Tải bản đầy đủ (.doc) (18 trang)

CHUYEN DE MA TUY Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (173.29 KB, 18 trang )

Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

MỤC LỤC

...............................................................................................................................1
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài......................................................................3
3. Ý nghĩa của đề tài.........................................................................................3
3.1 Ý nghĩa lý luận........................................................................................3
3.2 Ý nghĩa thực tiễn.....................................................................................3
PHẦN II: NỘI DUNG...........................................................................................4
2.1 Thực trạng về tình hình nghiện ma túy trên địa bàn huyện Krông Năng,
tỉnh Đăk Lăk......................................................................................................4
Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể tỷ lệ nghiện ma tuý ở tỉnh Đăk Lăk...........................5
2.2 Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nghiện ma túy tại đại bàn huyện Krông
Năng..................................................................................................................6
2.2.1 Nguyên nhân về phía gia đình.............................................................6
2.2.2 Nguyên nhân từ bản thân người nghiện..............................................7
2.2.3 Nguyên nhân từ tác động của xã hội....................................................7
2.2.4 Công tác quản lý, chế tài của nhà nước................................................8
2.3 Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện
Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk................................................................................8
2.3.1 Đối với người nghiện ma túy................................................................9
2.3.1.1 Tham gia tuyên truyền, giáo dục về ma túy và tác hại của việc sử
dụng ma túy...................................................................................................9
2.3.1.2 Tổ chức rà soát và vận động người nghiện tham gia cai nghiện tự
nguyện.........................................................................................................10
2.3.1.3 Hỗ trợ tâm lý cho người sau cai nghiện...........................................11
2.3.1.4 Hỗ trợ việc làm cho người nghiện sau cai.......................................12
2.3.2 Đối với gia đình người nghiện............................................................13


2.3.3 Đối với cộng đồng..............................................................................13
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................18
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong nững năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã thực hiện đường lối đổi mới đất
nước và đã đạt đuợc nhiều thành tựu quan trọng trên nhiều lĩnh vực như kinh tế chính
trị, văn hoá xã hội, quốc phòng an ninh và đối ngoại. Tuy nhiên, khi nền kinh tế nước
ta ngày càng phát triển, đời sống của nhân dân dần được nâng cao thì tình trạng các
tai, tệ nạn xã hội như nghiện hút, tiêm chích, tàng trữ, buôn bán và tổ chức sử dụng ma
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 1


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

tuý trái phép cũng ngày càng diễn ra mạnh mẽ xà có chiều hướng gia tăng nhanh
chóng với những hình thức và quy mô khác nhau. Tệ nạn nghiện ma tuý mặc dù được
các ngành chức năng tích cực kiềm chế nhưng nó vẫn bùng phát và lan rộng từ thành
thị đến nông thôn, ma tuý đã ập đến và len lỏi đến từng gia đình, trường học, công
sở… gây ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ của bản thân, làm mất an toàn xã hội, băng
hoại, tha hoá truyền thống đạo đức, làm khánh kiệt phá vỡ biết bao hạnh phúc gia
đình, từ đó trở thành gánh nặng cho xã hội. Ma tuý và hậu quả không bao giờ lường
trước của nó đã đến và đe doạ biết bao nhiêu tính mạng của con em chúng ta. Chính
những tác hại khôn lường của ma túy, những người công dân trong cùng một cộng
đồng hãy cùng chung tay và nỗ lực nhiều hơn nữa để ngăn chặn, tiến tới loại trừ thảm
họa ma tuý ra khỏi cuộc sống của con người. Cần tập trung nhiều hơn nữa vào việc
giúp người đã có những nhận thức lệch lạc mà rơi vào nghiện ma túy có thể từ bỏ ma

túy và có cuộc sống tốt đẹp hơn trong xã hội thông qua các hoạt động trợ giúp để họ có
thể cai nghiện được ma túy. Hiện nay công tác cai nghiện tuy đã được sự quan tâm
của Đảng và Nhà nước nhưng trong quá trình thực hiện vẫn còn nhiều khó khăn như
nguồn nhân lực, vật lực phục vụ công tác còn hạn chế, tỷ lệ tái nghiện vẫn còn rất cao.
Hầu hết, người nghiện không cần hoặc không còn khả năng nhận biết những
hậu quả do hành vi mình gây nên. Do đó, tệ nạn ma tuý liên quan đến vi phạm pháp
luật và tội phạm hình sự là rất cao cụ thể là người nghiện ma tuý sẵn sàng làm bất cứ
việc gì kể cả giết người, trộm cướp để có kinh tế thỏa mản cơn nghiện của mình. Dần
dần, họ không còn nghị lực cũng như nhận thức đúng đắn để sống một cách trong sạch
và lành mạnh. Những vấn đề trên đã tác động rất xấu đến an ninh, trật tự và an toàn xã
hội, đồng thời thật sự là hiểm họa đối với đất nước, dân tộc và giống nòi. Vì vậy Đảng
và Nhà nước ta cần có những chủ trương chính sách, giải pháp hữu hiệu để đưa ma tuý
ra khỏi cuộc sống của chúng ta, đảm bảo người dân trong xã hội được sống trong môi
trường an toàn không bị ma tuý. Còn đối với những người đã và đang bị ma tuý tàn
phá từ thể xác đến tinh thần thì Nhà nước ta cũng cần đưa ra nhiều chính sách can
thiệp, hỗ trợ kịp thời để giúp họ có thể từ bỏ ma tuý và sống hoà nhập với cộng đồng.
Với những lý do trên, tôi đã chọn đề tài: “Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với
người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 2


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Tìm hiểu cụ thể về thực trạng người nghiện ma túy trên đại bàn huyện Krông

Năng, tỉnh Đăk Lăk. Qua đó, hiểu rõ những điểm tích cực và những tồn tại trong việc
thực hiện chính sách của Nhà Nước đối với người nghiện ma túy.
Góp phần làm rõ thêm những vấn đề lý luận về tác động tiêu cực của tệ nạn ma
tuý tác động đối với đời sống kinh tế - xã hội, sự cần thiết phải tổ chức và quản lý sau
cai nghiện ma tuý và đề xuất giải pháp kéo giảm số người nghiện ma túy trên địa bàn
huyện.
Định hướng những giải pháp nhằm nâng cao ý thức của người dân để họ tránh
xa ma túy.
3. Ý nghĩa của đề tài
3.1 Ý nghĩa lý luận
Đây là một đề tài nghiên cứu về các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người
nghiện ma túy. Do đó, việc vận dụng các lý thuyết công tác xã hội trong đề tài này
nhằm chỉ ra những yếu tố tích cực giúp người dân nói chung và người nghiện ma túy
nói riêng có thể nhận thấy tác hại của việc sử dụng ma túy.
Từng bước phân tích và làm rõ những nguyên nhân và tác hại của sử dụng ma
tuý, tái nghiện, quản lý sau cai nghiện, tái hoà nhập cộng đồng và các hoạt động hỗ trợ
cho những người sau cai nghiện ma tuý.
3.2 Ý nghĩa thực tiễn
Nâng cao hiệu quả việc thực hiện các chính sách đối với người nghiện ma túy
trên địa bàn góp phần hạn chế đến mức thấp nhất số người nghiện ma túy và có thể
sống hòa nhập với cộng đồng; đẩy mạnh công tác phòng chống ma tuý, làm giảm tỷ lệ
tái nghiện và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nói chung.

Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 3



Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

PHẦN II: NỘI DUNG
2.1 Thực trạng về tình hình nghiện ma túy trên địa bàn huyện Krông Năng,
tỉnh Đăk Lăk
Tệ nạn ma tuý là một hiểm hoạ lớn của toàn nhân loại. Tình hình sử dụng ma
tuý diễn biến rất phức tạp, tiềm ẩn, khó lường, có xu hướng gia tăng về số người
nghiện và các tội phạm về ma tuý, tính chất hoạt động ngày càng tinh vi, xảo quyệt,
manh động hơn. Ma tuý làm suy thoái nhân cách, phẩm giá, tàn phá cuộc sống gia
đình, gây xói mòn đạo lý, làm gia tăng tội phạm, bạo lực, tham nhũng, vắt cạn kiệt
nguồn nhân lực, tài chính, huỷ hoại những tiềm năng quý báu khác mà lẽ ra phải được
huy động cho việc phát triển kinh tế xã hội, đem lại ấm no hạnh phúc cho mọi người.
Nghiêm trọng hơn, ma tuý là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến lây nhiễm đại dịch thế kỷ
HIV/AIDS trên toàn cầu.
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 4


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

Ở Tỉnh Đăk Lăk tình trạng nghiện ma túy đang có xu hướng ngày càng gia tăng.
Theo số liệu thống kê năm 2016, toàn tỉnh có khoảng 1.229 người nghiện và sử dụng
ma túy có hồ sơ quản lý, tăng 182 người nghiện so với năm 2015; Trong đó, nam
1.168 người, nữ 61 người. Người nghiện ma túy ngoài xã hội là 1.077 người, đang cai
nghiện bắt buột 29 người, đang ở trại tạm giam, nhà tạm giữ, cơ sở giáo dục bắt buộc
123 người. Hầu hết người nghiện ma túy không có việc làm ổn định, có 02 người dưới
16 tuổi, 746 người từ 16 tuổi đến 30 tuổi, 481 người từ 30 tuổi trở lên; 562 người sử

dụng hêrôin, 614 người sử dụng ma túy tổng hợp và 53 người sử dụng cần sa.
Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể tỷ lệ nghiện ma tuý ở tỉnh Đăk Lăk.

(Nguồn: Báo cáo kết quả thực hiện Chương trình quốc gia phòng chống tội
phạm, tệ nạn xã hội năm 2016 của Công an tỉnh Đăk Lăk).
Còn đối với địa bàn huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk, năm 2016 có 90 đối
tượng nghiện và sử dụng trái phép chất ma tuý; trong đó có 24 đối tượng nghiện và 66
đối tượng sử dụng trái pháp chất ma tuý tăng so với năm 2015 là 17 đối tượng. Theo
báo cáo của Ban chỉ đạo phòng chống AIDS, tội phạm, tệ nạn xã hội số người sử dụng
ma túy có mặt tại địa phương là 74 đối tượng (20 đối tượng nghiện, 54 đối tượng sử
dụng trái phép chất ma túy), số đối tượng không có mặt tại địa phương là 16 đối tượng
(04 đối tượng nghiện, 12 đối tượng sử dụng trái phép chất ma túy). Như vậy số người
nghiện và sử dụng trái phép chất ma túy không được kéo giảm mà còn có xu hướng
tăng nhanh. Ngoài những đối tượng có hồ sơ quản lý thì địa phương vẫn còn một số
người đang sử dụng trái phép chất ma túy nhưng vẫn chưa đủ cơ sở để lập hồ sơ quản
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 5


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

lý là đối tượng nghiện ma túy nên công tác quản lý và kiểm soát nhóm đối tượng này
còn gặp nhiều khó khăn, gây tâm lý bất an cho người dân trên địa bàn huyện.
Biểu đồ 2.2: Biểu đồ thể hiện tình hình sử dụng các loại ma tuý huyện Krông
Năng, tỉnh Đăk Lăk

(Nguồn: Báo cáo kết quả thực hiện Chương trình quốc gia phòng chống tội

phạm ma tuý năm 2016 của Công an huyện Krông Năng).
Hiện tại, huyện có 10/12 xã, thị trấn có người sử dụng trái phép chất ma túy,
phát sinh mới 02 xã so với năm 2015 (xã EaToh, EaTam). Số người sử dụng ma túy
ngày càng tăng và càng trẻ hóa, địa bàn hoạt động cũng được mở rộng đến các xã vùng
sâu, vùng xa của huyện. Với những diễn biến phức tạp của tình hình nghiện ma túy
hiện nay chúng ta cần phải tìm ra những nguyên nhân dẫn đến tệ nạn ma túy tăng từ đó
đề xuất những giải pháp nhằm làm hạn chế tình trạng nghiện ma túy đấn mức thấp
nhất, góp phần giảm nhẹ các chi phí khám điều trị, cai nghiện ma túy cho các đối
tượng, giảm nhẹ gánh nặng an sinh xã hội cho huyện nhà và từng bước thúc đẩy kinh
tế địa phương ngày càng phát triển.
2.2 Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nghiện ma túy tại đại bàn huyện Krông
Năng.
2.2.1 Nguyên nhân về phía gia đình
Gia đình là nơi là nơi đem lại niềm vui, nổi buồn cho các thành viên đang sống
và sinh hoạt trong đó, nó cũng là cái nôi nuôi dưỡng và giáo dục trẻ thơ, nơi trở về sau
mỗi lần vấp ngã nhiều người. Chính vì vậy, khi bầu không khí trong gia đình trở nên
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 6


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

căn thẳng, có sự bất hòa giữa các thành viên trong gia đình họ thường cảm thấy bị ức
chế, áp lực nếu không tự kiểm soát được thì họ sẽ sa ngã, lao vào ma túy đề giải tỏ
những áp lực đó, còn đối với một số thanh thiếu niên thì do thiếu sự quan tâm của gia
đình về phương diện tình cảm hay những gia đình có cha mẹ ly thân, ly hôn hoặc do
gia đình chưa có phương pháp giáo dục con cái phù hợp quá cứng nhắc, khuôn mẫu,

gò ép không cho các con cái quyền được thể hiện cá nhân mình, khi thì dễ dãi nuông
chiều chiều con cái quá mức... cũng làm cho các em cảm giác hụt hẫn, thiếu an toàn và
thường có những nhận thức, hành vi lệch lạc rơi vào tình trạng nghiện ngập đây là một
trong những nguyên nhân báo động vì sao tình trạng nghiện ma túy ngày càng trẻ hóa
trong giai đoạn hiện nay.
2.2.2 Nguyên nhân từ bản thân người nghiện
Trong quá trình hội nhập quốc tế bên cạnh những thuận lợi là tạo động lực cho
nền kinh tế ngày càng phát triển, đời sống người dân ngày càng nâng lên về vật chất
lẫn tinh thần, được thụ hưởng các dịch vụ hiện đại hơn...nhưng quá trình phát triển đó
cũng mang lại những hạn chế không nhỏ cho một bộ phận dân cư. Do nhận thức lệch
lạc của họ thích chạy theo lối sống đua đòi ăn chơi, tìm những cảm giác lạ hay thể hiện
đẳng cấp của mình mà vô tình hay cố ý họ đã lệ thuộc vào ma tuý. Cũng có những
người do áp lực công việc (làm ăn thất bại, sử lý công việc quá tải, không cân bằng
được công việc và tâm lý, tress do công việc), thất nghiệp hoặc do buồn chán về vấn
đề tình cảm, thiếu sự quan tâm chia sẽ của người thân trong gia đình nếu không được
phát hiện, can thiệp kịp thời thì họ cũng dễ dàng tìm đến ma tuy và xem đây là cách
giúp họ vượt qua trở ngại trước mắt.
2.2.3 Nguyên nhân từ tác động của xã hội
Chúng ta phải khẳng định rằng tệ nạn ma túy là một hiện tượng xã hội không
phải ở trạng thái tĩnh tại mà nó luôn biến động và thay đổi. Mặc khác do những tác
động tiêu cực của nền kinh tế thị trường đó là sự phân hóa kinh tế xã hội sâu sắc làm
cho nhu cầu, cách sống của một bộ phận dân cư lệch chuẩn so với văn hóa truyền
thống dân tộc. Vì lợi ích kinh tế mà họ không quan tâm đến lợi ích cộng đồng, đạo lý
con người họ sẵn sàng dụ dỗ, lôi kéo mọi người sa ngã vào ma túy để hưởng lợi từ
việc buôn bán ma túy.

Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội


Trang 7


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

Thạnh Phú là huyện vùng xâu vùng xa của tỉnh nên trình độ dân trí của người ở
các xã xa trung tâm huyện cũng còn thấp nhưng trong thời gian gần đây tình hình
nghiện ma tuý lại bùng phát ở những xã này. Bọn mua bán ma tuý lợi dụng tình trạng
thiếu hiểu biết của người dân về ma tuý cũng như chưa biết được hết những tác hại của
ma tuý đối với bản thân và xã hội nên lôi kéo họ sử dụng ma tuý lâu ngày trở thảnh
nghiện.
2.2.4 Công tác quản lý, chế tài của nhà nước
Huyện đã thành lập Ban chỉ đạo phòng chống AIDS, tội phạm, tệ nạn xã hội và
xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc để có thể kịp thời ngăn chặn các
vụ việc liên quan đến tệ nạn xã hội hoặc tội phạm ma túy. Nhưng với những thủ đoạn
ngày càng tinh vi của bọn tội phạm về ma túy nên tình trạng sản xuất, tàng trữ, vận
chuyển, buôn bán, sử dụng ma tuý chưa được nghiêm trị đúng lúc, kịp thời. Ngày nay,
người sử dụng ma túy mà còn tăng nhanh và lan rộng sang những xã vùng sâu, vùng
xa nên càng gây khó khăn hơn cho lưc lượng chức năng trong quá trình kiểm soát,
quản lý các đối tượng nghiện ma túy.
Công tác quản lý dược liệu của các ngành chức năng còn chưa phát huy hết vai
trò của mình, tình trạng một số người lợi dụng việc quản lý lỏng lẻo của cơ quan chức
năng để mua các thuốc giảm đau chế biến sử dụng mục đích thỏa mản cơn nghiện.
Hoặc đối với những bệnh nhân lạm dụng thuốc giảm đau quá mức khi chữa bệnh dần
dần dẫn đến nghiện.
Chưa có sự phối hợp đồng bộ chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, ban ngành
đoàn thể huyện, các xã, thị trấn nên công tác phòng chống ma túy trên địa bàn chưa đạt
hiệu quả cao. Việc chế tài đối với bọn tội phạm buôn bán ma túy chưa đủ mạnh, đảm
bảo tính răn đe để mọi người không dám thực hiện những vi trái pháp luật đó.
2.3 Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện

Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk
Công tác xã hội là một hoạt động mang tính khoa học, nhằm giúp những người
đang gặp phải những vấn đề khó khăn, bằng cách khơi dậy những tiềm năng, những
thế mạnh của bản thân để chính họ tự giải quyết vấn đề cho chính mình. Người làm
công tác xã hội luôn ở bên thân chủ của mình, để làm cùng với thân chủ (những người
đang gặp phải vấn đề khó khăn mà tự họ không thể vượt qua được) chứ không làm
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 8


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

giúp, làm thay, làm thế cho thân chủ. Từ đó thân chủ sẽ chủ động giải quyết vấn đề của
mình và tự chịu trách nhiệm cho các quyết định mình đưa ra. Vì vậy vấn đề khó khăn
sẽ được giải quyết triệt để. Công tác xã hội với người nghiện ma túy cũng vậy cần giúp
cho họ thấy được tác hại của ma túy, động viên giúp đỡ họ vượt qua những cám dỗ của
ma túy, những người xung quanh tự mình từ bỏ ma túy là điều mà nhân viên công tác
xã hội hướng đến.
Thực tế cho thấy, nghiện ma túy không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người
mà còn ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế xã hội và an ninh chính trị của quốc gia.
Điều trị cai nghiện ma túy đóng vai trò quan trọng trong chiến lược giảm cầu các loại
ma túy. Để giúp người nghiện ma túy có thể từ bỏ ma túy và sống hòa nhập với gia
đình với vai trò nhân viên công tác xã hội cần chủ động phối hợp với chính quyền địa
phương tham gia các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý.
2.3.1 Đối với người nghiện ma túy
2.3.1.1 Tham gia tuyên truyền, giáo dục về ma túy và tác hại của việc sử dụng
ma túy

Các ngành chức năng với trách nhiệm của mình đã và đang cố gắng kéo giảm
tình trang nghiện ma tuy đến mức có thể. Trong đó, lực lượng Công an vẫn là lực
lượng chủ công trên mặt trận đấu tranh phòng, chống ma túy bằng nhiều biện pháp
nghiệp vụ. Nhưng biện pháp hàng đầu hiện nay để kéo giảm tệ nạn ma túy vẫn là công
tác tuyên truyền, giáo dục, nhằm giúp mọi người nhận thức đầy đủ về tác hại của ma
túy; đồng thời phối hợp thống nhất, chặt chẽ với các cơ quan liên quan và địa phương
trong công tác đấu tranh, ngăn chặn nhằm hạn chế sự gia tăng người nghiện trên địa
bàn. Bên cạnh đó, vận động, thuyết phục người nghiện xóa mặc cảm khi trở về xã hội,
giúp họ hòa nhập, tạo điều kiện về việc làm và trên hết là giúp họ nhận thức được tác
hại của ma túy để tránh tái nghiện.
Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền giáo dục về phòng chống ma túy, phát
động cho mọi người dân trên địa bàn huyện tích cực tham gia phòng chống, tố giác ma
túy, đặc biệt quan tâm, giáo dục tuyên truyền phòng chống ma túy trong tầng lớp cán
bộ đảng viên, thanh niên, thiếu niên. Thông qua các kênh truyền thông như đài truyền
thanh huyện, xã. Mặc khác, huyện còn cải tiến cách thức tuyên truyền như lồng ghép
tuyên truyền trong các cuộc họp định kỳ của các hội đoàn thể thanh niên, phụ nữ, nông
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 9


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

dân...và thông qua các buổi họp tổ nhân dân tự quản của địa phương từ đó giúp công
tác tuyên truyền đi sâu vào dân, được người dân quan tâm và có ý thức tránh xa ma
túy. Không những vậy mỗi người dân là những tuyên truyền viên hiệu quả cho các
thành viên trong gia đình giúp các thành viên ý thức và nói không với ma túy. Trong
quá trình tuyên truyền cần phải xác định đúng đối tượng để có hình thức tuyên truyền

phù hợp và có sự chung tay phối hợp của các ngành đề công tác tuyên truyền đạt hiệu
quả.
2.3.1.2 Tổ chức rà soát và vận động người nghiện tham gia cai nghiện tự
nguyện
Để thực hiện việc tổ chức cai nghiện tự nguyên tại gia đình và cộng đồng được
hiệu quả địa phương cần tiến hành công tác rà soát, lập hồ sơ quản lý người nghiện ma
túy, người sử dụng ma túy và phân loại người nghiện theo độ tuổi, hình thức sử dụng,
số chưa qua bất cứ hình thức cai nghiện nào, số đã qua cai nghiện nhưng vẫn còn tiếp
tục sử dụng và nghiện ma túy trên địa bàn để áp dụng các loại hình cai nghiệp phù hợp
cho từng đối tượng.
Tổ chức tuyên truyền, vận động cai nghiện ma túy tự nguyên tại gia đình, cộng
đồng cho các ban ngành, đoàn thể các cấp để các các ngành tùy thuộc vào nhiệm vụ
chức năng của ngành mình có sự tham gia thực hiện việc hỗ trợ người nghiện ma túy
cai nghiện một cách an toàn, hiệu quả từng bước kéo giảm số lượng người nghiện ở
địa phương. Đồng thời, thực hiện việc phân công nhiệm vụ cho từng thành viên trong
Ban chỉ đạo phòng chống ma túy, Tổ liên ngành cấp xã thực hiện tuyên truyền vận
động người nghiện ma túy tham gia cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng và tham
gia điều trị cai nghiện bằng thuốc thay thế Methadone.
Để người nghiện tự ý thức được tác hại của ma túy mà từ bỏ nó thì công tác
tuyên truyền cho người nghiện mới đạt hiệu quả cao. Do đó, trong quá trình khảo sát,
tiếp cận để tuyên truyền, vận động người nghiện ma túy, gia đình người nghiện tự
nguyện đăng ký tham gia cai nghiện và lực chọn hình thức cai nghiện ma túy phù hợp
với bản thân mình là cai nghiện tại gia đình hoặc cộng đồng. Sau khi gia đình và đối
tượng tự nguyện cai nghiện họ sẽ quyết tâm vượt qua những khó khăn trong quá trình
cai nghiện để đi đến kết quả cuối cùng là tử bỏ được ma túy và có thể sống hòa nhập
với cộng đồng như mọi người. Nhân viên, cán bộ thực hiện công tác phòng chống ma
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội


Trang 10


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

túy tại địa phương tiến hành hướng dẫn người nghiện hoặc gia đình lập hồ sơ và tổ
chức cai nghiện tự nguyện cho đối tượng theo quy định.
Nhân viên xã hội cần thu thập đầy đủ thông tin về người nghiện và cùng trao
đổi thống nhất với đối tượng về các giải pháp tiến hành cai nghiện, đảm bảo đối tượng
tự quyết định những giải pháp để bản thân có thể giải quyết vấn đề của mình là cai
nghiện ma tuý. Đồng thời, tổ chức cai nghiện cho đối tượng tại cơ sở cai nghiện; giới
thiệu cho đối tượng một số phương pháp cai nghiện an toàn hiện nay hay thuốc cai
nghiện đang có ở địa phương như Methadone, Buprenorphin, Natrexone…..
2.3.1.3 Hỗ trợ tâm lý cho người sau cai nghiện
Một trong những vấn đề làm cho xã hội quan tâm đó là sự tái nghiện của những
người sau khi cai nghiện ma túy ở các cơ sở cai nghiện về thực hiện quản lý sau cai tại
địa phương. Mặc dù có người ở trong cở sở cai nghiện từ 4- 10 năm nhưng khi được
tái hòa nhập cộng đồng vẫn dễ dàng tái nghiện. Nguyên nhân những người đã cai
nghiện thành công lại dễ dàng quay lại nghiện như trước đây là họ còn bị mọi người bị
kỳ thị, xa lánh, chưa cho họ cơ hội hoà nhập cộng đồng, họ chưa được chuẩn bị sẵn
sàng về mặt tâm lý khi đưa họ về địa phương quản lý sau cai,...Do đó, nhân viên xã hội
cần thường xuyên gặp gỡ, động viên, hỗ trợ về mặt tâm lý cho người nghiện sau cai để
họ nhận thấy mình còn được quan tâm, chia sẽ trước những khó khăn mà họ đang đối
mặt. Nhân viên xã hội phải đặt mình trong hoàn cảnh của đối tượng để có những giải
pháp hỗ trợ tâm lý phù hợp với từng đối tượng cụ thể khác nhau, cũng có thể phối hợp
với địa phương tổ chức các câu lạc bộ những người nghiện và sinh hoạt định kỳ với
nội dung các thành viên giúp đỡ nhau về mặt tâm lý để vượt qua sự cám dỗ của ma
túy. Thông qua các hoạt động quản lý nhằm giúp đối tượng dễ dàng thích nghi và hoà
nhập với cuộc sống hoặc giúp đối tượng nhận thấy sự cần thiết của bản thân với gia
đình từ đó giúp đối tượng tự điều chỉnh bản thân để hòa nhập gia đình, có trách nhiệm

với gia đình; người nhân viên giúp người nghiện nhận thấy những điểm mạnh của
mình từ đó động viên người nghiện chỉ ra những lợi ích mà họ có được khi từ bỏ ma
tuý để họ có động lực mà chấp nhận cai nghiện, sống hòa nhập tốt sau cai.
Tuy ở các xã, thị trấn đều có cán bộ thực hiện công tác phòng chống tệ nạn xã
hội, họ ít nhiều đào tạo về công tác xã hội, họ biết nhiệm vụ và những điều mình cần
làm đối với người sau cai như tham vấn về tâm lý, sức khỏe, các nguồn hỗ trợ về việc
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 11


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

làm, hay những khó khăn từ xã hội mà người sau cai cần vượt qua. Nhưng không phải
lúc nào người sau cai cũng được giúp đỡ, bởi đội ngũ cán bộ địa phương với số lượng
còn rất hạn chế, rất mỏng so với lượng người sau cai. Đó là chưa nói đến trình độ
chuyên môn nhiều cán bộ còn hạn chế nhưng có nhiều cán bộ xã hội vì yêu nghề, vì
trách nhiệm mà không ngại nắng mưa để giúp cho những người sau cai vượt qua khó
khăn. Nhưng không phải lúc nào mọi việc cũng trôi chảy, họ cũng gặp rất nhiều khó
khăn trong việc tham vấn, đôi khi các vấn đề của những người sau cai rất phức tạp thì
phải cần đến một trình độ chuyên môn nhất định mới giải quyết tốt các vấn đề của đối
tượng.
Bên cạnh người sau cai còn có gia đình của họ cũng cần phải được tham vấn, để
họ có thể giúp con em của mình vượt qua các khó khăn về cả vật chất lẫn tinh thần. Có
không ít người cai nghiện khi tái hòa nhập cộng đồng đã mắc phải những bệnh thế kỷ
như HIV/AIDS, đó là những thử thách lớn đối với gia đình, bản thân đối tượng và
người làm công tác xã hội. Một thực tế đáng nói nữa là không phải ở tất cả các nơi trên
đất nước ta thậm chí là ở thành phố nơi có điều kiện phát triển cũng còn thiếu một số

lượng lớn những người được đào tạo về mặt chuyên môn để có thể giúp người sau cai
giải quyết những vấn đề khó khăn mà họ gặp phải trong cuộc sống. Đó cũng là một
nguyên nhân thúc đẩy tình trạng tái nghiện ở địa phương ngày càng gia tăng. Để người
nghiện có thể cai nghiện thành công và hòa nhập tốt với cộng đồng thì nnhân viên xã
hội cần phải hỗ trợ tâm lý kịp thời, hiệu quả giúp người nghiện và gia đình họ vượt
qua những khó khăn trong quá trình sau cai nghiện thành công.
2.3.1.4 Hỗ trợ việc làm cho người nghiện sau cai
Do phần lớn người nghiện không có việc làm ổn định, dễ bị lôi kéo, rủ rê tham
gia các hoạt động vui chơi, giải trí không lành mạnh và rơi vào tình trạng nghiện ngập.
Chính nguyên nhân trên cần giúp cho người nghiện sau khi cai nghiện phải được hỗ
trợ về nghề nghiệp và có việc làm ổn định để giúp họ có điều kiện hòa nhập với môi
trường mới không đi vào con đường tái nghiện. Thông qua các hoạt động liên hệ với
các Trung tâm giới thiệu việc làm, cơ sở sản xuất trên địa bàn để đối tượng có thể tham
gia học nghề và được việc làm sau cai nghiện.
Tại huyện Krông Năng thì Trung tâm dạy nghề huyện đã hỗ trợ dạy nghề cho
những người sau nghiện ở những nhóm ngành nghề dễ tiếp cận với các cơ hội nghề
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 12


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

nghiệp để giúp họ sớm có việc làm và thu nhập ổn định. Mặc khác đối với những
người có mong muốn phát triển nghề nghiệp mà không có điều kiện về kinh tế thì địa
phương cũng hỗ trợ một phần vốn để họ có thể tham gia hoạt động sản xuất đạt được
nhiều thành tựu đáng kể trong sản xuất kinh doanh.
Ngoài ra địa phương cũng kết nối với các nguồng lực, các doanh nghiệp tạo

điều kiện giúp đỡ người sau cai nghiện có điều kiện tham gia vào những nghề nghiệp
phù hợp với bản thân mình như sửa xe hon đa, hàn cửa nhôm, cửa sắt...
2.3.2 Đối với gia đình người nghiện
Đối với gia đình người nghiện khi phát hiện người thân trong gia đình bị nghiện
ma túy làm cho họ cảm thấy bất ngờ hoặc bị sốc, lo lắng và chưa có sự chuẩn bị về
mặt tâm lý cũng như những kiến thức cơ bản, cách chăm sóc người nghiện, người sau
cai nghiện. Vì vậy, địa phương thông qua các hoạt động tuyên truyền lồng ghép trang
bị cho gia đình người nghiện những kiến thức, kỹ năng cơ bản về chăm sóc người
nghiện, người sau nghiện nhằm giúp họ có thể chăm sóc, hỗ trợ tốt hơn cho đối tượng
khi cần thiết. Mặc khác, cần tham vấn cho gia đình có người nghiện vượt qua khó khăn
và cùng hợp tác, hỗ trợ người nghiện trong suốt quá trình cai nghiện.
Cần tạo điều kiện đề người thân trong gia đình người nghiện được tiếp cận
nhiều hơn với những kỹ năng hỗ trợ người nghiện từ đó họ có thể chăm sóc sức khỏe,
hỗ trợ tâm lý, tình cảm cho người nghiện một cách hiệu quả và giúp quá trình cai
nghiện sớm đạt được hiệu quả như mong muốn. Định hướng để gia đình có sự chuẩn
về mọi mặt để đón nhận đối tượng sau cai nghiện hồi gia và hòa nhập cộng đồng.
Giúp gia đình nhận thấy việc dành nhiều thời gian gần gũi, quan tâm tới người
thân, con cái trong gia đình, hướng con em mình vào những hoạt động vui chơi lành
mạnh giúp con em ít sa ngã vào ma tuý. Đối với gia đình có con em nghiện ma túy thì
cần phối hợp kịp thời động viên đưa con em mình đến trung tâm cai nghiện, tránh
trường hợp bị nghiện nặng rất khó từ bỏ. Ngoài ra, cũng cần sự mạnh dạn tố giác của
người dân trước các hành vi vi phạm về buôn bán và sử dụng ma túy. Khi có sự chung
tay như thế thì mới mong kéo giảm số lượng người nghiện so với hiện nay.
2.3.3 Đối với cộng đồng
Tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả hơn việc giáo dục nâng cao nhận thức
cho mọi người dân trong xã hội, học sinh tại các trường học, cán bộ công chức, công
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội


Trang 13


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

nhân viên nơi công sở và các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh về ma túy,
những hệ lụy mà ma túy mạng đến đối với người nghiện và những người xung quanh
để họ chủ động tranh xa ma tuý.
Thông qua các hoạt động truyền thông từng bước nâng cao nhận thức của người
thân trong gia đình và cộng đồng để mọi người không có hành vi kỳ thị, phân biệt đối
xử với người nghiện. Luôn tạo cho người sau cai nghiện cảm thấy mình vẫn có ích cho
xã hội, luôn được xã hội quan tâm giúp đỡ và không cảm thấy tư ti, mặc cảm với quá
khứ của mình từ đó nổ lực phấn đấu vươn lên trong cuộc sống, trở thành người có ích
cho gia đình và xã hội.
Vận động các nguồn lực để có thêm nhiều cơ hội về nghề nghiệp, việc làm cũng
như các chính sách hỗ trợ khác để hỗ trợ tốt hơn cho người sau cai nghiện.
Ngoài các hoạt động trên thì nhân viên công tác xã hội cần thường xuyên liên
hệ với người nghiện trong thời gian họ cai nghiện, hỗ trợ người nghiện tránh suy nghĩ
lệch lạc để có thể thực chiện tốt quá trình cai nghiện. Mặc khác, nhân viên xã hội cũng
cần có kế hoạch theo dõi, giãn gia thăm hỏi gia đình người nghiện khi người nghiện đã
cai nghiện thành công trở về; hỗ trợ để người nghiện được đến tái khám định kỳ tại các
cơ sở y tế; là cầu nối giúp cho người nghiện tiếp cận với các chính sách dành cho
người nghiện ma tuý sau cai. Để đạt được mục tiêu đề ra nhân viên công tác xã hội cần
phải:
- Tin tưởng vào người nghiện là họ có thể làm tốt trong suốt quá trình cai
nghiện và sau khi cai nghiện thành công, sống hoà nhập với cộng đồng
- Luôn dùng tình cảm chân thành để hỗ trợ, giúp đỡ, thuyết phục người nghiện
để họ tự nguyện từ bỏ ma tuý.
- Để người nghiện tin tưởng và phối hợp với nhân viên xã hội giải quyết những
khó khăn của mình thì người nhân viên phải luôn thể hiện thái độ tôn trọng đối với

thân chủ đây cũng là một trong những nguyên tắc nghề nghiệp của nhân viên công tác
xã hội.
- Từng bước tạo điều kiện để người nghiện nâng cao nhận thức (thông qua giáo
dục, tuyên truyền) biết được tác hại của ma tuý.
- Tạo cho người nghiện cảm thấy hứng thú, sai mê trong công việc.

Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 14


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

PHẦN III: PHẦN KẾT LUẬN
3.1 Kết luận
Phòng chống tệ nạn xã hội là công việc có ý nghĩa rất quan trọng trong sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa cũng như trong tổ chức thực hiện đường lối chủ
trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, trong giữ gìn bản sắc văn hóa
dân tộc, trong phát huy tính tự quản của cộng đồng dân cư, trong đảm bảo kỹ cương và
nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Nhưng công tác phòng chống tệ nạn nghiện hút
ma túy hiện nay vẫn chưa đạt hiệu quả cao mặc dù có sự nỗ lực rất lớn của các ngành
chức năng cho công tác này. Trong thời gian tới các cấp ủy Đảng và chính quyền địa
phương cần phải thực hiện đồng bộ hệ thống giải pháp nêu trên để đảm bảo hiệu lực và
nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong công tác phòng chống tệ nạn xã hội nhất là
tệ nạn về ma túy góp phần thức đẩy địa phương ngày càng phát triển và không có ma
túy.
Công tác xã hội với người nghiện đang giữ một vai trò vô cùng quan trọng
trong xã hội hiện đại ngày nay, thông qua các kiến thức kỹ năng mà nhân viên công tác

xã hội đã hỗ trợ người nghiện từng bước hoà nhập tốt trong cộng đồng, phục hồi chức
năng như trước kia. Do đó, yêu cầu nhân viên công tác xã hội phải chuẩn bị thật tốt
những kiến thức kỹ năng, kiến thức thực tiễn để giúp thân chủ tiếp cận gần hơn với các
dịch vụ xã hội. Trong quá trình giúp người nghiện giải quyết vấn đề của họ, người

Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 15


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

nhân viên cần tuân thủ nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp đảm bảo cho thân chủ được hỗ
trợ tối đa, giải quyết được vấn đề họ gặp phải.
3.2 Khuyến nghị
Để công tác phòng chống tệ nạn xã hội huyện nhà có sự chuyển biến mạnh mẽ
hơn nữa, chúng ta phải thực sự thể hiện được quyết tâm chính trị của cả hệ thống các
cơ quan Đảng và quản lý nhà nước của các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị xã hội
và các đoàn thể. Vì vậy tôi xin đưa ra một số khuyến nghị sau:
3.2.1 Đối với ngành công an
Cần đẩy mạnh công tác đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy thông qua các
đợt truy quét tội phạm ma túy, tập trung lực lượng triệt phá các tụ điểm mua bán và sử
sụng trái phép chất ma túy trên địa bàn huyện.
Tăng cường điều tra, truy tố xét xử nghiêm minh các vụ án về ma túy để nâng
cao tính giáo dục và phòng ngừa cho toàn xã hội.
Phối hợp kiểm tra việc quản lý và sử dụng các dược phẩm gây nghiện để phòng
ngừa, ngăn chặn việc sử dụng dược phẩm sai mục đích.
3.2.2 Đối với Phòng lao đông – Thương binh và Xã hội

- Tập trung thực hiện tốt công tác phòng chống ma túy, cai nghiện phục hồi và
đẩy mạnh công tác xây dựng xã phường lành mạnh không có tệ nạn xã hội trên phạm
vi nhiệm vụ được phân công của ngành.
- Tăng nguồn kinh phí đảm bảo hỗ trợ các xã điểm xây dựng đội xã hội tình
nguyện để có một lực lượng nồng cốt ở cơ sở thực hiện công tác phòng chống ma túy.
3.2.3 Đối với ngành giáo dục
- Cần chỉ đạo các trường học phải tổ chức thực hiện chương trình giáo dục về
phòng, chống ma tuý trong nhà trường, bằng việc lồng ghép vào chương trình học để
cho học sinh hiểu rõ về tác hại và hiểm họa của ma tuý.
- Tổ chức việc giáo dục pháp luật về phòng chống ma tuý để học sinh hiểu rõ
chính sách pháp luật của Nhà nước về việc xử lí những hành vi vi phạm pháp luật về
ma tuý và hậu quả pháp lí của những hành vi vi phạm đó.
- Giáo dục lối sống lành mạnh cho học sinh để không tham gia vào các tệ nạn
xã hội, tạo ra một môi trường giáo dục trong sạch. Bên cạnh đó cần tăng cường quản lí
chặt chẽ, ngăn chặn học sinh tham gia vào các tệ nạn xã hội, đặc biệt là tệ nạn ma tuý.
- Phối hợp với gia đình,cơ quan, tổ chức và chính quyền địa phương để quản lí
giáo dục học sinh về phòng , chống ma tuý.
3.2.4 Chính quyền địa phương các cấp và các tổ chức đoàn thể đoàn thể
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 16


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

Các cấp ủy đảng và chính quyền, đoàn thể cơ sở phải coi công tác phòng chống
ma túy là nhiệm vụ quan trọng và thường xuyên phải tổ chức thực hiện ở địa bàn và cơ
sở.

Lực lượng công an các cấp trong huyện cần chủ động trong công tác tham mưu
đề xuất và phối kết hợp hoạt động có hiệu quả trong công tác phòng chống ma túy và
cai nghiện ma túy. Trong đó, cần tập trung áp dụng đồng bộ các biện pháp, nghiệp vụ
chuyên ngành để quản lý chặt chẽ di biến động của các loại đối tượng trong diện quản
lý, chủ động triệt phá các băng, ổ nhóm, đường dây, tụ điểm tội phạm có liên quan đến
ma túy. Đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng khác và chính quyền
địa phương các cấp quản lí chặt chẽ các đối tượng nghiện ma túy hiện có trên địa bàn
để làm tốt công tác cai nghiện ma túy, phòng chống tái nghiện, quản lý sau cai và tạo
điều kiện hỗ trợ tái hòa nhập với cộng đồng.
Thường xuyên phối hợp với cơ quan y tế, chính quyền địa phương tổ chức xét
các đối tượng nghi vấn trên đại bàn nhằm ngăn ngừa họ rơi vào tình trạng nghiện ma
tuý, từ đó có biện pháp quản lí giáo dục đối với những đối tượng bị nghiện ma tuý.
3.2.5 Đối với cộng đồng
Cần khuyến khích các tổ chức tôn giáo, các tổ chức xã hội, tổ chức phi chính
phủ, các nhóm cộng đồng kể cả bản thân người nghiện và gia đình họ tham gia công
tác phòng chống ma túy tại địa phương.
Chú trọng việc chủ động tham gia của cộng đồng trong việc lập kế hoạch, triển
khai các hoạt động và xác định ma túy là vấn đề mà cộng đồng tham gia tích cực trong
các hoạt động phòng chống ma túy hiện nay.

Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 17


Đề tài: Các hoạt động hỗ trợ can thiệp đối với người sử dụng ma tuý tại huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk”.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. TS. Nguyễn Minh Tuấn, Tài liệu hướng dẫn chuyên đề chuyên sâu "Vấn đề
Ma túy";
2. Đặng Xuân Khanh – Đặng Thị Lan Anh, (2012), Giáo trình Xã hội học
chuyên biệt, NXB Lao động - Xã hội
3. Bùi Thị Xuân Mai, (2012), Giáo trình Nhập môn công tác xã hội, NXB Lao
động – Xã hội
4. Ban Chỉ đạo Phòng chống tội phạm, tệ nạn ma túy, (2016) Báo cáo kết quả
thực hiện Chương trình quốc gia phòng chống tội phạm ma tuý năm 2016 huyện
Krông Năng.
5. />
Học viên: Đào Thị Lan

– Lớp Đại học Công tác xã hội

Trang 18



×