Quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng ở các trường tiểu học huyện ý yên, tỉnh nam định trong giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

PHẠM HỒNG VŨ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƢỞNG
Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN Ý YÊN, TỈNH NAM ĐỊNH
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Hà Nội - 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

PHẠM HỒNG VŨ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƢỞNG
Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN Ý YÊN, TỈNH NAM ĐỊNH
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN VĂN LÊ

Hà Nội - 2017

LỜI CẢM ƠN

Sau thời gian học tập và nghiên cứu tại trƣờng Đại học Giáo Dục - Đại
học Quốc gia Hà Nội, tác giả đã hoàn thành luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản
lý giáo dục.
Tác giả chân thành cảm ơn: Hội đồng khoa học, BGH, Phòng đào tạo, Khoa
QLGD và các giảng viên trƣờng Đại học Giáo Dục - Đại học Quốc gia Hà Nội; các
đồng chí Lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT huyện Ý Yên; các đồng chí CBQL,
giáo viên, nhân viên các trƣờng tiểu học huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định đã tận tình
giảng dạy, cung cấp tài liệu, tạo điều kiện thuận lợi cũng nhƣ đóng góp những ý
kiến quý báu cho việc nghiên cứu và hoàn thành Luận văn. Đặc biệt, tác giả xin
chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Nguyễn Văn Lê - ngƣời hƣớng
dẫn khoa học, đã tận tâm bồi dƣỡng kiến thức, phƣơng pháp nghiên cứu, năng lực
tƣ duy và trực tiếp giúp đỡ tác giả hoàn thành Luận văn này.
Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện. Song Luận văn
không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả kính mong nhận đƣợc những lời chỉ dẫn
của các thầy giáo, cô giáo và các ý kiến trao đổi của các đồng nghiệp để Luận văn
đƣợc hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 18 tháng 04 năm 2017
Tác giả Luận văn

Phạm Hồng Vũ

i


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất cứ
công trình nào khác.

Tác giả Luận văn

Phạm Hồng Vũ

ii


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BGD&ĐT

: Bộ Giáo dục và Đào tạo

CBQL

: Cán bộ quản lý

CHXHCN

: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

CNH-HĐH : Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
CSVC

: Cơ sở vật chất

ĐDDH

: Đồ dùng dạy học

GD

: Giáo dục

GD&ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

GVCN

: Giáo viên chủ nhiệm

GV

: Giáo viên

HS

: Học sinh

NXB

: Nhà xuất bản

PPDH

: Phƣơng pháp dạy học

QLGD

: Quản lý giáo dục

QL

: Quản lý

QLNT

: Quản lý nhà trƣờng

TCM

: Tổ chuyên môn

TTCM

: Tổ trƣởng chuyên môn

iii


MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... iii

MỤC LỤC ................................................................................................................. iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU ...................................................................................... vi
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu ..........................................................................................2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ....................................................................2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................3
5. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................3
6. Giả thuyết khoa học ............................................................................................3
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu..............................................................................4
8. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................4
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................................5
10. Cấu trúc của luận văn........................................................................................5
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬ N VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN
MÔN CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TIỂU HỌC .............................................6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .....................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu ........................................7
1.3. Hiệu trƣởng trƣờng tiểu học trong quản lý hoạt động chuyên môn ..........14
1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động chuyên môn ......................31
Tiểu kết chƣơng 1 .............................................................................................34
Chƣơng 2. THƢ̣C TRẠNG QUẢN LÝ HOA ̣T ĐỘNG CHUYÊN MÔN
CỦA HIỆU TRƢỞNG Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN Ý YÊN ,
TỈNH NAM ĐỊNH....................................................................................................35
2.1. Khái quát về tổ chức khảo sát ...................................................................35

iv


2.2. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo huyện
Ý Yên ................................................................................................................36

2.3. Khái quát tình hình giáo dục tiểu học huyện Ý Yên .................................37
2.4. Thực trạng hoạt động CM và quản lý hoạt động CM của hiệu trƣởng
ở các trƣờng tiểu học huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định ........................................41
2.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu
trƣởng ở trƣờng tiểu học ...................................................................................59
Tiể u kế t chƣơng 2 .............................................................................................62
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOA ̣T ĐỘNG CHUYÊN MÔN CỦA
HIỆU TRƢỞNG Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN Ý YÊN , TỈNH
NAM ĐỊNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ....................................................63
3.1. Đinh
̣ hƣớng và nguyên tắ c xây dƣ̣ng biện pháp ........................................63
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trƣởng ở các
trƣờng tiể u ho ̣c huyê ̣n Ý Yên - tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay ........65
3.3. Mố i quan hê ̣ giƣ̃a các biê ̣n pháp ................................................................86
3.4. Khảo sát tính cấp thiế t và tính khả thi của các biện pháp .........................86
Tiểu kết chƣơng 3 .............................................................................................91
KẾT LUẬN VÀ KHUYỂN NGHỊ .........................................................................92
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................96
PHỤ LỤC .................................................................................................................99

v


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1.

Thống kê trƣờng lớp tiểu học chu kì 2012 – 2017 ..............................37

Bảng 2.2.

Đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng tiểu học năm học 2016 - 2017 ............38

Bảng 2.3:

Đội ngũ giáo viên tiểu học năm học 2016 - 2017 .................................38

Bảng 2.4.

Đánh giá nhận thức của cán bộ quản lý, tổ trƣởng chuyên môn và
giáo viên về tầm quan trọng của quản lý hoạt động chuyên môn ........41

Bảng 2.5:

Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động chuyên môn của hiệu trƣởng .....42

Bảng 2.6.

Biện pháp quản lý việc soạn bài, chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên .........44

Bảng 2.7:

Một số biện pháp quản lý giờ dạy ở trên lớp của Hiệu trƣởng .............46

Bảng 2.8.

Thực trạng quản lý hoạt động bồi dƣỡng GV .......................................47

Bảng 2.9.

Thực trạng quản lý hoạt đổi mới phƣơng pháp dạy học và bồi
dƣỡng đội ngũ giáo viên .......................................................................49

Bảng 2.10: Thực trạng quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh.......51
Bảng 2.11: Thực trạng công tác quản lý hoạt động học tập của học sinh ...............52
Bảng 2.12: Đánh giá của học sinh về các biện pháp quản lý thực hiện hoạt
động học tập của học sinh ở nhà trƣờng ...............................................53
Bảng 2.14. Khảo sát thực trạng quản lý công tác thi đua khen thƣởng, kỷ luật
của hiệu trƣởng .....................................................................................56
Bảng 2.15. Biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn .........................................59
Bảng 3.1.

Thống kê kết quả khảo sát mức độ cấ p thiết và mức độ khả thi
của 7 biện pháp đề xuất.........................................................................88

Biểu đồ 2.1: Biểu thị sự tƣơng quan giữa mức độ cấp thiết và mức độ khả thi
của các biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn ............................... 90

vi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong nhà trƣờng phổ thông nói chung và trƣờng tiểu học nói riêng, hoạt
động chuyên môn là nhiệm vụ trọng tâm, là hoạt động xƣơng sống trong quá trình
phát triển của nhà trƣờng. Hoạt động chuyên môn ở trƣờng tiểu học bao gồm nhiều
hoạt động, liên quan đến nhiều đối tƣợng, nhiều mặt, đa dạng, phong phú. Do đó,
quản lý hoạt động chuyên môn là vô cùng quan trọng, là nhiệm vụ trọng tâm và
luôn luôn đặt lên hàng đầu bởi vì hoạt động chuyên môn tác động trực tiếp tới chất
lƣợng dạy của giáo viên và học tập của học sinh. Hoạt động quản lý chuyên môn

trực tiếp là cán bộ quản lý, có vai trò đặc biệt quan trọng, tác động đến đội ngũ giáo
viên và học sinh của nhà trƣờng. Chính vì lẽ đó, cán bộ quản lý phải là hạt nhân chủ
yếu trong việc ứng dụng các khoa học quản lý để vận dụng linh hoạt, năng động các
biện pháp quản lý giáo dục, chú trọng vào biện pháp quản lý hoạt động chuyên
môn, là nhiệm vụ chính trị cơ bản và then chốt nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục đã
đề ra của nhà trƣờng trong bối cảnh hiện nay. Góp phần nâng cao chất lƣợng toàn
diện, đáp ứng nhu cầu của cấp học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân và
yêu cầu đổi mới trong thời kỳ CNH-HĐH đất nƣớc là vấn đề cấp bách và quan
trọng trong công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Mục tiêu tổng quát của chiến lƣợc phát triển giáo dục 2011-2020 đã đề ra
“Đến năm 2020, nền giáo dục nƣớc ta đƣợc đổi mới căn bản và toàn diện theo hƣớng
chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lƣợng giáo
dục đƣợc nâng cao một cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng
lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu
nhân lực, nhất là nhân lực chất lƣợng cao phục vụ sự nghiệp CNH-HĐH đất nƣớc và
xây dựng nền kinh tế tri thức; đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học
tập suốt đời cho mỗi ngƣời dân, từng bƣớc hình thành “Xã hội học tập”.
Trong những năm qua, chất lƣợng giáo dục của huyện Ý Yên, tỉnh Nam
Định nói chung, bậc học tiểu học nói riêng đã đạt đƣợc kết quả đáng khích lệ góp
phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng nhân tài, phục vụ đắc lực cho sự
phát triển văn hóa xã hội. Cán bộ quản lý trƣờng học đã đƣợc bồi dƣỡng về công tác

1


quản lý cả về lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, việc thực hiện và quản lý hoạt động
chuyên môn cũng nhƣ hiệu quả của công tác này còn nhiều hạn chế. Nhận thức về
hoạt động chuyên môn và quản lý hoạt động chuyên môn còn mang tính lý thuyết,
chất lƣợng giáo dục chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu của nhân dân và yêu cầu đổi mới
giáo dục hiện nay. Chính vì vậy đổi mới công tác quản lý giáo dục trong giai đoạn

hiện nay cần thƣờng xuyên nghiên cứu tìm tòi học hỏi nâng cao trình độ nghiệp vụ
quản lý, cải tiến công tác quản lý vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo vào điều
kiện của đơn vị mình. Nói đến hoạt động quản lý của nhà trƣờng thì quản lý hoạt
động chuyên môn là vô cùng quan trọng và luôn luôn đặt lên hàng đầu bởi vì hoạt
động chuyên môn tác động trực tiếp tới chất lƣợng dạy của giáo viên và học tập của
học sinh. Hoạt động quản lý chuyên môn trực tiếp là Hiệu trƣởng có vai trò đặc biệt
quan trọng, tác động đến đội ngũ giáo viên và học sinh của nhà trƣờng. Chính vì lẽ
đó, hiệu trƣởng phải là hạt nhân chủ yếu trong việc ứng dụng các khoa học quản lý
để vận dụng linh hoạt, năng động các biện pháp quản lý nhằm thực hiện mục tiêu
giáo dục đã đề ra.
Xuất phát từ những lí do trên tôi đã lựa chọn đề tài: “Quản lý hoạt động
chuyên môn của hiệu trưởng ở các trường tiểu học huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định
trong giai đoạn hiện nay” với mong muốn đƣợc góp phần nhỏ bé của mình vào
việc xác định các biện pháp quản lí của nhà trƣờng, đặc biệt là biện pháp quản lý
hoạt động chuyên môn của hiệu trƣởng ở các trƣờng tiểu học huyện Ý Yên, tỉnh
Nam Định trong giai đoạn hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất biện pháp quản lý hoạt
động chuyên môn của hiệu trƣởng ở các trƣờng tiểu học huyện Ý Yên, tỉnh Nam
Định góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện của nhà trƣờng trong giai
đoạn hiện nay.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động chuyên môn ở các trƣờng tiểu học.

2


3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động hoạt động chuyên môn của hiệu trƣởng ở các trƣờng tiểu

học huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu đề ra nhƣ trên, đề tài sẽ tập trung vào các
nhiệm vụ sau:
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu
trƣởng ở các trƣờng tiểu học trong giai đoạn hiện nay.
4.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động chuyên môn ở
các trƣờng tiểu học huyện Ý Yên tỉnh Nam Định.
4.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn ở các trƣờng tiểu học
huyện Ý Yên tỉnh Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
5. Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi đƣợc đặt ra cho nghiên cứu của đề tài đó là: Hoạt động chuyên môn
ở các trƣờng tiểu học có ý nghĩa nhƣ thế nào? Hoạt động chuyên môn và quản lý
hoạt động CM ra sao? Cần những biện pháp quản lý nào để nâng cao hiệu quả quản
lý hoạt động chuyên môn của cán bộ quản lý các trƣờng tiểu học huyện Ý Yên tỉnh
Nam Định?
6. Giả thuyết khoa học
Hiện nay quản lý hoạt động chuyên môn trƣờng tiểu học huyện Ý Yên tỉnh
Nam Định chƣa đồng bộ. Nếu đề xuất và thực thi một số biện pháp quản lý nhƣ:
tiếp tục hoàn thiện quy chế hoạt động chuyên môn; bồi dƣỡng chuyên môn, nghiệp
vụ cho giáo viên; Bồi dƣỡng nghiệp vụ quản lý cho Hiệu trƣởng và Phó hiệu
trƣởng; chỉ đạo các tổ chuyên môn xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động
chuyên môn v.v.. thì chất lƣợng hoạt động chuyên môn ở các trƣờng TH trên địa
bàn huyện Ý Yên sẽ đƣợc nâng lên, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào
tạo của các trƣờng.

3


7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

7.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu
Luận văn tập trung khảo sát thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn trong
5 năm, từ năm học 2011-2012 đến nay và đề xuất các biện pháp quản lý ở các
trƣờng tiểu học huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.
7.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu
Nghiên cứu đƣợc thực hiện ở 15 trƣờng tiểu học trên địa bàn huyện Ý Yên tỉnh Nam Định.
7.3. Giới hạn khách thể điều tra:
- Cán bộ quản lý, chuyên viên phòng GD&ĐT Ý Yên;
- Hiệu trƣởng, phó hiệu trƣởng các trƣờng tiểu học;
- Tổ trƣởng, tổ phó chuyên môn của trƣờng tiểu học;
- Đội ngũ giáo viên, HS 15 trường tiểu học.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Sử dụng phƣơng pháp tổng hợp, phân tích, khái quát hóa và hệ thống hóa các vấn
đề lý luận nghiên cứu có liên quan đến biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lƣợng bồi
dƣỡng lý luận quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trƣởng trƣờng tiểu học.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
Trực tiếp tác động vào đối tƣợng trong thực tiễn để nghiên cứu, thu thập
thông tin, làm nảy sinh những ý tƣởng nghiên cứu và đề xuất sáng tạo.
8. 2.1. Phương pháp quan sát
Quan sát quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trƣởng ở các trƣờng tiểu
học huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.
8.2.2. Phương pháp điều tra
Thiết kế và sử dụng bảng hỏi nhằm điều tra về: Thực trạng quản lý hoạt động
chuyên môn của hiệu trƣởng ở các trƣờng tiểu học huyện Ý Yên tỉnh Nam Định.
8.2.3. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn trực tiếp với CBQL, GV, lãnh đạo và chuyên viên Phòng GD&ĐT
về công tác quản lý chuyên môn ở trƣờng tiểu học.

4

8.2.4. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm
Tổng kết các kinh nghiệm hiên cứu các biện pháp quản lý chuyên môn của
cán bộ quản lý đã thực hiện để từ đó rút ra những kết luận bổ ích, những biện pháp
quản lý chuyên môn hay áp dụng trong thực tiễn.
8.3. Các phương pháp bổ trợ
Sử dụng các phần mềm tin học và thống kê toán để tổng hợp, xử lý, phân tích
kết quả định tính và định lƣợng thu đƣợc kết quả khảo sát, thực nghiệm.
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
9.1. Ý nghĩa lý luận
Làm sáng tỏ thêm cơ sở lý luận trong việc Quản lý hoạt động CM và việc
xây dựng hệ thống phƣơng pháp quản lý hiệu quả hoạt động CM ở cấp tiểu học.
Vận dụng lý luận về quản lý hoạt động chuyên môn ở tiểu học vào việc nâng
cao quản lý chuyên môn ở các trƣờng tiểu học huyện Ý Yên tỉnh Nam Định.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
Góp phần thiết thực vào việc giúp cho HT trong công tác quản lý hoạt động
chuyên môn ở các trƣờng tiểu học huyện Ý Yên tỉnh Nam Định từng bước nâng cao
chất lượng giáo dục của nhà trƣờng
10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu , Kế t luâ ̣n, Khuyế n nghi ̣, Phụ lục và Tài liệu tham khảo ,
luâ ̣n văn đƣơ ̣c trình bày theo 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chuyên của hiệu trƣởng
trƣờng tiểu học.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trƣởng ở các
trƣờng tiểu học huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trƣởng ở các
trƣờng tiểu học huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay.

5

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU
TRƢỞNG TRƢỜNG TIỂU HỌC

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã xác định:
“Cùng với khoa học và công nghệ , giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu
nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”
Giáo dục & Đào tạo có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội
của mọi quốc gia và vùng lãnh thổ. Do vậy, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn xác định
giáo dục là quốc sách hàng đầu trong chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất
nƣớc. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng, một lần nữa xác định nhiệm
vụ của giáo dục là: Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo theo hƣớng
chuẩn hóa, xã hội hóa "Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học,
kiểm tra theo hướng hiện đại; đổi mới cơ chế quản lý giáo dục; Xây dựng đội ngũ
giáo viên đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng" [15, tr 120]
Để xây dựng nền giáo dục bền vững, mỗi địa phƣơng cần quan tâm đến công
tác quản lý giáo dục, cần đầu tƣ cho công tác nghiên cứu tìm ra các giải pháp phù
hợp với điều kiện thực tế của mỗi cơ sở giáo dục nhằm đạt hiệu quả cao trong công
tác quản lý Giáo dục và Đào tạo. Một trong những lĩnh vực quan trọng cần tập trung
đổi mới đó chính là công tác quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trƣởng.
Việc nâng cao chất lƣợng dạy và học trong các nhà trƣờng nói chung và
trong nhà trƣờng tiểu học nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các
nƣớc trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nhằm đáp ứng nhu cầu nâng cao chất
lƣợng giảng dạy, thì vai trò của công tác quản lý rất quan trọng. Đây là vấn đề luôn
đƣợc các nhà khoa học trong và ngoài nƣớc quan tâm. Họ nghiên cứu thực tiễn các
nhà trƣờng để tìm ra các biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn sao cho có hiệu
quả nhất.

Các nghiên cứu về quản lý của giáo dục Xô Viết đã chỉ ra rằng: " Kết quả
hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý

6


công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên". Với kinh nghiệm 26 năm làm Hiệu
trƣởng, V.A.Xukhomlin xki đã tổng kết đƣợc những thành công và thất bại của
mình. Cùng với nhiều tác giả khác, một trong những biện pháp quản lý trƣờng
THPT ông đã đƣa ra là "Việc phân công công việc hợp lý qua các thành viên trong
Ban giám hiệu, Hiệu trƣởng, Phó hiệu trƣởng phụ trách chuyên môn". Ông nhấn
mạnh đến sự phối hợp chặt chẽ, sự thống nhất quản lý giữa Hiệu trƣởng và Phó hiệu
trƣởng để đạt đƣợc mục tiêu đề ra, qua đó tất cả đều khẳng định vai trò lãnh đạo
toàn diện của Hiệu trƣởng.
Ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu chủ yếu về mặt lý luận nhƣ
quản lý và chức năng quản lý, về tiêu chuẩn và phẩm chất cần có của ngƣời quản lý,
vai trò quản lý của ngƣời Hiệu trƣởng trƣờng tiểu học về sự liên kết giữa khoa học
quản lý và khoa học khác của các tác giả nhƣ: Phạm Minh Hạc, Hà Sĩ Hồ, Nguyễn
Ngọc Quang, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Văn Lê, Nguyễn Gia Quý, Đỗ Văn Chấn,
Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Trần Kiểm, Thái Duy Tuyên, Nguyễn Quốc Chí,... Các công
trình nghiên cứu trên đã đƣợc công bố, góp phần giúp CBQL giáo dục nắm đƣợc
những quan điểm, đƣờng lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc về
GD&ĐT; nắm đƣợc những nội dung cơ bản về QLGD, quản lý Nhà nƣớc nhằm
nâng cao chất lƣợng giáo dục, đáp ứng những yêu cầu đổi mới của ngành giáo dục
trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, cũng nhƣ thời kỳ CNH - HĐH đất
nƣớc.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục
1.2.1.1. Quản lý
Các khái niệm về quản lý nêu trên của các tác giả trong và ngoài nƣớc tựu trung

lại chúng ta có thể thấy đƣợc nội dung cơ bản của khái niệm quản lý nhƣ sau:
- Quản lý là một hoạt động đƣợc tổ chức một cách có mục đích, có kế hoạch.
- Quản lý đƣợc tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm xã hội.
- Quản lý luôn đặt ra trong mối quan hệ tác động qua lại giữa chủ thể quản lý
và khách thể quản lý.

7


- Quản lý là một khoa học sử dụng tri thức tổng hợp của khoa học tự nhiên,
khoa học xã hội và nhân văn. Quản lý đồng thời cũng là một nghệ thuật đòi hỏi sự
khôn ngoan và tinh tế để đạt đƣợc mục đích.
* Chức năng quản lý
Chức năng của quản lý là hình thức biểu hiện sự tác động có chủ định của chủ
thể quản lý lên đối tƣợng quản lý. Ta có thể hiểu chức năng quản lý là một nội dung
cơ bản của quá trình quản lý, là việc làm không thể thiếu đƣợc của chủ thể quản lý.
Về số lƣợng các chức năng quản lý, hầu hết các tác giả đều đề cập tới bốn chức
năng chủ yếu đó là: Kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và trong đó thông tin
vừa là phƣơng tiện, vừa là điều kiện để thực hiện chức năng quản lý.
- Chức năng lập kế hoạch
Là chức năng hạt nhân của quá trình quản lý. Bởi vì kế hoạch là tập hợp
những mục tiêu cơ bản đƣợc sắp xếp theo một trình tự nhất định cùng với một
chƣơng trình hành động cụ thể để đạt đƣợc mục tiêu đã đề ra. Kế hoạch đƣợc
xây dựng xuất phát từ đặc điểm tình hình cụ thể của tổ chức và những mục tiêu
đã định sẵn mà tổ chức có thể hƣớng tới và đạt đƣợc, dƣới sự tác động có định
hƣớng của ngƣời quản lý.
- Chức năng tổ chức:
Là chức năng quan trọng của quá trình quản lý, đảm bảo tạo thành sức
mạnh của tổ chức để thực hiện thành công kế hoạch đã đề ra. Tầm quan trọng
này đã đƣợc Lênin khẳng định: "Tổ chức là nhân tố sinh ra hệ toàn vẹn, biến

một tập hợp các thành tố rời rạc thành một thể thống nhất, ngƣời ta gọi là hiệu
ứng tổ chức".
Nhờ có chức năng này, những nguồn lực của hệ thống đƣợc tiến hành sắp
xếp, bố trí một cách khoa học và phù hợp thành một hệ toàn vẹn nhằm đảm bảo
cho chúng hỗ trợ nhau để đạt đƣợc mục tiêu của hệ thống một cách hiệu quả
nhất.
- Chức năng chỉ đạo:

8


Đây là chức năng đặc thù của ngƣời quản lý, nó biểu hiện rất rõ nét năng
lực của ngƣời quản lý. Đó là sự điều hành, điều chỉnh hoạt động của hệ thống
nhằm thực hiện đúng kế hoạch đã đề ra để đạt đƣợc mục tiêu đã định. Nó đòi hỏi
ngƣời quản lý phải luôn theo sát các hoạt động, các trạng thái vận hành của hệ
thống để kịp thời phát hiện ra những sai lỗi trong quá trình vận hành của hệ
thống và đƣa ra đƣợc những biện pháp điều chỉnh, uốn nắn kịp thời sao cho hệ
thống vận hành không làm thay đổi mục tiêu đã định của hệ thống.
- Chức năng kiểm tra đánh giá:
Ngƣời quản lý muốn hoàn thành đƣợc trọng trách của mình một cách có
hiệu quả nhất thì không bao giờ đƣợc coi nhẹ chức năng này. Bởi vì chính chức
năng này giúp cho ngƣời quản lý thu thập đƣợc những thông tin ngƣợc từ đối
tƣợng quản lý trong quá trình vận hành của hệ thống, nhờ đó mà đánh giá đƣợc
trạng thái vận hành của hệ thống ra sao so với kế hoạch đã đề ra và nhƣ vậy sẽ
đánh giá đƣợc kế hoạch khả thi đến mức độ nào, nguyên nhân của sự thành công
- thất bại, cần điều chỉnh, bổ sung những gì vào nội dung kế hoạch để đạt đƣợc
mục tiêu....Và cũng nhờ có chức năng này mà ngƣời quản lý rút ra cho mình
những bài học kinh nghiệm để thực hiện các quá trình quản lý tiếp theo đƣợc
hiệu quả hơn nữa.
Điều cần chú ý đối với ngƣời quản lý là thực hiện mỗi một chức năng là

hoàn thành một giai đoạn trong chu kỳ quản lý. Tuy nhiên sự phân chia chu kỳ
quản lý thành các giai đoạn chỉ có tính chất tƣơng đối để giúp ngƣời quản lý
định hƣớng cho hoạt động quản lý của mình. Còn trong thực tế, các giai đoạn
này gối đầu lên nhau, bổ sung cho nhau, xâm nhập vào nhau. Và một yếu tố
không thể thiếu đƣợc để ngƣời quản lý thực hiện đƣợc những chức năng trên là
thông tin. Vì vậy thông tin đƣợc coi nhƣ một công cụ hoặc một chức năng đặc
biệt trong chu trình quản lý.
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Quản lý GD là quá trình tác động có kế hoạch, có ý thức, có mục đích của
chủ thể quản lý lên đối tƣợng bị quản lý nhằm đạt đƣợc mục tiêu GD đã đề ra một
cách có chất lƣợng và hiệu quả nhất.

9


1.2.2. Quản lý nhà trường
Quản lý giáo dục ở cấp độ vi mô trong phạm vi nhà trƣờng có thể xem
đồng nghĩa với quản lý nhà trƣờng: “Quản lý giáo dục đƣợc hiểu là hệ thống
những tác động có hƣớng đích của hiệu trƣởng đến các hoạt động giáo dục,
đến con ngƣời (Cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh), đến các nguồn lực
(cơ sở vật chất, tài chính, thông tin v.v…), đến các ảnh hƣởng ngoài nhà
trƣờng một cách hợp quy luật (quy luật quản lý, quy luật kinh tế, quy luật
giáo dục, quy luật tâm lý, quy luật xã hội v.v…) nhằm thực hiện có chất
lƣợng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trƣờng
Nhà trƣờng là một dạng thiết chế tổ chức chuyên biệt và đặc thù của xã hội,
đƣợc hình thành do nhu cầu tất yếu khách quan của xã hội, nhằm thực hiện chức
năng truyền thụ các kinh nghiệm xã hội cần thiết cho từng nhóm dân cƣ nhất định
trong cộng đồng và xã hội. Nhà trƣờng là một bộ phận của xã hội, là tổ chức giáo
dục cơ sở của hệ thống Giáo dục quốc dân. Do đó, quản lý nhà trƣờng là một nội
dung quan trọng trong quản lý giáo dục, nhà trƣờng (cơ sở giáo dục) chính là nơi

tiến hành giáo dục - đào tạo có nhiệm vụ trang bị kiến thức cho một nhóm dân cƣ
nhất định.
Quản lý nhà trƣờng chính là quản lý đội ngũ giáo viên , học sinh, quản lý quá
trình giáo dục, dạy học, quản lý cơ sở vật chất , trang thiế t bị trƣờng học; quản lý tài
chính và các ngu ồn lƣ̣c trƣờng ho ̣c , mố i quan hê ̣ giƣ̃a nhà trƣờng và cô ̣ng đ ồng xã
hô ̣i. Sản phẩm của nhà trƣờng là nhân cách của ngƣời học theo đúng đơn đặt hàng
của xã hội, đƣơ ̣c xã hô ̣i thƣ̀a nhận.
Tác giả Phạm Minh Hạc đã đƣa ra nội dung khái quát về khái niệm quản lý
nhà trƣờng nhƣ sau: “Quản lý nhà trƣờng là thực hiện đƣờng lối giáo dục của Đảng
trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đƣa nhà trƣờng vận hành theo nguyên lý
giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với
thế hệ trẻ và với từng học sinh.”
Quản lý trƣờng học là hệ thống những tác động có định hƣớng , có kế hoạch,
có tổ chức của ngƣời hiệu trƣởng tới các đối tƣợng q uản lý nhằm thực hiện có chất
10


lƣơ ̣ng và có hiê ̣u quả mu ̣c tiêu giáo du ̣c của nhà trƣờng . Trong quản lý trƣờng ho ̣c ,
quản lý hoạt động dạy học là nội dung trọng tâm

, cơ bản nhấ t . Mọi hoạt động đa

dạng, phức tạp khác đều hƣớng vào hoạt động trung tâm này. Do vậy, quản lý nhà
trƣờng chính là: Quản lý hoạt động dạy - học, làm sao đƣa hoạt động đó từ trạng
thái này sang trạng thái khác để dần dần tiến tới mục tiêu đào tạo.
Vậy, quản lý nhà trường là hoạt động của chủ thể quản lý nhằm tổ chức các
hoạt động của GV và HS, các lực lượng hỗ trợ giáo dục khác để đạt được mục tiêu
giáo dục đề ra cho nhà trường đó.
1.2.3. Quản lý trường tiểu học
Trƣờng tiểu học là một đơn vị cơ sở tƣơng đối độc lập và hoàn chỉnh. Quản

lý trƣờng tiểu học vừa mang tính đặc thù chung của QLGD, vừa thể hiện nét riêng
do bản chất của hoạt động dạy học và giáo dục của cấp tiểu học quy định (loại hình
nhiệm vụ, cấp quản lý, địa bàn, thời gian đào tạo, tổ chức hành chính). Chủ thể quản
lý của trƣờng tiểu học chính là bộ máy QLGD trƣờng học.
Quản lý ở trƣờng tiểu học chủ yếu quản lý các mặt: quản lý quá trình
GD&ĐT; quản lý trƣờng lớp; cơ sở vật chất - thiết bị dạy học; quản lý hành chính,
tài chính; quản lý nhân sự; quản lý môi trƣờng.
Cơ cấu bộ máy quản lý và các mối quan hệ, phối hợp các lực lƣợng trong
quản lý bao gồm:
- HT và PHT chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trƣờng. HT
quản lý theo chế độ thủ trƣởng.
- Tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu
niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Sao Nhi đồng Hồ Chí Minh và các tổ chức xã hội
khác hoạt động trong trƣờng tiểu học theo quy định của pháp luật nhằm giúp nhà
trƣờng thực hiện mục tiêu, nguyên lí giáo dục.
- Tổ chức Đảng Cộng sản Việt Nam trong trƣờng Tiểu học lãnh đạo nhà
trƣờng và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật.
- Mỗi trƣờng tiểu học có một Tổng phụ trách (TPT) Đội do Trƣởng phòng
giáo dục và đào tạo bổ nhiệm theo đề nghị của Hiệu trƣởng trƣờng tiểu học. TPT

11


Đội là giáo viên tiểu học đƣợc bồi dƣỡng về công tác Đội Thiếu niên Tiền phong
Hồ Chí Minh, Sao Nhi đồng Hồ Chí Minh, có nhiệm vụ tổ chức, quản lí các hoạt
động của Đội Thiếu niên và Sao Nhi đồng ở nhà trƣờng và tổ chức, quản lí hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
1.2.4. Hoạt động chuyên môn
1.2.4.1. Chuyên môn
Theo Từ điển Tiếng Việt “Chuyên môn là lĩnh vực riêng, những kiến thức

riêng nói chung của một ngành khoa học, kỹ thuật”.
Chuyên môn là tổ hợp các tri thức, kỹ năng, kỹ xảo thực hành mà con ngƣời
tiếp thu đƣợc, qua đó tạo lập để có khả năng thực hiện một loạt công việc trong một
phạm vi ngành nghề nhất định theo phân công xã hội. Hay nói cách khác, chuyên
môn là học vấn, và nghiệp vụ của con ngƣời trong lĩnh vực họ đƣợc đào tạo và làm
việc. Cũng có thể hiểu rằng chuyên môn là lĩnh vực riêng, những kiến thức riêng
của một ngành khoa học kỹ thuật.
Chuyên môn sƣ phạm là một ngành khoa học về lĩnh vực GD&ĐT, có nội
dung, phƣơng pháp sƣ phạm riêng biệt. Đối với chuyên môn của các nhà khoa học
thì lĩnh vực chuyên môn của họ là tinh thông nghề nghiệp, sự hiểu biết về lĩnh vực
mà họ đang đảm nhiệm, còn chuyên môn sƣ phạm thì không chỉ hiểu biết về lĩnh
vực môn học mình dạy, mà còn biết tổ chức hƣớng dẫn học sinh chiếm lĩnh tri thức
và tổ chức các hoạt động giáo dục khác nhằm hình thành nhân cách cho học sinh.
Chuyên môn trong trƣờng học là những hiểu biết tinh thông về kiến thức bộ
môn, phƣơng pháp, kỹ thuật lên lớp của giáo viên; là những quy định về nề nếp dạy
học, về việc tổ chức nề nếp dạy học và những tài liệu hƣớng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ
của ngành GD&ĐT; là yêu cầu chuẩn kiến thức của mỗi cấp học để học sinh phấn
đấu đạt đƣợc về kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo trong các yêu cầu giáo dục khác.
1.2.4.2. Hoạt động chuyên môn
Những kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, kiến thức nghề nghiệp vận dụng vào tổ
chức quá trình dạy học, giáo dục trong nhà trƣờng gọi là hoạt động chuyên môn.
Mọi hoạt động chuyên môn trong trƣờng tiểu học, xét cho đến cùng chính là nhằm

12


giải quyết vấn đề nâng cao chất lƣợng dạy của thầy, và chất lƣợng học của trò nhằm
thúc đẩy sự vận hành của bộ máy và sự phát triển đi lên của nhà trƣờng.
Hoạt động chuyên môn trong trƣờng tiểu học bao gồm:
- Giảng dạy tổ chức thực hiện theo chƣơng trình, kế hoạch đào tạo của Bộ

GD&ĐT ban hành và học tập, bồi dƣỡng nâng cao trình độ cho giáo viên
- Quản lý, giáo dục và rèn luyện học sinh.
- Nghiên cứu và thực nghiệm khoa học và học tập, bồi dƣỡng nâng cao trình
độ.
- Học tập, rèn luyện mọi mặt: Đức, trí, thể, mỹ, lao động
Hoạt động chuyên môn trong trƣờng học đƣợc thể hiện qua các việc cụ thể
của quá trình dạy học, là hoạt động của tổ chuyên môn và hoạt động chuyên môn
của giáo viên. Đây là một hoạt động đặc trƣng của mỗi trƣờng học, chi phối mọi
hoạt động giáo dục khác trong nhà trƣờng.
1.2.5. Quản lý hoạt động chuyên môn
Công tác chuyên môn ở trƣờng tiểu học đa dạng, phong phú, bao gồm nhiều
hoạt động, liên quan đến nhiều đối tƣợng, nhiều mặt. Nội dung công tác quản lý
chuyên môn bao gồm thực hiện các chức năng quản lý, nhằm thực hiện các mục
tiêu quản lý.
Quản lý chuyên môn trong nhà trƣờng là quản lý toàn bộ việc giảng dạy,
giáo dục của thầy, việc học tập và rèn luyện của trò theo nội dung giáo dục toàn
diện nhằm thực hiện mục tiêu đƣờng lối giáo dục của Đảng.
Quản lý hoạt động chuyên môn đó là công tác chỉ đạo việc xây dựng kế
hoạch, tổ chức thực hiện chuyên môn của các tổ bộ môn, chỉ đạo hoạt động chuyên
môn của giáo viên.
Quản lý chuyên môn của Hiệu trƣởng là quá trình ngƣời Hiệu trƣởng xây
dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra hoạt động của tổ chuyên môn, giáo viên
nhằm đạt đƣợc mục tiêu đề ra. Trong toàn bộ quá trình quản lý của nhà trƣờng thì
quản lý hoạt động chuyên môn là quan trọng nhất, là hoạt động trọng tâm đòi hỏi
ngƣời Hiệu trƣởng tốn nhiều tâm lực và thể lực nhất.

13


Bản chất quản lý hoạt động chuyên môn là quản lý hoạt động dạy học mà

ngƣời Hiệu trƣởng ủy quyền cho tổ trƣởng các tổ chuyên môn thay mặt Hiệu trƣởng
quản lý kiểm tra đánh giá việc dạy của giáo viên. Nhiệm vụ chính của giáo viên là
giảng dạy, hƣớng dẫn học sinh tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ năng, giúp học sinh
đón nhận những giá trị về tƣ tƣởng, đạo đức từ đó nâng cao chất lƣợng giảng dạy.
Quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trƣởng đối với hoạt động dạy học
của giáo viên thể hiện ở việc quản lý chƣơng trình, kế hoạch dạy học, quản lý giờ
lên lớp của giáo viên, sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn, công tác bồi dƣỡng, đổi mới
phƣơng pháp dạy, phƣơng pháp học, các yếu tố các phƣơng tiện có tác dụng lớn đối
với việc dạy học. Bên cạnh đó Hiệu trƣởng cũng cần quan tâm đến đặc điểm riêng
của mỗi nhà trƣờng.
Hiệu trƣởng quản lý hoạt động chuyên môn trên cơ sở các quy định của Luật
giáo dục, của Điều lệ trƣờng tiểu học, của mục tiêu đào tạo, của sự chỉ đạo ở từng
năm học của Bộ giáo dục và đào tạo, Sở giáo dục và đào tạo, Phòng giáo dục và đào
tạo, các quy định về chế độ chính sách của Nhà nƣớc đối với các trƣờng học và đối
với đội ngũ cán bộ, giáo viên.
1.3. Hiệu trƣởng trƣờng tiểu học trong quản lý hoạt động chuyên môn
1.3.1. Vị trí, vai trò của hiệu trưởng trường tiểu học
1.3.1.1. Hiệu trưởng
Hiệu trƣởng trƣờng tiểu học là ngƣời chịu trách nhiệm tổ chức, quản lí các
hoạt động và chất lƣợng giáo dục của nhà trƣờng. Hiệu trƣởng do Trƣởng phòng
giáo dục và đào tạo bổ nhiệm đối với trƣờng tiểu học công lập, công nhận đối với
trƣờng tiểu học tƣ thục theo quy trình bổ nhiệm hoặc công nhận Hiệu trƣởng của
cấp có thẩm quyền.
1.3.1.2. Vai trò của hiệu trưởng
a/ Vai trò của hiệu trƣởng
Hiệu trƣởng là thủ trƣởng cơ quan đó, nên Hiệu trƣởng quản lý nhà trƣờng,
quản lý giáo dục theo nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ
trách. Thủ trƣởng chịu trách nhiệm đối với cấp trên, có quyền xử lý và ra quyết
định theo đúng quyền hạn và chức trách của mình. Ngƣời Hiệu trƣởng trƣớc hết là
ngƣời có phẩm chất chính trị tốt, vận động thu hút quần chúng thực hiện tốt nhiệm

14


vụ nhà trƣờng, đồng thời phải biết hy sinh quyền lợi cá nhân vì tập thể, có chuyên
môn vững vàng, biết vận dụng sáng tạo chủ trƣơng đƣờng lối chính sách của Đảng
và nhà nƣớc vào đơn vị, phát huy tốt tinh thần dân chủ, sáng tạo đoàn kết trong việc
thực hiện quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học của
giáo viên.
b/ Vai trò thông tin
Trong một nhà trƣờng có rất nhiều mối quan hệ giữa Hiệu trƣởng và các
thành viên do vậy có rất nhiều thông tin cung cấp cho Hiệu trƣởng về các hoạt động
của nhà trƣờng. Có những thông tin chính xác, trung thực song cũng có những
thông tin sai lệch ảnh hƣởng không tốt đến việc điều hành của hiệu trƣởng. Chính
vì thế ngƣời Hiệu trƣởng phải sáng suốt lựa chọn các thông tin để phản hồi sao cho
có hiệu quả nhất với tất cả các thông tin
c/ Vai trò quyết định
Từ hai vai trò nói trên cho thấy Hiệu trƣởng còn phải là một nhà thiết kế các
hoạt động của nhà trƣờng sao cho phù hợp với khả năng và năng lực của từng thành
viên, các tổ chức trong nhà trƣờng, bằng các biện pháp khác nhau. Đồng thời hiệu
trƣởng là ngƣời ra quyết định trong thẩm quyền của pháp luật qui định.
1.3.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của hiệu trưởng trường tiểu học
Điều 20 trong Điều lệ trƣờng tiểu học đã chỉ rõ nhiệm vụ và quyền hạn của
hiệu trƣởng trƣờng tiểu học là
- Xây dựng quy hoạch phát triển nhà trƣờng; lập kế hoạch và tổ chức thực
hiện kế hoạch dạy học, giáo dục; báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện trƣớc Hội
đồng trƣờng và các cấp có thẩm quyền;
- Thành lập các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các hội đồng tƣ vấn trong
nhà trƣờng; bổ nhiệm tổ trƣởng, tổ phó.
- Phân công, quản lí, đánh giá, xếp loại; tham gia quá trình tuyển dụng,

thuyên chuyển; khen thƣởng, thi hành kỉ luật đối với giáo viên, nhân viên theo quy
định;
- Quản lí hành chính; quản lí và sử dụng có hiệu quả các nguồn tài chính, tài
sản của nhà trƣờng;
15


- Quản lí học sinh và tổ chức các hoạt động giáo dục của nhà trƣờng; tiếp
nhận, giới thiệu học sinh chuyển trƣờng; quyết định khen thƣởng, kỉ luật, phê duyệt
kết quả đánh giá, xếp loại, danh sách học sinh lên lớp, ở lại lớp; tổ chức kiểm tra,
xác nhận việc hoàn thành chƣơng trình tiểu học cho học sinh trong nhà trƣờng và
các đối tƣợng khác trên địa bàn trƣờng phụ trách;
- Dự các lớp bồi dƣỡng về chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ quản lí; tham
gia giảng dạy bình quân 2 tiết trong một tuần; đƣợc hƣởng chế độ phụ cấp và các
chính sách ƣu đãi theo quy định;
- Thực hiện quy chế dân chủ cơ sở và tạo điều kiện cho các tổ chức chính trị
- xã hội trong nhà trƣờng hoạt động nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục;
- Thực hiện xã hội hoá giáo dục, phối hợp tổ chức, huy động các lực lƣợng
xã hội cùng tham gia hoạt động giáo dục, phát huy vai trò của nhà trƣờng đối với
cộng đồng.
1.3.3. Nội dung quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng tiểu học
1.3.3.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động chuyên môn của trường
Kế hoạch hóa là một chức năng quản lí . Kế hoạch hóa là xác định mu ̣c tiêu ,
mục đích đối với thành tựu tƣơng lai của tổ chức và các con đƣờng, biện pháp, cách
thức để đạt đƣợc mục tiêu đó. Kế hoạch hóa đƣợc thực hiện thành 4 giai đoạn: giai
đoạn tiền kế hoạch (giai đoạn xác định mục tiêu), giai đoạn lập kế hoạch, giai đoạn
triển khai thực hiện kế hoạch, giai đoạn kiểm tra, đánh giá, tổng kết việc thực hiện
kế hoạch.
Trên cơ sở phƣơng hƣớng nhiệm vụ năm học của ngành, tình hình cụ thể của
trƣờng, Hiệu trƣởng hƣớng dẫn họ biết cách xác định mục tiêu, nhiệm vụ đúng đắn,

đề ra các biện pháp rõ ràng, hợp lý và GV xây dựng kế hoạch hành động của tổ
chuyên môn và kế hoạch của lớp chủ nhiệm, giúp họ có các diều kiện đạt đƣợc
những mục tiêu đề ra. Chỉ đạo việc thực hiện xây dựng kế hoạch của tổ chuyên
môn, đòi hỏi ngƣời CBQL nhà trƣờng cần phải thực hiện các biện pháp sau:
- Triển khai các văn bản, chỉ thị, yêu cầu của ngành đến GV, và giao nhiệm
vụ cụ thể cho từng bộ phận, từng cá nhân phấn đấu.

16


- Hƣớng dẫn GV, các bộ phận trong trƣờng làm kế hoạch và duyệt kế hoạch
với họ, giúp GV nắm chắc kế hoạch phân phối nội dung chƣơng trình và nếu cần
thiết thì hƣớng dẫn xây dựng kế hoạch mẫu.
- Xác định cách thức thực hiện nhƣ: Kiểm tra ngày giờ công, kỷ cƣơng nề nếp
dạy học, kiểm tra thực hiện chƣơng trình thông qua thời gian biểu, thăm lớp dự giờ.
- Kết hợp với các đoàn thể trong nhà trƣờng để phát động phong trào thi đua,
khuyến khích chủ động sáng tạo của mỗi thành viên nhằm đạt đƣợc kế hoạch đề ra.
- Xây dựng chuẩn phƣơng pháp đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
- Phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, tổ, cá nhân và các đoàn thể bên ngoài nhà
trƣờng, nhằm huy động các nguồn lực để hoàn thành các nhiệm vụ trong năm học.
- Cần tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm trong năm học. Chính vì thế việc
chỉ đạo xây dựng kế hoạch đảm bảo chất lƣợng và có khả năng thực thi là một yêu
cầu bắt buộc đối với CBQL. Tất cả kế hoạch đều đƣợc thống nhất với nội dung kế
hoạch chung của nhà trƣờng, đảm bảo khả năng phối hợp cao giữa các bộ phận, để
cùng thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của nhà trƣờng. Các kế hoạch xây đều phải đƣợc
Hiệu trƣởng phê duyệt trƣớc khi thực hiện.
1.3.3.2. Tổ chức hoạt động chuyên môn
Các hoạt động thực hiện chỉ đạo chuyên môn, hoạt động đào tạo theo mục
tiêu của trƣờng. Về nguyên tắc chƣơng trình là pháp lệnh của nhà nƣớc do Bộ giáo
dục và Đào tạo ban hành ngƣời Hiệu trƣởng cần phải thực hiện nghiêm chỉnh,

không đƣợc thay đổi thêm, bớt làm sai lệch chƣơng trình, Hiệu trƣởng phải là ngƣời
nắm vững nhất chƣơng trình, nôi dung từng công việc ngƣời thực hiện và thời gian
thực hiện.
Để nâng cao năng lực sƣ phạm cho giáo viên nhằm đẩy mạnh hiệu quả trong
quá trình giáo dục, ngƣời hiệu trƣởng thƣờng xuyên phải chỉ đạo chặt chẽ việc lập
kế hoạch, thực hiện kế hoạch và kiểm tra, đánh giá, xác định mức độ hoàn thành
công việc của mỗi giáo viên, theo từng giáo viên theo từng chủ đề, chủ điểm trong
năm học đã quy định.

17