Sử dụng phương pháp trò chơi để nâng cao hiệu quả dạy và học toán lớp 3 trường TH điền trung i

PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Mỗi một bộ môn trong nhà trường đều có tiềm năng và những đặc thù riêng
của nó trong giáo dục trí tuệ và đạo đức cho học sinh. Toán học là một bộ môn rất
quan trọng, nhất là ở bậc giáo dục phổ thông. Trong những năm gần đây ở đất nước
chúng ta đang diễn ra xu thế đổi mới phương pháp dạy học nói chung, trong đó có
dạy học Toán nói riêng, đó là xu thế "dạy học tập trung vào người học", hay là
"phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh". Tính tự lập trong học tập của học
sinh ngày càng được coi trọng. Chính vì vậy, chúng ta đã có những cải tiến về nội
dung chương trình ở các sách giáo khoa Toán, nhưng phương pháp giảng dạy vẫn
còn mang tính thụ động cho học sinh, nhất là ở bậc Tiểu học " Phương pháp dạy và
học toán ở số đông các trường Tiểu học còn nhiều hạn chế: giáo viên và học sinh
vẫn còn bị phụ thuộc vào tài liệu có sẵn, dạy học còn nặng nề truyền thụ kiến thức
và làm theo mẫu, chưa thực hiện được cá thể hóa, chưa giúp học sinh tự phát hiện
và chiếm lĩnh kiến thức mới, chưa gây được hứng thú học tập, chưa tạo cho các em
tính chủ động, linh hoạt và sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với xã hội để có khả năng
học tiếp ở các cấp học cao hơn.
Phương pháp sử dụng trò chơi học tập là một hình thức học tập bằng hoạt
động, hấp dẫn học sinh do đó giảm tính chất căng thẳng của giờ học, tạo cơ hội rèn
kĩ năng học tập hợp tác cho học sinh, duy trì tốt hơn sự chú ý của các em với bài
học. Tuy nhiên khi tổ chức trò chơi nếu giáo viên không chú ý, học sinh dễ sa đà
vào việc chơi mà ít chú ý đến tính chất học tập của các trò chơi.
Hiện nay việc sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học các môn học
nói chung và môn Toán nói riêng chưa được giáo viên coi trọng, rất ít được sử dụng
có chăng chỉ chỉ diễn ra ở những tiết dự giờ thao giảng. Các trò chơi đơn điệu chưa
phong phú, thường là trò chơi Ai nhanh ? Ai đúng ? , hoặc truyền điện mà thôi. Và
đặc biệt cách tổ chức trò chơi chưa đúng, còn lộn xộn chưa đúng quy trình. . Vì vậy
hiệu quả dạy và học chưa cao.
Bên cạnh đó chúng ta thấy kinh nghiệm của giáo viên về thiết kế trò chơi
1

cũng như cách thức tổ chức trò chơi trong dạy và học hiện nay còn hạn chế.
Chính vì những lí do nêu trên mà tôi chọn SKKN: Sử dụng phương pháp
trò chơi để nâng cao hiệu quả dạy và học Toán lớp 3 trường TH Điền Trung I
huyện Bá Thước .
2. Mục đích nghiên cứu
Nhằm nâng cao hiệu quả trong việc tổ chức phương pháp trò chơi trong dạy và
học Toán lớp 3 ở trường TH Điền Trung I , huyện Bá Thước . Góp phần gây hứng
thú học tập môn Toán cho học sinh, một môn học được coi là khô khan, hóc búa thì
việc đưa ra các trò chơi toán học nhằm mục đích để các em học mà chơi, chơi mà
học.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Học sinh lớp 3B trường ở TH Điền Trung I, huyện Bá Thước.
- Quy trình sử dụng PP trò chơi trong dạy và học Toán lớp 3 .
4. Phương pháp nghiên cứu
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: phương pháp phân tích tổng hợp
tài liệu.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: phương pháp điều tra phương
pháp thử nghiệm.
- Nhóm phương pháp thống kê toán học.
PHẦN II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Xuất phát từ một số đặc điểm tâm lí của học sinh nói riêng và người học nói
chung: nội dung học tập càng hấp dẫn thì người học càng hứng thú cao và hiệu quả
học tập càng cao; việc học gắn với thực hành thì sẽ giúp cho người học nhớ lâu
kiến thức và biết cách vận dụng kiến thức, kĩ năng vào một tình huống giải quyết
vấn đề cụ thể; người học muốn thể hiện năng lực của mình trong một môi trường
học tập hợp tác (có nhiều bạn học cùng tham gia một hoạt động).

2

Bản chất của phương pháp sử dụng trò chơi học tập là dạy học thông qua
việc tổ chức các hoạt động cho học sinh. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học
sinh được hoạt động bằng cách tự chơi trò chơi trong đó mục đích của trò chơi
chuyền tải mục tiêu của bài học, Luật chơi (cách chơi) thể hiện nội dung và phương
pháp học, đặc biệt là phương pháp học tập có sự hợp tác và sự tự đánh giá.
Có thể sử dụng trò chơi học tập để hình thành kiến thức, kĩ năng mới hoặc củng cố
kiến thức, kĩ năng đã học. Trong thực tế dạy học, giáo viên thường tổ chức trò chơi
để củng cố kiến thức, kĩ năng. Tuy nhiên việc tổ chức cho học sinh chơi các trò
chơi để hình thành kiến thức, kĩ năng mới là rất cần để tạo hứng thú học tập cho
học sinh ngay khi bắt đầu bài học mới.
Tuy nhiên để sử dụng trò chơi có hiệu quả thì đòi hỏi người tổ chức ( Giáo
viên) phải biết cách tổ chức (tức phải nắm được quy trình tổ chức trò chơi). Mà quy
trình sử dụng phương pháp trò chơi là trình tự (loogic) các hoạt động nhằm đạt
được mục đích yêu cầu của trò chơi. Việc sử dụng phương pháp trò chơi theo quy
trình là hoạt động của giáo viên được tiến hành theo các bước đã lập trình sẵn nhằm
chuyển tải được mục tiêu của bài học, nâng cao được chất lượng giảng dạy.
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
a. Về phía học sinh
Các em phải chịu rất nhiều áp lực: áp lực từ phía gia đình vì nhiều phụ huynh
lúc nào cũng nóng lòng mong con cái mình học giỏi - Học sinh chịu nhiều áp lực:
áp lực từ bố mẹ, áp lực từ thầy cô nên gây cho các em cảm giác mệt mỏi, buồn
chán, không hứng thú trong học tập. Các em chỉ biết học và học hơn nữa tiết học
toán thường khô khan mà hoạt động học tập không được kết hợp với các trò chơi,
điều đó sẽ làm không khí lớp học luôn căng thẳng.
- Bản tính nhút nhát của các em cũng làm cho lớp học trầm và buồn.
- Một số các em học chưa tốt thường chán học và tự ti, mặc cảm nên các em
không dám gần gũi cô giáo và bạn bè, ít tham gia các hoạt động trong học tập.
Chúng ta biết rằng ở tuổi các em phải được: Học mà chơi, chơi mà học thì

mới gây được hứng thú và cuốn hút các em vào hoạt động học tập. Việc tổ chức trò
chơi sẽ giúp các em gắn kết, gần gũi với cô giáo và tự tin hơn, hứng thú học tập
hơn.
3


b. Về phía giáo viên
Qua quá trình công tác, qua dự giờ thăm lớp, tôi nhận thấy đa số giáo viên
không sử dụng trò chơi vào tiết học và đặc biệt là các tiết học trong môn Toán. Nếu
có chỉ diễn ra ở một số tiết dạy thao giảng dự giờ, và tổ chức các trò chơi còn đơn
điệu chưa gây hứng thú đối với học sinh. Khi trao đổi về vấn đề sử dụng phương
pháp trò chơi trong dạy học với đồng nghiệp, tôi thấy rõ được lý do của thực trạng
trên như sau:
- Đa số giáo viên lại chỉ lo lắng và quan tâm đến việc truyền thụ kiến thức đến
HS mà thôi, mà ít quan tâm đến không khí lớp học, đến thái độ học tập của học
sinh.
- Giáo viên ngại phải chuẩn bị cho việc tổ chức trò chơi.
- Đôi khi giáo viên vẫn mang tâm lý sợ lớp học ồn, sợ quá thời gian của 1 tiết
học.
- Việc sử dụng phương pháp trò chơi chưa nhiều và chưa đúng trình, GV còn
khá lúng túng khi tổ chức trò chơi, tổ chức trò chơi không đủ các bước hoặc sắp
xếp các bước không theo qui trình hợp lí, lệnh và tổ chức cách chơi không rõ ràng
dẫn đến lớp học thường hay ồn ào, mất thời gian ảnh hưởng đến tiết học, trò chơi
không thành công, hiệu quả không được như mong muốn. Chính vì vậy mà giáo
viên càng ngại tổ chức trò chơi trong giảng dạy hơn. Đây chính là lí do quan trọng
nhất làm cho giáo viên ít (thậm trí không) sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy
và học.
Từ những thực trạng trên tôi đã suy nghĩ và đã xây dựng được quy trình sử
dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học môn toán lớp 3.
Ngay trong thời gian đầu nhận lớp, tôi đã khảo sát mức độ đạt được của học

sinh đối với môn Toán lớp 3 như sau:
Số học sinh được khảo sát đầu năm: 18 học sinh
HS thực hiện tốt
Số lượng
3 em

Tỉ lệ
16.6 %

HS thực hiện đạt yêu
cầu.
Số lượng Tỉ lệ
7 em
38.8 %

HS thực hiện chưa đạt
yêu cầu.
Số lượng Tỉ lệ
8 em
44.6 %

3. Quy trình sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học môn Toán lớp 3
3.1. Nguyên tắc xây dựng quy trình
4


Quy trình là trình tự phải tuân theo để tiến hành một công việc nào đó. Quy
trình sử dụng phương pháp trò chơi để nâng cao hiệu quả dạy và học trong môn
Toán của HS lớp 3 là một trật tự tuyến tính bao gồm các bước từ khi bắt đầu cho
đến khi kết thúc hoạt động dạy học. Khi xây dựng quy trình sử dụng phương pháp

trò chơi tôi dựa vào những nguyên tắc cơ bản sau:
* Đảm bảo tính mục tiêu.
- Trò chơi phải củng cố được nội dung Toán học cụ thể trong chương trình.
- Trò chơi phải được xây dựng từ các dạng kiến thức, mạch kiến thức có
trong chương trình.
- Trò chơi phải giúp học sinh rèn luyện kĩ năng Toán học, phát huy trí tuệ, óc
phân tích, tư duy sáng tạo và gây được hứng thú trong học tập. Tạo không khí vui
vẻ, thoải mái.
- Trò chơi hợp với quỹ thời gian, thích hợp với môi trường học tập.
- Trò chơi cần phải gần gũi, sát thực, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi học
sinh lớp 3.
- Tổ chức trò chơi không quá cầu kì, phức tạp.
* Đảm bảo tính khoa học
- Bám sát vào mục tiêu, yêu cầu, nội dung kiến thức cơ bản của tiết học, môn
học.
- Sử dụng triệt để đồ dùng được cấp, ở thư viện...
- Đồ dùng phải đảm bảo tính khoa học, tính thẩm mĩ, tính giáo dục nhưng
phải tiết kiệm.
* Đảm bảo tính thực tiễn
- Việc thiết kế trò chơi phải dựa trên thực tiễn tiết học, phải phù hợp với nội
dung, yêu cầu của bài tập, của tiết học vừa có tác dụng nâng cao hiệu quả dạy học.
* Đảm bảo tính khả thi
Việc thiết kế trò trò chơi phải đảm bảo một số yêu cầu sau:
- Phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh lớp 3.
- Phù hợp với năng lực chuyên môn của đại đa số giáo viên dạy hoc Toán lớp 3.
- Có khả năng ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn dạy học Toán lớp 3.
Từ các nguyên tắc trên, căn cứ vào nội dung kiến thức trong sách giáo khoa,
căn cứ vào mục tiêu và nội dung trong mỗi tiết học, vào trình độ học sinh của từng
lớp học và môi trường học tập của các em để thiết kế trò chơi sao cho phù hợp.
5

3.2. Quy trình sử dụng trò chơi học tập trong giờ học Toán lớp 3
a. Quy trình sử dụng chung
Bước 1: Giới thiệu tên và mục đích trò chơi. Nêu rõ mục đích của trò chơi
nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức hay kĩ năng nào.
Bước 2: Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau:
- Tổ chức người tham gia trò chơi: số người tham gia, số đội tham gia (mấy
đội chơi), quản trò, trọng tài.
- Các dụng cụ dùng để chơi (giấy khổ to, quân bài, thẻ từ, cờ, …).
- Cách chơi: từng việc làm cụ thể của người chơi hoặc đội chơi, thời gian
chơi (thời gian tiến hành thường từ 5 - 7 phút), những điều người chơi không được
làm, …
- Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm chơi, các giải cuộc chơi (nếu có).
Bước 3: Thực hiện trò chơi:
- Chơi thử (đối với trò chơi mới).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét sau cuộc chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau:
- GV hoặc trọng tài là HS nhận xét về thái độ tham gia trò chơi của từng đội,
những việc làm chưa tốt của các đội để rút kinh nghiệm.
+ Trọng tài công bố kết quả chơi của từng đội, cá nhân và trao phần thưởng
cho đội đoạt giải.
Lưu ý: Thưởng - phạt: Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp
nhận một cách thoải mái và tự giác làm trò chơi hấp dẫn, kích thích học tập của học
sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng hình thức đơn giản, vui.
+ Một số HS nêu kiến thức, kĩ năng trong bài học mà trò chơi đã thể hiện.
b. Quy trình sử dụng các trò chơi vào các bài học cụ thể trong toán học lớp 3
Dưới đây là một số trò chơi cụ thể mà tôi đã thiết kế dựa trên quy trình
chung như sau:
Trò chơi thứ 1: Truyền điện

(Trò chơi này có thể áp dụng được rất nhiều trong các tiết học toán ở lớp 3
nhằm ôn tập, củng cố kĩ năng tính toán cộng, trừ, nhân chia...)
Bước 1:
* Giới thiệu trò chơi: Truyền điện.
* Mục đích trò chơi:
6


- Luyện tập, củng cố bảng nhân 6. Trang 20 SGK Toán 3.
- Luyện phản xạ nhanh ở các em.
Bước 2: Hướng dẫn chơi:
- Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị bất kì đồ dùng nào.
- Số người chơi: Cả lớp.
- Quản trò, trọng tài: Giáo viên.
- Thời gian chơi: 5 - 7 phút.
- Cách chơi: Tất cả học sinh trong lớp đều đứng lên. Giáo viên bắt đầu gọi từ
một em bất kì.
Ví dụ: Em A xướng to 6 x 7 rồi chỉ nhanh vào em B bất kì để truyền điện.
Lúc này em B phải nói nhanh bằng 42 . Nếu B nói đúng thì B có quyền chỉ nhanh
vào em C bất kì và được ngồi xuống. Lúc này em C lại được quyền xướng to tương
tự em A. Cứ làm như thế cho đến bao giờ hết vòng cả lớp thì thôi.
Em nào nói sai thì phải hát một bài hát hoặc nhảy lò cò một vòng từ chỗ của
mình lên bảng. Kết thúc cho một tràng pháo tay cho những bạn nói nhanh và nói
đúng.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét:
Giáo viên nhận xét thái độ, ý thức tham gia chơi của học sinh. Công bố
những em nói đúng kết quả. ( khen bằng 1 tràng pháo tay). Những em nói sai kết

quả thì yêu cầu nhảy lò cò một vòng từ chỗ mình lên bảng.
- Học sinh dưới lớp không được nhắc kết quả cho bạn.
Trò chơi này không cầu kì nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, hào
hứng trong giờ học cho các em.
Trò chơi thứ 2: Ai nhiều điểm nhất.
( Trò chơi này áp dụng được rất nhiều các tiết dạy )
* Bước 1: Giới thiệu trò chơi: Ai nhiều điểm nhất.
- Mục đích:
+ Luyện tập,củng cố kĩ năng nhân số có ba chữ số với số có một chữ số và
kĩ năng chia số có ba chữ số cho số có một chữ số.
( Lưu ý: Trò chơi này áp dụng được rất nhiều trong các tiết dạy )
7


+ Tập cho học sinh cách đánh giá, cho điểm.
Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị:
+ 2 cành cây có đánh số 1,2.
+ Một số bông hoa cắt bằng giấy màu cứng, mặt trước màu trắng ghi các
phép tính như:
341 x 2 213 x 3 212 x 4 110 x 5 203 x 3 437 x 2 205 x 4
872 : 4
375 : 5
390 : 6
905 : 5
578 : 3
230 : 6
420 : 6
+ Phấn màu.
+ Đồng hồ theo dõi thời gian.

+ Chọn 3 học sinh giỏi nhất lớp làm ban giám khảo và thư ký.
- Số người chơi: 18 người ( Trong đó: 14 người trực tiếp chơi, 2 người làm
ban giám khảo và 2 người cầm 2 cành cây )
- Quản trò, trọng tài: Giáo viên.
- Thời gian chơi: 5 - 7 phút.
- Cách chơi: Chia lớp làm 2 đội, mỗi đội 7 học sinh. Khi nghe hiệu lệnh
bắt đầu lần lượt từng đội cử người lên bốc hoa trên bàn giáo viên. Người chơi có
nhiệm vụ làm nhanh phép tính ghi trên bông hoa, mỗi em làm 1phép tính nhân và
một phép tính chia. Sau đó cài bông hoa lên cây của đội mình. Người này làm xong
cài hoa lên cây rồi đến người khác. Cứ như vậy cho đến hết 2 phút. Sau khi giáo
viên hô hết giờ thì 2 đội cử 1 đại diện của đội mình lên đọc lần lượt từng phép tính
trên cây của đội mình đồng thời giơ cho cả lớp xem bông hoa đó. Ban giám khảo
và thư ký ghi lại kết quả.
- Cách tính:
+ Mỗi phép tính đúng được 1 bông hoa.
+ Tổng hợp số hoa của từng đội. Đội nào nhiều hoa hơn là đội đó thắng cuộc.
: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Sau giờ chơi giáo viên nêu nhận xét, đánh giá các đội chơi, khuyến
khích Ban giám khảo và thư ký, nhắc nhở các em những sai sót còn vấp phải để lần
sau chơi tốt hơn.
- Trao hoa cho đội thắng cuộc. Nhắc nhở, khích lệ đội thua cuộc.


Trò chơi thứ 3: Vui cùng hình chữ nhật.
( Trò chơi này áp dụng cho bài: Chu vi hình chữ nhật và các bài toán giải
tính chu vi hình chữ nhật)
Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: Vui cùng hình chữ nhật.

- Mục đích : Củng cố cho học sinh biết tính chu vi hình chữ nhật bằng cách
lấy chiều dài cộng với chiều rộng ( cùng đơn vị đo) rồi nhân với 2.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị:
+ Thước kẻ.
+ 2 sợi dây đồng.
- Số người chơi: 4 người. ( 2 đội, mỗi đội 1 HS nam và 1 HS nữ)
- Trọng tài: Giáo viên
- Thời gian chơi: 5 - 7 phút.
- Cách chơi:
- Gọi 2 em lên tham gia lên bảng chơi.
- Phát cho mỗi em 1 sợi dây đồng dài 40 cm và yêu cầu các em tìm cách nắn
sợi dây đồng thành các hình chữ nhật theo yêu cầu sau đó tính chu vi hình chữ nhật
vừa tạo được.
Ví dụ: Tạo hình chữ nhật có chiều dài là 15 cm và chiều rộng 5 cm.
- Khi nghe hiệu lệnh các em bắt đầu thực hiện. đội nào xong trước và thực
hiện đúng sẽ là người thắng cuộc. Đội thắng cuộc được thưởng hoa. Lưu ý, nhắc
nhở, khích lệ đội thua cuộc đã cố gắng làm được nhưng cần tốc độ nhanh hơn và
đúng hơn.
- Nếu cả 2 đội cùng làm đúng và xong cùng một lúc thì ra câu hỏi phụ.
Bước 3: Thực hiện chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét và đánh giá ý thức chơi của từng đội.
Thưởng hoa cho đội chơi thắng cuộc.
Trò chơi thứ 4: Tìm lá cho hoa.
( Trò chơi này áp dụng được rất nhiều các tiết dạy )
Bước 1:
9

- Giới thiệu trò chơi: Tìm lá cho hoa.
- Mục đích:
+ Củng cố về cộng, trừ trong phạm vi 1000.
+ Rèn tính tập thể cao.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị:
+ 2 bông hoa màu bằng bìa cứng, mặt sau gắn nam châm.

550

577 - 27

750 - 200

415

215 + 220

225 + 325

632 - 12

368 + 47

172 +319

600 - 50

530 - 115

434 - 19

+ 10 chiếc lá xanh có gắn nam châm mặt sau.
- Số người chơi: 8 người (2 đội, mỗi đội 4 em)
- Trọng tài: Giáo viên và 2 học sinh có năng lực học toán tốt.
- Thời gian chơi: 5 -7 phút.
- Cách chơi:
+ Gắn 2 bông hoa vào những chiếc lá rồi giới thiệu. Có 2 bông hoa mà nhị
của nó là kết quả, phải chọn nhanh những chiếc lá có phép tính ứng với kết quả ở
nhị hoa và gắn vào cành hoa của đội mình để tạo thành bông hoa toán học thật
đúng, thật đẹp.
+ 2 đội xếp hàng một, khi nghe hiệu lệnh 2 đội bắt đầu chơi. Đội nào có
10


nhiều phép tính đúng và nhanh, sẽ là đội thắng cuộc.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét, đánh giá thái độ chơi.
Giáo viên cho cả lớp vỗ tay tuyên dương đội thắng cuộc, đội thua cuộc phải
nhảy lò cò về chỗ ngồi của mình.
Trò chơi thứ 5: Trò chơi xếp hàng thứ tự.
Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: Trò chơi xếp hàng thứ tự..
- Mục đích: Giúp HS củng cố cách so sánh và sắp xếp các số theo thứ tự từ
bé đến lớn và ngược lại.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 2 lá cờ hiệu – cờ giấy nhỏ có hai màu khác

nhau)
- Số người chơi: 10 học sinh, mỗi đội 4 học sinh, mỗi học sinh 1 mảnh bìa
( có kích thước 10 x 15 cm) trong mỗi mảnh bìa có ghi các số.
- Quản trò, trọng tài: Giáo viên
- Thời gian: 5 phút.
Ví dụ: Bài: So sánh các số trong phạm vi 10 000. Bài tập 3 trang 100 và bài
tập 2 trang 101 SGK.
Khi tổ chức trò chơi giáo viên có thể chuẩn bị nội dung ghi trong bìa:
4375; 4735; 4537; 4753
- Cách chơi: 2 đội trưởng lên nhận bìa và phát bìa cho mỗi bạn đội mình.
Giáo viên yêu cầu 2 đội quan sát, tự so sánh các số vừa nhận trong nhóm với nhau (
trong 1, 2 phút)
- Qui ước: Khi cô giáo hô hiệu lệnh và giơ 2 lá cờ trên 2 tay về 2 phía ( sang
ngang) yêu cầu các em nghe đồng thời giơ biển lên cao và xếp mỗi đội 1 hàng
ngang, bắt đầu từ cô giáo. Khi cô đưa hai lá cờ song song về phía trước các em tập
hợp hàng dọc.
- Giáo viên bắt đầu hô các cách khác nhau như: Tập hợp theo thứ tự từ bé
đến lớn; Tập hợp theo thứ tự từ lớn đến bé . Sau hai, ba lần thì thay đổi các biển
giữa 2 đội rồi tiếp tục chơi.
11


- Ban thư ký ghi kết quả và tổng hợp điểm. Mỗi lần xếp hàng đúng thứ tự,
nhanh, không ồn ào, không xô lấn và không làm lộn xộn thì thưởng 1 bông hoa.
Xếp chậm, không thẳng hàng, mất trật tự hoặc xếp sai thì không được hoa. Sau 5
phút kết thúc trò chơi đội nào nhiều hoa sẽ thắng cuộc.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét, đánh giá thái độ và kết quả tham gia trò chơi của 2 đội.

- Thưởng hoa cho đội thắng cuộc.
Trò chơi có thể sử dụng ở các tiết: So sánh các số trong phạm vi 100 000,
bài tập số 4 trang 147.
Trò chơi thứ 6: Rồng cuốn lên mây
( Trò chơi này áp dụng được rất nhiều các tiết dạy )
Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: Rồng cuốn lên mây.
- Mục đích:
+ Kiểm tra kĩ năng tính nhẩm của học sinh.
+ Củng cố các bảng nhân, chia...
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị bất kì đồ dùng nào.
- Số người chơi: 5 học sinh
- Quản trò, trọng tài: Giáo viên và 1 học sinh quan sát ghi chép những bạn trả
lời đúng phép tính mà đầu rồng nêu ra.
- Thời gian chơi: 5 - 7 phút.
- Cách chơi: 1 học sinh giỏi được chủ định làm đầu rồng lên bảng.
+ Em cất tiếng hát:
Rồng cuốn lên mây
Rồng cuốn lên mây
Ai mà tính giỏi về đây với mình
+ Sau đó học sinh giỏi được chủ định làm đầu rồng hỏi tiếp:
Người tính giỏi có nhà hay không ? ”
+ Một em học sinh bất kì trả lời:
Có tôi, có tôi
+ Em làm đầu rồng ra phép tính đố, ví dụ: 40 : 5 bằng bao nhiêu? ”
12


+ Em tính giỏi trả lời. Nếu trả lời đúng thì được đi tiếp theo em đầu rồng. Cứ

như thế em làm đầu rồng cứ ra câu hỏi và cuốn dần các bạn lên mây.
+ Lưu ý: HS khác không được nhắc kết quả cho bạn.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét, đánh giá ý thức chơi của học sinh. Thưởng hoa cho những
em trả lời đúng kết quả và thưởng thêm một tràng pháo tay.
Trò chơi thứ 7: Bác mặt nạ thông thái.
Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: Bác mặt nạ thông thái.
- Mục đích:
+ Giúp HS củng cố lại thứ tự thực hiện phép tính trong biểu thức.
+ Rèn luyện kĩ năng quan sát, khả năng diễn đạt thành thạo, tự tin.
Bước 2: Hướng dẫn chơi
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 4 biển hình mặt nạ, một biển có hình mặt
cười, một biển có hình mặt mếu, 4 bảng con.
- Số người chơi: Cả lớp theo nhóm của lớp.
- Quản trò, tổ chức chơi: Giáo viên.
- Trọng tài: Giáo viên.
- Thời gian chơi: 5 - 7 phút.
- Cách chơi: Chơi thi đua giữa các nhóm.
+ Giáo viên lần lượt xuất hiện từng bảng con. Trên mỗi bảng con có ghi cách
thực hiện một biểu thức.
88 : 2 x 4 = 44 x 4 88 : 2 x 4 = 88 : 8 22 + 42 : 2 = 64 : 2 22 + 42 : 2= 22 + 21
= 176.
= 11
= 32
= 43
Mỗi lần xuất hiện một bảng con, các nhóm quan sát nội dung. Khi giáo viên
có tín hiệu nếu nhóm nào thấy thực hiện đúng thì giơ mặt cười, nếu thấy thực hiện

sai thì giơ mặt mếu. Giáo viên có thể nêu câu hỏi chất vấn thêm để các em nhớ lai
thứ tự thực hiện phép tính trong một biểu thức như : Vì sao đội em cho là đúng?
Hoặc dựa vào đâu mà nhóm em cho là sai?
- Giáo viên cũng đưa ra đáp án bằng cách quay mặt nạ.
- Mỗi lần trả lời đúng (quay mặt nạ đúng) thì được thưởng 1 bông hoa cho
13


mỗi nhóm. Đội nào nhiều hoa nhất đội ấy sẽ thắng cuộc.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: GV nhận xét, đánh giá ý thức làm việc của ban thư kí, giám khảo và
các đội chơi.
Thưởng hoa cho đội thắng cuộc. Động viên đội chưa thắng cuộc cố gắng hơn
trong lần sau.
- Trò chơi được sử dụng ở tiết tính giá trị của biểu thức ( tiếp theo) bài 2
trang 80, có thể sử dụng tiết: Luyện tập chung bài 4 trang 83.
Trò chơi thứ 8: Thi quay kim đồng hồ
(Trò chơi này áp dụng cho các tiết học có liên quan đến biểu tượng về thời
gian.)
* Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: Thi quay kim đồng hồ.
- Mục đích:
+ Củng cố kỹ năng xem đồng hồ
+ Củng cố nhận biết các đơn vị thời gian, giờ phút.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị: 3 mô hình đồng hồ
- Trọng tài: Giáo viên.
- Thời gian chơi: 5 -7 phút.

+ Chia lớp thành 3 đội (3 tổ theo lớp học)
+ Lần thứ nhất: Gọi 3 em lên bảng (3 em đại diện cho 3 đội) phát cho mỗi em
1 mô hình đồng hồ, chuẩn bị quay kim đồng hồ theo hiệu lệnh của giáo viên. Khi
nghe giáo viên hô to 1 giờ nào đó, 4 em này ngay lập tức phải quay kim đến đúng
giờ đó. Em nào quay chậm nhất hoặc quay sai bị loại khỏi cuộc chơi.
+ Lần thứ 2: Các đội lại thay người chơi khác.
+ Cứ chơi như vậy 6 lần. Đội nào còn nhiều thành viên nhất là đội đó là đội
thắng cuộc.
* Lưu ý: Để các em chơi nhanh, vui và thử phản ứng nhanh giáo viên cần
chuẩn bị sẵn 1 số giờ viết ra giấy (giờ không phải nghĩ lâu) để khi hô: 6 giờ 20
phút; 4giờ 35phút, 7giờ 15 phút, 5 giờ 25 phút, 15 giờ, 17 giờ 55phút, 8 giờ kém 10
phút, 1 giờ 38 phút, 2 giờ 15 phút, 10 giờ tối, 12 giờ 30 phút.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
14


- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Giáo viên nhận xét, đánh giá tinh thần chơi của từng nhóm.
Thưởng hoa cho nhóm thắng cuộc.
Trò chơi thứ 9: Tìm đường về nhà cho 3 chú ếch.
( Trò chơi này có thể áp dụng cho các tiết học yêu cầu tìm các thành phần
chưa biết trong một phép tính )
* Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: Tìm đường về nhà cho 3 chú ếch.
- Mục đích: Củng cố kĩ năng tìm thừa số và số bị chia và số chia.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị:
+ Bút dạ màu vàng, xanh, đỏ ( mỗi màu 2 chiếc )
+ 2 bức tranh tô màu đẹp treo trên bảng như sau:

xx3
=24

x: 8=25

x= 25 x 8

x= 30 : 5

x=6

x = 200

30 : x =5

x= 24 : 3

x=8

- Số người chơi: 6 người chia thành 2 đội, mỗi đội 3 em ( Phát cho mỗi em 1
bút dạ màu ).
- Trọng tài: Giáo viên và học sinh.
- Thời gian chơi: 5 - 7 phút.
- Cách chơi:
15


+ Hướng dẫn: Vì 3 chú ếch mải đi tắm mưa nên bị lạc đường về nhà. Em hãy
chỉ đường cho 3 chú ếch về đúng nhà của mình kẻo trời sắp tối. Biết rằng muốn về

được nhà thì phải giải được bài toán đúng, bài toán ghi trên lưng mỗi chú ếch.
Sau khi 3 học sinh mỗi đội dùng 3 bút màu khác nhau để tìm đường về nhà
cho ếch, giáo viên cho từng em đọc lại để kiểm tra. Đội nào ếch về nhanh hơn,
nhiều hơn thì đội đó thắng.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét, đánh giá ý thức và tinh thần chơi của từng nhóm.
Thưởng một tràng pháo tay cho nhóm thắng cuộc. Nhóm thua cuộc hát một bài.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với
bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
Khi áp dụng quy trình sử dụng phương pháp trò chơi trong giảng dạy môn
Toán lớp 3, tôi đã thu được kết quả rất đáng khích lệ ở lớp mình chủ nhiệm. Học
sinh có nhiều tiến bộ và say mê học toán, các em thực sự được Học mà chơi, chơi
mà học.. Cụ thể, số học sinh được nâng bậc rất rõ qua các kì kiểm tra. Số lượng và
tỉ lệ học sinh qua các kì kiểm tra như sau:
Số học sinh được khảo sát: 18 học sinh
Chất
lượng
Thời
gian
Đầu năm
Học kì I
Hiện nay

Số HS thực hiện tốt
Số lượng Tỉ lệ

Số HS thực hiện đạt Số HS thực hiện
yêu cầu

chưa đạt yêu cầu
Số lượng Tỉ lệ
Số lượng Tỉ lệ

3 em
7 em
10 em

7 em
6 em
8 em

16.6 %
38.8 %
55.5%

38.8 %
33.3%
44.5 %

8 em
5 em
0 em

44.6 %
27.1 %
0%

Bên cạnh đó tôi thấy các em ngày càng mạnh dạn hơn, linh hoạt hơn, kĩ năng
giao tiếp tốt hơn, đặc biệt các em có kĩ năng hợp tác, phối hợp rất tốt. Vì vậy các

em cảm thấy yêu trường mến lớp hơn.
Đối với cá nhân, tôi cảm thấy tự tin và linh hoạt hơn trong quá trình tổ chức trò
16


chơi. Khi đã nắm chắc quy trình sử dụng trò chơi tôi có nhiều sáng tạo trong thiết
kế trò chơi.
PHẦN III. KẾT LUẬN , KIẾN NGHỊ
1 . Kết luận
Qua việc áp dụng sáng kiến của mình vào quá trình giảng dạy bản thân tôi
nhận thấy:
Việc đưa các trò chơi vào các tiết học Toán là rất cần thiết. Bởi qua trò chơi
các em nắm kiến thức một cách rất nhẹ nhàng, thoải mái, áp lực giảm đi rất nhiều
mà các em lại phát triển được năng lực tư duy, trí tưởng tượng và tạo ra được hứng
thú, niềm vui trong học tập.
Việc sử dụng các trò chơi học tập trong môn Toán giúp học sinh vận dụng
được nhiều các kiến thức, kĩ năng đã học vào trò chơi và từ đó học sinh được thực
hành, luyện tập, củng cố, mở rộng kiến thức, kĩ năng đã học. Cũng qua trò chơi học
tập học sinh được khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, khi tham gia trò
chơi các em đã vận dụng hết khả năng về sức lực, tập trung sự chú ý, trí thông minh
và sự sáng tạo của mình.
Qua việc nghiên cứu đề tài tôi đã xây dựng được quy trình sử dụng phương
pháp trò chơi trong dạy học Toán lớp 3 như sau:
Bước 1: Giới thiệu tên và mục đích trò chơi. Nêu rõ mục đích của trò chơi
nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức hay kĩ năng nào.
Bước 2: Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau:
- Tổ chức người tham gia trò chơi: số người tham gia, số đội tham gia (mấy
đội chơi), quản trò, trọng tài.
- Các dụng cụ dùng để chơi (giấy khổ to, quân bài, thẻ từ, cờ, …).
- Cách chơi: từng việc làm cụ thể của người chơi hoặc đội chơi, thời gian

chơi (thời gian tiến hành thường từ 5 - 7 phút), những điều người chơi không được
làm, …
- Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm chơi, các giải cuộc chơi (nếu có).
Bước 3: Thực hiện trò chơi: chơi thử (đối với trò chơi mới), chơi thật.
Bước 4: Nhận xét sau cuộc chơi.
Từ qui trình tổ chức trò chơi trên, giáo viên có thể áp dụng để tổ chức trò
chơi học tập nói chung và môn toán nói riêng. Các đồng chí giáo viên có thể dựa
17


vào qui trình trên để thiết kế thêm nhiều trò chơi phù hợp với nội dung kiến thức và
dạng toán để tiết học thêm phong phú và đạt hiệu quả cao.
Việc sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học môn Toán lớp 3 của học
sinh tiểu học đã góp phần nâng cao chất lượng của quá trình dạy học môn Toán lớp
3. Kết quả thực nghiệm đã chứng minh cho tính hợp lý, tính hiệu quả, tính khả thi
của việc sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học môn Toán lớp 3.
2 . Kiến nghị
* Đối với giáo viên Tiểu học
- Sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học các môn học ở Tiểu học nói
chung và môn Toán nói riêng đã cho thấy hiệu quả nhất định. Vì vậy để phát huy
được tác dụng và tránh được những sai lầm khi sử dụng phương pháp trò chơi, mỗi
giáo viên phải tích cực tự học, nghiên cứu tài liệu để nắm bắt được lý thuyết cũng
như cách sử dụng phương pháp trò chơi để nâng cao hiệu quả dạy và học trong môn
Toán lớp 3 của học sinh tiểu học nói riêng cũng như các môn học nói chung.
* Đối với ban giám hiệu trường Tiểu học
- Cần tổ chức chuyên đề bồi dưỡng cho giáo viên những kiến thức về phương
pháp trò chơi giúp họ nắm được những lý thuyết cơ bản về phương pháp trò chơi và
nắm vững cách sử dụng phương pháp trò chơi.
- Chỉ đạo giáo viên tích cực sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học môn
Toán nói riêng và các môn học nói chung.

* Đối với các cấp quản lý
- Xây dựng chương trình bồi dưỡng cho giáo viên Tiểu học về chuyên đề sử
dụng PP trò chơi trong dạy học.
- Đầu tư đồ dùng dạy học phục vụ cho việc dạy học có sử dụng phương pháp
trò chơi.
- Có thêm những tài liệu về sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học ở
bậc Tiểu học để việc sử dụng ngày càng hiệu quả.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ, tôi rút ra được qua một số năm dạy lớp 3
nói riêng ở Trường Tiểu học Điền Trung I. Do khả năng bản thân có hạn , thời gian
phạm vi nghiên cứu còn ít, chắc chắn rằng sẽ còn nhiều hạn chế, thiếu sót nhất
18


định. Rất mong được hội đồng khoa học các cấp xét duyệt và góp ý kiến bổ sung
thêm.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Hóa , ngày 20 tháng 3 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người
khác.
Người thực hiện

Nguyễn Thị Hoà

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này, tôi đã tham khảo các tài liệu sau:
1. Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục… có liên quan đến phương

pháp dạy học toán ở Tiểu học và việc tổ chức trò chơi trong dạy học toán lớp 3..
2. Đọc SGK, SGV, các loại sách tham khảo: Toán tuổi thơ, giúp các em vui
học toán.

PHỤ LỤC
Từ viết tắt
TH
SGK
SGV
GV
HS
SK
SKKN
PP

Nội dung
Tiểu học
Sách giáo khoa
Sách giáo viên
Giáo viên
Học sinh
Sáng kiến
Sáng kiến kinh nghiệm
Phương pháp

20