Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

PHẦN THỨ NHẤT
PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài.
“Giáo dục - Đào tạo là quốc sách hàng đầu” Giáo dục là nền tảng của sự
phát triển khoa học - công nghệ, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội
hóa hiện đại hóa đất nước và đóng vai trò chủ yếu trong việc nâng cao ý thức dân
tộc, tinh thần trách nhiệm và năng lực của các thế hệ hiện nay và mai sau. Giáo dục
Việt Nam đang tập trung đổi mới hướng tới một nền giáo dục tiến bộ, hiện đại
ngang tầm với các nước trong khu vực và trên thế giới. Học để biết, học để làm,
học để cùng chung sống, học để tự khẳng định mình.Vì vậy giáo dục đóng một vai
trò rất quan trọng không thể thiếu được trong công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát
triển đất nước.
Trong những năm gần đây, vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học
đã được các nhà nghiên cứu, cán bộ quản lí cũng như giáo viên trực tiếp giảng dạy
đặc biệt quan tâm.
Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) bao gồm cả hai mặt: Phải đưa vào
các PPDH mới đồng thời tích cực phát huy những ưu điểm của PPDH truyền
thống. Lý luận dạy học đã khẳng định không có phương pháp vạn năng, đặc biệt
trong lĩnh vực giáo dục, yếu tố kinh nghiệm và sự kế thừa thể hiện khá đậm nét.
Đổi mới PPDH là sự kết hợp nhuần nhuyễn sáng tạo giữa kinh nghiệm của giáo
viên với những yếu tố mới của PPDH hiện đại. Với cách nhìn từ phương pháp mới,
giáo viên có thể thực hiện cải tiến PPDH nói chung và môn Tiếng Việt lớp 4 nói
riêng, nhằm gây hứng thú học tập, tạo niềm tin, niềm vui bằng sự hình thành và
phát triển ở học sinh các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt: nghe, nói, đọc, viết để học
sinh giao tiếp. Thông qua việc dạy Tiếng Việt góp phần rèn luyện thao tác tư duy.
Tiếng Việt là tiếng ghi âm, nghĩa là viết như thế nào thì đọc như thế ấy, có
đọc được thì mới hiểu được nội dung. Vì thế phân môn Tập đọc có vị trí đặc biệt
trong chương trình ở Tiểu học. Đảm bảo việc hình thành và phát triển cho học sinh
kĩ năng đọc, một kĩ năng quan trọng hàng đầu của học sinh Tiểu học. Đồng thời
làm cơ sở, nền móng cho sự phát triển lâu dài. Đọc là nhiệm vụ cấp thiết của mỗi
người học sinh. Biết đọc con người đã nhân khả năng tiếp nhận lên nhiều lần, từ đó

họ biết tìm hiểu, đánh giá cuộc sống, nhận thức các mối quan hệ tự nhiên, xã hội.
Nhờ đọc mà con người bày tỏ ý kiến của mình, Từ đó con người có điều
kiện tự học và hiểu biết thêm các môn học khác. Như vậy có thể khẳng định rằng
đọc là cầu nối của mọi tri thức, của mọi môn học. Bởi vậy, dạy cho học sinh biết
1


đọc, đọc đúng, đọc hiểu và đọc diễn cảm là một việc làm vô cùng cần thiết và có ý
nghĩa rất quan trọng.
Thực tế hiện nay, ở các Trường Tiểu học việc dạy đọc, bên cạnh những
thành công, còn nhiều hạn chế. Các em học sinh đọc chưa được như mong muốn,
kết quả đọc của các em chưa đáp ứng được yêu cầu của việc hình thành kĩ năng
đọc. Các giờ Tập đọc thì hầu như học sinh chỉ mới biết đọc đúng, đọc trơn, số
lượng học sinh biết đọc diễn cảm tốt còn rất ít. Giáo viên Tiểu học còn lúng túng
khi dạy Tập đọc. Đồng thời những phương pháp cụ thể hướng dẫn đọc diễn cảm
cho học sinh Tiểu học cũng rất ít được quan tâm.
Vậy để giúp học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm, hiểu và cảm thụ được bài văn,
bài thơ thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học theo định
hướng mới đó là “ Mọi học sinh đều phải tích cực tham gia vào hoạt động học
tập”.
Chính vì thế với mong muốn làm thế nào để chất lượng đọc đúng, đọc diễn
cảm của học sinh lớp 4 ngày càng nâng cao, tôi đã chọn đề tài “ Một số biện pháp
nâng cao chất lượng rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” để làm đề tài nghiên
cứu.
II. Mục đích nghiên cứu
- Nhằm giúp các em học sinh lớp 4 hứng thú, đọc, cảm nhận văn bản tốt hơn. Để
những tiết học tập đọc lớp 4 đạt kết quả cao nhất.
III. Đối tượng nghiên cứu.
- Học sinh lớp 4A.
- Nghiên cứu phương pháp rèn đọc trong phân môn tập đọc.

IV. Phương pháp nghiên cứu.
1. Phương pháp quan sát.
- Quan sát trực tiếp trong giờ tập đọc lớp 4.
- Quan sát gián tiếp trong các giờ học khác.
2. Phương pháp điều tra, khảo sát, thu thập và xử lí số liệu.
- Điều tra chất lượng và hiệu quả giờ dạy tập đọc lớp 4.
3. Phương pháp đọc sách và tài liệu.
- Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục...có liên quan đến nội dung đề tài.
- Đọc sách giáo khoa, sách giáo viên, các loại sách tham khảo.
2


4. Phương pháp thực nghiệm.
- Chuẩn bị các điều kiện thực nghiệm, cơ sở thực nghiệm, đối tượng thực nghiệm,
nội dung thực nghiệm.
- Tiến hành thực nghiệm một số bài tập đọc ở lớp 4 theo hướng nghiên cứu để
khẳng định hiệu quả của phương pháp đề xuất.
PHẦN THỨ HAI
NỘI DUNG
I. Cơ sở lí luận của “ Một số biện pháp nâng cao chất lượng rèn đọc diễn cảm
cho học sinh lớp 4”
- Rèn đọc có ý nghĩa rất to lớn ở Tiểu học, đọc trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu
tiên đối với những người học sinh. Đọc giúp các em chiếm lĩnh được một ngôn
ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập, đọc là công cụ để học tập tất cả các môn
học, đọc tạo ra hứng thú và động cơ học tập, đọc tạo điều kiện để học sinh có khả
năng tự học và tinh thần học tập cả đời. Việc rèn cho học sinh biết đọc diễn cảm
các văn bản là điều rất quan trọng ở mỗi giờ dạy tập đọc cho học sinh lớp 4. Học
sinh biết cách đọc diễn cảm các văn bản sẽ có tác dụng giúp các em sẽ hiểu sâu sắc
hơn về nội dung bài đọc tức là đã góp phần giúp các em biết cảm thụ văn học được
tốt hơn. Hơn thế nữa việc dạy học sinh biết đọc diễn cảm giúp các em biết cách

giao tiếp lịch sự hơn khi nói lời cảm ơn, lời xin lỗi, lời chào hỏi, lời nhờ, lời yêu
cầu, …
Với nhiệm vụ là một phân môn dành khá nhiều thời gian để thực hành. Nhiệm
vụ quan trọng nhất của nó là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đọc
được tạo nên bốn kĩ năng bộ phận cũng là bốn yêu cầu về chất lượng của “đọc”:
đọc đúng, đọc nhanh, đọc có ý thức (đọc hiểu) và đọc diễn cảm.
Ở mỗi dạng văn bản khác nhau cách thể hiện giọng đọc diễn cảm khác nhau.
Tuy nhiên dù ở dạng văn bản nào thì yêu cầu về kĩ năng đọc diễn cảm phải đảm
bảo được các yêu cầu sau:
- Đọc ngắt, nghỉ đúng chỗ.
- Đọc đúng kiểu câu.
- Đọc đúng tốc độ.
- Đọc đúng cường độ.
- Đọc đúng cao độ.
3


Sau khi học sinh đã được luyện đọc đúng, đảm bảo tốc độ, đọc lưu loát và được
tìm hiểu nội dung bài học thì mới được luyện đọc diễn cảm. Đó là một điều thuận
lợi để giáo viên dạy học sinh luyện đọc diễn cảm. Bởi lẽ sau khi học sinh đã hiểu
được nội dung văn bản thì việc xác định giọng đọc sẽ dễ dàng hơn. Đọc diễn cảm
trước hết phải xác định nội dung, nghĩa, của bài đọc, sắc thái tình cảm, giọng điệu
chung của bài. Đây là nhiệm vụ của quá trình dạy đọc hiểu. Kết thúc quá trình đọc
hiểu học sinh phải xác định được cảm xúc của bài: vui, buồn, tự hào, tha thiết,
trang nghiêm, sâu lắng, ngợi ca,… ngay trong một bài cũng có thể hòa trộn nhiều
cảm xúc.
Cần hiểu rằng “Đọc diễn cảm” không phải là đọc sao cho “điệu”, thiếu tự
nhiên, dựa vào ý thích chủ quan của người đọc. Đọc diễn cảm là sử dụng ngữ điệu
để phô diễn cảm xúc của bài học. Vì vậy phải hòa nhập với câu chuyện, bài văn,
bài thơ có cảm xúc mới tìm thấy ngữ điệu thích hợp. Chính tác phẩm quy định ngữ

điệu cho chúng ta chứ không phải tự đặt ra ngữ điệu.
II. Thực trạng của việc dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4:
1) Thực trạng của việc dạy học phân môn Tập đọc nói chung.
Phân môn Tập đọc có một nhiệm vụ rất quan trọng đối với học sinh Tiểu
học. Do đó vấn đề dạy học phân môn Tập đọc hiện nay rất được chú trọng. có
nhiều chuyên đề, phương pháp đặt ra nhằm đưa chất lượng đọc của các em nâng
lên. Nhưng nhìn chung chủ yếu chỉ tập trung đến các lớp đầu cấp để làm sao các
em đọc đúng, đọc trôi chảy là được. Còn ở các lớp cuối cấp, giáo viên chỉ tập trung
nhận xét cách đọc đúng, đọc trơn chứ chưa có biện pháp cụ thể để dành cho việc
luyện đọc diễn cảm.
2) Thực trạng dạy học phân môn tập đọc lớp 4 ở trường tôi đang công tác.
Qua thực tế giảng dạy và nghiên cứu khảo sát chất lượng phân môn Tập đọc
của học sinh lớp 4, bản thân tôi nhận thấy: một số học sinh mới chỉ ở mức độ đọc
đúng, đọc trơn. Có em chẳng cần quan tâm mình có đọc diễn cảm bài thơ, bài văn
đó không, mà chỉ đọc to đọc nhanh là được.
Qua tìm hiểu tôi rút ra được một số nguyên nhân sau:
- Do cách phát âm phương ngữ, thường phát âm lệch chuẩn viết, cụ thể các
em thường mắc lỗi sau:
+ Các lỗi về thanh: các em đọc còn nhầm lẫn giữa thanh ngã và thanh hỏi.
Ví dụ: suy nghĩ / suy nghỉ; nghễnh ngãng / nghểnh ngảng…
+ Các lỗi về âm, vần: x/ s : ch/ tr ; im/ iêm;.....
4


+ Do các em chưa nắm vững cách ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu, chưa biết
nhấn giọng, lên giọng, hạ giọng ở những từ ngữ cần thiết.
+ Do các em lười đọc sách, không chịu khó rèn đọc.
Vì thế ngay từ đầu năm học, trong phạm vi nghiên cứu, tôi đã kiểm tra và
thống kê chất lượng đọc của học sinh lớp 4A năm học 2015 - 2016 như sau:
Bảng 1: Chất lượng khảo sát phân môn Tập đọc lớp 4:

Lớp

4A

Tổng Số em đọc chưa
số
đạt yêu cầu
SL
%
HS
30
3
10

Số em đọc đạt
yêu cầu
SL
%
12
40

Số em đọc
đúng, rõ ràng
SL
%
13
43,5

Số em đọc
diễn cảm tốt

SL
%
2
6,5

Qua việc điều tra trên cho thấy tỉ lệ học sinh đọc chưa đạt yêu cầu và học
sinh đọc trung bình chiểm 50 %. Tỉ lệ học sinh đọc diễn cảm còn thấp. Từ lí do
trên, tôi quyết định nghiên cứu đề tài “ Một số biện pháp nâng cao chất lượng rèn
đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”.
Đây là một việc làm thiết thực mà trong mỗi giáo viên đứng lớp như chúng
ta băn khoăn, suy nghĩ nên dạy như thế nào để nâng cao hiệu quả các giờ dạy trên
lớp nói chung và dạy đọc diễn cảm cho học sinh cuối bậc Tiểu học nói riêng.
Để đưa chất lượng đọc đúng, đọc diễn cảm có sự thay đổi, tôi xin mạnh dạn
đưa ra một số biện pháp sau:
III. Các giải pháp nâng cao hiệu quả rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4.
1) Hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng một cách linh hoạt, khéo léo.
Như chúng ta đã biết, đọc diễn cảm chỉ thực hiện được trên cơ sở học sinh
đã đọc đúng và đọc lưu loát. Đọc đúng không đọc thừa, không sót tiếng, Đọc đúng
phải thể hiện được hệ thống ngôn ngữ âm chuẩn, tức là đọc đúng chính âm. Bởi
vậy việc rèn cho học sinh đọc đúng là bước đầu tiên của việc rèn đọc diễn cảm và
đã thực hiện ở các lớp 1,2,3. Đối với học sinh lớp 4 thì việc luyện đọc đúng được
rèn luyện như sau:
a) Luyện đọc đúng:
- Trước khi tiến hành luyện đọc, chia văn bản thành các đoạn đọc (đơn vị chia
tạm thời, không phải bao giờ cũng đồng nhất với cách chia đoạn theo bố cục của
văn bản) mà giáo viên căn cứ vào trình độ đọc của học sinh trong lớp để chia văn
bản thành các đoạn, sao cho các đoạn không quá dài noặc quá chênh lệch nhau về
số chữ, cách ngắt đoạn không quá chi li, gây khó khăn cho học sinh đọc, theo dõi
và đọc nối tiếp.
5

- Dựa vào số đoạn, giáo viên chỉ định trước số học sinh tham gia đọc nối
tiếp ở mỗi vòng đọc. Học sinh có thể đứng hoặc ngồi tại chỗ với tâm thế sẵn sàng
đọc nối tiếp.
- Để củng cố kĩ năng đọc trơn đã được rèn ở các lớp dưới, giáo viên nên
hướng dẫn học sinh đọc nối tiếp qua 3 vòng.
+ Vòng 1: Qua những học sinh đọc nối tiếp, giáo viên nghe và phát hiện
những hạn chế về cách phát âm, ngắt nghỉ, ngữ điệu câu. Từ đó có biện pháp
hướng dẫn đối với cá nhân hoặc nhắc nhở chung đối với cả lớp để học sinh đọc
đúng và đọc rành mạch.
+ Vòng 2: Học sinh đọc nối tiếp kết hợp nắm nghĩa của từ được chú giải
trong SGK, nó có tác dụng góp phần nâng cao kĩ năng đọc hiểu (việc tìm hiểu
nghĩa từ có thể xen kẽ trong quá trình đọc nối tiếp hoặc sau khi đọc hết bài). Nếu
học sinh đọc sai, giáo viên vẫn tiếp tục hướng dẫn, sửa chữa.
+ Vòng 3: Học sinh đọc nối tiếp để giáo viên đánh giá sự tiến bộ, tiếp tục
hướng dẫn hoặc nhắc nhở.
Việc luyện đọc từng đoạn nối tiếp tạo điều kiện cho nhiều học sinh được
thực hành đọc. Qua thực hành mà học sinh được giáo viên chỉ dẫn, uốn nắn hay
động viên, khích lệ để đạt được vững chắc kĩ năng đọc, chuẩn bị luyện tập kĩ năng
mới: Đọc diễn cảm.
b) Luyện đọc hay (đọc diễn cảm)
- Đối với loại hình văn bản nghệ thuật: Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc
diễn cảm thông qua việc dẫn dắt, gợi mở giúp học sinh hiểu biết thể hiện tình cảm,
thái độ qua giọng đọc phù hợp với sự việc, hình ảnh cảm xúc, tính cách nhân vật
trong bài,…(Bước đầu biết làm chủ được giọng đọc về ngữ điệu, về tốc độ, trường
độ và âm sắc, diễn tả đúng nội dung). Tuy nhiên học sinh đọc diễn cảm như thế
nào còn phụ thuộc vào sự cảm nhận riêng của từng em, giáo viên không nên áp đặt
học sinh theo khuôn mẫu.
- Đối với loại hình văn bản phi nghệ thuật: Giáo viên hướng dẫn học sinh

xác định ngữ điệu đọc sao cho phù hợp với mục đích thông báo (làm rõ những
thông tin cơ bản, giúp người nghe tiếp nhận được những vấn đề quan trọng hay nổi
bật trong văn bản) khắc phục những cách đọc thiên về hình thức “diễn cảm” của
học sinh Tiểu học.
c) Các hình thức luyện đọc.
Để hướng dẫn học sinh luyện đọc thành tiếng, giáo viên có thể tổ chức cho
học sinh hoạt động theo các hình thức sau:
6


- Đọc cá nhân (đọc riêng lẻ hoặc nối tiếp từng đoạn, đọc trước lớp hoặc đọc
theo cặp, theo nhóm).
- Đọc đồng thanh (theo nhóm hoặc tổ, lớp) khi cần: Ví dụ: Đọc đồng thanh
để khắc sâu ấn tượng về nhịp điệu của đoạn văn, bài thơ; giúp học sinh dễ dàng ghi
nhớ đoạn bài cần học thuộc lòng, thay đổi hoạt động, tạo không khí hào hứng cho
lớp học.
- Đọc theo phân vai (nhiều học sinh hợp tác đọc theo lời nhân vật mình đóng
vai, tham gia các trò chơi luyện đọc).
2) Khai thác giọng đọc của học sinh thông qua việc tìm hiểu nội dung bài.
- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài nhằm trao đổi kĩ năng đọc – hiểu, góp
phần nâng cao năng lực cảm thụ văn học và tạo cơ sở cho luyện đọc diễn cảm.
Nắm được nội dung chính của bài sẽ giúp các em xác định giọng đọc chung
của đoạn, của bài. Ví dụ: Bài đọc với giọng nhẹ nhàng, tha thiết, vui tươi, hay
mạnh mẽ…
- Giáo viên nêu câu hỏi để định hướng cho học sinh đọc thầm (đoạn, bài) và
trả lời đúng nội dung. Có thể kết hợp cho học sinh đọc thành tiếng, những học sinh
khác đọc thầm thảo luận vấn đề do giáo viên đưa ra. Ví dụ: Giáo viên yêu cầu học
sinh đọc thầm khổ thơ cuối bài “ Tuyện cổ nước mình” (lớp 4 - kì 1) để trả lời câu
hỏi: Em hiểu ý hai dòng thơ cuối bài như thế nào?
- Tùy theo trình độ học sinh trong lớp, giáo viên có thể đưa ra nguyên văn

câu hỏi, bài tập trong SGK hay chia tách câu hỏi thành các ý nhỏ để học sinh dễ
thực hiện hoặc bổ sung câu hỏi phụ có tác dụng dẫn dắt học sinh trả lời câu hỏi.
- Bằng nhiều hình thức khác nhau (làm việc cá nhân hoặc theo cặp, theo
nhóm…). Giáo viên tạo điều kiện cho học sinh luyện tập một cách tích cực. Trong
quá trình tìm hiểu bài, giáo viên cần rèn luyện cho học sinh cách trả lời câu hỏi,
trao đổi ý kiến.
Muốn đọc diễn cảm một văn bản, phải lựa chọn được giọng điệu, ngữ điệu
phù hợp với tình huống miêu tả, thể hiện được tình cảm, thái độ, đặc điểm của
nhân vật. Hay tình cảm, thái độ cảu tác giả đối với nhân vật và nội dung miêu tả
trong văn bản. Sau khi tìm hiểu bài và nắm được nội dung, ý nghĩa bài đọc. Giáo
viên yêu cầu học sinh đọc thật tốt một đoạn nhằm “thăm dò” khả năng thể hiện, sự
cảm nhận nội dung bằng giọng đọc của học sinh. Qua kết quả đọc của học sinh,
giáo viên dẫn dắt, gợi ý để học sinh phát huy những ưu điểm, khắc phục những hạn
chế và tự tìm ra cách đọc hợp lí. Ví dụ: Đoạn vừa rồi đọc với giọng điệu như thế
nào? Để nêu đặc điểm của nhân vật, em cần chú ý nhấn giọng ở những từ ngữ nào?
7


Hoặc: Qua nội dung bài, em hãy xác định giọng đọc chung của toàn bài?
Học sinh thảo luận và trả lời. Sau đó giáo viên rút ra kết luận chung.
3) Giáo viên đọc diễn cảm.
- Đọc diễn cảm là sử dụng ngữ điệu để phô diễn cảm xúc của bài đọc. Phải
hòa nhập tâm hồn với nội dung bài đọc, với văn cảnh thì mới có cảm xúc, mới
tìm thấy ngữ điệu phù hợp.
- Đọc mẫu đòi hỏi giáo viên phải đọc đúng, rõ ràng, ngữ điệu đọc phù hợp.
Đó là việc thể hiện giọng đọc, ngắt giọng biểu cảm, thể hiện tốc độ, cường độ,
cao độ để biểu đạt đúng ý nghĩa và tình cảm mà tác giả đã gửi gắm trong bài đọc,
đồng thời thể hiện sự thông hiểu, cảm thụ của người đọc đối với tác phẩm.
- Giáo viên đọc mẫu nhằm minh họa, gợi ý hoặc “tạo tình huống” cho học
sinh nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách đọc. Ví dụ: Nghe và phát hiện cách đọc

của cô; ngừng, nghỉ, ngắt nhịp ở chỗ nào, nhấn giọng hay cao giọng, kéo dài
giọng ở từ ngữ nào?...Mỗi cá nhận có cảm thụ riêng, từ đó có cách đọc diễn cảm
bộc lộ sự sáng tạo của mình.
Muốn học sinh đọc hay, đọc đúng, đọc diễn cảm thì trước hết người giáo
viên phải để thâm nhập, lây truyền tới học sinh nhằm gây hứng thú cho học sinh
trong tiết học. Để đọc tốt thì người giáo viên phải luôn coi trọng việc đọc mẫu để
từ đó thường xuyên rèn luyện giọng đọc của mình, có ý thức tự điều chỉnh mình
đọc đúng hơn và phải có lòng ham muốn đọc hay.
4) Luyện tập thực hành đọc diễn cảm văn bản.
Tạo điều kiện cho từng học sinh được thực hành luyện đọc diễn cảm (theo
cặp, theo nhóm) để rút kinh nghiệm.
- Luyện đọc diễn cảm các câu tiêu biểu trong bài: Cách luyện đọc này tạo
điều kiện cho tất cả học sinh đều được đọc. Theo các bước sau:
+ Giáo viên đưa ra câu cần luyện đọc đã ghi ở bảng phụ.
+ Học sinh tìm hiểu nghĩa của câu văn đó.
+ Học sinh xác định giọng đọc của câu văn.
+ Học sinh đọc mẫu (giáo viên đọc mẫu)
- Học sinh thảo luận, nhận xét về giọng đọc của cô, của bạn mà mình yêu thích.
+ Học sinh luyện đọc theo nhóm, tổ, cá nhân.
- Luyện đọc diễn cảm đoạn văn hoặc khổ thơ.
Giáo viên cho học sinh nhắc lại cách thể hiện giọng đọc, cách ngắt giọng, nhấn
giọng ở những từ ngữ biểu cảm trong đoạn hoặc khổ thơ đó rồi cho học sinh luyện
đọc theo trình tự các bước:
8


+ Giáo viên đọc mẫu. - Học sinh thảo luận, nhận xét về giọng đọc.
+ Học sinh luyện đọc theo cặp.
+ Tổ chức cho học sinh thi đọc diễn cảm trước lớp để các em học tập lẫn
nhau và được giáo viên uốn nắn hay động viên.

- Học sinh luyện đọc diễn cảm cả bài.
+ Giáo viên tiến hành các bước như trên.
+ Học sinh đọc cá nhân.
- Giáo viên nhận xét, đánh giá.
* Đối với những văn bản có từ hai nhân vật trở lên, tổ chức cho học sinh thể
hiện giọng đọc theo nhân vật của văn bản hoặc cho học sinh đọc phân vai. Rèn cho
các em biết thay đổi giọng đọc khi nhập vai các nhân vật trong bài đọc -Cụ thể các
em phải đọc phân biệt được lời của tác giả và lời của nhân vật; phân biệt được lời
của nhân vật khác. Giáo viên nên hướng dẫn như sau:
- Cho học sinh đọc bài và tìm xem trong bài có mấy nhân vật.
- Giáo viên giúp học sinh chỉ ra từng tính cách của từng nhân vật và xác định
giọng đọc phù hợp với từng nhân vật.
- Giáo viên thực hiện đọc mẫu lời các nhân vật bằng giọng đọc của mình
(hoặc có thể gọi học sinh có năng lực đọc tốt thể hiện)
- Học sinh luyện tập nhiều lần theo hướng dẫn của giáo viên.
5) Xây dựng không khí hào hứng, say mê học tập cho học sinh bằng cách tổ
chức các trò chơi học tập trong giờ Tập đọc.
Để kích thích hứng thú luyện đọc của học sinh, giáo viên có thể tổ chức các
trò chơi học tập cho học sinh. Thông qua các trò chơi để kích thích hứng thú đọc;
rèn tư duy linh hoạt; luyện tác phong nhanh nhẹn, tháo vát, tự tin; giáo dục tư
tưởng, tình cảm tốt đẹp,
Trò chơi học tập thường được tổ chức khi luyện đọc hoặc đọc diễn cảm (học
thuộc lòng). Tùy thời gian và điều kiện cho phép, giáo viên lựa chọn trò chơi học
tập thích hợp để tổ chức cho học sinh tham gia. Ví dụ: Thi đọc nối tiếp từng đoạn
(theo nhóm, tổ), đọc “truyền điện” thi tìm nhanh - đọc đúng; nhìn một từ đọc cả
câu ( Hoặc nhìn một câu đọc cả đoạn), nghe đọc đoạn - đoán tên bài; thi đọc tuyện
theo vai, thả thơ…
Dưới đây, tôi xin giới thiệu một số trò chơi luyện đọc như sau:
a) Thi đọc tiếp sức:
* Chuẩn bị:

1 đồng hồ, SGK, giáo viên dự kiến số nhóm tham gia chơi.
9


* Tiến hành:
- Giáo viên yêu cầu hướng dẫn cách chơi.
- Giáo viên quy định các nhóm có số lượng học sinh bằng nhau.
- Từng nhóm lên bảng đứng thành hàng ngang, mỗi em cầm một cuốn SGK
đã mở sẵn trong đó có bài văn sẽ thi đọc.
+ Giáo viên hô lệnh: “ bắt đầu”, em số 1 (đầu hàng bên phải hoặc bên trái)
đọc câu thứ nhất của bài dứt tiếng cuối cùng câu thứ nhất, em số 2 (cạnh số 1) mới
được đọc tiếp câu thứ hai…Cứ như vậy cho đến em cuối cùng của nhóm. Nếu chưa
hết bài, câu tiếp theo lại đến em số 1, em số 2 đọc…cho đến hết bài văn thì dừng
lại - Giáo viên tính và ghi bảng thời gian đọc của mỗi nhóm.
- Học sinh sẽ bị trừ điểm nếu đọc sai, lẫn hay thừa, thiếu tiếng trong câu
hoặc đọc câu sau khi người trước chưa đọc xong, đọc vượt quá một câu theo quy
định.
- Giáo viên cho từng nhóm thi đọc, tính thời gian của mỗi nhóm cho điểm
nhóm “đọc tiếp sức” mỗi câu văn đọc đúng cho một điểm, không cho điểm các
trường hợp vi phạm.
- Giáo viên cùng cả lớp nhận xét, chọn và tuyên dương nhóm đọc tiếp sức
nhanh nhất, hay nhất.
* Lưu ý: Ở tiết Tập đọc là một bài thơ, giáo viên nên cho học sinh đọc 2 dòng
hoặc một câu lục bát. Nếu là tiết tập đọc - Học thuộc lòng, giáo viên cho thi tiếp
sức theo cách trên nhưng học sinh không nhìn SGK.
b) Thả thơ:
* Chuẩn bị:
Giáo viên viết vào phiếu câu thơ đầu (hoặc giữa) ở mỗi khổ thơ, hoặc 1-2 từ
đầu của mối khổ thơ. Ví dụ: bài “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” (Tập đọc Học thuộc lòng, lớp 4 - Tập 2). Giáo viên làm các phiếu như sau:
Phiếu 1: Không có kính……………………………nhìn thẳng.

Phiếu 2: Nhìn thấy gió…………………………….buồng lái.
Phiếu 3: Không có kính……………………………mau khô thôi.
Các phiếu khác tương tự.
* Tiến hành:
Giáo viên hướng dẫn cách chơi và nêu yêu cầu:
- Mỗi lượt chơi gồm 2 nhóm và số người bằng số phiếu mối nhóm cử nhóm
trưởng, 2 nhóm trưởng bốc thăm để giành quyền “thả thơ” trước.
10


- Mối em trong nhóm cầm 1 tờ phiếu (giữ kín). Giáo viên hô “bắt đầu” nhóm
được “thả thơ” trước cử 1 người thả ra 1 tờ phiếu cho một bạn nhóm kia. Bạn nhận
được phiếu phải đọc thuộc cả khổ thơ (hoặc câu thơ lục bát) có câu từ ghi trên
phiếu. Nếu đọc đúng được tính 1 điểm.
- Giáo viên tính số điểm của nhóm đọc thuộc thơ. Đổi nhóm chơi tương
tương tự như trên, Giáo viên tính điểm nhóm thứ hai.
- Kết thúc trò chơi: Giáo viên tuyên dương nhóm đọc tốt, điểm cao.
c) Đọc thơ truyền điện:
* Chuẩn bị: Thời điểm chơi cuối tiết Tập đọc - Học thuộc lòng; Hoặc tiết ôn
tập - HTL. Học sinh 2 nhóm ngồi quay mặt vào nhau.
* Tiến hành:
- Giáo viên nêu tên bài thơ sẽ đọc truyền điện, nêu cách chơi.
- Hai nhóm bắt thăm (hoặc oẳn tù tì) để giành quyền đọc trước.
+ Đại diện nhóm đọc trước là (A) đọc khổ đầu tiên của bài thơ rồi chỉ định
thật nhanh “truyền điện” cho một bạn bất kì (nhóm B). Bạn được chỉ định đọc tiếp
khổ thơ thứ hai của bài. Nếu đọc thuộc, được chỉ định 1 bạn nhóm (A) đọc tiếp khổ
thơ thứ ba…Cứ như vậy cho đến hết bài.
Ví dụ: bài “Con chim chiền chiện” ( lớp 4, tâp 2)
HS A1: Đọc khổ thơ 1
; HS B1: Đọc khổ thơ 2

HS A2: Đọc khổ thơ 3
; HS B2: đọc khổ thơ 4…
Tiếp tục như vậy cho đến hết bài. Trường hợp học sinh được “truyền điện”
chưa thuộc, các bạn nhóm đối diện sẽ hô từ 1 đến 5, nếu không đọc được phải
đứng yên tại chỗ bị “điện giật” . Lúc đó HS A1 chỉ tiếp HS B2…
Nhóm nào có nhiều người phải đứng bị “điện giật” là nhóm thua cuộc. như
vậy. ta thấy tổ chức trò chơi học tập luôn luôn làm cho học sinh hào hứng, say mê,
tích cực trong học tập, làm cho học sinh ham mê học hơn.
Để nâng cao chất lượng đọc diễn cảm cho học sinh là một việc làm
đòi hỏi sự kiên trì và có thời gian. Vì vậy giáo viên cần phải áp dụng các biện
pháp luyện tập ở lớp cũng như ở nhà một cách đồng bộ mới mang lại hiệu quả cao.
IV. Hiệu quả của sáng kiến:
Tuy thời gian không dài, với cách tổ chức dạy học theo các biện pháp nêu
trên, hiệu quả giờ dạy được nâng lên rõ rệt. Học sinh hứng thú học tập, hoạt động
tích cực hơn, các em mạnh dạn tự tin hơn khi đọc bài. Số em đọc chưa đạt yêu cầu
không còn. Số em đọc đúng, đọc diễn cảm được nâng lên rõ rệt. Kết quả thực
nghiệm được thể hiện qua bảng sau:
11


Bảng 2: Kết quả thực nghiệm
Lớp

4A

Tổng
số
HS
30

Số em đọc chưa Số em đọc đạt Số em đọc Số em đọc
đạt yêu cầu
yêu cầu
đúng, rõ ràng diễn cảm tốt
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
0
0
8
26,6
13
43,4
9
30

Như vậy với một thời gian ngắn nhưng tôi nhận thấy những biện pháp mà tôi
đưa ra đã thu được kết quả thật khả quan. Thiết nghĩ nếu giáo viên áp dụng các
biện pháp này một cách thường xuyên ở lớp thì chắc chắn chất lượng đọc diễn cảm
của các em sẽ được nâng lên.
Qua nghiên cứu lý luận và thực tế dạy đọc diễn cảm cho học sinh Tiểu học,
tôi đã rút ra bài học như sau:
- Giáo viên cần phải thương yêu, gần gũi, giúp đỡ học sinh, luôn quan tâm
tìm hiểu xem các em vấp phải khó khăn gì trong cách đọc, cách phát âm và cách
đọc diễn cảm để từ đó khắc phục những khó nhăn các em vướng mắc.

- Việc đọc mẫu diễn cảm của giáo viên là khâu quan trọng giúp học sinh
luyện tập thể hiện sự cảm nhận về nội dung, ý nghĩa của bài đọc qua giọng đọc,
đồng thời các em học tập cách đọc của giáo viên.
- Việc nắm nội dung bài đọc và xác định giọng đọc của cả bài, đoạn, câu là
một yếu tố cơ bản giúp học sinh đọc diễn cảm tốt.
- Cần phát huy luyện đọc diễn cảm theo cặp, theo nhóm để học sinh học tập
lẫn nhau.
- Trong quá trình giảng dạy nên tổ chức trò chơi học tập để thay đổi không
khí học tập gây hứng thú cho học sinh.
- Việc rèn học sinh có thói quen học ở nhà là một việc cần thiết trong khâu
đọc diễn cảm, bởi vì ở lớp thời gian học tập rất ít. Các em chuẩn bị bài ở nhà tốt thì
đến lớp tiếp thu bài nhanh hơn, đọc tốt hơn.

PHẦN THỨ BA
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

I. Kết luận:
12


Trong thời đại ngày nay - Thời đại của tri thức và trí tuệ, của khoa học
công nghệ và thông tin. Biết đọc càng quan trọng vì nó sẽ giúp người ta sử dụng
các nguồn thông tin, để đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. dạy đọc diễn cảm
cho học sinh Tiểu học là một vấn đề hết sức cần thiết, nó có ý nghĩa rất lớn để kích
thích sáng tạo của học sinh, mở rộng vốn hiểu biết, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm,
nhân cách cho học sinh. Qua bài Tập đọc, học sinh còn được cung cấp vốn từ ngữ,
năng lực diễn đạt, những hiểu biết về tác phẩm văn học. Từ đó nâng cao trình độ
văn hóa nói chung và trình độ Tiếng Việt nói riêng.
Vậy để nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh, đòi hỏi mỗi
giáo viên chúng ta phải nỗ lực hết mình, tích cực đổi mới phương pháp dạy học,

đầu tư suy nghĩ sáng tạo, làm cho các em say mê, hứng thú hoạt động học tập…
Tôi đã nghiên cứu, tìm tòi và đưa ra 5 biện pháp để nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn
cảm cho học sinh Tiểu học nói chung và học sinh trường tôi đang công tác nói
riêng:
Biện pháp 1: Hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng một cách linh hoạt, khéo léo.
Biện pháp 2: Khai thác giọng đọc của học sinh thông qua việc tìm hiểu nội
dung bài đọc.
Biện pháp 3: Giáo viên đọc mẫu diễn cảm.
Biện pháp 4: Luyện tập thực hành đọc diễn cảm văn bản,
Biện pháp 5: Xây dựng không khí hào hứng, say mê học tập cho học sinh bằng
cách tổ chức trò chơi học tập trong giờ Tập đọc.
Các biện pháp trên qua thực tế thực nghiệm ở Trường Tiểu học Tây Hồ đã
thu được kết quả khả quan. Vì vậy có thể mở rộng hơn. Do thời gian và trình độ có
hạn nên đề tài của tôi mới chỉ dừng lại ở phạm vi nhỏ, sự thực nghiệm còn chưa
nhiều. Song tôi tin chắc rằng với những giải pháp này, bằng sự sáng tạo của mình
mọi giáo viên sẽ vận dụng có hiệu quả trong quá trình dạy đọc diễn cảm ở các lớp
4, 5. Tôi rất mong sự đóng góp ý kiến của các bạn đồng nghiệp.

II. Kiến nghị.
Căn cứ vào tình hình chung và kết quả khảo sát trên tôi thấy cần phải quan
tâm đến vấn đề đọc diễn cảm cho học sinh. Vì tập đọc là phân môn quan trọng giúp
các em học tốt các môn khác. Đọc diễn cảm trong các giờ học văn giúp cho việc
phân tích văn học trở nên sinh động và truyền cảm hơn, giúp cho việc cảm thụ tác
phẩm văn học và hiểu nghệ thuật viết văn một cách sâu sắc hơn, tạo ra một sức hấp

13


dẫn có tác dụng trong việc giảng dạy văn học đạt được kết quả toàn diện. Tôi mạnh
dạn có một số đề xuất sau:

1. Đối với nhà trường:
- Nhà trường cần tổ chức thêm nhiều hoạt động ngoại khóa như: Thi đọc diễn
cảm, thuyết trình văn học, thi kể chuyện, thi dẫn chương trình,....để các em có điều
kiện trao đổi, học hỏi lẫn nhau và phát huy năng lực sẵn có.
2. Đối với Sở, phòng GD& ĐT.
- Để giúp giáo viên thực hiện soạn giảng đạt kết quả cao thì các cấp cần
cung cấp các tài liệu tham khảo kịp thời, nhất là máy chiếu đa năng, cần trang bị
mỗi lớp đều có để giáo viên soạn giảng Giáo án điện tử và tìm kiếm tranh ảnh, tư
liệu về môn Tiếng Việt để giờ dạy của giáo viên được hoàn thiện hơn.
- Tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia giao lưu học tập, tập huấn về
đổi mới phương pháp dạy học, bố trí nhiều tiết dạy mẫu…để giáo viên vận dụng
một cách linh hoạt trong việc giảng dạy với từng đối tượng học sinh.
- Các cấp quản lí giáo dục cần tạo cơ hội và động viên kịp thời khi giáo viên
thực hiện đổi mới phương pháp dạy học dù là nhỏ nhất.
Trên đây là một vài ý kiến đề xuất của tôi. Tôi rất mong được sự đóng góp ý
kiến của các đồng nghiệp, của BGH nhà trường và của cấp trên.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Xác nhận của thủ trưởng đơn vị

Thọ xuân, ngày 28 tháng 5 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
Người viết

Hoàng Thị Hà

TÀI LIỆU THAM KHẢO
14

Giáo trình Phương pháp dạy học Tiếng Việt 1- Nhà xuất bản Đại học Sư
Phạm.
Giáo trình Phương pháp dạy học Tiếng Việt - Nhà xuất bản Đại học Sư
Phạm.
- Sách giáo khoa, Tiếng Việt tập 1, 2.
- Sách giáo viên Tiếng Việt tập 1,2.
- Cảm thụ Văn học Tiếng Việt Tiểu học.
- Cảm thụ Văn học lớp 4.
- Tham khảo tài liệu trên mạng Internet.

MỤC LỤC
15


PHẦN THỨ NHẤT
Phần mở đầu

Trang
1
1
2
2
2

I. Lí do chọn đề tài
II. Mục đích nghiên cứu
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
III. Đối tượng nghiên cứuPHÒNG GD&ĐT THỌ XUÂN
IV. Phương pháp nghiên cứu
PHẦN THỨ HAI

Phần nội dung
3
I. Cơ sở lí luận của SKKN
3
II. Thực trạng của việc dạy đọc diễn cảm cho Học sinh
4
III. Các giải pháp nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh
5
IV. Hiệu quả của sáng kiến
11
PHẦN THỨ BA
Kết luận. kiến nghị
13
I. Kết luận
13
II. Kiến nghị
13
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
* Tài liệu tham khảo
15
* Mục
lục SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG RÈN
16
MỘT

ĐỌC DIỄN CẢM CHO HỌC SINH LỚP 4

Người thực hiện: Hoàng Thị Hà
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Tây Hồ -Thọ Xuân

SKKN thuộc lĩnh mực môn: Tiếng Việt

16

THANH HOÁ NĂM 2016


17