm nhiễm.
 Chăm sóc vết mổ tùy theo tình trạng vết mổ.
 Vỗ rung lồng ngực.
 Cho người bệnh uống nhiều nước.
 Nếu có sonde bàng quang
 Dùng thuốc kháng sinh theo y lệnh.

 Dinh dưỡng.
 Phục hồi chức năng