Cách dạy văn bản “ lặng lẽ sa pa” theo hướng tích hợp liên môn cho học sinh lớp 9 trường THCS thị trấn thường xuân

MỤC LỤC
Nội dung
I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
2. Mục đích nghiên cứu
3. Đối tượng nghiên cứu
4. Phương pháp nghiên cứu
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Thuận lợi
2.2. Khó khăn
2.2.1.Về phía học sinh
2.2.2.Về phía giáo viên
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Các môn học tích hợp
2.3.2. Định hướng tích hợp
2.3.4. Soạn giáo án tích hợp
2.4. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
2. Kiến nghị
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Trang
3
3
3
3
3
3

4
4
4
4
4
5
5
5
5
6-14
14
15
15
15
16

1


DANH MỤC VIẾT TẮT
THCS
HS
GDCD
SKKN
GD và ĐT
CNTT
NXBGD
SGK

Trung học cơ sở

Học sinh
Giáo dục công dân
Sáng kiến kinh nghiệm
Giáo dục và đào tạo
Công nghệ thông tin
Nhà xuất bản Giáo dục
Sách giáo khoa

2


I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Môn Ngữ văn là môn học thuộc nhóm khoa học xã hội, điều đó nói lên tầm
quan trọng của nó trong việc giáo dục quan điểm, tư tưởng, tình cảm cho học sinh.
Môn Ngữ văn còn là môn học thuộc nhóm công cụ, điều đó nói lên mối quan hệ
giữa môn Ngữ văn với các môn khác. Học môn Ngữ văn sẽ có tác động tích cực
đến kết quả học tập các môn khác và các môn khác cũng sẽ góp phần giúp học tốt
môn Ngữ văn. Việc giảng dạy theo quan điểm tích hợp không phủ định việc dạy
học các tri thức, kỹ năng riêng của từng phân môn, đồng thời đó còn là sự tích hợp
liên môn giữa môn Ngữ văn với các môn học khác như Lịch sử, Địa lí, GDCD…
Vấn đề là làm thế nào để phối hợp các tri thức, kĩ năng thuộc các bộ môn học đó
vào trong bài dạy thật nhuần nhuyễn nhằm đạt tới mục tiêu chung của môn Ngữ
văn. Điều đó đòi hỏi người giáo viên bộ môn không chỉ nắm chắc môn mình dạy
mà còn phải không ngừng trau dồi kiến thức các môn học khác để tổ chức, hướng
dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách
nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Là giáo viên nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của hoạt động này
nên tôi trình bày và thực hiện thử nghiệm một dự án nhỏ đối với môn Ngữ văn.
Trong khuôn khổ của bài viết này, tôi xin chia sẻ: Cách dạy văn bản “ Lặng lẽ Sa

Pa” theo hướng tích hợp liên môn cho học sinh lớp 9, trường THCS Thị Trấn
Thường Xuân.
2. Mục đích nghiên cứu:
Qua việc nghiên cứu này hi vọng giúp được bản thân và cho các em học sinh,
đặc biệt là học sinh lớp 9 hiểu rõ được mối liên hệ giữa các môn học với bộ môn
Ngữ văn, nhằm khắc sâu hơn nội dung bài học.
3. Đối tượng nghiên cứu:

- Văn bản” Lặng lẽ Sa Pa”, áp dung dạy cho học sinh lớp 9-Trường THCS
Thị trấn Thường Xuân – Thanh Hóa.
4. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết.
- Phương pháp điều tra thực tế.
- Phương pháp thu thập thông tin.
- Phương pháp thống kê.

3


II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lý luận của SKKN:
Tích hợp là hợp lại để thống nhất các mặt riêng lẻ thành một tổng thể, phối
hợp tối ưu các hoạt động dạy học khác nhau, các kỹ năng, phương pháp của môn
học khác nhau, nhằm đáp ứng mục tiêu, mục đích cụ thể, hướng đến một nội dung
bao hàm cao hơn, sâu hơn.
Môn Ngữ văn là môn học rất quan trọng trong trường phổ thông, có ý nghĩa
trong việc hình thành, phát triển, định hướng nhân cách cho học sinh. Học văn là
học làm người, học các phép tắc ứng xử trong cuộc sống. Mặt khác, đây là môn
học nghệ thuật, kích thích trí tưởng tượng bay bổng, sức sáng tạo của người học.

Để dạy và học tốt môn Ngữ văn, người dạy và người học phải không ngừng trau
dồi kiến thức ngôn ngữ, từ vựng, các kiến thức liên quan về các hình thức nghệ
thuật, các nhà văn, nhà thơ, các câu cadao tục ngữ, lấy vốn đó làm vốn sống, kinh
nghiệm cho bản thân.
Việc vận dụng kiến thức liên môn với Lịch sử, Địa lí, GDCD, Âm nhạc, Mĩ
thuật… và ứng dụng công nghệ thông tin làm cho hiệu quả của bài Ngữ văn được
nâng cao, giúp cho học sinh học bài với niềm say mê, hứng thú. Đồng thời làm cho
các em hình dung được một cách chân thực, sinh động cuộc sống xung quanh mình
qua các môn học khác.
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN:
2.1. Thuận lợi:
- Các em học sinh lớp 9 nên đã tiếp cận 4 năm học với kiến thức chương
trình bậc THCS, không còn bỡ ngỡ, lạ lẫm với những hình thức kiểm tra đánh giá
khi giáo viên đề ra.
- Đối với học sinh lớp 9 các em đã được học rất nhiều bài từ lớp 6 có liên
quan đến vấn đề Lịch sử, Địa lí, GDCD, các tình huống liên quan thực tế mang
tính giáo dục kĩ năng sống.
- Đối với các môn học khác cũng vậy như môn Lịch sử, Địa lí, GDCD...các
em đã được tìm hiểu về kiến thức liên quan đến kĩ năng sống, những phẩm chất tốt
đẹp, những địa danh, những thời điểm lịch sử có liên qua đến tác phẩm văn học
được tích hợp trong các bài học. Vì vậy, nên khi cần thiết kết hợp các kiến thức của
một môn học nào đó vào bộ môn Ngữ văn để giải quyết một vấn đề trong bài học
các em sẽ cảm thấy không bỡ ngỡ.
- Các em đều có SGK, nhiều em có tài liệu tham khảo, có điều kiện tra cứu
thông tin trên mạng Internet qua máy tính nên việc học cũng rất thuận lợi.
2.2. Khó khăn:
2.2.1. Về phía học sinh:
- Đa số học sinh còn hạn chế trong việc tiếp thu và cảm thụ văn bản văn học.
- Học sinh hạn chế việc nắm bắt các mối liên hệ giữa thời đại thông qua bộ
môn Lịch sử với giá trị phản ánh của tác phẩm.

- Một số ít học sinh không có nhiều tài liệu để tham khảo và cũng chưa có
thói quen đọc sách tham khảo để bổ sung kiến thức môn học.
4


- Một số văn bản dung lượng kiến thức dài so với thời lượng 45->90 phút
nghiên cứu trên lớp, học sinh khó nắm bắt hết được toàn bộ các giá trị của văn bản
văn học.
- Kiến thức xã hội của học sinh còn hạn chế đặc biệt các các em chưa nắm
vững tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc cũng như lịch sử phát triển văn học;
hạn chế về tư duy địa lí....
- Học sinh ít và không có sự phối hợp với phụ huynh trình quá trình học,
chuẩn bị bài ở nhà. Do vậy, không có sự hỗ trợ về kiến thức trong quá trình tiếp
cận văn bản.
* Kết quả khảo sát học sinh trước khi dạy học văn bản “ Lặng lẽ Sa Pa”
theo hướng tích hợp các môn học: ( Năm học 2014-2015)

TT

Lớp

Sĩ số

1
2

9A
9B

33

30

HS biết vận dụng kiến thức
liên môn trong tiếp cận văn
bản
Sl
Tỉ lệ
20
60%
13
43%

HS chưa biêt vận dụng kiến
thức liên môn trong việc tiếp
cận văn bản
Sl
Tỉ lệ
13
40%
17
57%

2.2.2. Về phía giáo viên:
- Có giáo viên chỉ tập trung chuyển tải một cách rập khuôn những thông tin
có trong bài học mà chưa chú trọng khai thác những vấn đề liên quan.
- Giáo viên còn lúng túng khi đưa ra hệ thống câu hỏi khai thác cũng như
phương pháp triển khai những văn bản văn học.
- Vẫn còn hiện tượng giáo viên thiếu nhiệt tình trong quá trình giảng dạy,
quá trình tìm tòi, sưu tầm những kiến thức có liên quan bổ sung cho nội dung bài
dạy dẫn đến khả năng tích hợp kiến thức còn hạn chế.

Với những hạn chế, khó khăn trên, tôi đã chọn dạy một văn bản có sự tích
hợp kiến thức một số môn học, hy vọng sẽ góp phần tạo hứng thú học tập cho học
sinh và góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của giờ dạy Ngữ văn.
2.3. Các biện pháp đã thực hiện:
2.3.1. Các môn học được tích hợp:
Khi dạy bài: “ Lặng lẽ Sa Pa” Tôi đã tích hợp với các môn học sau:
* Tích hợp Văn – Địa lý: Giúp các em hiểu được vị trí địa lí và điều kiện tự
nhiên của Sa Pa.
* Tích hợp Văn – Lịch sử: Giúp các em hiểu thêm về bối cảnh lịch sử đất
nước ta những năm 70 của thế kỉ XX và phong trào Ba sẵn sàng của thanh niên.
* Tích hợp Văn – GDCD: Giúp học sinh:
- Hiểu khái niệm lí tưởng sống và những biểu hiện của con người sống có lí
tưởng.
- Hiểu cách phấn đấu, rèn luyện lí tưởng sống của thanh niên trong thời đại
ngày nay.
- Vai trò, trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp dựng xây đất nước.
* Tích hợp Văn – Mĩ thuật:
5


- Nắm bắt được đặc điểm của tranh chân dung và phương pháp vẽ tranh
chân dung.
- Hiểu được tranh phong cảnh là tranh diễn tả cảnh đẹp thiên nhiên thông
qua cảm thụ và sáng tạo của người vẽ.
* Tích hợp Văn – Âm nhạc: Ví dụ khi thuyết minh về Sa pa có thể cho các
em hát, hoặc nghe vài đoạn nhạc, làm như vậy các em sẽ hứng thú học hơn và kiến
thức sẽ được khắc sâu hơn.
2.3.2. Định hướng tích hợp:
Để bài học sinh động, học sinh có thể nắm bài tốt hơn, chúng ta có thể thực
hiện tích hợp theo những cách thức sau:

- Tích hợp thông qua việc kiểm tra bài cũ
- Tích hợp thông qua việc giới thiệu bài mới
- Tích hợp thông qua câu hỏi tìm hiểu bài
- Tích hợp thông qua phương tiện dạy học như bảng phụ tranh ảnh . . .
- Tích hợp thông qua hệ thống bài tập ( ở lớp cũng như ở nhà )
- Tích hợp thông qua hình thức kiểm tra đánh giá
- Tích hợp gắn với đời sống xã hội
2.3.3. Soạn giáo án cụ thể theo hướng tích hợp:
Tiết 66,67:

LẶNG LẼ SA PA
(Nguyễn Thành Long)
A. MỤC TIÊU:

Giúp HS:
1. Kiến thức:
- Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng người con thầm lặng cống hiến
quên mình vì Tổ quốc trong tác phẩm.
- Nghệ thuật kể chuyện, miêu tả sinh động, hấp dẫn trong truyện.
2. Kĩ năng:
- Nắm bắt diễn biến truyện và tóm tắt được truyện.
- Phân tích được nhân vật trong tác phẩm tự sự.
- Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm.
B. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:

1. Giáo viên:
- SGK, máy chiếu, các tài liệu khác.
2. Học sinh:
- Soạn bài theo câu hỏi SGK.
C. CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP:

1. Kiểm tra bài cũ.
Hỏi: Nêu diễn biến tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc?
2. Giáo viên giới thiệu bài
Thế nào là hạnh phúc? Làm thế nào để diễn tả một cách chân thực và giản
dị cảm nhận về hạnh phúc? Muốn thể hiện được điều này, tác phẩm nghệ thuật
phải gieo vào lòng người đọc ấn tượng đẹp đẽ, niềm vui ấm áp và tin yêu vào cuộc
6


sống xuất phát từ cội nguồn cảm xúc và lý tưởng sống của chính nhân vật. Có một
tác phẩm làm được trọn vẹn điều này. Bởi trong tác phẩm, không chỉ có một hoặc
hai nhân vật chính có niềm yêu sống mà tất cả mọi người đều là những người yêu
sống. Bởi không chỉ niềm yêu sống ấy vút lên trong những khát vọng cao vợi mà
nó lan tỏa khắp nơi trong cuộc sống bình dị hàng ngày, đó chính là Lặng lẽ Sa
Pa.
Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

Hs đọc chú thích*(SGK)
Hỏi: Hãy nêu vài nét chính về tác giả Nguyễn
Thành Long?
Gv chiếu một số hình ảnh về tác giả (tích hợp
CNTT)

I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Nguyễn Thành Long (19251991). Quê huyện Duy Xuyên,
tỉnh Quảng Nam, viết văn từ cuộc

Kháng chiến chống pháp .
- Cây bút chuyên về chuyện ngắn
và kí.

Hỏi: Văn bản Lặng lẽ Sa Pa ra đời trong 2. Tác phẩm
hoàn cảnh nào? Nêu xuất xứ của truyện?
a. Hoàn cảnh sáng tác và xuất
xứ:
- Sáng tác 1970, là kết quả của
chuyến đi lên Lào Cai.
Tích hợp với môn Lịch sử.
- Rút từ tập Giữa trong xanh, in
Hỏi: Qua kiến thức về môn Lịch sử em biết gì 1972.
về hoàn cảnh lịch sử đất nước ta những năm
70 ?
HS phát biểu
GV chốt: Những năm 70 của Thế kỷ XX là
thời điểm vô cùng gian khổ nhưng cũng thật
hào hùng của dân tộc. Đế quốc Mỹ mở công
cuộc chiến tranh xâm lược ở cả 2 miền Nam –
Bắc. Miền Bắc lúc này cùng lúc phải gánh vác
2 nhiệm vụ nặng nề: vừa đấu tranh chống
chiến tranh phá hoại vừa phải làm nhiệm vụ là
hậu phương lớn cho tiền tuyến Miền Nam.
Gv cho HS đọc văn bản
1. Từ đầu... kìa, anh ta kia
b. Đọc, tóm tắt
2. Bác lái xe dắt anh ta ... bốn năm nay
* Đọc
7

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

Người con trai nói to...ngủ lại được
* Tóm tắt
(Gv tóm lược)
3. “Trời ơi ... vẫn im lặng’’
Học sinh tóm tắt
Hỏi: Văn bản thuộc thể loại nào? Nêu phương c. Thể loại và phương thức biểu
thức biểu đạt?
đạt.
- Thể loại truyện ngắn.
- Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu
Hỏi: Chuyện được kể theo ngôi thứ mấy?
cảm và nghị luận.
d. Nhận xét ngôi kể, cốt truyện và
Hỏi: Em có nhận xét gì về cốt truyện và tình tình huống truyện.
huống cơ bản của truyện?
- Ngôi kể: ngôi thứ ba.
- Cốt truyện đơn giản.
Vậy “Lặng lẽ Sa Pa” ta thấy Nguyễn Thành - Tình huống: Cuộc gặp gỡ tình
Long đã hướng người đọc đến những đề tài cờ giữa ông họa sĩ già, cô kĩ sư và
nào?
anh thanh niên.
(Vẻ đẹp thiên nhiên và con người)
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Thiên nhiên Sa Pa

Tích hợp với môn Địa lí
- Gv treo lược đồ vùng Trung Du Miền Núi
phía Bắc và yêu cầu học sinh tìm vị trí của
Sa Pa trên lược đồ.

Bằng kiến thức thực tế, em hãy trình bày
những hiểu biết của mình về địa danh Sa
Pa?
Nằm ở phíaTây Bắc của Tổ quốc, Sa Pa là một
huyện vùng cao của tỉnh Lào Cai, một vùng
đất khiêm nhường, lặng lẽ nhưng ẩn chứa bao
điều kỳ diệu của cảnh sắc thiên nhiên. Phong
cảnh thiên nhiên của Sa Pa được kết hợp với
sức sáng tạo của con người cùng với địa hình
của núi đồi, màu xanh của rừng, như bức tranh
8


Hoạt động của giáo viên và học sinh
có sự sắp xếp theo một bố cục hài hoà tạo nên
một vùng có nhiều cảnh sắc thơ mộng hấp dẫn.
Chìm trong làn mây bồng bềnh thị trấn Sa Pa
như một thành phố trong sương huyền ảo, vẽ
lên một bức tranh sơn thủy hữu tình. Nơi đây,
có thứ tài nguyên vô giá đó là khí hậu trong
lành mát mẻ, mang nhiều sắc thái đa dạng.
Nằm ở độ cao trung bình 1500m – 1800m, nên
khí hậu Sa Pa ít nhiều lại mang sắc thái của xứ
ôn đới, với nhiệt độ trung bình 15-18°C.
Gv Chốt kiến thức:

Hỏi: Vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa được gợi
tả qua những hình ảnh nào trong tác phẩm?
Học sinh thống kê các hình ảnh miêu tả về
thiên Sa Pa
GV chiếu clip giới thiệu về Thiên nhiên Sa
Pa.

Hỏi: Qua những hình ảnh này, em cảm nhận
được gì về thiên nhiên Sa Pa?
Gv bình sau đó chốt ý:
Tích hợp với GDCD
Nếu được đến Sa Pa, hay là một người con của
Sa Pa thì em sẽ làm gì để giữ mãi vẻ đẹp của
Sa Pa ?
- Giữ gìn, bảo vệ cảnh quan môi trường nơi
đây
- Giới thiệu tới mọi người về cảnh quan Sa Pa.
- Tuyên truyền tới mọi người việc bảo vệ môi
trường và cảnh quan Sa Pa
Chuyển ý:
Bên cạnh vẻ đẹp thơ mộng, nên thơ của Sa Pa

Kiến thức cần đạt

- Những rặng đào.
- Đàn bò lang cổ đeo chuông.
- Nắng len tới đốt cháy rừng cây.
- Những cây thông rung tít trong
nắng.
- Những cây tử kinh nhô cái đầu

màu hoa cà lên trên màu xanh của
rừng.
- Mây cuộn tròn, lăn trên các vòm
lá…

-> Bức tranh thiên nhiên đẹp, thơ
mộng được tái hiện bằng ngôn
ngữ nghệ thuật tạo hình, giàu chất
thơ và qua sự rung cảm của một
tâm hồn tinh tế. Sa Pa có phong
cảnh thơ mộng, tuyệt đẹp, thiên
nhiên đa dạng phong phú nhưng
có phần khắc nghiệt.

9


Hoạt động của giáo viên và học sinh
thì thiên nhiên nơi đây còn muốn thử thách ý
chí và nghị lực của con người ở đây bởi chính
sự khắc nghiệt của thời tiết nơi vùng núi cao
vào mùa đông lạnh giá và tuyết rơi.Vậy con
người nơi đây đã khắc phục và vượt lên thử
thách đó như thế nào chúng ta tìm hiểu sang
phần 2
Hỏi: Vẻ đẹp của người lao động được tác giả
khắc họa qua những nhân vật nào?
Học sinh kể tên các nhân vật.
Hỏi: Tác giả giới thiệu chung về nhân vật anh
thanh niên như thế nào?

" Hai mươi bảy tuổi; một trong những người
cô độc nhất thế gian, rất "thèm người".
(Không xuất hiện từ đầu mà hiện ra trong
cuộc gặp gỡ tình cờ trong chốc lát với các
nhân vật khác)
Hỏi: Hoàn cảnh sống và làm việc của anh
thanh niên có gì đặc biệt? Tìm những những
chi tiết nói về công việc của anh? Công việc
đó như thế nào? (đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác,
có tinh thần trách nhiệm cao)
GV: Chiếu hình ảnh trạm khí tượng Sa Pa
Tích hợp với môn địa lí.
Hỏi: Em cảm nhận như thế nào về công việc
mà anh thanh niên đã làm?
GV bình: Hoàn cảnh sống và làm việc của
anh thanh niên rất đặc biệt, quanh năm suốt
tháng chỉ có một mình nơi trạm khí tượng trên
đỉnh Yên Sơn giữa mây mù và cái im lặng hãi
hùng trên núi cao. Sự khó khăn thách thức lớn
nhất với anh chính là sự cô đơn khiến anh
thèm được gặp người thế nhưng anh thanh
niên đã có thái độ và ý thức làm việc như thế
nào?
Hỏi: Thái độ và ý thức làm việc của anh ra
sao?
-> Có sự thay đổi theo thời gian; ban đầu
cũng không quen sự cô đơn trong công việc.
Hỏi: Tìm những chi tiết nói lên tâm sự, suy
nghĩ của anh thanh niên về công việc mà anh
làm?

GV bình: Có nghĩa là anh tìm thấy niềm vui

Kiến thức cần đạt

2. Con người Sa Pa.

a. Anh thanh niên

* Hoàn cảnh sống và làm việc
- Sống một mình ở độ cao 2.600
m, quanh năm bốn bề chỉ có cây
cỏ và mây mù lạnh lẽo.
- Công việc: đo gió, đo mưa, đo
nắng, tính mây, đo chấn động mặt
đất…
" Công việc có vẻ đơn điệu
nhưng vất vả và cực kì quan trọng
(phục vụ sản xuất, phục vụ chiến
đấu)

* Ý thức, thái độ làm việc
- Anh suy nghĩ: ta với công việc
là đôi, sao gọi là một mình được.
- Công việc… gian khổ nhưng
nếu cất nó đi… buồn chết
- Góp phần phát hiện một đám
10


Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

trong công việc để quên đi nỗi buồn.Với anh mây khô… từ ấy sống thật hạnh
được làm việc là niềm vui sướng, hạnh phúc.
phúc
Hỏi: Em cảm nhận được phẩm chất gì đáng
quý của người thanh niên?
->Anh là người say mê công việc,
Hỏi: Điều gì đã giúp anh thanh niên vượt qua có tinh thần trách nhiệm cao
hoàn cảnh sống khắc nghiệt và sự cô đơn nơi * Tổ chức cuộc sống:
núi cao vòi vọi?
- Trồng hoa
-> Với anh, cuộc sống không hề cô đơn, - Đọc sách
buồn tẻ. Anh tìm nguồn vui trong công việc, từ - Nuôi gà
những cuốn sách. Sách là người bạn để anh - Sắp xếp nhà cửa ngăn nắp, sạch
cùng trò chuyện.
sẽ
Hỏi: Em có nhận xét như thế nào về cuộc sống
của anh thanh niên?
-> Cuộc sống vừa khoa học vừa
lãng mạn giúp anh vượt qua sự cô
đơn, buồn tẻ, tìm thấy niềm vui
Hỏi: Qua cuộc gặp gỡ với các nhân vật khác, trong cuộc sống
anh thanh niên đã bộc lộ nét tính cách nào * Tính cách
đáng quý?
- Cởi mở, chân thành
- Quý trọng tình cảm
- Ân cần, chu đáo
- Khiêm tốn, không nhận thành

Hỏi: Em có cảm xúc và suy nghĩ gì về nhân tích về mình.
vật anh thanh niên?
=> Anh thanh niên là con người
Tích hợp với môn giáo dục công dân.
sống có lí tưởng, có nếp sống
->Vậy em hiểu lí tưởng sống là gì?
đẹp, suy nghĩ và hành động đẹp,
Lý tưởng sống (lẽ sống) là cái đích của cuộc có khát vọng cao quý, luôn lo cho
sống mà mỗi người khát khao muốn đạt được. hạnh phúc của mọi người, có tinh
-> Hãy nêu những biểu hiện của lí tưởng thần trách nhiệm cao.
sống ở nhân vật thanh niên?
Anh thanh niên là người sống có lí tưởng
cao đẹp. Dù phải sống và làm việc một mình
nhưng anh luôn suy nghĩ nghiêm túc, có tinh
thần trách nhiệm cao trong công việc. Anh
luôn cố gắng hết mình vượt qua mọi khó khăn,
gian khổ để thực hiện lí tưởng sống của mình:
được làm việc, được cống hiến sức mình cho
đất nước.
Hỏi: Hãy nêu vai trò, vị trí và trách nhiệm của
thanh niên trong sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước?
Hỏi: Trong văn bản có một người lặng lẽ quan
sát, xúc cảm và suy nghĩ, đó là nhân vật nào?
11


Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

-> Những xúc cảm của người họa sĩ được b. Các nhân vật khác
gợi lên mãnh liệt hơn từ chính những con * Ông họa sĩ:
người đang âm thầm làm việc trên đỉnh Sa Pa. - Yêu nghề, từng trải, nhân hậu
- Ghi lại hình ảnh anh thanh
niên ... nhọc quá " say mê sáng
tạo, trăn trở về nghệ thuật làm thế
nào để đặt được tấm lòng của
Hỏi: Vì sao người hoạ sĩ xúc động mạnh khi người hoạ sĩ vào trong sáng tác.
nghe bác lái xe kể anh thanh niên thèm người - Xúc động và bối rối khi nghe
như thế nào?
bác tài, rồi chính anh thanh niên
Hỏi: Khi chứng kiến anh thanh niên hái hoa kể chuyện. " trái tim nhạy cảm,
tặng cô kĩ sư, nghe anh kể về công việc gian luôn trân trọng cái đẹp.
khó, hoạ sĩ thấy bối rối, vì sao?
" Cái bối rối của người đi tìm kiếm cái đẹp,
bỗng phát hiện cái đẹp hiển hiện trước mắt
mình
Hỏi: Nhân vật này đã bộc lộ quan điểm về con
người và nghệ thuật ở chi tiết nào? Chủ đề của " Những xúc cảm và suy tư của
truyện bộc lộ qua cái nhìn của nhân vật này ra nhân vật họa sĩ về anh thanh niên
sao?
và những điều khác nữa làm cho
chân dung nhân vật chính sáng
đẹp và chứa đựng chiều sâu tư
Hỏi: Nhân vật cô gái có vai trò như thế nào tưởng.
trong câu chuyện?
* Cô kĩ sư
Hỏi: Cuộc gặp gỡ khiến cô bàng hoàng, vì - Gặp anh thanh niên " bàng
sao?

hoàng, hiểu thêm về cuộc sống
một mình dũng cảm tuyệt đẹp của
anh, của những con người như
anh.
Hỏi: Từ anh thanh niên, cô hiểu ra điều gì?
- Yên tâm hơn với quyết định của
" Ở cô bừng dậy những tình cảm lớn lao cao mình.
đẹp khi gặp ánh sáng đẹp đẽ tỏa ra từ cuộc
sống và tâm hồn anh thanh niên.
Hỏi: Bác lái xe có vai trò gì trong truyện?
* Bác lái xe:
- Là người tạo ra cuộc gặp gỡ bất
Hỏi: Tình cảm của bác với anh thanh niên?
ngờ giữa 3 nhân vật.
- Hiểu, thương, quý mến anh
Hỏi: Qua lời giới thiệu của anh thanh niên, em thanh niên.
biết được những ai trong "thế giới những con * Những nhân vật khác:
người như anh"?
- Anh bạn một mình trên trạm
Phan-xi-păng cao 3.142m.
- Ông kĩ sư ở vườn rau Sa Pa.
12


Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

Hỏi: Sau khi tìm hiểu về các nhân vật. Em có
nhận xét gì về họ?

Hỏi: Theo em, vì sao tác giả không đặt tên
riêng cho các nhân vật của mình mà chỉ gọi họ
theo giới tính, tuổi tác hoặc nghề nghiệp?
GV bình: Các nhân vật không có tên riêng, họ
chỉ là: bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư, anh
thanh niên. Đây là dụng ý của tác giả muốn
nói về những con người vô danh đang ngày
đêm lặng lẽ, say mê cống hiến cho đất nước.
Họ ở mọi lứa tuổi, mọi nghề nghiệp, ở nhiều
nơi trên đất nước, ở cả những miền xa xôi hẻo
lánh. Họ đã lặng lẽ dâng cho đời tình yêu và
phần công sức nhỏ bé của mình. Họ có cuộc
sống âm thầm mà cao đẹp.
Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết.
Hỏi: Qua văn bản tác giả muốn nói với người
đọc điều gì?

- Đồng chí nghiên cứu khoa học
về sét….
-> Là những tấm gương miệt mài,
lao động quên mình vì đất nước.

III. Tổng kết
1. Nội dung:
- Sa Pa không hề lặng lẽ, có
Hỏi: Em có nhận xét gì về cách kể truyện của chăng chỉ là cái vẻ bề ngòai, còn
tác giả?
thực chất bên trong là một cuộc
sống sôi động, tuôn trào.
- “ Trong cái lặng im của Sa Pa

… có những con người làm việc
và lo nghĩ cho đất nước”.
2. Nghệ thuật.
- Truyện ngắn đầy chất thơ trữ
tình
- Xây dựng tình huống hợp lý .
- Kể kết hợp với trữ tình, bình
luận
Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập.
- Gv cho hs làm bài tập nhanh bằng câu hỏi.
IV. Luyện tập
( Học sinh làm vào phiếu học tập)
Hỏi: Em hiểu gì về nhan đề “Lặng lẽ Sa Pa”.
D. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ

- Viết một đoạn văn ghi lại cảm nhận về một vài chi tiết nghệ thuật mà em
thích nhất.
- Thi vẽ tranh về thiên nhiên và con người Sa Pa thông qua văn bản “ Lặng
lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.
E. ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH DẠY HỌC
13


2.4. Hiệu quả khi áp dụng đề tài
Áp dụng SKKN và qua thực tế giảng dạy tôi thấy rằng:
1. Về phía học sinh: Các em sẽ dành thời gian học tập nhiều hơn. Buộc các
em phải tìm tòi, suy nghĩ để chuẩn bị bài có hiệu quả. Tạo cho học sinh tính nhạy
bén, năng động, sáng tạo và hứng thú với giờ học văn. Học sinh vừa nắm được bài
học đồng thời có điều kiện ôn lại kiến thức Lịch sử, Địa lí,về những kiến thức xã
hội…Qua tiết học, học sinh nắm bắt được những kiến thức cơ bản về nội dung và ý

nghĩa của tác phẩm, biết trân trọng cái đẹp, sự cảm phục vẻ đẹp tâm hồn của những
người lao động bình thường. Học sinh như được nhen lên ngọn lửa của khát vọng
sống có lý tưởng, mong muốn được cống hiến, đóng góp một phần dù là nhỏ bé
của mình vào cuộc đời chung.
* Kết quả khảo sát học sinh sau khi dạy học văn bản “ Lặng lẽ Sa Pa” theo
hướng tích hợp các môn học: ( Năm học 2015-2016)
TT

Lớp

Sĩ số

1
2

9A
9B

32
25

HS biết vận dụng kiến thức
liên môn trong tiếp cận văn
bản
Sl
Tỉ lệ
32
100%
22
88%

HS chưa biêt vận dụng kiến
thức liên môn trong việc tiếp
cận văn bản
Sl
Tỉ lệ
0
0
3
12%

2. Về phía giáo viên: Thúc đẩy giáo viên đầu tư nhiều hơn trong chuẩn bị,
thiết kế giáo án cho phù hợp với tinh thần đổi mới. Đầu tư nghiên cứu kiến thức
liên môn có liên quan để cùng hợp tác với học sinh giúp các em chiếm lĩnh nội
dung bài học sâu sắc, sinh động hơn. Làm tốt công tác đầu tư cho tiết học sẽ giup
giáo viên chủ động, linh hoạt trong khâu tổ chức, hướng dẫn học sinh khai thếm
lĩnh kiến thức; mặt khác sẽ tránh được sự lúng túng, bị động khi học sinh chất vấn
những vấn đề liên quan.

14


III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Dạy học theo hướng tích hợp vẫn đuổi theo qua điểm: “lấy học sinh làm
trung tâm”, tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh trong mọi mặt. Qua tiết
học, học sinh đã bắt đầu biết tích hợp các kiến thức và lĩnh hội, xác lập mối liên hệ
giữa các tri thức và kĩ năng đã lĩnh hội, xác lập mối liên hệ giữa các tri thức và kĩ
năng thuộc môn Ngữ văn với các môn khác bằng cách tổ chức, thiết kế các nội
dung, tình huống tích hợp để học sinh vận dụng, phối hợp các tri thức và kĩ năng

riêng rẽ của các môn vào giải quyết vấn đề đặt ra, qua đó lĩnh hội các kiến thức và
phát triển năng lực, kĩ năng tích hợp.
2. Kiến nghị:
Dạy học tích hợp là phương pháp đồng thời là nguyên tắc của bộ môn Ngữ
văn ở chương trình THCS. Là một giáo viên giảng dạy môn Ngữ văn, tôi thấy tính
ưu việt của phương pháp này hơn hẳn những phương pháp giảng dạy trước đây
được vận dụng; thể hiện rõ qua thái độ, niềm say mê, kết quả tiếp nhận của học
sinh trong từng bài học. Người học không chỉ được chiếm lĩnh kiến thức, có kĩ
năng đọc-hiểu văn bản thuộc các thể loại văn học mà còn có khả năng hiểu thêm
kiến thức về cuộc sống.
Để phát huy được cách tổ chức dạy học tích hợp liên môn đối với các môn
học nối chung và bộ môn Ngữ văn ở trường THCS nói riêng, tôi đề nghị:
- Ngành giáo dục cần đẩy mạnh việc học tập bồi dưỡng thường xuyên đặc
biệt là về phương pháp dạy học tích hợp liên môn cho các giáo viên dạy Văn.
- Bộ GD và ĐT cần tạo và cung cấp băng đĩa những giờ dạy mẫu về vận
dụng kiến thức liên môn trong dạy học Ngữ văn cho Giáo viên và học sinh tham
khảo, học tập.
- Các nhà trường cần tăng cường sinh hoạt chuyên môn theo cụm, tổ nhóm
để trao đổi, rút kinh nghiệm trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học.
- Nhà trường cần đầu tư mua sắm thêm trang thiết bị, tài liệu tham khảo phục
vụ cho công tác dạy và học.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thường Xuân, ngày 10 tháng 3 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người
khác.

Hoàng Thị Thanh Phương

15


TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Phương pháp dạy học Văn-NXB Đại học Sư phạm - Phan Trọng Luận chủ
biên.
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham khảo: Ngữ văn 9 - NXBGD
- Sách giáo khoa: Lịch sử 9, Địa lý 6, 9; GDCD 9; Mĩ thuật 7, 8 - NXBGD
- Lược đồ tự nhiên vùng Trung du và Miền núi Bắc Bộ, audio “Sa Pa thành
phố trong sương” (sáng tác: Vĩnh Cát), tranh ảnh minh họa.

16