Một số biện pháp tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn toán ở lớp 1

1. MỞ ĐẦU
LÝ DO VIẾT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Trong thời đại ngày nay, khoa học kỹ thuật phát triển với tốc độ nhanh,
thông tin khoa học ngày càng nhiều song thời gian giành cho mỗi tiết học trong
trường phổ thông không thay đổi. Để theo kịp sự phát triển của xã hội và cung cấp
cho học sinh những kiến thức mới nhất, đầy đủ nhất trong một thời gian có hạn,
việc đổi mới phương pháp dạy học luôn là vấn đề bức xúc được nhiều người quan
tâm. Thực tế cho thấy việc dạy học nói chung và dạy học ở Tiểu học nói tiêng đã có
sự đổi mới nhiều về phương pháp. Những phương pháp dạy học kích thích sự tìm
tòi, đòi hỏi sự tư duy của học sinh được đặc biệt chú ý. Song để cho giờ học thực
sự đổi mới, việc sử dụng hợp lý các hình thức tổ chức dạy học là hết sức cần thiết.
Nhất là hình thức tổ chức dạy học hợp tác.
Có thể nói, hợp tác là biểu hiện văn minh của xã hội hiện đại. Muốn có được
những người biết làm việc hợp tác, ngay từ bậc Tiểu học phẩm chất này phải được
hình thành và rèn luyện. Lớp học với sự đa dạng của các đối tượng học sinh là môi
trường tốt để hình thành và rèn luyện kỹ năng hợp tác cho mỗi người.
Mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển
những cơ sở ban đầu, rất quan trọng của nhân cách con người việt Nam. Trong các
môn học ở Tiểu học, cùng với môn Tiếng việt, môn Toán có vị trí quan trọng, vì:
Các kiến thức, kỹ năng của môn Toán ở Tiểu học có nhiều ứng dụng trong
đời sống; chúng rất cần thiết cho người lao động, rất cần thiết để học các môn học
khác ở Tiểu học và học tập tiếp môn Toán ở Trung học.
Môn Toán giúp học sinh nhận biết những mối quan hệ về số lượng, hình dạng
không gian của thế giới hiện thực. Nhờ đó mà học sinh có phương pháp nhận thức một
số mặt của thế giới xung quanh và biết cách hoạt động có hiệu quả trong đời sống.
Môn Toán góp phần quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy
nghĩ,phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề; nó góp phần phát triển
trí thông minh, cách suy nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo; nó góp phần vào việc
hình thành các phẩm chất cần thiết của người lao động như: cần cù, cẩn thận, có ý
chí vượt khó khăn, làm việc có kế hoạch, có nề nếp và tác phong khoa học.
Đặc biệt đối với học sinh Lớp 1, môn Toán lại càng quan trọng, vì: vào Lớp

1, lần đầu tiên trẻ em được tiếp xúc với toán học với tư cách là một môn học. sự
kiện này sẽ quy định về đặc điểm quá trình nhận thức của trẻ em. Cụ thể hơn, trẻ
em sẽ tiếp xúc với các đối tượng toán học, các quan hệ toán học, các phép toán…
ban đầu làm nền tảng cho quá trình học môn Toán sau này. Đặc biệt lần đầu tiên trẻ
em được làm quen và rèn luyện với các thao tác tư duy trong dạy học toán như là
quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợp, chứng minh…đặt nền móng và định hướng
phát triển khả năng học tập toán của trẻ em trong các bậc học sau. Hơn nữa, đối với
học sinh Lớp 1 khả năng tư duy của các em còn non nớt,việc tự hoàn thành nhiệm
vụ học tập của một số em còn chậm, trong một lớp có nhiều đối tượng học sinh
khác nhau , nên việc lựa chọn hình thức tổ chức dạy học hợp tác trong môn Toán
cho học sinh Lớp 1 là hết sức cần thiết trong việc dạy học hiện nay.

1


MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Một số biện pháp tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác nhằm nâng
cao hiệu quả dạy học môn Toán ở Lớp 1.
ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
Đề tài nghiên cứu về: Tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác ở môn
Toán Lớp 1.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
* Phương pháp nghiên cứu lý luận (xây dựng cơ sở lý thuyết): Nghiên cứu
các tài liệu về nội dung, phương pháp hình thức tổ chức dạy học môn Toán ở Tiểu
học; nghiên cứu nội dung chương trình, Sách giáo khoa, Sách giáo viên, Vở bài
tập…Toán Lớp 1.
* Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp điều tra khảo sát thực tế học sinh Lớp 1C, trường Tiểu học
Thiệu Nguyên.
+ Phương pháp thực nghiệm.

+ Phương pháp thống kê xử lý số liệu.
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
2.1. Cơ sở lí luận:
Trong những năm gần đây cũng như các bậc học, ngành học khác, bậc Tiểu
học quan tâm nhiều đến đổi mới phương pháp dạy học. Việc đổi mới phương pháp
dạy học ở Tiểu học được đổi mới đồng bộ về chương trình sách giáo khoa, thiết bị
đồ dùng dạy học và đánh giá kết quả học tập của học sinh. Để đáp ứng được với
những đổi mới như trên trong giáo dục thì việc chọn các hình thức tổ chức dạy học
làm sao cho phù hợp và mang lại hiệu quả cao là hết sức cần thiết.
Theo lý luận dạy học hiện đại quan niệm rằng: Học sinh hình thành được
kiến thức, rèn luyện được kỹ năng và tích lũy được vốn kinh nghiệm chủ yếu là do
quá trình học tập, tương tác giữa thầy và trò, giữa trò và trò thông qua môi trường
dạy học và giáo dục. Kết quả học tập cao hay thấp là do mỗi học sinh tích cực
tương tác và trao đổi nhiều hay ít trong môi trường học tập. Vai trò quan trọng của
nhóm học tập hợp tác thể hiện ở chỗ: tạo cơ hội để mỗi học sinh đưa ra giải pháp,
trình bày cách giải quyết, hướng suy nghĩ về nội dung học tập mà không e ngại như
khi trình bày trực tiếp với giáo viên trên lớp. Thông qua thảo luận, mỗi học sinh có
thể tự so sánh biết được tính hợp lí, tính đúng đắn trong cách giải quyết, trình bày
của mình và của bạn. Tự đưa ra những thông tin phản hồi nhanh thể hiện sự hiểu
biết hoặc không hiểu biết về nội dung học tập. Từ đó so sánh đối chiếu với các
thông tin từ bạn bè mà tự điều chỉnh nhận thức.
Đối với học sinh Tiểu học nói chung, học sinh Lớp 1 nói riêng, việc lựa chọn
hình thức tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác ở môn Toán là hết sức hợp
lý. Vì hình thức tổ chức dạy học này vừa đáp ứng được yêu cầu của việc đổi mới
phương pháp dạy học hiện nay và vừa nâng cao được chất lượng học tập cho học sinh.
2.2 Thực trạng:
2.2.1. Về phía nhà trường :

2

Ban giám hiệu đã quan tâm chỉ đạo sát sao đến công tác chuyên môn , đã
phân công tương đối hợp lý các giáo viên trực tiếp đứng lớp. Nhưng do điều kiện
cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy còn chưa được đầy đủ, bàn
ghế một số phòng học chưa chuẩn, chưa phù hợp cho việc tổ chức một số hoạt
động dạy học.Bên cạnh đó, sự nỗ lực của giáo viên trong việc tìm phương pháp
giảng dạy phù hợp với bộ môn đôi lúc chưa đồng bộ, vẫn còn có giáo viên đôi khi
còn chưa linh hoạt trong việc lựa chọn các hình thức tổ chức dạy học phù hợp với
từng tình huống, từng thời điểm và từng đối tượng học sinh, nhất là hình thức tổ
chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác nên phần nào ảnh hưởng đến hiệu quả
học tập và chất lượng môn Toán.
2.2.2. Về phía gia đình :
Đa số phụ huynh học sinh là gia đình nông nghiệp, kinh tế gia đình còn
nhiều khó khăn. Trình độ văn hóa của một số phụ huynh cũng có phần hạn chế.
Bên cạnh đó, công tác xã hội hóa giáo dục ở địa phương chưa cao nên ảnh hưởng
đến việc học tập của học sinh. Sự đầu tư về thời gian, vật chất phục vụ cho việc học
tập của con em chưa hợp lý. Ngoài ra, còn một số phụ huynh do hoàn cảnh kinh tế
gia đình phải đi làm ăn xa nên để con ở nhà với ông bà. Các ông bà về tuổi tác về
hiểu biết tâm lý con trẻ còn hạn chế nên việc trao đổi giao tiếp với con trẻ cả về học
tập và cuộc sống thường ngày cũng ảnh hưởng rất nhiều.
2.2.3. Về phía học sinh:
Các em đa số đều sinh ra trong gia đình nông nghiệp điều kiện kinh tế gia
đình còn nhiều khó khăn. Đặc biệt đối với học sinh Lớp 1, lần đầu tiên trẻ em được
tiếp xúc với Toán học với tư cách là một môn học, lần đầu tiên trẻ em được làm
quen và rèn luyện với các thao tác tư duy trong dạy học Toán. Bên cạnh đó, đối với
học sinh lớp 1 khả năng tư duy của các em còn non nớt, việc tự hoàn thành nhiệm
vụ học tập của một số em còn chậm. trong một lớp có nhiều đối tượng học sinh
khác nhau.
Đứng trước thực trạng đó, tôi đã băn khoăn suy nghĩ và trăn trở phải làm thế
nào để nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán. Vì vậy, ngay từ Tuần 9 của năm học,

tôi đã cho kiểm tra chất lượng và tìm ra được một số nguyên nhân, từ đó đề ra các
biện pháp khác phục.
Kết quả khảo sát đầu năm Lớp 1C, tôi thu được như sau:
Sĩ số HS hoàn thành
HS chưa hoàn thành
0
0
SL
SL
0
0
28
20
71.4
8
28.6
Qua giảng dạy và theo dõi cho thấy, nguyên nhân chủ yếu là do tư duy của
các em còn non nớt, khả năng phân tích, tổng hợp của các em rất hạn chế.
Nguyên nhân thứ hai là trong lớp có rất nhiều đối tượng học sinh, khả năng
tiếp thu của một số em còn chậm, các em chưa thể tự mình hoàn thành được nhiệm
vụ học tập của mình nếu không có sự hướng dẫn cụ thể của giáo viên và sự hợp tác
của bạn bè.

3


Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tôi xin mạnh dạn đề xuất một số
kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác nhằm góp phần
nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán ở Lớp 1.
2.3.Các biện pháp:

Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác cần đảm bảo
các điều kiện:
- Tất cả các học sinh trong nhóm đều phải ý thức được mình là một thành phần
của nhóm và tất cả đều phấn đấu vì mục đích chung hoặc giải quyết nhiệm vụ
chung không có sự cạnh tranh cá nhân vì một mục đích riêng biệt nào.
- Mọi học sinh trong nhóm phải nhận rõ sự thành công hay thất bại của nhóm
là phụ thuộc vào mọi thành viên trong nhóm.
- Các thành viên phải quan tâm suy nghĩ trao đổi hoặc thảo luận về nhiệm vụ
của nhóm.
- Sự nỗ lực đóng góp và hợp tác của mỗi cá nhân theo quy định chung của
nhóm có ý nghĩa vô cùng quan trọng.
Để tổ chức thành công hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác, trong đó giáo
viên là người tổ chức và điều khiển các hoạt động học tập hợp tác của nhóm học
sinh, khuyến khích mối học sinh hợp tác tích cực theo khả năng của mỗi người để
đạt được những yêu cầu nêu trên của học tập hợp tác, từ đó hình thành kiến thức,
kỹ năng mới của bài học.
Như vậy, dạy học hợp tác đòi hỏi sự hướng dẫn của giáo viên nhằm giúp đỡ
học sinh nhận thức được nhiệm vụ, tạo động lực chung cho cả nhóm; phát triển các
kỹ năng làm việc theo nhóm mà các học sinh cần phải có. Dạy học hợp tác còn tập
hợp được sự đóng góp của mỗi thành viên trong nhóm và tạo ra được mối quan hệ
hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên trong nhóm.
Ví dụ : Khi dạy bài Luyện tập (phép trừ trong phạm vi 3), có bài tập: Số ?
với tình huống:

1

2
3
…
…

…
…

+
+
-

…
…
…
…

=
=
=
=

…
…
…
…

4


Sau khi giáo viên hướng dẫn học sinh nắm yêu cầu của đề bài, chia nhóm,
yêu cầu các thành viên trong nhóm phải thảo luận để tìm ra các số thích hợp cần
điền vào chỗ chấm.
Để muốn rút ngắn thời gian, mỗi thành viên trong nhóm có thể suy nghĩ
cách điền của một phép tính sau đó cả nhóm tổng hợp thống nhất kết quả để diền

vào các phép tính.
Biện pháp 2: Tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác phải
tuân thủ theo một số yêu cầu cơ bản.
Dạy học hợp tác cũng như các hình thức tổ chức dạy học khác, muốn đạt
hiệu quả không thể sử dụng một cách tùy tiện mà cần đảm bảo các yêu cầu cơ bản:
- Dạy học hợp tác phải tạo một quy tắc chung cho một lớp hoặc một nhóm
hợp tác, mọi người đều phải tuân theo quy tắc chung đó một cách bình đẳng.
Nếu trong lớp, trong nhóm có sự cách li, sự cạnh tranh cá nhân thì dạy học hợp
tác sẽ không đem lại kết quả tốt.
- Dạy học hợp tác trên cơ sở khai thác tốt các nội dung dạy học và dự tính
các năng lực cá nhân của đối tượng học sinh. Việc khai thác tốt nội dung dạy
học để dạy học hợp tác theo các cấp độ khác nhau, các phương thức phù hợp
với từng nội dung bài học sẽ đem lại hiệu quả cao hơn.
Ví dụ: Cùng học tập hợp tác để luyện kỹ năng giải toán có lời văn nhưng
có các mức độ khác nhau.
Chẳng hạn với bài toán: a, giải bài toán theo tóm tắt sau:
Tóm tắt:
Đoạn thẳng AB: 5cm
Đoạn thẳng BC: 4cm
Cả hai đoạn thẳng: … cm?
b, Vẽ đoạn thẳng AB, Rồi vẽ đoạn thẳng BC nêu trong phần a.
Một số học sinh có thể trao đổi thể hiện kỹ năng trình bày bài giải và vẽ hai
đoạn thẳng AB và BC. Còn một số học sinh cũng trao đổi thể hiện kỹ năng trình
bày bài giải và vẽ hai đoạn thẳng AB và BC nhưng với các cách vẽ khác nhau.
- Dạy học hợp tác dựa trên cơ sở là tính đa dạng (không đồng nhất) của
các đối tượng học sinh và các quan hệ bình đẳng của các học sinh trong nhóm.
Chẳng hạn, sự không đồng nhất các thành viên trong nhóm về trình độ, về kỹ
năng xã hội, tính cách, giới tính… nếu giáo viên có sự cân nhắc kỹ về tính đa
dạng này sẽ tạo nên một nhóm làm việc hợp tác hiệu quả và ăn ý.
- Dạy học hợp tác phải đảm bảo sự tham gia tích cực của tất cả các đối

tượng học sinh. Dạy học hợp tác nếu không tạo được sự tham gia tích cực của
các thành viên trong nhóm thì không có hiệu quả. Các yếu tố chủ yếu quyết định
vệc tham gia tích cực đối với các thành viên, đó là sự phân chia công việc và
trách nhiệm đối với từng cá nhân. Điều này đòi hỏi giáo viên ngay từ khi thiết
các nhiệm vụ giao cho các nhóm phải tính đến đặc điểm của nhóm, tạo ra sự linh
hoạt trong vai trò của mỗi cá nhân, mọi thành viên trong nhó đều có thể tham gia
ở một thời điểm cụ thể. Ví dụ: Trong khi thực hiện các phép tính hoặc giải một

5


bài toán, các học sinh bình đẳng trong vai trò kiểm tra, người viết kết quả, người
trình bày giải pháp của nhóm…
Tóm lại, trên cơ sở khai thác tính đa dạng của các đối tượng trong nhóm,
các cấp độ khác nhau của nội dung dạy học, trong dạy học hợp tác việc phân
chia trách nhiệm tới từng cá nhân, sự bình đẳng của mỗi cá nhân trong các vai
trò ở nhóm, sự hợp tác tích cực vì mục đích chung của mỗi thành viên là chìa
khóa đảm bảo tính hiệu quả của hình thức tổ chức dạy học theo nhóm trong dạy
học hợp tác.
Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác cần sử
dụng theo quy trình phù hợp.
Dạy học hợp tác có thể sử dụng ở nhiều thời điểm khác nhau trong một
tiết học, thường gồm một số bước:
Bước 1: Làm việc chung cả lớp:
- Nêu vấn đề, xác định yêu cầu nhiệm vụ.
- Phân chia nhóm, giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm.
- Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm, trách nhiệm của mỗi thành viên
trong nhóm.
Bước 2: Làm việc theo nhóm:
- Cá nhân làm việc độc lập.

- Trao đổi ý kiến – thảo luận nhóm.
- Thống nhất các kết luận, trình bày các kết quả của nhóm.
Bước 3: Thảo luận – Tổng hợp giữa các nhóm:
- Các nhóm báo cáo kết quả.
- Thảo luận chung: Bình luận, đánh giá các kết quả của các nhóm.
- Giáo viên tổng kết, đặt vấn đề tiếp theo.
Trong các bước trên cần áp dụng linh hoạt, chẳng hạn ở giai đoạn đầu dạy
học hợp tác có thể cần thực hiện công phu việc chia nhóm và hướng dẫn làm
việc trong nhóm. Còn sau khi các nhóm đó được điều chỉnh và ổn định theo
từng nội dung học tập thì sẽ rút ngắn việc tổ chức và hướng dẫn làm việc ở các
nhóm. Khi trình bày kết quả, các nhóm có cùng kết quả giống nhau có thể gọi
một nhóm đại diện trình bày, các nhóm còn lại bổ sung làm rõ ý tưởng dẫn tới
kết quả chung đó.
Thông qua quá trình học tập hợp tác, học sinh được rèn luyện các kỹ năng
làm việc độc lập trên tinh thần hợp tác để tự hoàn thiện các kiến thức và kỹ năng
của mình. Việc thảo luận nhóm, trình bày các giải pháp trước tập thể - nhóm lớp là
cơ hội rèn luyện cách diễn đạt, cách giao tiếp, ứng xử và thể hiện bản lĩnh cá nhân.
Tuy nhiên dạy học hợp tác cần sự kiểm soát chặt chẽ của giáo viên, nếu
không có thể dẫn tới một số học sinh ỷ lại, lười biếng, dồn việc cho một số cá
nhân có năng lực. Ngoài ra, dạy học hợp tác cũng bị hạn chế bởi không gian và
thời gian của tiết học. Nên để thực hiện việc dạy học hợp tác mang lại hiệu quả
cao nhất, giáo viên cần khéo léo trong việc chia nhóm, tinh tế khi giao nhiệm vụ
và kiểm soát chặt chẽ các hoạt động của nhóm.

6


Biện pháp 4: Cần tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác
theo từng tình huống cụ thể.
Trong dạy học môn toán ở Lớp 1, có thể áp dụng một số tình huống cụ thể

như sau:
- Tình huống 1: Hoàn thiện kiến thức cũ:
Khi có bài tập khó, ví dụ sau khi học bài: Luyện tập chung – Trang 41 –
SGK Toán 1. Có bài tập : Xếp hình theo mẫu.
Giáo viên có thể yêu cầu học sinh thực hành xếp hình theo mẫu. Hoặc giáo
viên có thể tố chức cho học sinh học tập hợp tác, bằng cách yêu cầu học sinh
thảo luận cách xếp, qua đó sẽ giúp học sinh hoàn thiện được biểu tượng hình
vuông, hình tròn và củng cố về số đếm từ 0 đến 10.
- Tình huống 2: Phát triển các kiến thức và kỹ năng mới của bài học.
Khi hình thành kiến thức và kỹ năng mới của bài học, giáo viên có thể cung
cấp kiến thức tới một mức độ nhất định sau đó yêu cầu học sinh thảo luận để
phát triển làm rõ mối quan hệ giữa kiến thức cũ và kiến thức mới, giữa các kỹ
năng đã có và kỹ năng cần hình thành. Đây cũng là một tình huống thích hợp để
áp dụng dạy học hợp tác.
Ví dụ:
- Khi cung cấp biểu tượng về hình vuông, hình tròn. Giáo viên có thể yêu
cầu học sinh thảo luận và chỉ ra các đồ vật xung quanh lớp học có dạng hình
vuông, hình tròn.
- Hay khi giới thiệu các ví dụ, Phép cộng trong phạm vi 100 ( khong nhớ),
qua 3 ví dụ: 35 + 24 = …
35 + 20 = …
35 + 2 = …
Giáo viên có thể yêu cầu học sinh thảo luận về các thao tác cơ bản phải
thực hện ở mỗi phép tính. Từ đó giúp học sinh rút ra được cách thực hiện phép
tính và hình thành kỹ năng thực hiện phép tính.
Tình huống 3: Luyện tập, củng cố lý thuyết hoặc ôn hệ thống hóa các kiến
thức đã có.
Hoạt động thực hành và ôn tập thường xuyên có ý nghĩa quan trọng trong
dạy học toán đối với học sinh tiểu học nói chung, học sinh lớp 1 nói riêng. Nó
giúp học sinh hiểu rõ những nội dung lý thuyết và hoàn thiện các kỹ năng hình

thành kỹ xảo. Việc hướng dẫn thực hành và ôn tập môn toán có hiệu quả cũng là
một tình huống thích hợp để áp dụng dạy học hợp tác.
Ví dụ: Khi học bài: Xăng-ti-mét. Đo độ dài. Trong phần lý thuyết giáo
viên có thể giới thiệu nguyên tắc xác định độ dài của một đoạn thẳng bằng thước
có vạch xăng-ti-mét. Tuy nhiên, có được kỹ năng sử dụng thước có vạch Xăngti-mét, học sinh cần thảo luận trong khi thực hành để hiểu rõ các trường hợp cụ
thể: Đo độ dài của đoạn thẳng cho trước; so sánh độ dài của các đoạn thẳng…
Trong quá trình ôn tập, sau khi học sinh thực hành giải các bài tập được
giao, thay cho việc chữa bài và đưa ra đáp án, giáo viên có thể hướng dẫn học

7


sinh cùng nhau thảo luân về những kết quả của bài làm hoặc về các cách giải
khác nhau, từ đó giúp học sinh đưa ra cách giải hay nhất. Điều đó thực sự bổ ích
vì có nhiều bài toán học sinh làm đúng đáp số nhưng chưa thực sự hiểu hết ý
nghĩa của bài toán và các bước giải.
Biện pháp 5: Sử dụng kỹ thuật chia nhóm và điều khiển nhóm hợp lý.
* Kỹ thuật chia nhóm học tập hợp tác trong dạy toán ở lớp 1 có thể có
nhiều cách, tùy theo yêu cầu nhiệm vụ học tập của mỗi nhóm và tùy theo dụng ý
sư phạm trong dạy học của giáo viên, tuy nhiên, trong dạy học toán ở tiểu học
nói chung, dạy học toán ở lớp 1 nói riêng, chúng ta có thể chia nhóm theo các
hình thức sau:
- Nhóm ngẫu nhiên: Trong dạy học toán, kiểu chia nhóm này thường dùng
để tổ chức trò chơi học tập nhằm củng cố kiến thức, kỹ năng hoặc thăm dò các
lỗi sai của học sinh. Khi đó sẽ có nhiều khả năng ngẫu nhiên bộc lộ trong khi
chơi làm cho trò chơi thêm vui vẻ hứng thú. Giáo viên dễ thu được phản hồi
nhanh từ các nhóm học tập. Với hình thức chi nhóm này,giáo viên cần giao
nhiệm vụ có trình độ đại trà với một số mức độ yêu cầu khác nhau để học sinh
tự phân công theo trình độ cá nhân.
Ví dụ: Khi giải một bài toán, trong nhóm có thể phân công: một số học sinh

tìm câu lời giải; một số học sinh tìm cách tính; một số học sinh thực hiện tính và
tìm đáp số; một số học sinh tổng hợp, ghi kết quả; thống nhất kết quả và trình bày.
Chia nhóm ngẫu nhiên có ưu điểm là khả năng giao tiếp rộng giữa các đối
tượng trong lớp. Các em thấy cơ hội phân vào các nhóm là như nhau. Các nhóm
tương đối đồng đẳng về số lượng người, về trình độ chung của các nhóm. Tuy
nhiên, chia nhóm ngẫu nhiên có nhược điểm là sẽ có nhóm có một số học sinh
không hợp nhau, không biết cá tính của nhau vì vậy trong giai đoạn đầu học tập
hợp tác có thể chưa thật ăn ý, cũng có thể có nhóm toàn học sinh có khả năng
tiếp thu tốt hoặc ngược lại, như vậy trình độ giữa các nhóm không đều nhau.
- Nhóm đủ trình độ: Chia mỗi nhóm có đủ 3 trình độ học sinh: Hoàn thành
tốt, hoàn thành, chưa hoàn thành.
Trong dạy học toán, hình thức chia nhóm này phát huy được tác dụng tốt
khi muốn học sinh cùng nhau hợp tác tìm tòi, phát hiện kiến thức mới hoặc giải
quyết nhiệm vụ nhằm củng cố, khắc sâu kiến thức mới hình thành.
Ưu điểm chính của kểu nhóm này là giáo viên có thể tận dụng khả năng
tương tác giữa các học sinh có khả năng tiếp thu tốt với các học sinh khả năng
tiếp thu còn chậm để giúp đỡ lẫn nhau. Chẳng hạn học sinh còn chậm sẽ học
được từ học sinh tiếp thu tốt cách làm, cách diễn đạt, các kiến thức còn chưa rõ.
Ngược lại những học sinh tiếp thu tốt thông qua việc sửa lỗi, góp ý những cho
học sinh tiếp thu chưa tốt cũng rút kinh nghiệm cho bản thân mà hiểu sâu và
hiểu rõ hơn về bài học.
Tuy nhiên, nhược điểm chủ yếu của hình thức chia nhóm này là sẽ có một
số học sinh khả năng tiếp thu chưa tốt dựa dẫm, ỷ lại và ăn theo các kết quả làm
việc của những học sinh có khả năng tiếp thu tốt. Những học sinh tiếp thu nhanh

8


cảm thấy mất thời gian vì phải nhắc lại những điều quá rõ ràng và không thu
được gì trong quá trình học nhóm.

- Nhóm cùng sở trường: Dựa vào quá trình học tập. Giáo viên chia học
sinh thành các nhóm:
+ Nhóm học sinh hoàn thành tốt.
+ Nhóm học sinh hoàn thành.
+ Nhóm học sinh chưa hoàn thành.
Lần lượt giao nhiệm vụ theo nội dung học tập trong chương trình cho
từng nhóm với mức độ yêu cầu khác nhau.
Trong dạy học toán ở Lớp 1 – Tiểu học, hình thức chia nhóm này dễ thực
hiện và phát huy hiệu quả khi dùng trong quá trình luyện tập, thực hành phát
triển các kỹ năng cá nhân: tính toán, giải toán hoặc thực hành vận dụng.
Ưu điểm chính của hình thức chia nhóm này là đảm bảo phân hóa đối
tượng và dạy theo sở trường của học sinh; giúp cho mỗi nhóm đều phát triển
năng lực theo khả năng có thể. Nhưng đối với hình thức chia nhóm này đòi hỏi
giáo viên phải chuẩn bị nội dung bài giảng đa dạng và công phu hơn nhiều, việc
xử lí các tình huống ở trên lớp rất phức tạp đòi hỏi giáo viên phải có năng lực
chuyên môn cao và kỹ năng sư phạm thuần thục.
Tóm lại, mỗi kỹ thuật chia nhóm có những ưu, nhược điểm riêng nên tùy
theo từng nội dung học tập, từng thời diểm và đối tượng học sinh lớp mình mà
giáo viên lựa chọn cách chia nhóm sao cho hợp lí mang lại kết quả cao nhất.
* Kỹ thuật điều khiển thảo luận nhóm:
Khi điều khiển thảo luận nhóm, giáo viên cần chú ý đến một số vấn đề:
+ Điều khiển định hướng thảo luận vào nội dung trọng tâm (mục tiêu,
mục đích học tập).
+ Điều khiển khơi ngòi, kích thích không khí thảo luận sôi nổi, cởi mở, hợp tác.
+ Điều khiển nhằm hạn chế phong cách “ Anh hùng cá nhân” ôm đồm làm
hết công việc của cả nhóm.
+ Điều khiển hạn chế sự “ăn theo” của một số cá nhân chưa chăm học ỷ lại.
Khi điều khiển thảo luận nhóm học tập, thực hiện tốt các yếu tố trên sẽ tạo
nên hiệu quả và chất lượng của cuộc thảo luận.
Vận dụng vào dạy học toán ở lớp 1, khi tổ chức cho học sinh thảo luận

nhóm thì điều quan trọng nhất là học sinh xác định đúng vấn đề (mục tiêu) cần
thảo luận.Các vấn đề không đúng trọng tâm cần mau chóng phát hiện và gạt bỏ,
điều này đòi hỏi giáo viên cần quan sát và lắng nghe vấn đề thảo luận từ các
nhóm, cần giúp cho các em xác định được các nhiệm vụ nào đã rõ ràng, nhiệm
vụ nào còn cần thảo luận, tranh luận để làm rõ vấn đề (nội dung bài tập) hiểu
như thế nào là đúng, là sai.
Ví dụ: Sau khi học sinh hoạt động cá nhân tìm kết quả bằng phương tiện
trực quan: 35 + 24 = 59. Cần thảo luận xem làm thế nào để cộng được hai số 35
và 24 ; 35 + 24 = ?

9


Khi đã xác định được vấn đề thì làm thế nào để mau chóng bắt đầu cuộc
thảo luận và tiết kiệm thời gian? Điều này đòi hỏi giáo viên “ khơi ngòi” bằng
cách đặt câu hỏi, hoặc nêu tình huống “chọc tức”.
Như tình huống 35 + 24 = 59, giáo viên có thể hỏi “tại sao?”; “ Làm thế
nào để được kết quả đó?”; “ Lúc nào cũng cứ đếm kết quả trực tiếp trên que tính
có được không?”; “Vậy ta có thể cộng hai số này bằng cách nào?”. Trong các
tình huống dạy học khác có thể có nhiều dạng câu hỏi “khơi ngòi” phù hợp.
Chẳng hạn dạng câu hỏi nhân quả, dạng so sánh, đánh giá…
Đối với tình huống có học sinh không tham gia cần xem nguyên nhân
không tham gia: Do nhiệm vụ quá sức? Do nhút nhát, thiếu tự tin, sợ sai bị chế
giễu? Do lười không quan tâm tới nội dung học tập? Điều này đòi hỏi giáo viên
cần tìm rõ nguyên nhân trong từng tình huống cụ thể mà ứng xử cho phù hợp.
Chẳng hạn, có học sinh nhút nhát thiếu tự tin, sợ sai bị chế giễu mà không
giám tham gia thảo luận, giáo viên có thể gợi ý cả nhóm để bạn đó tự chọn một
vấn đề thông thạo nhất có cơ hội thành công cao. Còn nếu là do học sinh lười
chưa quan tâm nội dung học tập, cần kết hợp giữa động viên khích lệ với dư
luận phê phán đúng mức..

Đối với các cá nhân nói và làm nhiều phần việc của cả nhóm, thủ thuật nên
sử dụng trong tình huống này là chia nhỏ nhiệm vụ hoặc vấn đề cần thảo luận và
yêu cầu mỗi cá nhân giải quyết từng phần, với một số đối tượng còn chậm cần
có sự hỗ trợ của giáo viên kết hợp với sự hợp tác của các bạn trong nhóm.
Ví dụ: Để hình thành kỹ năng cộng các số trong phạm vi 100 (không nhớ),
ta xuất phát từ tình huống sử dụng trực quan, và đi tới cách thực hiện phép cộng:
35 + 20 = ? Ta có thể chia nhỏ vấn đề cần thảo luận gồm:
+ Thảo luận xác định vấn đề ( cách cộng các số trong phạm vi 100 (không nhớ).
+ Thảo luận tìm hướng giải quyết và đề xuất giải pháp để thực hiện cách
cộng, cách 1: sử dụng trực quan; cách 2: đặt tính rồi tính.
+ Thảo luận để đi tới kết luận ( bước 1: đặt tính; bước 2: thực hiện từ trên
xuống dưới, từ phải sang trái).
Biện pháp 6: Thiết kế tình huống hoạt động và tổ chức hoạt động học
tập hợp tác.
* Tình huống hoạt động hợp tác phải là các tình huống gợi ra vấn đề; nhiệm
vụ đề ra phải vừa sức đối với trình độ của học sinh, tức là học sinh có khả năng
giải quyết được tình huống đặt ra; dễ giải quyết vấn đề của tình huống đặt ra,
học sinh thấy có nhu cầu hợp tác với nhau và hi vọng sự hợp tác đó sẽ có tác
dụng tốt; tạo ra môi trường hợp tác để thể hiện mối quan hệ mật thiết giữa vai
trò cá nhân với vai trò tập thể.
Cùng một mục đích, nội dung có thể thiết kế nhiều tình huống khác nhau.
Nhưng các tình huống học tập hợp tác cần phải đạt yêu cầu là: không quá khó và
không quá dễ, phù hợp với mục đích, nội dung bài học. tình huống phải chính
xác, đưa ra đúng lúc, đúng chỗ nhằm thu hút sự chú ý của học sinh. Tình huống
phải có tác dụng gợi động cơ và dẫn dắt học sinh hoạt động để phát triển một số

10


kỹ năng trình bày, diễn đạt, kỹ năng tư duy hội thoại có phê phán. Để tạo tình

huống học tập hợp tác trong môn toán ở Lớp 1, có thể dựa vào một số hoạt động
trí tuệ sau: Dự đoán kết quả nhờ nhận xét trực quan và thực nghiệm, giải bài tập
mà học sinh chưa biết thuật giải, tìm sai lầm trong lời giải, phát hiện nguyên
nhân và sửa chữa sai lầm trong giải toán, tìm nhiều cách giải cho một bài toán…
Ví dụ: Khi học bài phép trừ trong phạm vi 100, Bài tập 3 với yêu vầu giải
bài toán sau: Quyển sách của Lan gồm 64 trang, Lan đã đọc được 24 trang.Hỏi
Lan còn phải đọc bao nhiêu trang nữa thì hết quyển sách?
Với bài tập này giáo viên có thể thiết kế các tình huống học tập hợp tác với
các yêu cầu khác nhau phù hợp với từng nhóm đối tượng học sinh.
Chẳng hạn, một số nhóm giáo viên chỉ yêu cầu học sinh thảo luận tìm cách
giải bài toán. Nhưng một số nhóm, giáo viên có thể yêu cầu cao hơn như: Các
em thảo luận tìm cách giải bài toán này với cách đặt các câu lời giải khác nhau.
Thiết kế tình huống học tập hợp tác tựa như việc viết kịch bản và đạo diễn
cho các hoạt động, thể hiện rõ ý định của giáo viên trong việc định hướng, tổ
chức, hướng dẫn hoạt động học tập hợp tác cho học sinh.Trong thiết kế cần thể
hiện rõ hoạt động dạy học diễn ra là hoạt động gì? Như thế nào? Thể hiện rõ ý
định của giáo viên trong quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện xuất phát cần
thiết, đề xuất vấn đề và phương pháp giải quyết vấn đề, củng cố kết quả học tập,
định hướng nhiệm vụ tiếp theo.
Thiết kế tình huống học tập hợp tác , ngoài mục tiêu chiếm lĩnh kiến thức
cụ thể trong hoạt động học tập, cần chú trọng hơn đến mục tiêu rèn luyện cách
học và cách giao tiếp cho học sinh. trong dạy học hợp tác, mục tiêu đề ra là dạy
cho học sinh phương pháp hợp tác và rèn luyện tư duy đối thoại có phê phán.
Nhưng không phải nội dung nào cũng có thể đưa ra để tổ chức học tập hợp tác
được, vì vậy phải chọn nội dung thích hợp. Đó là những nội dung có tác dụng
hình thành nhu cầu học tập hợp tác, những nội dung kích thích sự tranh luận
trong tập thể. Chẳng hạn: những nhiệm vụ có khối lượng công việc nhiều mà
cần hoàn thành trong một thời gian ngắn; những nội dung phức tạp cần lập luận
đầy đủ ở trình độ tổng hợp; nội dung có nhiều khía cạnh cần giải quyết, cần sử
dụng nhiều cách suy nghĩ khác nhau.

Trong dạy học môn Toán ở lớp 1, có thể lựa chọn những nội dung để thiết
kế hoạt động dạy học hợp tác như:
- Tìm nhiều cách giải cho một bài toán.
- Tìm quy trình giải một dạng bài tập cụ thể.
- Tìm và sửa chữa sai lầm khi giải toán
- Những tình huống để tiếp cận kiến thức mới.
* Giáo viên có thể tổ chức hoạt động học tập hợp tác bằng cách:
+ Chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm gồm các học sinh ngồi ở hai bàn liền
nhau để có thể quay lại với nhau thảo luận mà không mất thời gian, đảm bảo giữ
trật tự nhất định.
+ Tổ chức thi đua giữa các nhóm trong việc giải quyết yêu cầu của tình huống.

11


+ Cú th cho cỏc nhúm thi tip sc khi trỡnh by kt qu tho lun trc lp.
GV hng dn cỏch lm vic trỏnh trng hp mt s hc sinh li hc
li vo nhúm m khụng lm vic bng cỏch: nhc nh cỏc thnh viờn trong
nhúm tho lun thng nht cỏch trỡnh by v lp lun d sau khi i din cỏc
nhúm trỡnh by xong trờn bng thỡ giỏo viờn s gi mt thnh viờn bt kỡ ca
nhúm lp lun cho cỏch gii quyt tỡnh hung ca nhúm mỡnh.
+ Giỏo viờn tng kt thi ua, cú nhn xột, tuyờn dng c th v cỏch hc
ca cỏc nhúm, rỳt hinh nghim phng phỏp t chc v tỏc phong hc tp, cỏch
t duy tho lun ln sau hc tt hn.
Túm li, trong vic thit k tỡnh hung v t chc hot ng hc tp hp
tỏc, giỏo viờn cú th c coi l mt nh biờn kch, linh hn ca mt tỡnh hung
tt l kch bn ca giỏo viờn, sau ú l cỏch th hin kch bn v cỏch la chn
thi gian thớch hp a ra tỡnh hung. Kch bn hay l khi kch bn xut phỏt
t vn tng chng rt n gin nhng li cha ng nhng chng ngi.
gii quyt nhng chng ngi ú, hc sinh ch cn s dng nhng kin thc rt

c bn v n gin nhng ũi hi t duy nghiờm tỳc, tớnh t trng cao, bit lng
nghe v hc tp ngi khỏc, c bit l bn mỡnh. Khi ú tỡnh hung m giỏo
viờn thit k s thc s l ngũi n cho hot ng hc tp tớch cc hp tỏc, to s
ph thuc tớch cc cho hc sinh, ỏp ng c mc tiờu giỏo dc hin nay l
hc sinh hc bit, hc khng nh mỡnh v hc cựng chung sng. Mt
khỏc, vic thit k cỏc tỡnh hung hot ng hc tp hp tỏc phi th hin c
c im gi ng c v hng ớch. Trong dy hc mụn Toỏn Lp 1 cú rt
nhiu ni dung cú th to tỡnh hung hc tp hp tỏc cho hc sinh, nhng cng
khụng th lm dng nhiu hỡnh thc t chc ny s dn n nhm chỏn. Vỡ hc
tp hp tỏc l xut phỏt t vic hc cỏ nhõn nghiờm tỳc, vai trũ cỏ nhõn v vai
trũ tp th phi hũa qun vi nhau v ớch cui cựng l tng cỏ nhõn hc tt
hn. Tuy nhiờn, mi tỡnh hung phỏt huy c ti a hiu qu ũi hi giỏo
viờn phi bit s dng k nng s phm mt cỏch ngh thut v tỡnh hung a
ra phi phự hp vi mi i tng hc sinh.
2.4. Kt qu:
Với việc thực hiện nh đã nêu, qua khảo sát cuối tháng 3 cho
thấy đa số các em đã hon thnh c cỏc ni dung ca mụn hc ti
thi im. Cụ thể nh sau:
S s HS hon thnh
HS cha hon thnh
u nm Cui k u nm Cui k
28
SL 0 0 SL 0 0 SL 0 0
SL 0 0
20 71.4 28 100 8
28. 0
0
6
Túm li, t chc hot ng nhúm trong dy hc hp tỏc mụn Toỏn Lp 1
l mt hỡnh thc t chc dy hc cú nhiu u im nhng cng khụng ớt hn

ch, vỡ vy ũi hi giỏo viờn phi cú lũng nhit tỡnh, cú nng lc chuyờn mụn

12


nhất định và kỹ năng sư phạm thuần thục. Nói cách khác, vai trò của giáo viên
như một nhà biên kịch, phải luôn học hỏi, tìm tòi để đưa ra những tình huống
phù hợp với nội dung học tập, với thời điểm và với từng đối tượng học sinh
trong lớp để tạo điều kiện cho mọi học sinh đều được hoạt động, được hợp tác.
Có như vậy mới có thể mang lại hiệu quả cao.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:
- Kết luận: Từ thực trạng của nhà trường, địa phương, gia đình và học
sinh, với sự chỉ đạo sát sao và phân công chuyên môn hợp lý của Ban giám hiệu
nhà trường và bằng quyết tâm tìm tòi, phát hiện những nguyên nhân dẫn đến
hiệu quả của việc học môn Toán ở học sinh Lớp 1 chưa cao. Năm học 2015 –
2016, tôi đã tập trung nghiên cứu tìm ra một số biện pháp tổ chức hoạt động
nhóm trong dạy học hợp tác nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán ở
lớp 1( như đã nêu ở trên) đã thu được kết quả khả quan. Tính đến cuối tháng 3
năm 2016. tỉ lệ học sinh lớp tôi hoàn thành môn Toán đạt 100%, Số học sinh
chưa hoàn thành không còn.
Từ kết quả trên đây, tôi nhận thấy rằng: Muốn tổ chức tốt hoạt động nhóm
dạy học hợp tác trong môn Toán ở Lớp 1 thì trước hết:
+ Giáo viên phải hiểu được tầm quan trọng của vị trí, mục tiêu, đặc điểm và
nội dung chương trình môn Toán Lớp 1.
+ Giáo viên phải hiểu được vai trò của việc tổ chức hoạt động nhóm dạy
học hợp tác trong môn Toán ở Lớp 1.
+ Giáo viên phải biết lựa chọn các tình huống phù hợp để tổ chức hoạt động
nhóm trong dạy học hợp tác.
+ Giáo viên phải luôn giữ vai trò là người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển,
tạo ra các tình huống mở khi dạy học để các em có nhu cầu hợp tác.

+ Giáo viên phải quan sát, lắng nghe và theo dõi sát sao quá trình hoạt động
của các nhóm để khuyến khích, giúp đỡ, tạo điều kiện cho tất cả các thành viên
trong nhóm đều được hoạt động. Có như vậy hoạt động nhóm mới có tác dụng
và mang lại hiệu quả cao trong học tập.
- Kiến nghị:
+ Cần thiết phải giải quyết mâu thuẫn giữa quỹ thời gian chuẩn bị kế
hoạch bài học nhiều môn của giáo viên Tiểu học với yêu cầu lựa chọn hình thức
tổ chức dạy học đa dạng và nâng cao chất lượng tổ chức các hoạt động trên lớp.
Bởi vì, muốn lựa chọn đa dạng các hình thức tổ chức dạy học nhất là hình thức
tổ chức hoạt động nhóm đòi hỏi giáo viên phải có thời gian để nghiên cứu lựa
chọn mới có thể đưa ra các tình huống phù hợp với nội dung học tập, với thời
điểm và với các đối tượng học sinh.
+ Tăng cường làm tốt công tác tham mưu với hội cha mẹ học sinh, với các
nhà hảo tâm để có nguồn kinh phí mua sắm thêm cơ sở vật chất, đóng mới bàn
ghế chuẩn phù hợp cho việc tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học hợp tác.
+ Nhà nước tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phù hợp với
việc đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học hiện nay.

13


Tóm lại, đổi mới phương pháp dạy học đang là nhiệm vụ hết sức cấp bách
hiện nay nhất là đối với bậc Tiểu học, bậc học có những đặc trưng khác biệt so
với bậc học khác, là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đổi
mới phương pháp dạy học là đồng nghĩa với việc đổi mới hình thức tổ chức dạy
học. Song việc lựa chọn hình thức tổ chức dạy học như thế nào để phù hợp với
nội dung học tập, với điều kiện, thời điểm và đối tượng học sinh lại phụ thuộc
rất nhiều vào sự đầu tư công sức, trí tuệ và kỹ năng sư phạm của mỗi giáo viên.
Trong phạm vi bài viết này, tôi hy vọng góp phần nâng cao hiệu quả trong
việc tổ chức hoạt động nhóm dạy học hợp tác trong môn Toán Lớp 1 và đổi mới

phương pháp dạy học với mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Rất
mong có sự góp ý kiến trao đổi thêm của đồng nghiệp./.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh hóa, ngày 25 tháng 3 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN
của mình viết, không sao chép
nội dung của người khác.
Tác giả

Phạm Thị Hồi

14


MỤC LỤC
Trang
1. MỞ ĐẦU
- Lí do viết sáng kiến kinh nghiệm
- Mục đích nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận
2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
2.3. Các biện pháp
2.4. Kết quả
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
- Kết luận
- Kiến nghị

1
1
1
2
2
2
2
2
4
12
12
12
13

15


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Toán1.
2. Sách giáo viên Toán1.
3. Phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học .
4. Vở bài tập Toán 1 - Tập 1, Tập 2
5. Một số tài liệu có liên quan đến việc dạy học môn Toán ở Tiểu học.

16


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THIỆU HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NHÓM
TRONG DẠY HỌC HỢP TÁC NHẰM NÂNG CAO
HIỆU QUẢ DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở LỚP 1

Người thực hiện: Phạm Thị Hồi
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Thiệu Nguyên
SKKN thuộc môn : Toán

THANH HÓA NĂM 2016

17


18