skkn một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ MG 5 – 6 tuổi làm quen với văn học

MỤC LỤC
I.

PHẦN MỞ ĐẦU: …………………………………………. Trang 1
1. Lý do chọm đề tài: ……………………………………….Trang 1
2. Mục đích nghiên cứu: ……………………………………. Trang 2
3. Đối tượng nghiên cứu: …………………………………… Trang 2
4. Phương pháp nghiên cứu: ………………………………. Trang 2

II.

NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM: ……………… Trang 2
1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm: ………………… Trang 2
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN: ……………..Trang 3
a. Thuận lợi: …………………………………………………… Trang
3
b. Khó khăn: …………………………………………………… Trang
3
c. Kết quả của thực trạng: ………………………………….. Trang
4
3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề: ………… Trang 4
3.1.

Các giải pháp: ………………………………………. Trang 5

3.2.

Các biện pháp: …………………………………… .. Trang 6

4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm: .................................Trang 14
III.

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ: .......................................................Trang
16

1


1. Kết luận: ............................................................................ Trang 16
2. Kiến nghị: ...........................................................................Trang 16

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Ngay từ khi còn nằm trong nôi, trẻ đã nghe tiếng ru của Bà, của Mẹ. Những
cánh cò bay lả, bay la ấy vẫn chập chờn trong giấc ngủ trẻ thơ. Lớn lên một chút
trẻ được nghe những bài thơ, những câu chuyện cổ tích mà ông, bà và cô giáo
kể. Hình ảnh cô Tấm chui ra từ quả thị luôn huyền diệu và đầy bí ẩn đối với tâm
hồn trẻ. Vì vậy môn làm quen với văn học ở trường mầm non là môn học vô
cùng kỳ diệu và lý thú, luôn lôi cuốn sự chú ý của trẻ.
Những bài thơ, những câu chuyện trong các tác phẩm văn học luôn là một
bức tranh đẹp, một bức tranh vô cùng sinh động, muôn mầu, muôn vẻ. Hay
những câu chuyện với bà tiên, ông bụt, với những tình tiết ly kỳ sẽ là niềm say
mê vô tận của trẻ, khi nghe những câu chuyện, trẻ sẽ hiểu về chuẩn mực đạo đức
trong cuộc sống, về cái đúng - cái sai, về cái hay - cái đẹp, cái tốt - cái xấu; điều
nên làm và điều không nên làm... Thông qua các tác phẩm vui, giản dị , dễ hiểu
kèm theo tranh minh họa hấp dẫn sẽ có tác dụng hình thành nhân cách cho trẻ,
trẻ sẽ nhìn nhận cuộc sống rực rỡ hơn, tươi sáng hơn. Trẻ sẽ có một cái nhìn

2

mới, có sự hiểu biết về thế giới muôn mầu, muôn vẻ , trẻ không chỉ có khả năng
cảm thụ mà trí tuệ cũng được phát triển.
Như vậy: Làm quen với văn học trong trường mầm non là một bộ phận quan
trọng của việc giáo dục trẻ ở lứa tuổi mầm non, có tác dụng góp phần tích cực
vào giáo dục toàn diện như: Đức, trí, thể, mỹ... Ngoài ra còn góp phần giúp trẻ
phát triển và hoàn thiện quá trình tâm lý, nhận thức, đặc biệt là cảm giác, tri
giác, tư duy, ngôn ngữ và chú ý, giúp trẻ có tâm hồn trong sáng, nhân hậu, biết
học tập và yêu quí những người tốt. yêu quí và bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ và gìn
giữ những truyền thống văn hóa của dân tộc, góp phần hình thành ở trẻ những
xúc cảm, những kinh nghiệm của cuộc sống, giúp trẻ dễ dàng lĩnh hội những nội
dung các hoạt động vui chơi, lao động, học tập...
Việc nâng cao chất lượng hoạt động làm quen với văn học chiếm một vị trí
quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Khi trẻ được tiếp xúc với các
tác phẩm văn học như đọc thơ, ca dao, đồng dao, kể chuyện, trẻ sẽ có cơ hội học
tốt môn tiếng việt ở lớp một sau này.
Mặc dù chuyên đề nâng cao chất lượng hoạt động làm quen với văn học đã
được triển khai từ nhiều năm, nhà trường đã tạo điều kiện cho các nhóm lớp
thực hiện chuyên đề nhưng chất lượng chuyên đề của nhà trường chưa thật sự
như mong muốn. Đứng trước tình hình đó tôi luôn suy nghĩ phải làm gì để việc
thực hiện chuyên đề hoạt động làm quen văn học đạt kết quả cao nhất. Đó là lý
do mà tôi luôn trăn trở, tìm tòi, nghiên cứu để có những phương pháp hay, hấp

3


dẫn, phù hợp với yêu cầu của từng bài và từng chủ đề, cố gắng để đưa giờ làm
quen với văn học đạt kết quả cao.
Vì vậy để làm tốt được những yêu cầu đó, năm học 2015 - 2016 tôi đã chọn
đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với
văn học”.

2. Mục đích nghiên cứu:
Mục đích nghiên cứu là tìm ra các phương pháp hay, hấp dẫn, phù hợp với
từng nội dung bài dạy và nội dung chủ đề để nâng cao chất lượng môn làm quen
với văn học cho trẻ 5 - 6 tuổi tại trường mầm non Phan Đình Phùng.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Nghiên cứu trên 40 trẻ của lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi để tìm ra các biện pháp
nâng cao chất lượng môn làm quen với văn học cho trẻ 5 - 6 tuổi.
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin
- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

“Trẻ em hôm nay - Thế giới ngày mai”. Đúng vậy, trẻ em là niềm tin yêu- hy
vọng, là nguồn hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của dân tộc. Chính lẽ đó
nên khi còn sống Bác Hồ đã rất quan tâm tới trẻ. Bác nói: “ Những gì quý nhất,

4


đẹp nhất thì hãy dành cho trẻ thơ”. Vì thế việc chăm sóc và giáo dục trẻ là trách
nhiệm của gia đình và toàn xã hội, đặc biệt là vai trò chăm sóc, tổ chức, hướng
dẫn của cô giáo mầm non. Bởi trường mầm non là trường học đầu tiên của trẻ,
nơi đó là phôi thai nuôi trẻ lớn lên trên con đường học vấn. Có thể nói: Trường
mầm non là bậc thang đầu tiên, là nền móng cho những bậc thang tiếp theo của
cuộc đời.
Trong tất cả 7 môn học của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thì môn làm quen với văn
học là một trong những môn học hết sức quan trọng và cần thiết, hình thành
những năng lực hoạt động và phát triển tư duy, mở rộng vốn từ để góp phần vào

việc phát triển nhân cách toàn diện. Ngôn ngữ là tế bào để tạo nên từ, nên tiếng
trong tiếng việt, mà ngôn ngữ là chiếc cầu nối để trẻ đến được với thế giới xung
quanh. Nó đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống, là sự mở cửa
cho trẻ thơ đi những bước chập chững đầu tiên vào thế giới các giá trị nghệ thuật
phong phú, chứa đựng trong tác phẩm văn học. Là sự hình thành và phát triển
toàn diện nhân cách con người ngay từ thủa ấu thơ, là hành trang cho trẻ trên
suốt đường đời, bởi lẽ những hình ảnh được lưu giữ trong thời niên thiếu thường
rất khó phai mờ đối với trẻ thơ. Vì thế văn học không chỉ góp phần làm giàu tâm
hồn, nâng cao năng lực cảm thụ cái đẹp, mà còn giúp cho trẻ phát triển trí tuệ,
mở rộng sự hiểu biết và hướng tới một lối sống giàu lòng nhân ái.
Khi tiếp xúc với các tác phẩm văn học, trẻ sẽ được phát triển về ngôn ngữ,
đó chính là các kĩ năng nghe, nói, đọc và viết .Qua các hoạt động như trò

5


chuyện, đàm thoại và kể chuyện sẽ có tác dụng kích thích trẻ phát triển kỹ năng
nghe hiểu và kỹ năng nói. Ngoài ra trẻ còn phát triển về nhận thức như phát triển
kỹ năng tìm tòi hiểu biết,óc quan sát, khả năng ghi nhớ, tư duy lô gích, trí tưởng
tượng phong phú, kiến thức và vốn sống của trẻ được mở rộng hơn. Các tác
phẩm văn học sẽ giúp trẻ mở rộng hiểu biết về những quan hệ giữa người với
người, làm cho trẻ cảm nhận vẻ đẹp của tình người, của thiên nhiên. Từ đó trẻ
sẽ yêu quê hương đất nước mình hơn,có thái độ đúng đắn với thế giới xung
quanh như cỏ, cây, hoa, lá...
Như vậy: Hoạt động làm quen với văn học trong trường mầm non là một bộ
phận quan trọng trong việc giáo dục trẻ ở lứa tuổi mầm non, là bữa ăn tinh thần
không thể thiếu được đối với trẻ,có tác dụng góp phần tích cực vào giáo dục
toàn diện,cung cấp cho trẻ những tri thức đơn giản có hệ thống về thế giới xung
quanh trẻ, văn học còn góp phần giúp trẻ phát triển và hoàn thiện quá trình tâm
lý, nhận thức, đặc biệt là cảm giác, tri giác, tư duy, ngôn ngữ và chú ý, giúp trẻ

có tâm hồn trong sáng, nhân hậu, biết kính yêu những người có công với đất
nước,trân trọng và giữ gìn sản phẩm lao động, yêu quí và bảo vệ thiên nhiên,
bảo vệ và gìn giữ những truyền thống văn hóa của dân tộc, góp phần hình thành
ở trẻ những xúc cảm, những kinh nghiệm của cuộc sống, giúp trẻ dễ dàng lĩnh
hội những nội dung các hoạt động vui chơi, lao động, học tập...
2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM:

6


a. Thuận lợi:
- Trong những năm gần đây được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, đặc biệt
là sự quan tâm sát sao của Phòng giáo dục và đào tạo thành phố cũng như lãnh
đạo địa phương nên cơ sở vật chất của nhà trường đã tương đối đầy đủ, phòng
học thoáng mát, rộng rãi. Nhà trường kết hợp với hội cha mẹ học sinh đầu tư
mua sắm trang thiết bị điện tử như: Máy chiếu, màn chiếu, máy tính để áp dụng
vào giáo án điện tử…
- Hàng năm chúng tôi được học lớp bồi dưỡng trong hè và dự các buổi chuyên
đề của phòng, của trường bạn và nhà trường tổ chức. Đó cũng là điều kiện để tôi
được học tập, củng cố thêm kiến thức phục vụ cho tiết dạy của mình.
b. Khó khăn:
Bên cạnh những mặt thuận lợi, còn không ít những khó khăn:
- Khuôn viên nhà trường chật chội nên môi trường cho trẻ hoạt động còn hạn hẹp.
- Trong các hoạt động chung giáo viên đã thực hiện đầy đủ nội dung yêu cầu
của bài học. Song chưa vận dụng một cách triệt để, sâu sắc, chưa phát huy được
khả năng nhận thức của trẻ .Vì vậy lúc nào trẻ cũng là người nắm bắt một cách
thụ động, chưa tích cực, chủ động để lĩnh hội được tri thức.
- Phụ huynh nhận thức về giáo dục mầm non còn sai lệch. Chưa chú trọng đến
việc học của trẻ ở trường mầm non. Xem trẻ đến trường chỉ có chơi mà không

có học.
c. Kết quả của thực trạng trên.

7


Qua khảo sát, kết quả cho trẻ làm quen với văn học như sau:
Kết quả
Nội

Tổng

Giỏi - Khá

Trung bình

Số

Số

Yếu

Kỹ năng
dung

số

Tỷ lệ
trẻ

Số

Tỷ

trẻ

lệ

Tỷ lệ
trẻ

Trẻ hứng thú,hiểu
40

16

40%

14

35%

10

25%

40

18

45%

14

35%

8

20%

40

16

40%

14

35%

10

25%

18

45%

14

35%

8

nội dung bài thơ
Thơ
Trẻ đọc thơ diễn
cảm
Trẻ hứng thú,hiểu
nội dung chuyện
Biết thể hiện
Truyện

giọng điệu các
40

20%

nhân vật trong
chuyện
Kết quả chung

40

43,3
%

35%

21,7

%

Từ kết quả trên nên tôi luôn trăn trở và suy nghĩ để cải tiến nội dung, phương
pháp cho trẻ làm quen với văn học, nhằm nâng cao chất lượng giờ học đạt kết
quả cao hơn.
3. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:

8


3.1. Các giải pháp:
a. Tạo môi trường cho trẻ làm quen với văn học.
b. Xác định thủ thuật cơ bản khi đưa tác phẩm văn học đến với trẻ
c. Tổ chức giờ học bằng giáo án điện tử.
d. Lồng ghép môn văn học vào các môn học khác.
e. Kết hợp gia đình và nhà trường
3.2. Các biện pháp:
a. Tạo môi trường cho trẻ làm quen với văn học:
Chúng ta biết rằng trẻ nhỏ luôn yêu thích các đẹp, trí tưởng tượng của trẻ là
vô cùng phong phú, do vậy môi trường học tập xung quanh trẻ là một yếu tố cực
kỳ quan trọng kích thích đứa trẻ tư duy và sáng tạo, ta cần tạo cho trẻ một tâm lý
thật thoải mái, coi lớp học như ngôi nhà thân yêu của mình và trong ngôi nhà đó
trẻ được tham gia dọn dẹp, trang trí,sáng tạo theo ý mình. Chính vì vậy tôi đã
khuyến khích trẻ làm và sưu tầm một số đồ chơi, tranh ảnh để trang trí lớp học
theo chủ đề. Ở góc văn học, tôi đã huy động trẻ sưu tầm những tranh ảnh về các
bài thơ, câu chuyện theo từng chủ đề để tạo anbum, ngoài ra trẻ còn nhặt lá rụng
cắt dán thành những bức tranh ngộ nghĩnh,đáng yêu và đặt tên thành các nhân
vật trong chuyện. Ngay từ đầu năm học tôi đã đi sâu vào tạo môi trường bằng
cách đưa hình ảnh nhân vật của các câu chuyện nổi bật vào góc văn học và một
số góc trong và ngoài lớp học thể hiện trên các mảng tường. Vẽ và sưu tầm một

số bộ truyện tranh ngoài chương trình để đưa vào giảng dạy, vận động phụ

9


huynh đóng góp truyện tranh đưa vào góc văn học cho trẻ hoạt động thường
ngày. Những câu chuyện được thể hiện trên các mảng tường trong không gian to
đã giúp trẻ dễ tri giác, trẻ được thảo luận, bàn bạc về câu chuyện đó. Từ đó trẻ
biết vận dụng những kiến thức đó vào kể chuyện sáng tạo một cách dễ dàng.
Ngoài việc tạo những bức tranh trên mảng tường, những tập truyện tranh chữ to
tôi còn đi sâu làm một số đồ dung trực quan cho trẻ hoạt động như: một số con
rối dẹt có bánh xe, có cử động tay chân và tận dụng những truyện tranh cũ,
những sản phẩm vẽ của trẻ, cắt dán bồi bìa cứng cho trẻ ghép tranh kể chuyện
sáng tạo hoặc cắt dời các con vật cho trẻ tự chọn các con vật đó để kể chuyện
sáng tạo theo ý tưởng của mình.
Điều đặc biệt hơn nữa tôi đầu tư suy nghĩ và làm ra các loại rối tay cho trẻ
hoạt động. Thực tế tôi nhận thấy đồ dung làm bằng rối tay hầu như ở các lớp
không có cho trẻ hoạt động, qua nghiên cứu tìm tòi tôi đã vận dụng làm từ các
quả bong, chổi rơm, đĩa nhựa đồ chơi…để làm mặt con rối sau đó dùng vải hoặc
len móc làm váy, thân tay để khi trẻ sử dụng không bị thô và cứng. Các khuôn
mặt có thể thay đổi tuỳ theo nội dung, nhân vật của câu chuyện trẻ kể.
Qua cách nghĩ và làm như vậy tôi đã tạo ra một góc văn học với đầy đủ
chủng loại về đồ dung trực quan đa dạng phong phú, đã giúp trẻ hứng thú tham
gia vào hoạt động và nhiều ý tưởng hay khi trẻ kể chuyện sáng tạo.
Bên cạnh đó trong giờ hoạt động ngoài trời tôi còn tận dụng những bức
tranh tường ở trong trường bằng cách gợi mở cho trẻ cùng nhau kể chuyện về

10

những bức tranh đó hoặc có các con vật trong sân trường tôi cũng gợi mở cho trẻ
thi nhau kể chuyện về các con vật đó…hình thức này đã giúp trẻ em có nhiều ý
tưởng sáng tạo hay và có ý thức thi đua để đạt kết quả tốt.
Ngoài ra, khi thực hiện các hoạt động làm quen với văn học ở thể loại
truyện thì tôi thường chú tâm đến không gian lớp học để bầy sân khấu hoặc chỗ
cho trẻ đóng kịch
b. Xác định thủ thuật cơ bản khi đưa các tác phẩm văn học đến với trẻ:
+ Đưa hình ảnh, âm thanh đến với tác phẩm văn học:
Từ những hình ảnh đẹp, màu sắc phong phú kết hợp với những âm thanh sống
động giúp trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện tốt hơn, từ đó trẻ hiểu nội dung bài cụ
thể hơn.
- Ví dụ: Với câu chuyện " Tích Chu". Đưa hình ảnh kết hợp tiếng suối chảy róc
rách khi Tích Chu đi tìm nước cho bà uống.
+ Đưa rối tay vào tác phẩm văn học:
- Ví dụ với chuyện " Chú Dê đen". Cô sử dụng rối để gây hứng thú cho trẻ
khi vào bài: " Xin chào các bạn! Mình là Dê Trắng, hôm nay trời đẹp nên mình
vào rừng tìm lá non để ăn đấy ! (Rối Dê Trắng xuất hiện). Còn mình là Dê Đen,
mình cũng đi tìm lá non để ăn và nước suối mát để uống ...
( Rối Dê Đen xuất hiện) .
- Cô giáo: Chuyện gì sẽ sảy ra khi Dê Đen và Dê trắng gặp nhau, chúng mình
hãy đến với câu chuyện chú :Dê đen" sẽ rõ.

11


- Hay: Truyện “ Ai đáng khen nhiều hơn”
Cô giáo : Xung quanh chúng ta có rất nhiều động vật như động vật sống dưới
nước, động vật nuôi trong gia đình, động vật sống trong rừng. Và hôm nay
chúng ta sẽ được chào đón hai vị khách quý đến từ rừng xanh.
Hai rối xuất hiện : ( Hát : “ Trời nắng – Trời mưa ” )

- Rối 1 : Xin chào các bạn, tôi được mang tên là thỏ anh.
- Rối 2 : Còn tôi là thỏ em, chúng tôi có một câu chuyện muốn nhờ cô giáo kể
cho các bạn nghe đấy ! Chúng mình cùng ghe nhé.
+ Cô giáo:Có hai anh em nhà thỏ sống cùng mẹ tại một khu rừng nọ, để xem
chú thỏ nào ngoan hơn và được mẹ khen nhiều hơn thì các con hãy lắng nghe cô
kể chuyện“Ai đáng khen nhiều hơn”sẽ rõ.(Sau đó tôi tiến hành kể chuyện.)
Khi thực hiện kể chuyện cho trẻ nghe tôi đã tăng cường sử dụng rối.
-Ví dụ : Lần 1 : kể bằng hình ảnh trên màn hình.
Lần 2 : Kể bằng rối hoặc mô hình.
+ Xác định giọng đọc, giọng kể:
- Giọng đọc thơ, kể chuyện rất quan trọng, trẻ có cảm nhận sâu sắc nội dung
bài thơ, câu chuyện hay không là phụ thuộc rất lớn vào giọng đọc, giọng kể của
cô. Giáo viên phải sử dụng mọi sắc thái biểu lộ tình cảm của mình và sử dụng
các phương tiện biểu cảm khác nhau để làm cho tác phẩm cất lên tiếng nói, tạo
ra một bức tranh muôn màu của cuộc sống.

12


- Cùng một tác phẩm văn học nhưng mỗi giáo viên có một cách thể hiện khác
nhau. Cái hay cái đẹp của tác phẩm phụ thuộc rất nhiều vào giọng đọc, giọng kể
của giáo viên. Mỗi câu chuyện, bài thơ giáo viên phải có thủ thuật vào bài khác
nhau nhằm gây hứng thú và sự bất ngờ cho trẻ.
- Ngoài ra khi tiến hành đọc thơ, kể chuyện cho trẻ nghe, giáo viên phải xác
định được thanh điệu cơ bản của tác phẩm, xác định ngữ điệu giọng, cách ngắt
giọng, nhịp điệu, cường độ giọng, nét mặt... Thanh điệu tức là âm thanh cơ bản
của một tác phẩm văn học, tùy theo nội dung của tác phẩm mà định ra âm thanh
cơ bản như : Trầm tĩnh, hùng tráng, buồn rầu, tươi vui...
- Nếu giáo viên chọn sai âm thanh cơ bản thì trẻ sẽ hiểu sai nội dung tác
phẩm. Còn nhịp điệu của bài thơ thì phụ thuộc nội dung của tác phẩm.

-Ví dụ : Trong bài thơ “ Chú bộ đội hành quân trong mưa” có câu :
“ Mưa rơi, mưa rơi
Lộp bộp, lộp bộp
Áo dù có ướt
Vẫn đi, vẫn đi ...”
- Những câu thơ này cần đọc rõ ràng, nhấn vào các từ “Mưa rơi”,“Lộp bộp”
và đọc với nhịp điệu nhanh, có như vậy trẻ mới cảm nhận được những hạt mưa
đang rơi hối hả, mưa và mưa thế nhưng các chú bộ đội “ vẫn đi, vẫn đi”.
- Những dòng thơ hoặc chuyện chứa chất sự sầu muộn thì phải đọc với những
nhịp điệu chậm rãi. Ngược lại những câu thơ,câu chuyện sảng khoái yêu đời thì

13


phải được trình bầy với nhịp điệu nhanh hơn.Trong toàn bộ tác phẩm không phải
cứ đọc mãi một nhịp điệu mà phải có sự thay đổi, phải kết hợp hài hòa với nhau,
làm cho lời nói có sức diễn cảm đặc biệt. Ngoài ra tư thế và vẻ mặt người thể
hiện tác phẩm phải biết biểu lộ điều mình muốn nói ra.
- Ngữ điệu chiếm một phần rất quan trọng trong việc cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học. Ngữ điệu là sắc thái thể hiện ý nghĩa và cảm xúc của lời nói. Nói
là những sắc thái đa dạng trong giọng đọc kể, biểu lộ những tình cảm và ý nghĩa
của người kể, giúp cho việc dựng nên những hình tượng nghệ thuật. Ngữ điệu
giúp cho người đọc bày ra trước mắt người nghe ý nghĩa của tác phẩm: Miêu tả
các nhân vật, cá tính, tâm hồn, hành động, trình bày thái độ của mình đối với các
nhân vật đó. Nhờ ngữ điệu, giáo viên đọc kể tác phẩm còn có thể minh hoạ
những hình tượng trong thơ, những cảnh đẹp thiên nhiên, những bối cảnh xuất
hiện các sự kiện.
- Các loại ngữ điệu rất phong phú: Vui, buồn, âu yếm và độc ác, tôn kính và
khinh miệt, hoài nghi và khẳng định, hứng khởi, cương nghị và hèn nhát.
- Ví dụ: Trong chuyện “Ba cô gái” sự lựa chọn ngữ điệu cẩn thận tinh tế.

Giọng nói của cô chị cả, chị hai khi nghe tin mẹ ốm được bắt đầu bằng ngữ điệu
bình thản, pha chút ngạc nhiên, thể hiện sự thờ ơ, ít tình cảm với người mẹ, mặc
dù nội dung câu nói vẫn là thương mẹ. Giọng nói của Sóc con khi nói với cô chị
Cả, chị Hai cần phải được thể hiện bằng ngữ điệu cao và gay gắt, ngắt giọng
ngắn, biểu lộ thái độ phê phán trước sự thiếu trách nhiệm đối với người mẹ của

14


hai cô chị. Nhưng giọng của Sóc với cô thứ ba lại được thể hiện với ngữ điệu
trầm ấm, tình cảm thể hiện sự yêu mến trân trọng trước tình cảm của cô Út. Ngữ
điệu thay đổi của Sóc con khi nói với các nhân vật đã góp phần thể hiện một
cách rõ nét chủ đề tư tưởng của truyện. Trong việc đọc kể tác phẩm văn học,
ngắt giọng là một việc làm cần thiết, ngắt giọng là cách ghỉ, dừng lại giây lát khi
đọc kể. Nhưng nó không đơn giản là nghỉ là dừng lại mà ngắt giọng là một
phương tiện để bộc lộ tư tưởng của tác phẩm văn học, khi kể chuyện trẻ nghe
giáo viên phải chú ý đến một số hình thức gắt giọng: Ngắt giọng lôgic là chỗ
dừng lại, nghỉ lại dây lát sau các dấu chấm, dấu phẩy của câu văn. Ngắt giọng
lôgic làm cho việc đọc tác phẩm được rõ ràng, mạch lạc. Ngắt giọng tâm lý: Là
sự im lặng có tác dụng truyền cảm. Ngắt giọng tâm lý bắt nguồn từ trạng thái
tâm hồn người đọc (kể). Nó phản ánh tâm trạng, thái độ và sự am hiểu của người
đọc (kể) đối với các chi tiết các tính cách, các hình tượng trong tác phẩm.
- Ví dụ: Trong truyện “Dê con nhanh trí”, khi kể đến đoạn chó Sói đến nhà
Dê con, lần thứ nhất Dê con định ra mở cửa vì nghe đúng câu mẹ dặn. Đây là
chi tiết mà trẻ hồi hộp nhất, cho nên lúc đọc (kể) tôi sử dụng ngắt giọng tâm lý
sau câu “Nhưng sao nó thấy tiếng ồm ồm chứ không phải là tiếng mẹ” và Dê
con quyết định ra điều tra thêm. Sự gắt giọng tâm lý ở đoạn trên có tác dụng
truyền cảm mạnh mẽ đến trẻ. Ngắt giọng tâm lý còn được sử dụng sau khi đọc
kể xong một tác phẩm văn học, để bài thơ, câu chuyện còn lắng đọng trong tâm
hồn người nghe. Khi sử dụng ngắt giọng tâm lý tác động rất mạnh đến tình cảm

15


của trẻ vì vậy giáo viên cần tránh lạm dụng, vì lạm dụng nhiều sẽ dẫn đến tình
trạng làm mất tính sắc bén của ngắt giọng tâm lý, không bảo đảm được tính nhất
quán của nội dung tác phẩm. Để trẻ chú ý vào tác phẩm và có ấn tượng sâu sắc
về tác phẩm thì thủ thuật ngắt giọng thi ca và cường độ cũng chiếm một vị trí rất
quan trọng.

c. Tổ chức giờ học bằng giáo án điện tử:
Xã hội của chúng ta ngày một văn minh hiện đại, trình độ khoa học ngày
càng phát triển cao cùng với sự bùng nổ thông tin nên việc áp dụng công nghệ
thông tin vào giảng dạy đã trở thành một yêu cầu tất yếu đối với các cấp học.
Đối với ngành học mầm non việc áp dụng công nghệ thông tin vào trong giảng
dạy là hết sức cần thiết. Làm thay đổi không khí lớp học, tạo cho trẻ tâm thế
thoải mái, gây hứng thú cho trẻ trong việc tiếp thu kiến thức. Giúp trẻ đến với
những hình ảnh đẹp, sống động, hấp dẫn. Đó là món quà có ý nghĩa tinh thần to
lớn đối với trẻ, tạo cho trẻ một tâm thế háo hức chờ đợi như chờ đợi một bộ
phim hay.
Để thu hút, lôi cuốn trẻ vào giờ học tôi lựa chọn các hình thức tổ chức phù
hợp, hấp dẫn như qua tổ chức hội thi: “Bé yêu thơ”; câu đố, tham quan và đặc
biệt là chọn những hình ảnh thật, đẹp và những nhân vật ngộ nghĩnh sáng tạo
đưa vào công nghệ thông tin để trẻ hòa nhập , hóa thân vào các nhân vật trong
tác phẩm mà tôi lồng ghép được. Đề rồi từ đó trẻ chăm chú xem, lắng nghe cô
giới thiệu, dẫn dắt để trẻ nắm bắt được nội dung bài học một cách chủ động.

16

Với từng bài dạy, thể loại tôi đưa ra hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị có tính
lôgic, để đàm thoại với trẻ một cách sôi nổi theo phương châm: “lấy trẻ làm
trung tâm” để phát huy trí tưởng tượng và cảm xúc của trẻ.
Tùy theo từng bài dạy, tôi dùng các thủ thuật khác nhau để dẫn dắt vào bài và
chuyển hoạt động một cách linh hoạt
Ví dụ khi kể chuyện : “Bác gấu đen và hai chú thỏ”. Vào bài tôi cho trẻ chơi:
“Trời nắng, trời mưa”. Hỏi trẻ: “Con gỉ đi tắm nắng”… Cô giói thiệu chuyện và
kể cho trẻ cho trẻ nghe, sau đó cô kể kết hợp cho trẻ tri giác bẳng hình ảnh và
bằng rối, (Chương trình bông hoa nhỏ). Từ đó trẻ sẽ nắm được tích tính cách
nhân vật, biết đâu là thiện - ác, đâu là tốt - xấu để trẻ hướng tới cái đích mà trẻ
cần làm đó là biết yêu thương, giúp đỡ như biết yêu bạn “thỏ trắng” giúp “Bác
gấu đen” (chuyện “bác gấu đen và hai chú thỏ.)
Khi cho trẻ làm quen với văn học, tuỳ theo chủ đề và yêu cầu của nội dung bài
dạy, kiến thức cần truyền đạt cho trẻ để tôi chọn ra nội dung phù hợp nhằm mục
đích gây hứng thú cho trẻ.
* Gây hứng thú cho trẻ trong từng bài dạy:
Việc sử dụng lời giới thiệu để dẫn dắt trẻ vào bài là yếu tố hết sức quan
trọng. Vì vậy tôi thường nghĩ ra các cách tổ chức giờ học khác nhau để lôi cuốn
trẻ vào hoạt động như: Tổ chức giờ học theo dạng hội thi hay tổ chức theo hình
thức trò chơi hoặc tổ chức theo dạng kể chuyện.

17


Ví dụ: Khi dạy thơ, đề tài “ Mèo đi câu cá”. Tôi đã tổ chức thành hội thi mang
tên “ Câu lạc bộ yêu thơ”.
Cô giáo đóng vai người dẫn chương trình:
- "Xin chào mừng các bé đã đến với chương trình Câu lạc bộ yêu thơ...
Đến với chương trình hôm nay cô xin được giới thiệu có 3 đội chơi đến từ lớp
lá 2 trường MN Phan đình Phùng. Đội thứ nhất được mang tên “ Mèo anh”, đội

thứ 2 với tên gọi “ Mèo em”
- Nôi dung chương trình hôm nay gồm có 4 phần.
Phần 1: Tìm bài thơ hay.
Phần 2: Hỏi xoáy - Đáp xoay.
Phần 3: Giọng thơ hay.
Phần 4: Tập làm nghệ sĩ.
- Chào mừng quí vị và các bạn đến với phần thứ nhất của chương trình. Phần
chơi: Tìm bài thơ hay.
- Trên màn hình của cô có 4 ô số. Bên trong ô số là một bức tranh có liên
quan tới một bài thơ hay. Nhiệm vụ của 3 đội là phải quan sát bức tranh và đoán
xem đó là bức tranh vẽ gì, có liên quan tới bài thơ nào. Thế nhưng để tìm ra đội
dành được quyền mở ô số trước thì 3 đội hãy lắng nghe hiệu lệnh của cô. Cô gọi
tên con vật nào thì các con phải bắt chước tiếng kêu của con vật ấy, đội nào bắt
chước tiếng kêu đúng nhất, to nhất sẽ được dành quyền mở ô số.Sau khi mở ô số

18


các con phải đoán xem bức tranh này liên qua đến bài thơ gì. Đội nào tìm ra đáp
án sẽ được nhận một phần quà rất dễ thương.
- Đáp án. “ Mèo đi câu cá” sẽ là nội dung chính xuyên suốt chương trình
“Câu lạc bộ yêu thơ” hôm nay.
- Các con biết không ? Có hai chú mèo rất tinh nghịch, rủ nhau đi câu cá, nhưng
khi quay trở về nhà thì cả hai anh em mèo lại ngồi khóc meo meo đấy. Vì sao
mà hai anh em nhà Mèo lại khóc thế nhỉ ? Muốn biết được vì sao thì các con
hãy lắng nghe cô đọc bài thơ “ Mèo đi câu cá” nhé.
Sau đó tôi đọc thơ cho trẻ nghe 2 lần:
- Lần 1: Kèm hình ảnh những chú mèo ngộ nghĩnh.
- Lần 2: Kèm hình ảnh chú mèo thật với những hình ảnh động.
Khi dạy trẻ đọc thơ cô chú ý nghe trẻ đọc và phát hiện ra trẻ nói ngọng, đọc

sai để sửa cho trẻ như cô đọc lại để cho trẻ đọc theo nhiều lần và động viên trẻ.
Tổ chức cho trẻ đọc thơ theo tổ, nhóm, cá nhân. Cho trẻ nhận xét, đánh giá
(về sự chính xác, lưu loát, diễn cảm, nét mặt biểu cảm, điệu bộ…của bạn). Quá
trình nghe bạn đọc, nhận xét bạn đọc đã giúp trẻ rút kinh nghiệm cho bản thân
mình. Cô giáo cần khích lệ trẻ thi đua đọc trước lớp một cách tự tin và ngày
càng hay hơn: “Con thấy bạn đọc bài thơ như thế nào? Con có thể đọc hay hơn
bạn được không ? …
Hoặc khi dạy giờ kể chuyện. Tôi đã xây dựng thành chương trình thăm
vườn cổ tích

19


Gây hứng thú khi vào bài:
* Xin chào đón các bé đã đến thăm vườn cổ tích. Chương trình của vườn cổ
tích hôm nay gồm có 4 phần.
- Phần 1: Ô số kỳ diệu
- Phần 2: Chị thỏ ngọc kể chuyện
- Phần 3: Ai thông minh hơn
- Phần 4: Tập làm diễn viên
Khi đàm thoại về nội dung câu chuyện. Tôi đã cho trẻ lựa chọn ô số trên
màn hình. Sau khi nghe câu hỏi, cả đội hội ý để đưa ra câu trả lời, nếu đội nào
trả lời đúng sẽ được nhận một phần quà của chương trình.
* Dạy trẻ kể lại truyện:
Dạy trẻ kể lại truyện là một nội dung của chương trình làm quen văn học ở
trường mầm non. Đây là hoạt động cơ bản giúp trẻ rèn luyện, thực hành, trải
nghiệm nghệ thuật nó có ý nghĩa to lớn trong việc phát triển nhân cách, chuẩn bị
cho trẻ bước vào trường phổ thông trong mọi lĩnh vực nhất là ngôn ngữ.
Để giúp trẻ kể lại và nhớ nội dung truyện một cách tốt nhất, ngoài việc
đọc kể cho trẻ nghe, tôi còn ứng dụng thêm công nghệ thông tin vào trong giảng

dạy để mang lại kết quả tốt nhất.
VD: Câu chuyện “Cáo, Thỏ và Gà trống” tôi đã xây dựng đoạn phim hoạt
hình về nội dung câu chuyện ngoài ra tôi còn làm đoạn phim về các con vật kết
hợp với nhạc đệm rất hứng thú làm cho trẻ nhớ lời thoại của các nhân vật trong
truyện.

20


Mục đích của tôi khi sử dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy là
để trẻ được trực tiếp xem các hành động, cử chỉ của các nhân vật và qua đấy trẻ
được tiếp xúc với giọng kể hay với ngôn từ phong phú và đúng với tính cách
nhân vật. Qua cách làm quen như vậy, trẻ biết nhận xét, đánh giá về đặc điểm
tính cách của các nhân vật thông qua ngôn ngữ nói của mình. Bên cạnh việc kể
chuyện cho trẻ nghe và cho trẻ xem băng truyện, tôi còn chú ý đến việc giúp trẻ
ghi nhớ cốt truyện với nội dung và các tình tiết chính, các nhân vật chính của
câu chuyện thông qua hệ thống câu hỏi, nhắc trẻ logic của câu chuyện, mối quan
hệ và tác động của các nhân vật.
Ngoài việc sử dụng các hình ảnh sống động trên máy vi tính tôi còn tận dụng
chức năng ghi âm của chiếc máy điện thoại để ghi lại giọng kể của trẻ khi trẻ kể
chuyện. Sau đó tôi dùng dây kết nối giữa điện thoại với loa thùng để bật lại cho
trẻ nghe. Ngoài việc ghi âm giọng kể của trẻ bằng điện thoại tôi còn tận dụng
chức năng quay phhim để quay lại những vở kịch mà các cháu đã đóng. Qua
việc sử dụng chiếc điện thoại để quay phim và ghi âm giọng kể của trẻ tôi thấy
được hiệu quả rõ ràng trẻ hào hứng tham gia được tập kể chuyện và đóng kịch
hơn, trẻ biết chau chuốt lời nói của nhân vật và nhập vai tốt hơn. Sau khi trẻ
xem các vở kịch mà trẻ đóng tôi cho trẻ nhận xét đánh giá giọng kể của các bạn
trong lớp
+ Kể lại truyện theo rối tay

21


Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ, tạo điều
kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối. Ngoài ra, việc sử dụng rối tay khi
cho trẻ kể lại truyện không chỉ phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua việc kể chuyện
mà còn giúp trẻ biết thể hiện các cử chỉ, điệu bộ trong giao tiếp để tăng tính linh
hoạt, sáng tạo, hiệu quả trong giao tiếp.
VD: Với câu chuyện “Chú thỏ thông minh”, tôi sử dụng mô hình sân khấu
là một đầm lầy nhỏ, có hoa, cỏ, cây....nhân vật trong truyện được cách điệu đầu
chú thỏ là một quả bóng nhỏ, tôi dùng len móc thành chiếc váy cho chú thỏ thêm
ngộ nghĩnh. Khi dạy trẻ kể chuyện bằng rối, trước tiên tôi cũng cung cấp nội
dung câu chuyện cho trẻ nghe vào hoạt động chiều, hoạt động góc. Bên cạnh
việc cung cấp nội dung truyện cho trẻ, tôi còn hướng dẫn trẻ cách sử dung rối
tay, tôi dạy trẻ dùng cánh tay lồng vào con rối, điều khiển con rối bằng 3 ngón
tay (ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa) sao cho những cử chỉ phù hợp với lời thoại
trong truyện.
* Đóng kịch: Cho trẻ đóng kịch là giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học và
phát triển ngôn ngữ một cách sâu sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí
sân khấu và hóa trang cho trẻ rất quan trọng, với câu truyện “ Tích chu” tôi làm
sân khấu có màn che, rồi trang trí cảnh phù hợp. Bên cạnh việc làm mô hình sân
khấu thì việc hóa trang cho trẻ đóng kịch cũng rất cần thiết với nhân vật người
bà trong câu truyện “ Tích chu’ tôi cho trẻ quấn khăn mặc quần áo nâu...Việc

22


hóa trang và bố trí sân khấu phù hợp , trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự tin nhập vai
tạo cho trẻ hứng thú với từng vai diễn.
Thông qua việc tổ chức cho trẻ tập đóng kịch tôi thấy khả năng thể hiện

ngôn ngữ của trẻ trong giao tiếp tiến bộ rất nhiều trẻ tự nhiên, thoải mái hơn
trong giao tiếp bởi trong quá trình trẻ đóng kịch trẻ được trực tiếp giao lưu , đối
thoại trực tiếp với bạn diễn từ đó ngôn ngữ của trẻ phát triển một cách linh hoạt
và khéo léo.
- Hay khi cho trẻ đóng kịch: Mèo đi câu cá.
Cô tạo sân khấu gồm: Một ngôi nhà tranh, một ao cá, một con sông. Đồ
dùng gồm: 2 cái giỏ, 2 cần câu và trang phục quần áo cho 2 trẻ. Tôi đã chuyển
thể bài thơ thành kịch bản bằng lời để trẻ đối thoại với nhau, lời thoại rõ ràng,
dễ hiểu và cũng rất ngộ nghĩnh. Khi trẻ đóng kịch, tôi đã chèn nhạc bài hát “
Mèo đi câu cá” để vở kịch thêm hấp dẫn. Tôi cắt bài hát ra thành 3 đoạn để
chèn vào nội dung vở kịch, sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh. Ví dụ: Khi hai
anh em mèo rủ nhau đi câu thì chèn đoạn nhạc: Meo, meo, meo có hai chú
mèo rủ mhau đi câu, tìm nơi lắm cá… Đến đoạn hai anh em nhà mèo vác giỏ
về không thì chèn đoạn nhạc: Meo, meo, meo, đến khi tối trời, cả hai anh em
đều không có cá…. Hoặc với kịch: Cáo, thỏ và gà trống. Tôi cũng đã lồng tiếng
kêu của các con vật cũng như các bài hát phù hợp để vở kịch thêm hấp dẫn trẻ.
- Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách
sâu sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hoá trang cho trẻ rất

23


quan trong, với câu truyện “3 chú Lợn” tôi làm sân khấu có màn che, rồi trang
trí cảnh phù hợp với câu truyện.
Bên cạnh việc làm mô hình sân khấu thì việc hoá trang cho trẻ đóng kịch
cũng rất cần thiết. Với nhân vật “3 chú Lợn” tôi cho trẻ mặc mặt nạ hình con
lợn, bao tay và giầy hình chân con lợn và áo quần màu sắc khác nhau phù hợp
với tính cách của từng nhân vật.
Việc hoá trang và bố trí sân khấu phù hợp, trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự tin khi
nhập vai tạo cho trẻ hứng thú hơn với từng vở diễn.

d. Lồng ghép tích hợp môn làm quen với văn học vào môn học
khác:
Khi thực hiện các môn học khác như: môn toán,chữ cái, môi trường xung
quanh...Tôi đã lồng ghép những câu chuyện,bài thơ,câu đố,ca dao,tục, ngữ...vào
bài học, mục đích là làm cho giờ học trở nên mềm mại và hấp dẫn hơn.
Ví dụ : Trong giờ toán “ Đếm đến 8. Nhận biết các nhóm có 8 đối tượng, nhận
biết số 8”.( ở chủ điểm “ Thế giới động vật ”)
Tôi đã chuẩn bị cho mỗi trẻ 8 con mèo, 8 con cá...Sau đó tôi áp dụng thành
một câu chuyện về gia đình nhà Mèo. (Có một gia đình nhà mèo gồm 8 anh em,
ngày chủ nhạt anh em mèo rủ nhau đi câu cá...
Hoặc với bài về số lượng 5, cho trẻ đọc bài thơ "Họ nhà rau", sau đó hỏi trẻ
trong bài thơ kể về mấy loại rau. Trẻ đếm và nói kết quả có 5 loại rau

24


Hoặc môn môi trường xung quanh : Bài “ Động vật sống trong rừng”. Tôi đã
chuẩn bị sa bàn một khu rừng, sau đó tôi kể thành câu chuyện, kể đến nhân vật
nào thì nhân vật ấy xuất hiện. ( trong một khu rừng nọ có một con vật nhỏ nhắn
nhưng vô cùng tinh khôn...)
Khi tìm hiểu về Bác Hồ, cho trẻ đọc bài thơ "Bác Hồ của em".
Ví dụ: Môn tạo hình đề tài "Xé dán đàn cá bơi",cho trẻ đọc bài thơ "con cá
vàng"
Trong những giờ đón trả trẻ tôi thường đưa thơ chuyện vào đọc cho trẻ nghe,
dạy trẻ đọc, tôi chú ý tìm những bài thơ câu chuyện phù hợp theo từng chủ đề.
Ví dụ: Vào đầu năm học tôi thường tìm những bài thơ như "Bạn mới đến
trường", vào giờ đón trẻ cho trẻ đọc thơ "lời chào buổi sáng"... nhằm giúp trẻ
hiểu và lễ phép chào hỏi, biết thương yêu quan tâm giúp đỡ bạn.
Hay nhân dịp 8/3 tôi đưa vào cho trẻ đọc một số bài thơ, câu chuyện có ý

nghĩa về bà, mẹ, cô giáo, chị như bài thơ "quà 8/3", "giúp bà", "cô và mẹ"... Qua
đó giúp trẻ hiểu về ý nghĩa của ngày 8/3 ngày của bà, mẹ, cô giáo... từ đó trẻ biết
quan tâm đến bà, mẹ, cô giáo, bạn gái...
Tôi còn sử dụng một số câu đố, ca dao, đồng dao vào các môn học khác,
làm cho các giờ học bớt đi phần khô khan,dập khuôn cứng nhắc.
Ngoài ra tôi còn bồi duỡng thêm cho từng cháu ở mọi lúc mọi nơi, nhằm
giúp các trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển tư duy và khả năng đọc viết.Trong
giờ đón trẻ hoặc hoạt động chiều, tôi thường kể những câu chuyện, đọc những

25