Một số kinh nghiệm dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn tại trường THPT tĩnh gia 2

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
Trong công cuộc đổi mới và hội nhập của đất nước hiện nay nhiệm vụ cơ
bản của giáo dục phổ thông là đào tạo những con người mới, những người lao
động có tri thức, có năng lực thực hành, tự chủ, năng động, sáng tạo sẵn sàng
tham gia vào lao động sản xuất. Để thực hiện nhiệm vụ đó Bộ GD&ĐT đã xây
dựng chương trình phổ thông với hệ thống các môn học phù hợp với yêu cầu của
sự phát triển. Trong đó bộ môn Hóa học đóng vai trò không nhỏ đảm bảo hoàn
thành mục tiêu giáo dục. Đây là một môn học cung cấp kiến thức khoa học là cơ
sở của nhiều ngành kỹ thuật góp phần giáo duc kỹ thuật nông nghiệp và tổng hợp.
Việc nâng cao chất lượng giáo dục phải được thực hiện gắn liền với việc
đổi mới mục tiêu, nội dung chương trình, đổi mới về phương pháp phương tiện và
hình thức tổ chức dạy học.
Trong những năm gần đây vấn đề dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn đã
và đang được áp dụng ở tất cả các cấp học phổ thông. Là một giáo viên dạy Hóa
học ở trường THPT, hưởng ứng phong trào đổi mới giáo dục tôi đã áp dụng vào
thực tế giảng dạy bộ môn của mình. Hơn nữa còn tham gia và đã đạt những thành
tích đáng kể trong cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên
trung học” do Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT Thanh Hóa tổ chức. ( Năm học 20142015 đạt giải nhì cấp Tỉnh)
Với những lý do nêu trên tôi xin mạnh dạn đưa ra “Một số kinh nghiệm
dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn ở trường THPT Tĩnh Gia 2 ”
2. Mục tiêu nghiên cứu:
Bằng phương pháp lồng ghép, tích hợp các môn học có liên quan gây hứng
thú học tập cho học sinh .
3. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh THPT.
4. Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 11 Trường THPT Tĩnh Gia 2
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận của vấn đề
Dạy học tích hợp liên môn là dạy học cho học sinh biết tổng hợp kiến thức
kỹ năng ở nhiều môn học để giải quyết các nhiệm vụ học tập và hình thành năng
lực giải quyết các tình huống thực tiễn. Dạy học theo chủ đề tích hợp khuyến

khích nhiều giáo viên tham gia đổi mới phương pháp giảng dạy. Đặc biệt là giáo
viên các bộ môn: Lịch sử, Địa lý, Sinh học, Vật lý...đã chủ động nghiên cứu phối
hợp với đồng nghiệp để tích hợp kiến thức liên môn và giải quyết một vấn đề.
Thực tế việc dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn đã thực sự tạo hứng thú cho
học sinh đồng thời khích lệ động viên đội ngũ giáo viên tiếp tục nghiên cứu áp
dụng cho các môn học nhất là các môn có sự hỗ trợ cho nhau. Nội dung của môn
học này cũng có trong môn học khác và là cơ sở để học sinh học môn học khác
tốt hơn, sâu sắc hơn.
Vì các chủ đề tích hợp liên môn có tính thực tiễn nên sinh động hấp dẫn đối
với học sinh có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh.
Học các chủ đề tích hợp liên môn học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức
tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn ít phải ghi nhớ kiến thức một
cách máy móc. Điều quan trọng hơn là các chủ đề tích hợp liên môn giúp học
sinh không phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học
1


khác nhau vừa gây quá tải nhàm chán vừa không có được sự hiểu biết tổng quát
cũng như kỹ năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn.
2. Thực trạng của vấn đề
Một trong những hình thức dạy học nhằm đáp ứng mục tiêu đổi mới đó là
dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn. Để việc áp dụng hình thức dạy học này đi
vào thực tiễn Bộ GD&ĐT đã tổ chức cuộc thi “ Dạy học theo chủ đề tích hợp” ở
tất cả các cấp học phổ thông và mở các lớp tập huấn cho cán bộ cốt cán. Tuy
nhiên hình thức dạy học này không được trải nghiệm trong trương trình đào tạo
giáo viên do đó việc áp dụng hình thức dạy học này đối với mỗi giáo viên không
phải là điều dễ dàng mà thực tế là gặp rất nhiều khó khăn.
Theo kết quả điều tra của Tiến sĩ Trương Thị Thanh Mai ở trường ĐH Đà
Nẵng đối với 250 giáo viên trên địa bàn tỉnh Đà Nẵng cho kết quả như sau: 9%
GV cho rằng bản thân chưa hiểu về dạy học tích hơp, 40% nhầm lẫn giữa tích hợp

liên môn và đa môn, 12% cho biết chưa hề lồng ghép giáo dục các vấn đề ngoài
SGK. Ví dụ cụ thể: Với chủ đề : “ Ảnh hưởng của thuốc lá đối với sức khỏe con
người” có giáo viên đã tích hợp như sau: Môn Toán( tính toán số lượng),
Hóa( phân tích thành phần hóa học của cây thuôc lá), Sinh( ảnh hưởng của thuốc
lá đối với hệ hô hấp), Văn(học sinh viết báo cáo), GDCD(thay đổi nhận thức học
sinh),Tin( trình bày bằng trình c hiếu).
3. Giải pháp tổ chức
3.1. Thế nào là dạy học theo chủ đề tích hợp.
Dạy học tích hợp là hành động liên kết các đối tượng nghiên cứu giảng dạy,
học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một kế
hoạch (Theo từ điển giáo dục).
Tích hợp cũng có nhiều hình thức ví dụ như thông qua bài học của bộ môn
nào đó ta có thể lồng ghép giáo dục đạo đức, giáo dục bảo vệ môi trường, tiết
kiệm năng lượng, giáo dục tình yêu quê hương đất nước, bảo vệ chủ quyền biển
đảo...Trong đề tài này tôi đưa ra kinh nghiệm tích hợp liên môn tức là cách giải
quyết tình huống dựa vào kiến thức của nhiều môn học.
Các bước tiến hành một bài học có tình huống tích hợp liên môn:
- Mục tiêu dạy học.
- Đối tượng dạy học của bài học
- Ý nghĩa của bài học.
- Thiết bị dạy học, học liệu.
- Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
3.2. Mục tiêu của dạy học tích hợp liên môn
Hình thành và phát triển năng lực của học sinh nhất là năng lực giải quyết
các vấn đề thực tiễn.
Tạo mối quan hệ giữa các môn học với nhau và với kiến thức thực tiễn.
Tránh trùng lặp về nội dung thuộc các môn học khác nhau.
Phối hợp sự đóng góp để giải quyết một tình huống.
3.3. Tại sao phải dạy học tích hợp liên môn
Trước hết do mọi sự vật hiện tượng trong tự nhiên và xã hội đều ít nhiều có

mối liên hệ với nhau, nhiều sự vật hiện tượng có những điểm tương đồng và cùng
nguồn cội... Để nhận biết và giải quyết các sự vật, hiện tượng ấy cần huy động
2


tổng hợp các kiến thức kĩ năng từ nhiều lĩnh vực khác nhau, không phải ngẫu
nhiên mà hiện nay đang xuất hiện các môn khoa học “liên ngành”.
Thứ nữa trong quá trình phát triển của khoa học và giáo dục, nhiều kiến
thức kĩ năng chưa cần thiết trở thành một môn học trong nhà trường nhưng lại rất
cần chuẩn bị cho học sinh để họ có thể đối mặt với những thách thức trong cuộc
sống, do đó cần tích hợp các kiến thức kĩ năng đó qua các môn học.
Thứ ba, do tích hợp mà các kiến thức gần nhau, liên quan với nhau sẽ được
nhập vào cùng một môn học tránh được sự trùng lặp không cần thiết về nội dung
giữa các môn học.
3.4. Những khó khăn của giáo viên khi dạy học tích hợp liên môn.
Khó khăn của giáo viên khi dạy tích hợp liên môn không nằm nhiều ở vấn
đề nội dung mà vấn đề ở phương pháp dạy học. Dạy học theo chủ đề tích hợp liên
môn đòi hỏi giáo viên phải có năng lực trong tổ chức hoạt động học tích cực, tự
lực và sáng tạo cho học sinh mà các hoạt động ấy phải tổ chức ở trong lớp, ngoài
lớp, trong trường, ngoài trường, ở nhà và cộng đồng đặc biệt quan tâm đến hoạt
động thực hành và ứng dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề thực tiễn.
3.5. Một số ví dụ áp dụng kiến thức tích hợp liên môn để giải quyết một tình
huống mà bản thân đã sử dụng.
3.5.1. Tên hồ sơ dạy học.
Tích hợp kiến thức môn: Hóa học, Vật lý , Sinh học, Toán học, Công nghệ và Ngữ
văn để giảng dạy trong bài “Phân bón hóa học ” lớp 11 - nâng cao.
3.5.1.1. Mục tiêu dạy học
a) Về kiến thức
* Môn hóa học:
- Học sinh biết được tính chất, điều chế và ứng dụng của phân bón hóa học.

- Học sinh biết được các phản ứng hóa học xảy ra trong không khí khi có tia
lửa điện.
- Học sinh hiểu các quá trình hóa học xảy ra khi bón phân hóa học.
* Môn vật lý:
- Học sinh biết được quá trình hình thành và lợi ích của sấm, sét.
* Môn sinh học:
- Học sinh biết được tác dụng của các gốc: NO3- ; NH4+ ; được tạo ra với sự
phát triển của thực vật trên trái đất.
- Học sinh biết được tác dụng của nguyên tố nitơ có tác dụng kích thích
quá trình sinh trưởng của thực vật và tham gia vào quá trình tổng hợp các chất
chứa nitơ của cây trồng như axit amin để tạo protein cho thành phần của cây
trồng.
- HS biết các chu trình chuyển hóa nitơ trong tự nhiên
- Học sinh biết được các chất hữu cơ do động vật bài tiết ra ( phân, nước
tiểu, ...) cũng như xác động vật lại chuyển thành hợp chất hữu cơ chứa nitơ.
* Môn công nghệ:
- Học sinh biết được kỹ thuật sử dụng phân bón hóa học.
- Học sinh biết được cách cải tạo đất sau khi bón phân bón hóa học.
* Môn văn :
“Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên !”
3


Nét đẹp hai câu ca dao trên qua các môn học khác nhau !
b) Về kỹ năng
* Môn hóa học:
- Vận dụng được các phản ứng hóa học xảy ra trong không khí khi có tia
lửa điện trong sản xuất nông nghiệp.
- Quan sát mẫu vật, làm thí nghiệm nhận biết một số phân bón hóa học.

- Sử dụng an toàn, hiệu quả một số phân bón hoá học.
- Tính khối lượng phân bón cần thiết để cung cấp một lượng nguyên tố dinh
dưỡng nhất định.
- Phân biệt và sử dụng một số phân bón hoá học thông thường.
* Môn vật lý:
- Vận dụng kiến thức đã học để giải thích các hiện tượng phóng điện trong
không khí.
* Môn công nghệ:
- Có kỹ năng xác định thời điểm gieo cấy để tận dụng nguồn đạm trong bầu
khí quyển nhằm tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp.
* Môn toán:
- Tính toán được lượng đạm, lân và kali ở một số loại phân bón hóa học.
* Môn văn:
- Giúp hiểu biết sâu sắc về bản chất và nét đẹp ca dao, tục ngữ qua các môn
khoa học tự nhiên như Vật lý, Hóa học và Sinh học.
* Kĩ năng sống:
- Rèn luyện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc theo nhóm.
c) Về tư duy, thái độ
- Có tinh thần học tập tích cực, nghiêm túc.
- Yêu thích bộ môn, say mê trong nghiên cứu khoa học.
- Thường xuyên ứng dụng kiến thức vào thực tiễn đời sống nâng cao năng
suất lao động.
- Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và bảo vệ an toàn thực phẩm.
Thông qua dự án sẽ giúp cho học sinh biết vận dụng kiến thức liên môn:
Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học và Công nghệ vào để giải thích được một vài
hiện tượng trong thực tế liên quan đến sấm sét, tính toán được một vài thông số
liên quan để áp dụng vào trong thực tiễn đời sống và sản xuất.
3.5.1.2. Đối tượng dạy học của bài học.
- Số lượng : 46 -48 học sinh/lớp.
- Số lớp thực hiện: 02

- Khối lớp 11- nâng cao Trường THPT Tĩnh Gia 2
- Học sinh học đến tiết 24: Phân bón hóa học (chương trình nâng cao)
3.5.1.3. Ý nghĩa của bài học
Dự án góp phần giáo dục tính tổ chức, tinh thần làm chủ và hợp tác trên
những hoạt động thực tế.
Dự án làm cho quá trình dạy học bộ môn thêm phong phú, đa dạng làm cho
việc học của học sinh thêm hứng thú, sinh động tạo cho học sinh lòng hăng say,
yêu công việc đó là điều kiện để phát triển khả năng, năng lực sẵn có của học
sinh.
4


Dự án góp phần củng cố, bổ sung kiến thức cho học sinh. Thông qua đó
kiến thức học sinh thu nhận được sâu sắc hơn. Học sinh được mở rộng kiến thức
và được thu nhận kiến thức dưới nhiều hình thức và có liên hệ với thực tiễn.
Việc kết hợp các kiến thức liên môn như Toán học,Vật lý, Sinh học và
công nghệ vào môn Hóa học rất quan trọng, giúp cho kiến thức học sinh được bao
quát, đầy đủ ý hơn. Như vậy, kiến thức liên môn tạo điều kiện cho học sinh chủ
động, tích cực, sáng tạo; giáo dục thêm ý thức hơn việc học phải đi đôi với hành;
rèn luyện các kĩ năng giải quyết tình huống thực tiễn trong cuộc sống và ứng
dụng vào thực tế đời sống.
Qua thực tế quá trình dạy học, chúng tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức
liên môn học vào để giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là việc làm
hết sức cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên bộ môn không chỉ nắm chắc
môn mình dạy mà còn phải không ngừng trau dồi kiến thức các môn học khác để
tổ chức, hướng dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn
học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.
3.5.1.4. Thiết bị dạy học, học liệu
- Máy chiếu. Máy vi tính.
- Sách giáo khoa: Hóa học nâng cao 11, vật lí nâng cao 11, công nghệ

10,Sinh học 11,12
- Phiếu học tập
- Các nguồn thông tin, tài liệu về sét.
- Một số mẫu phân bón hoá học đang dùng hiện nay.
- Thí nghiệm : Thử tính tan của một số phân đạm và nhận biết các loại phân
đạm
+ Dụng cụ: cốc thuỷ tinh, đũa thuỷ tinh, ống nghiệm , đèn cồn, kẹp gỗ
+ Hóa chất: Các phân đạm: NH4Cl, NaNO3, (NH4)2SO4
dd NaOH, dd Ba(OH)2 , dd BaCl2 , quỳ tím, nước cất
3.5.1.5. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
a) Mục tiêu về kiến thức:
- Biết được khái niệm phân bón hóa học và phân loại.
- Biết được tính chất, ứng dụng, điều chế phân đạm, lân, kali, NPK và vi
lượng.
- Biết được những tác dụng của phân bón hóa học với cây trồng.
- Sự ảnh hưởng của việc sử dụng phân bón đến môi trường
b) Phương pháp: Đàm thoại nêu vấn đề, kết hợp thảo luận nhóm, trực quan.
c) Nội dung tích hợp liên môn:
GV Đưa ra một số câu hỏi tình huống để tích hợp kiến thức liên môn:
Câu hỏi 1: Khi ta bón phân đạm liên tục nhiều năm thì đất sẽ bị chua. Nêu cách
khắc phục ?
Đề trả lời câu hỏi 1 HS cần vận dụng kiến thức môn Công nghệ
Câu hỏi 2 : Giải thích câu ca dao:
“Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên”
Để trả lời câu hỏi này thì học sinh phải sử dụng kiến thức liên môn:
*Vận dụng kiến thức môn Vật lý: Giải thích sự hình thành sấm sét khi có mưa
giông ( vào mùa lúa chiêm).
5

Quá trình tạo ra Sấm sét có thể tóm gọn lại như sau:
- Khởi đầu bằng chu trình nước. Nước sẽ bốc hơi khi nhận được nhiệt từ ánh sáng
Mặt trời, bay lên cao, gặp lạnh, ngưng tụ lại thành hàng triệu giọt nước nhỏ, lúc
đó ta sẽ nhìn thấy mây trên bầy trời.
- Quá trình bay hơi và ngưng tụ xảy ra liên tục, hơi nước và những giọt nước nhỏ
ở các đám mây sẽ tương tác với nhau, cộng thêm hiện tượng đông lạnh, sẽ làm
hình thành sự chênh lệch điện tích: điện tích dương ở phần trên đám mây, còn
điện tích âm ở phần dưới.
- Sự hình thành hai khu vực điện tích trái dấu cũng đồng thời sinh ra điện trường.
Sự chênh lệch điện tích càng lớn, điện trường càng mạnh. Điện trường mạnh, đến
một mức nào đó, sẽ làm không khí xung quanh bị ion hoá, cho phép dòng điện có
thể truyền qua khu vực không khí bị ion hoá này tạo thành Sấm.
- Đồng thời trong lúc đó, bề mặt Trái đất sẽ chịu ảnh hưởng của điện trường âm
phía dưới các đám mây, và các vật thể trên Trái đất (bao gồm cả con người) sẽ
mất electron và tích điện dương mạnh. Không khí xung quanh tia sét sẽ bị đốt
nóng mạnh, giãn ra đột ngột và kéo theo đó là tiếng sét nổ ngay sau đó.
*Vận dụng kiến thức môn hóa học:
Lượng phân đạm được ra khi có hiện tượng sấm sét
Trong không khí, nitơ tồn tại dạng nito phân tử có liên kết 3 bền vững, nên
rễ cây không hấp thụ được. Tuy nhiên, nhờ vào sấm sét, một lượng N 2 trong
không khí chuyển hóa theo sơ đồ của phản ứng:
0

C
N 2 + O2 2000

→ 2 NO

2NO + O2 → 2NO2

4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3
HNO3  H+ + NO3Axit HNO3 rơi xuống đất sẽ tác dụng với các muối cacbonat có trong đất tạo
thành muối nitrat ( chứa ion NO-3)
*Tích hợp kiến thức môn Sinh học:
Rễ cây chỉ hấp thụ được nitơ dạng nitrat (NO3- ) và amôni (NH4+ ), chuyển hóa
thành protein thực vật, giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển.
Câu hỏi 3: Tại sao người ta hay sử dụng cây họ đậu để cải tạo đất?
Để trả lời câu hỏi 3 thì HS phải vận dụng kiến thức Sinh học:
Vi khuẩn Rhibozium cố định nitơ ( sống ở rễ cây họ đậu) tiết ra enzim
nitrogenaza xúc tác cho quá trình tổng hợp NH3 từ N2 và H2'. Từ NH3 cây chuyển
hóa thành hợp chất chứa nitơ tích lũy trong nốt sần ở rễ cây họ đậu do đó khi
trồng các loại cây họ đậu thì không cần phải bón nhiều đạm mà cây vẫn phát triển
và sinh trưởng tốt. Sau khi thu hoạch thì một phần rễ cây nằm lại trong đất nên
làm tăng độ dinh dưỡng của đất.
*Tích hợp kiến thức môn Toán:
Tính độ dinh dưỡng của đạm, của phân lân, của phân kali trong một số
phân đạm, phân lân và phân kali.
Theo các nhà khoa học, mỗi năm ở nước ta trung bình một ha đất nhận
được trên 50kg Nitrat và gần 20kg Amôniắc từ mưa dông – các chất đạm này
được hình thành từ Nitơ trong quá trình phóng điện.
Diện tích nông nghiệp nước ta lớn nên lượng Amôniắc nhận từ thiên nhiên
và số tiền tiết kiệm không phải mua phân bón là rất lớn.
6


* Tích hợp Lịch sử và Ngữ văn tìm hiểu về vụ lúa chiêm và chuyện “đất tổ”
của lúa chiêm
Vụ lúa chiêm thường được gieo cấy vào cuối năm âm lịch và thu hoạch vào
hè năm sau. Đầu vụ thường gặp rét, từ giữa vụ nóng dần lên và có mưa rào. Lúa
chiêm kỳ làm đòng rất cần các yếu tố dưỡng chất thiên nhiên, trong đó có chất

được tạo nên nhờ tác nhân sấm chớp cơn giông. Vì thế, dân gian có câu:
“Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên!”
Ngày xưa, Bắc bộ chỉ có giống lúa cần nhiều nước nên hàng năm gieo cấy
mỗi một vụ lúa vào mùa mưa nhiều (hè thu), gọi là vụ mùa. Vụ chiêm xuất hiện
khi có giống lúa xuất xứ từ đất Chiêm Thành quen chịu khí hậu khô của Trung bộ,
được đưa ra Bắc gieo cấy vào mùa ít mưa (đông xuân) rất thích hợp. Thành ngữ
“Chiêm Nam mùa Bắc” ý là vậy. “Đất tổ” của lúa chiêm - Chiêm Thành hay còn
gọi Chăm Pa, là miền đất chạy dài từ nam đèo Ngang (Quảng Bình) đến Biên Hòa
(Đồng Nai). Đây là một “cựu vương quốc” tồn tại từ thế kỷ 2 đến đầu thế kỷ 19,
chịu ảnh hưởng của nền văn minh Ấn Ðộ giáo, Phật giáo và văn hóa Hồi giáo…
Tổ tiên người Chiêm đã có một nền văn hóa phát triển rực rỡ là văn hóa Sa
Huỳnh. Từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ thứ 10 là thời hoàng kim của vương quốc
Chiêm Thành, thời kỳ mà văn hóa Chăm nở rộ, phong phú nhất. Chính thời kỳ
này đã hình thành nên Thánh địa Mỹ Sơn - một trong những trung tâm đền đài
chính của Ấn Độ giáo ở khu vực Đông Nam Á và là một di sản văn hóa thế giới
của Việt Nam hôm nay.
* Nét đẹp hai câu ca dao qua kiến thức môn Ngữ văn
Ca dao tục ngữ là những lời vàng ý ngọc, kết tinh trí tuệ dân gian qua bao
đời nay. Ngoài những kinh nghiệm con người, xã hội, ca dao tục ngữ còn là kho
báu kinh nghiệm về thiên nhiên và lao động sản xuất. Nước ta là một nước có nền
sản xuất nông nghiệp từ lâu đời. Trong quá trình lao động, cha ông ta đã đúc rút
được nhiều kinh nghiệm và truyền miệng trong dân gian,… bằng những câu ca
dao tục ngữ có vần điệu duyên dáng, sinh động. Đó là những ý nghĩ, nếp sinh
hoạt, lao động sản xuất của người dân nông nghiệp. Chúng ta hãy cùng đọc và
suy ngẫm hai câu ca dao như vậy !
“Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên”
Đối với người Việt Nam chúng ta, hay phần lớn người dân Á châu nói
chung, cây lúa (tên khoa học Oryza sativa) và hạt gạo là một loại thực phẩm hết

sức gần gũi và đóng vai trò cực kì quan trọng trong dinh dưỡng. Với bản sắc van
hóa nông nghiệp, cây lúa và hạt gạo còn là biểu tượng của cuộc sống.
Lúa chiêm chỉ lúa ngắn ngày, thường được gieo cấy vào giữa hai mùa hè và
thu gọi là lúa hè thu (khi đó chưa có vụ lúa đông xuân). Khi cây lúa cao lấp ló bờ
ruộng thì cũng là lúc mùa mưa đến. Khi mùa mưa đến cũng là lúc lúa trổ bông,
bông lúa nhìn như những ngọn cờ trong gió vì thế mới gọi là “Phất cờ mà lên”.
Nên có thể hiểu là khi lúa chiêm cao lấp ló bờ ruộng là lúc lúa sắp trổ bông và
cũng là lúc mùa mưa đến. Như vậy, lúa sẽ xanh tốt và hứa hẹn mùa bội thu vì
trong cơn mưa giông sẽ tạo điều kiện để tạo thành một lượng đạm giúp cây lúa
sinh trưởng và phát triển nhanh đạt hiệu quả năng suất cao.
7


Câu cao dao ngắn gọn mà hàm súc, sử dụng thể thơ lục bát dễ nhớ, dễ
thuộc mang tính “túi khôn dân gian” gửi đến chúng ta. Đó là những kinh nghiệm
của cha ông được đúc kết lại từ kinh nghiệm trong việc trồng cây lúa nước. Cây
lúa gần gũi với người nông dân Việt Nam cũng như bờ tre, khóm chuối. Bởi vậy
mà nó thấm đẫm tình người và hồn quê, càng nắng mưa sương gió, càng hòa
quyện nồng nàn thân thương. Hai câu ca dao trên là kinh nghiệm vô cùng quý báu
của ông cha ta, là những kinh nghiệm thực tế những hiểu biết sâu sắc về thiên
nhiên thời tiết, khí hậu. Đó là tình yêu thiên nhiên, tình yêu con người trong lao
động sản xuất, khát vọng chinh phục thiên nhiên. Tổ tiên luôn có ý thức gìn giữ,
lưu truyền những kinh nghiệm quý báu và chúng ta là những thế hệ nối tiếp, phải
biết trân trọng và gìn giữ những thành quả đó.
(Giáo án tích hợp bài phân bón hóa học đã đạt giải nhì cấp tỉnh năm học 2014-2015)

3.5.2. Tên hồ sơ dạy học
Tích hợp kiến thức môn: Vật lý, Hóa học, Sinh học, Địa Lý, Văn học,
Giáo dục công dân giảng dạy tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường bài
“

Ancol” ( hóa học 11- Nâng cao)
3.5.2.1. Mục tiêu dạy học
a) Về kiến thức:
- Dùng kiến thức thực tế liên quan để giới thiệu về ancol
- Vận dụng kiến thức của các môn học để tìm hiểu về rượu etylic.
+ Vận dụng những kiến thức Vật lý để tìm hiểu về tính chất vật lí của rượu
etylic.
+ Vận dụng những kiến thức Vật lý và Hóa học để tìm hiểu về cấu tạo phân tử
rượu
+ Vận dụng kiến thức Hóa học để tìm hiểu về tính chất hóa học, ứng dụng và sản
xuất rượu etylic.
+ Vận dụng kiến thức Sinh học tìm hiểu tác dụng của rượu etylic lên hệ thần
kinh và công nghệ lên men để sản xuất rượu etylic từ một số nguyên liệu như tinh
bột, đường, xen lulozơ …
+ Vận dụng kiến thức Toán học để giải bài tập định lượng .
- Qua việc vận dụng những kiến thức liên môn trong dự án, học sinh có được
những hiểu biết cơ bản để vận dụng vào thực tế cuộc sống như thế nào cho phù
hợp và đem lại hiệu quả tốt nhất.
b) Kĩ năng
- Có kỹ năng thu thập thông tin, vận dụng kiến thức hiều môn học để giải
quyết các vấn đề thực tế gặp phải hàng ngày
- Cho học sinh tự lắp mô hình kích thích phát triển và tư duy khoa học.
- Quan sát mô hình phân tử, thí nghiệm, mẫu vật, hình ảnh ...rút ra được nhận
xét về đặc điểm cấu tạo phân tử và tính chất hóa học.
- Viết các PTHH dạng công thức phân tử và CTCT thu gọn
- Tính khối lượng ancol etylic tham gia hoặc tạo thành trong phản ứng có sử
dụng độ rượu và hiệu suất quá trình.
- Rèn luyện kỹ năng thực hành, tính cẩn thận và ý thức trách nhiệm khi thực
hiện công việc được giao.
- Biết vận dụng kiến thức liên môn trong giải quyết vấn đề thực tiễn.

3.Thái độ
8


- Đoàn kết giúp đỡ nhau trong học tập. Tinh thần tự giác trong hợp tác nhóm
để làm việc.
- Có ý thức tự giác, tinh thần trách nhiệm trong hoạt động tập thể.
- Có thái độ đúng đắn trong việc chấp hành luật pháp của nhà nước.
- Biết được các tác hại của ancol đối với sức khỏe con người.
- Giải thích vấn đề bảo vệ môi trường trong sản xuất, tận dụng những phế
phẩm của quá trình sản xuất ancol để sản xuất những sản phẩm khác.
3.5.2.2. Đối tượng dạy học của bài học
3.5.2.3. Ý nghĩa của bài học
Thông qua việc kết hợp các kiến thức của các môn để giải quyết tình huống
giúp rèn luyện khả năng xâu chuỗi logic các môn học, khả năng tư duy sáng tạo
góp phần rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh đáp ứng yêu cầu về dạy tích hợp
liên môn của Bộ giáo dục đề ra
Bên cạnh đó học sinh nhận thức được tác hại của ancol, đồng thời giúp học
sinh nâng cao ý thức bảo vệ bản thân, cộng đồng và tuyên truyền phong trào
“Tháng an toàn gia thông” của Quốc gia
Dự án góp phần giáo dục tính tổ chức, tinh thần làm chủ và hợp tác trên
những hoạt động thực tế.
Dự án làm cho quá trình dạy học bộ môn thêm phong phú, đa dạng làm cho
việc học của học sinh thêm hứng thú, sinh động; tạo cho học sinh lòng hăng say,
yêu công việc đó là điều kiện để phát triển khả năng, năng lực sẵn có của học sinh.
Dự án góp phần củng cố, bổ sung kiến thức cho học sinh. Thông qua đó
kiến thức học sinh thu nhận được sâu sắc hơn. Học sinh được mở rộng kiến thức
và được thu nhận kiến thức dưới nhiều hình thức và có liên hệ với thực tiễn.
Việc kết hợp các kiến thức liên môn như Vật lý , Sinh học, Địa lý…vào
môn Hóa học rất quan trọng, giúp cho kiến thức học sinh được bao quát, đầy đủ ý

hơn. Như vậy, kiến thức liên môn tạo điều kiện cho học sinh chủ động, tích cực,
sáng tạo; giáo dục thêm ý thức hơn việc học phải đi đôi với hành; rèn luyện các kĩ
năng giải quyết tình huống trong cuộc sống và ứng dụng vào thực tế đời sống.
Qua thực tế quá trình dạy học, chúng tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức
liên môn học vào để giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là việc làm
hết sức cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên bộ môn không chỉ nắm chắc
môn mình dạy mà còn phải không ngừng trau dồi kiến thức các môn học khác để
tổ chức, hướng dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn
học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.
3.5.2.4. Thiết bị dạy học, học liệu.
3.5.2.5. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
a) Mục tiêu về kiến thức:
- Học sinh hiểu được các kiến thức về tính chất hóa học của ancol
- Viết được các phản ứng hóa học xảy ra .
- Nắm được ứng dụng và cách điều chế ancol.
b) Phương pháp: thuyết trình, giảng giải nêu vấn đề, kết hợp trình chiếu
trực quan và thảo luận nhóm.
c) Nội dung tích hợp liên môn:
GV Đưa ra một số câu hỏi tình huống để tích hợp kiến thức liên môn:
Câu hỏi 1: Vì sao uống nhiều rượu có hại cho sức khỏe ?
9


Câu hỏi 2: Tại sao nhà nước ta và các nước trên thế giới luôn tuyên truyền người
dân khi uống rượu thì không tham gia giao thông và khuyến khích phong trào chủ trương “ hạn chế bia rượu của Nhà nước Việt nam ” do bộ Y tế đảm nhiệm.
Câu hỏi 3: Vì sao cồn (rượu etylic) diệt được vi khuẩn?
Câu hỏi 4: Vì sao dụng cụ phân tích rượu có thể phát hiện các lái xe đã uống
rượu?
3.5.3. Tên hồ sơ dạy học
Dạy học tích hợp các môn học : hoá học, sinh học, giáo dục bảo vệ môi

trường, địa lí, tin học, công nghệ nông nghiệp, công nghệ, giáo dục công dân
thông qua dự án “ Mưa axit. Nguyên nhân, ảnh hưởng và các giải pháp ngăn
ngừa mưa axit ”.
(Giáo án có tích hợp- phụ lục 1)
Trên đây là các ví dụ về tình huống trong tiết học có sử dụng kiến thức
liên môn mà tôi đã áp dụng trong thực tế giảng dạy và viết thành bài dự thi “ Dạy
học theo chủ đề tích hợp” do Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT tổ chức trong những
năm học qua ngoài ra trong thực tế giảng dạy thì còn có rất nhiều bài học khác có
thể tích hợp kiến thức liên môn. Tuy nhiên với giới hạn của một SKKN tôi không
thể trình bày hết được các ví dụ mà mình đã áp dụng.
4. Kiểm nghiệm:
*Kết quả bài kiểm tra khi dạy sử dụng tích hợp kiến thức liên môn năm học
2012-2013 ở các lớp 11 A1, 11 A2, 11 A3:
TT Lớp
2
1
3

Sĩ số

11A1 48
11A2 46
11A3 40

9-10
26
21
18

54% 19

46% 20
45% 16

7-8
40% 3
43% 5
40% 6

5-6
6% 0
11% 0
15% 0

3- 4
0
0
0

TB trở lên
48
46
40

100%
100%
100%

*Kết quả bài kiểm tra khi dạy sử dụng tích hợp kiến thức liên môn
năm học 2013- 2014 ở các lớp 10B1, 10B2, 10B3, 10 B4:
9-10

7-8
5-6
<5
TB trở lên
Sĩ
TT Lớp
số
SL %
SL %
SL %
SL %
SL
%
2
10B1 46
25 54.3 18 39.1 3
6.5
0
0.0 46
100.0
1
10B2 45
21 46.7 19 42.2 5
11.1 0
0.0 45
100.0
3
10B3 45
19 42.2 22 48.9 4
8.9

0
0.0 45
100.0
3
10B4 46
18 39.1 24 52.2 4
8.7
0
0.0 46
100.0
III. KẾT LUẬN
Từ kết quả học tập của các em tôi nhận thấy khi tích hợp chương trình
giảng dạy, giáo viên sẽ phải bổ sung rất nhiều kiến thức để bổ trợ cho bài giảng
thêm sinh động, học sinh dễ hiểu, dễ nhớ. Điều đó càng đòi hỏi người giáo viên
phải không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, cập nhật kiến thức
nhanh, đầy đủ. Chương trình này đã khuyến khích giáo viên sáng tạo, thực hiện
dạy học theo chủ đề, chủ điểm có nội dung liên quan đến nhiều môn học và gắn
liền với thực tiễn. Ngoài ra còn góp phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học, đổi
mới phương pháp dạy học, đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học
10


tập, tăng cường hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học, tạo cơ hội giao lưu, trao đổi
kinh nghiệm giữa các giáo viên.
Việc học theo chủ đề tích hợp và vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết
các tình huống của thực tiễn đã làm cho buổi học thêm thoải mái, không khô
cứng, bớt căng thẳng. Ai cũng có quan điểm, cái nhìn riêng của mình về một vấn
đề, tạo ra nhiều ý kiến rất tốt cho buổi học, mọi người sẽ được học hỏi thế mạnh
của nhau, bổ sung cho nhau, giúp học sinh tăng cường khả năng vận dụng kiến
thức tổng hợp, khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh. Như vậy sẽ thúc đẩy

việc gắn kết giữa lý thuyết và thực hành trong nhà trường với thực tiễn đời sống,
đẩy mạnh việc thực hiện dạy học theo phương châm “học đi đôi với hành”.
Trên đây là những kinh nghiệm mà bản thân tôi đã áp dụng và đã được góp
ý và chia sẻ tuy nhiên mới ở quy mô nhỏ trong tổ chuyên môn trường THPT Tĩnh
gia 2. Với mong muốn được đóng góp những kinh nghiệm nhỏ bé của mình với sự
nghiệp đổi mới giáo dục tôi rất mong nhận được sự sẻ chia, góp ý của đồng
nghiệp ở quy mô lớn hơn để đề tài của mình có tính thực tiễn cao.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Mọi góp ý và chia sẻ xin được liên hệ qua địa chỉ: Hà Văn Bình GV trường
THPT Tĩnh Gia 2- Thanh Hóa: hộp thư điện tử
Xác nhận của Thủ trưởng đơn vị
Thanh Hóa ngày 19/5/2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN do tôi
viết không sao chép của người khác.
Người viết SKKN
HÀ VĂN BÌNH
PHỤ LỤC
GIÁO ÁN CÓ NỘI DUNG TÍCH HỢP BÀI : Mưa axit. Nguyên nhân,
ảnh hưởng và các giải pháp ngăn ngừa mưa axit ”.
PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI CỦA GIÁO VIÊN
1. Tên hồ sơ dạy học
Dạy học tích hợp các môn học : hoá học, sinh học, giáo dục bảo vệ môi
trường, địa lí, tin học, công nghệ nông nghiệp, công nghệ, giáo dục công dân
thông qua dự án “ Mưa axit. Nguyên nhân, ảnh hưởng và các giải pháp ngăn ngừa
mưa axit ”.
2. Mục tiêu dạy học
2.1. Kiến thức
Kiến thức của các môn học sẽ đạt được trong dự án này là :
- Môn hóa học: Khái niệm mưa axit, nguyên nhân, ảnh hưởng và các giải
pháp ngăn ngừa mưa axit.

Thuộc: Chương 6: Oxi – lưu huỳnh (bài 29: Oxi – Ozon ; bài 30: Lưu
huỳnh ; bài 32: Hiđro sunfua – Lưu huỳnh đioxit – Lưu huỳnh trioxit ; bài 33:
Axit sunfuric - Muối sunfat) – Hóa học lớp 10.Chương 6: Nhóm oxi (bài 45: Hợp
chất có oxi của lưu huỳnh) – Hóa học 10 – Nâng cao.
Chương 1: Sự điện li (bài 3: Sự điện li của nước. pH. Chất chỉ thị axit –
bazơ) – Hóa học lớp 11 ; Chương 2 : Nitơ – Photpho (bài 7: Nitơ ; bài 8: Amoniac
và muối amoni ; bài 9: Axit nitric và muối nitat ; bài 12: Phân bón hóa học) – Hóa
học lớp 11.
11


- Môn sinh học: Ảnh hưởng của mưa axit đến cuộc sống thực vật.Thuộc:
Phần bốn: Sinh học cơ thể - Chương 1 : Chuyển hóa vật chất và năng lượng (Mục
A : Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật) – Sinh học lớp 10.
- Môn công nghệ nông nghiệp: Ảnh hưởng của mưa axit đến cuộc sống
dưới nước và con người.Thuộc: Phần 1. Nông, lâm, ngư nghiệp:
Chương I (bài 17: Phòng trừ tổng hợp dịch hại cây trồng ; bài 19: Ảnh
hưởng của thuốc hóa học, bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi
trường).Chương II : Chăn nuôi thủy sản đại cương - Công nghệ nông nghiệp lớp
10.
- Môn địa lí : Khu vực thường xảy ra mưa axit ở nước ta và các quốc gia trên thế
giới.Thuộc: Bài 3: Một số vấn đề mang tính toàn cầu - Địa lí lớp 11. Bài 15: Bảo
vệ môi trường và phòng chống thiên tai - Địa lí lớp 12.
- Môn công nghệ : Các giải pháp ngăn ngừa mưa axit.Thuộc: Chương 2: Vẽ
kĩ thuật ứng dụng (bài 9: Bản vẽ cơ khí).
- Giáo dục môi trường : Không khí và nhiều nguồn nước trên trái đất đang
bị ô nhiễm nặng do chất thải sinh hoạt và công nghiệp gây ra hiện tượng mưa axit
làm ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống của con người.
- Môn Tin: Soạn thảo văn bản. Phần mềm Microsoft office powerpoint.
Thuộc: Chương 3 (bài 14: Khái niệm về soạn thảo văn bản) – Tin học lớp 10.

- Môn giáo dục công dân : Xử lí tình huống gặp phải liên quan đến bảo vệ
môi trường.Thuộc: Bài 12: Chính sách tài nguyên bảo vệ môi trường – Giáo dục
công dân lớp 11 :
+ Trách nhiệm của công dân đối với chính sách tài nguyên và bảo vệ môi
trường. Luật bảo vệ môi trường.
+ Tuyên truyền, vận động, chia sẻ với mọi người các kiến thức, ý thức bảo
vệ môi trường.
2.2. Kĩ năng
- Học sinh cần có năng lực vận dụng những kiến thức liên môn: Hoá học,
sinh học, tích hợp giáo dục môi trường, địa lí, công nghệ nông nghiệp, công nghệ,
giáo dục công dân, tin học vào giải quyết các vấn đề trong thực tiễn thông qua dự
án “ Mưa axit. Nguyên nhân, ảnh hưởng và các giải pháp ngăn ngừa mưa axit ”.
- Rèn kĩ năng làm việc độc lập và hợp tác nhóm.
2.3. Thái độ
- Có ý thức tích cực trong hoạt động, độc lập tư duy và hợp tác nhóm.
- Biết vận dụng linh hoạt các kiến thức trong bài học, giữa các môn học để
giải quyết các vấn đề trong thực tiễn.
- Có ý thức bảo vệ môi trường, yêu môi trường sống xung quanh mình.
3. Đối tượng dạy học của bài học
Học sinh khối lớp 10: 8 lớp.
4. Ý nghĩa của bài học
- Gắn kết kiến thức, kĩ năng, thái độ các môn học với nhau, với thực tiễn
đời sống xã hội, làm cho học sinh yêu thích môn học hơn và việc học không bị
nhàm chán.
- Học sinh biết vận dụng các kiến thức để giải quyết các vấn đề xảy ra
trong thực tế, từ đó tự xây dựng ý thức và hành động cho chính bản thân.
12


- Qua việc thực hiện dự án sẽ giúp giáo viên bộ môn không chỉ nắm chắc

kiến thức bộ môn mình dạy mà còn không ngừng trao dồi kiến thức các môn học
khác để tổ chức, có khả năng hướng dẫn các em vận dụng kiến thức liên môn vào
giải quyết các tình huống, vấn đề đặt ra trong môn học cũng như trong thực tiễn
một cách nhanh và hiệu quả.
- Tích hợp trong giảng dạy sẽ giúp học sinh phát huy sự suy nghĩ tích cực,
tư duy độc lập và sáng tạo, đặc biệt các em đã phát triển được năng lực của mình
một cách toàn diện.
Cụ thể qua dự án này học sinh không chỉ nắm được thế nào là mưa axit,
quá trình hình thành mưa axit mà còn thấy được nguyên nhân, ảnh hưởng và tìm
ra các giải pháp ngăn ngừa mưa axit, nêu được những biện pháp bảo vệ môi
trường nước ở cấp độ vi mô và vĩ mô.
5. Thiết bị dạy học, học liệu
5.1. Các thiết bị đồ dùng dạy học
- Máy chiếu. - Bảng nhóm. - Bút dạ, giấy A4, A2 .
- Máy ảnh. - Máy vi tính.
- Mẫu bảng phân công, theo dõi của các nhóm, bảng mục đánh giá hoạt
động của học sinh.
- Sổ theo dõi. - Phòng học bộ môn.
- Các hình vẽ, tranh ảnh có liên quan đến bài học.
5.2. Các ứng dụng công nghệ thông tin
- Sử dụng mạng Internet.
- Sử dụng phần mềm Microsoft office powerpoint. Microsoft word.
5.3. Học liệu
- Một số hình ảnh về mưa axit, nguyên nhân dẫn đến mưa axit, ảnh hưởng
của mưa axit và bảo vệ môi trường.
- Sách giáo khoa, tài liệu tham khảo.
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
( mô tả bằng giáo án và slide powerpoint)
6.1. Hình thức tổ chức dạy học
- Tổ chức hoạt động ngoại khóa.

- Báo cáo dự án trong một tiết học tự chọn (45 phút).
6.2. Các bước tổ chức hoạt động ngoại khóa của dự án
6.2.1. Chia nhóm học sinh : Chia lớp thành 4 nhóm.
6.2.2. Phân công nhiệm vụ :
+ Nhóm 1: GV Hoá học + GV Tin học.
+ Nhóm 2: GV Hóa học + GV Tin học + GV Địa lí .
+ Nhóm 3: GV Hóa học + GV Tin học + GV Địa lí + GV Sinh học + GV Công
nghệ nông nghiệp .
+ Nhóm 4: GV Hóa học + GV Tin học + GV công nghệ + GV giáo dục công dân.
6.2.3. Kiểm tra tiến độ công việc : GV Hoá.
6.2.4. Đánh giá thường xuyên : 7 GV.
6.2.5. Chuẩn bị buổi báo cáo : Toàn bộ GV và học sinh.
6.2.6. Phương pháp đánh giá kết quả học tập theo dự án:
- Đánh giá qua sự quan sát hoạt động của các nhóm, cá nhân bằng bảng
kiểm tra quan sát.
13


- Đánh giá qua hồ sơ học dự án: đánh giá qua hồ sơ theo dõi dự án với các
tiêu chí cụ thể với mỗi học sinh qua sổ theo dõi dự án.
Nội dung cơ bản học sinh cần ghi trong sổ theo dõi dự án gồm các
mục:
1. Kế hoạch: Ghi rõ tên dự án, lĩnh vực nghiên cứu, lí do chọn đề tài dự án,
mục tiêu học tập (vấn đề nghiên cứu), hình thức trình bày kết quả dự án và bảng
phân công các nhiệm vụ trong nhóm có ghi rõ tên các thành viên, nhiệm vụ phải
thực hiện, phương tiện để thực hiện, thời hạn hoàn thành và sản phẩm dự kiến.
2. Ý tưởng ban đầu (Lập kế hoạch dự án)
3. Phiếu thu thập dữ liệu
4. Biên bản thảo luận nhóm
5. Nhìn lại quá trình thực hiện dự án.

6. Phản hồi của giáo viên.
- Tự đánh giá: HS tự đánh giá quá trình học theo dự án để tự mình đánh giá
điểm mạnh, điểm yếu trong quá trình học cũng như những khó khăn gặp phải và
có giải pháp khắc phục các khó khăn đó nhằm cải thiện việc học, làm cho việc
học đạt hiệu quả cao hơn.
- Đánh giá đồng đẳng: là một quá trình trong đó các nhóm học sinh cùng độ
tuổi hoặc cùng lớp để đánh giá công việc lẫn nhau. HS đánh giá lẫn nhau dựa trên
các tiêu chí được định sẵn.
PHÂN CÔNG - NHIỆM VỤ
Nhóm
học
sinh
Nhóm
1
Nhóm
2
Nhóm
3

Nhóm
4

Nhiệm vụ

Nghiên cứu
(Đi thực tế nếu có)

Sản phẩm cuối khoá

Giới thiệu hiểu biết

về Mưa axit : Khái
niệm, quá trình hình
thành.
Phân tích nguyên
nhân gây ra hiện
tượng mưa axit.

- Sách giáo khoa, tài
liệu tham khảo,
mạng Internet.
- GV hướng dẫn
- Sách giáo khoa, tài
liệu tham khảo,
mạng Internet.
- GV hướng dẫn
Nêu những ảnh - Sách giáo khoa, tài
hưởng của mưa axit liệu tham khảo,
: Tác hại, lợi ích.
mạng Internet.
- GV hướng dẫn

-Bài Powerpoint, sổ ghi
chép, sổ theo dõi, sơ đồ
tư duy,...
- Mẫu sản phẩm.
-Bài Powerpoint, sổ ghi
chép, sổ theo dõi, sơ đồ
tư duy,…
- Mẫu sản phẩm.
-Bài Powerpoint, sổ ghi

chép, sổ theo dõi, sơ đồ
tư duy,…
- Mẫu sản phẩm.
- Hình ảnh của môi
trường bị ảnh hưởng.
Giới thiệu các giải - Sách giáo khoa, tài - Bài Powerpoint, sổ ghi
pháp ngăn ngừa liệu tham khảo, chép, sổ theo dõi, sơ đồ
mưa axit.
mạng Internet.
tư duy,…
- GV hướng dẫn.
- Mẫu sản phẩm.
- Hình ảnh hoạt động của
nhóm.
14


- Các biện pháp bảo vệ
môi trường.
6.3. Nhiệm vụ của giáo viên và học sinh trong tổ chức hoạt động ngoại
khóa
6.3.1. Nhiệm vụ của giáo viên
- Lập kế hoạch dự án.
- Hướng dẫn cho học sinh cách thức tìm thông tin trong sách giáo khoa,
sách tham khảo, báo trí, mạng Internet và trong thực tế.
- Hướng dẫn học sinh làm powerpoint, lập sơ đồ tư duy.
- Hướng dẫn học sinh phân tích thông tin và hình ảnh thu thập được, trên
cơ sở đó đưa ra các giải pháp ngăn ngừa mưa axit.
- Đánh giá học sinh trong quá trình thực hiện dự án.
6.3.2. Nhiệm vụ của học sinh

- Tự chia nhóm, phân công công việc trong nhóm.
- Tìm hiểu thông tin trong sách giáo khoa, sách tham khảo, báo trí, mạng
Internet.
- Đi thực tế.
- Phân tích thông tin, hình ảnh dữ liệu thu thập.
- Làm powerpoint, lập sơ đồ tư duy.
6.4. Thiết kế giáo án

DỰ ÁN: MƯA AXIT
NGUYÊN NHÂN, ẢNH HƯỞNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP NGĂN
NGỪA MƯA AXIT
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức :
Qua bài học học sinh biết được :
- Khái niệm mưa axit, quá trình hình thành mưa axit.
- Nguyên nhân gây ra hiện tượng mưa axit.
- Ảnh hưởng của mưa axit đến sức khỏe, đời sống sinh hoạt và sản xuất.
- Các giải pháp ngăn ngừa mưa axit.
2. Kĩ năng
- HS rèn luyện cho học sinh kĩ năng tổng hợp các kiến thức về hóa học,
lịch sử, địa lý, sinh học, công nghệ, giáo dục công dân,…liên quan đến nội dung
bài học
-Nhận biết các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường.
-Biết cách khắc phục hiện tượng mưa axit và bảo vệ môi trường.
3.Thái độ
Học sinh có ý thức và tích cực trong bài học, thông qua đó các em yêu
thích hơn môn hóa học, cũng như các môn sinh học, địa lí, công nghệ, giáo dục
công dân...
4. Phát triển năng lực
- Phát triển năng lực ngôn ngữ hóa học.

- Phát triển năng lực vận dụng kiến thức liên môn và giải quyết các vấn đề
trong thực tiễn.
15


- Phát triển năng lực làm việc nhóm, khả năng tư duy độc lập và sáng tạo,
khả năng giải quyết linh hoạt các vấn đề có liên quan.
- Phát triển năng lực bảo vệ môi trường sống.
II. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
- Máy tính, máy chiếu
- Mẫu bảng phân công, theo dõi của các nhóm, bảng mục đánh giá hoạt động của
học sinh
2. Học sinh:
- Máy ảnh. Sổ theo dõi
- Giấy bút đề phân công trong nhóm. Máy tính.
III. PHƯƠNG PHÁP:
- Học theo dự án. Hợp tác nhóm.
- Quan sát, nghiên cứu, đàm thoại, vấn đáp, thuyết trình.
IV. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
Thời
Nội dung Hoạt động của GV Hoạt động của Đồ dùng
gian
HS
BƯỚC 1: LẬP KẾ HOẠCH DỰ ÁN
2 phút
Lựa chọn Giới thiêu về chủ đề - Nhắc tên chủ - Máy
chủ đề
chiếu tên chủ đề:
đề

chiếu
“MƯA AXIT.
- Ghi tên chủ đề
NGUYÊN NHÂN,
ẢNH HƯỞNG VÀ
CÁC GIẢI PHÁP
NGĂN NGỪA
MƯA AXIT”
-Thông báo bài học
theo phương pháp
học dự án: Tích hợp
liên môn.
13 phút
Xây dựng Tổ chức cho học - Trao đổi theo
các tiểu
sinh phát triển mạng nhóm, có ý kiến
chủ đề
ý tưởng.
phát biểu.
-Thảo luận với học - Cùng giáo viên
sinh để lược bớt các chọn lọc những
ý kiến trùng nhau và nội dung để thực
hình
thành
các hiện dự án.
nhiệm vụ của dự án.
30 phút
Lập kế
- Cho học sinh các - Học sinh nhận Máy
hoạch

nhiệm vụ cần thực nhiệm vụ cần chiếu,
thực hiện hiện của dự án.
thực hiện.
chiếu nội
Nhóm I: Nghiên cứu - Ngồi theo dung cần
về khái niệm mưa nhóm có cùng thảo luận.
axit, quá trình hình nhiệm vụ
Máy
thành mưa axit.
- Thảo luận, xây chiếu ( sổ
Nhóm II: Nghiên dựng kế hoạch theo dõi dự
16


cứu nguyên nhân gây thực hiện kế án)
ra hiện tượng mưa hoạch của nhóm Bảng
axit.
(theo mẫu)
phân công
Nhóm III: Phân tích - Các nhóm nhiệm vụ
về ảnh hưởng của trưởng lần lượt nhóm.
mưa axit đến sức báo
cáo
kế
khỏe, đời sống sinh hoạch của nhóm.
hoạt và sản xuất của - Các nhóm khác
con người.
nhận xét, bổ
Nhóm IV: Nghiên sung.
cứu các giải pháp - Cùng tham gia

ngăn ngừa mưa axit. hỏi và trả lời.
- Hướng dẫn các
nhóm nghiên cứu nội
dung của bài học.
- Chia nhóm, phân
công nhóm trưởng
và thư kí
BƯỚC 2: THỰC HIỆN KẾ HOẠCH VÀ XÂY DỰNG SẢN PHẨM
4 ngày Thu thập
- Theo dõi, hướng - Thực hiện theo Mạng
thông tin
dẫn, giúp đỡ các kế hoạch:
Internet,
nhóm.
+ Nhóm 1
sách giáo
+ Nhóm 2
khoa, tài
+ Nhóm 3, 4: liệu tham
Tổ chức đi thực khảo.
tế.
Máy
quay.
- Máy
tính.
- Bút dạ,
giấy A4,
A2.
3 ngày Tổng hợp Theo dõi, giúp đỡ các - Từng nhóm - Máy
thông tin

nhóm (xử lí thông tin, phân tích kết tính.
và hoàn
cách trình bày sản quả thu thập - Bút dạ,
thành báo phẩm của các nhóm) được và trao đổi giấy A4,
cáo
về cách trình A2.
bày sản phẩm.
- Xây dựng báo
cáo sản phẩm
của nhóm.
BƯỚC 3: TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Thời
Nội
Hoạt
Hoạt động của HS
gian
dung
động
của GV
2
- Ổn
- Kiểm - Lớp trưởng báo cáo.

Đồ
dùng
- Máy
17


phút

9
phút

10
phút

định
lớp.
-Giới
thiệu
giờ học.

tra sĩ
số.
- Nêu
nội
dung
bài.
Nhóm I
- Tổ
báo
chức
cáo.
cho các
nhóm
báo cáo
kết quả
và phản
hồi.

- Nhận
xét và
đánh
giá việc
thực
hiên
của các
nhóm.
- Bổ
xung
nội
dung
sau khi
mỗi
nhóm
báo
cáo.

Nhóm
II báo
cáo .

tính.
- Máy
chiếu.

1.Thế
nào là
mưa
axit?

2. Mưa
axit được
hình
thành do
quá trình
nào?

3. Khi
đốt nhiên
liệu thì
các phản
ứng hóa
học xảy
ra như
thế nào?

1.Nguyên
nhân nào
dẫn đến
hiện
tượng
mưa axit?

I. Khái niệm mưa axit
- Mưa axít là hiện tượng mưa mà
trong nước mưa có độ pH dưới
5,6
II. Quá trình hình thành mưa
axit
Quá trình đốt (các chất đốt tự

nhiên: than đá và dầu mỏ có
chứa một lượng lớn lưu huỳnh,
còn trong không khí lại chứa
nhiều nitơ) sản sinh ra các khí
độc hại như: SO2, NO2. Các khí
này hòa tan với hơi nước trong
không khí tạo thành các H2SO4
và HNO3. Khi trời mưa, các hạt
axit này tan lẫn vào nước mưa,
làm độ pH của nước mưa giảm.
Nếu nước mưa có độ pH dưới
5,6 được gọi là mưa axit.
Lưu huỳnh:
S + O2 → SO2 .
SO2 + OH- → HOSO2-.
HOSO2- + O2 → HO2- + SO3.
SO3(k) + H2O(l) → H2SO4(l).
H2SO4 chính là thành phần chủ
yếu của mưa axít.
Nitơ:
N2 + O2 → 2NO;
2NO + O2 → 2NO2;
3NO2(k) + H2O(l) → 2HNO3(l) +
NO(k);
HNO3 chính là thành phần của
mưa axít.
I. Nguyên nhân
1.Hoạt động của các thiết bị tạo
năng lượng: Khoảng 80% oxit
sulfur là do hoạt động của các

thiết bị tạo năng lượng như: Khí
thải của các phương tiện giao
thông (Ôtô, xe máy,...),... đã xả

- Máy
tính.
- Máy
chiếu.
- Bút
dạ.
- Giấy
A2.

18


2. Mưa
axit
thường
xảy ra ở
đâu?

11
phút

Nhóm
III báo
cáo.

1. Mưa

axit có
ảnh
hưởng
như thế
nào đến
môi
trường
sống ?

khí SO2 vào khí quyển.
2.Nhà máy luyện kim, lọc dầu,
nhiệt điện và một số nhà máy
khác khi đốt nhiên liệu cũng xả
khí SO2, NO.
3.Các loại nhiên liệu như than
đá, dầu khí đều có chứa S và N.
Khi cháy trong môi trường
không khí có thành phần O2,
chúng sẽ biến thành SO2 và NO2.
4. Ngoài ra còn một số nguyên
nhân khác: Sự phun trào của núi
lửa,các đám cháy hay phân bón
tích tụ trong khí quyển…
II. Khu vực thường xảy ra
mưa axit ở nước ta và trên thế
giới
1. Ở Việt Nam: Mưa axit tập
trung chủ yếu ở các thành phố
lớn cũng là các khu công nghiệp,
khu chế xuất: Hà Nội, Hải

Phòng, Việt Trì, Đà Nẵng, Cần
Thơ, thành phố Hồ Chí Minh,
Bình Dương,…
2. Trên thế giới: Hầu hết Đông
Âu từ Ba Lan về phía bắc vào
Scandinavia, thứ ba phía đông
của Hoa Kỳ và đông nam
Canada. Vùng bị ảnh hưởng
khác bao gồm bờ biển đông nam
của Trung Quốc và Đài Loan.
I. Tác hại
1. Cuộc sống thực vật
- Mưa Axit hòa tan các chất độc
hại trong đất (Al,..) đồng thời
hòa tan các khoáng chất có lợi và
các chất dinh dưỡng trong đất
làm cây kém phát triển.
- Mưa Axit ăn mòn lớp phủ bảo
vệ sáp của lá làm cho cây dễ bị
bệnh, dễ bị tổn thương với thời
tiết lạnh, côn trùng và bệnh tật,
mà có thể dẫn đến cái chết.
2. Cuộc sống dưới nước
- Mưa axit gây trở ngại cho khả
năng của cá để có chất dinh
19


2. Bên
cạnh

những
tác hại
trên thì
mưa axit
có mang
lại lợi
ích gì
không ?
- Sau
mỗi
phần
báo
cáo, các
nhóm
vẽ lược
đồ tư
duy.
10
phút

Nhóm
IV báo
cáo.

1.Con
người đã
tìm ra
giải pháp
gì để
ngăn

ngừa
mưa
axit ?
2. Quốc
tế đã có
những
điều ước
gì để
ngăn

dưỡng, muối và oxi, làm giảm độ
pH, gây ra sự mất cân bằng muối
trong các mô của cá.
- Mưa axit làm suy yếu khả năng
duy trì nồng độ canxi, ảnh hưởng
đến quá trình sinh sản của cá,
gây ra biến dạng xương và cột
sống bị suy yếu.
3. Đối tượng nhân tạo
Mưa axit còn phá hủy các vật
liệu làm bằng kim loại như sắt,
đồng, kẽm,...Làm giảm tuổi thọ
của công trình xây dựng, làm lở
loét bề mặt bằng đá của các công
trình xây dựng và di tích lịch
sử...
4. Con người
Mưa axit có thể gây tổn hại các
dây thần kinh ở trẻ em, hoặc dẫn
đến tổn thương não nghiêm

trọng, thậm chí tử vong. Nó là
nguyên nhân gây kích thích cổ
họng, mũi và mắt, đau đầu, hen
suyễn và ho khan.
II. Lợi ích
Các cơn mưa axit sunfuric làm
giảm chất thải metan từ những
đầm lầy, nơi sản sinh ra phần lớn
khí metan - khí gây nên hiệu ứng
nhà kính, nhờ đó hạn chế được
hiện tượng trái đất nóng lên.
I. Giải pháp kỹ thuật
- Lắp đặt thiết bị khử sunfua.
- Cải tiến động cơ theo tiêu chuẩn
- Phát minh công nghệ sử dụng
các khí thải (NO2, SO2).
- Tuân thủ qui định về phát thải
nhằm hạn chế phát tán khí.
- Tìm kiếm, thay thế các nhiên
liệu hoá thạch.
II. Điều ước quốc tế
Một số điều ước vận chuyển tầm
xa các chất ô nhiễm trong khí
quyển đã được thống nhất: Công
ước về dài độ ô nhiễm không khí
xuyên biên giới, Hiệp định chất
20


ngừa

mưa
axit?
3. Tình
hình biến
đổi khí
hậu trên
trái đất
hiện nay
như thế
nào?
4. Chúng
ta phải
làm gì để
giữ cho
trái đất
của
chúng ta
xanh
sạch
đẹp?

3
phút

Tổng - Nhận
hợp,
xét, bổ
nhận sung.
xét quá - Củng
trình

cố dưới
thực
dạng sơ
hiện kế
đồ tư
hoạch.
duy.
- Kết

lượng không khí trong năm
1991.
III. Tình hình biến đổi khí hậu
trên trái đất
Trái đất đang nóng lên bởi sự
tăng hiệu ứng nhà kính, gây ra
hiện tượng hạn hán, lũ lụt.
IV. Hãy giữ cho trái đất của
chúng ta xanh sạch đẹp
- Tham gia các hoạt động tình
nguyện tuyên truyền bảo vệ môi
trường.
- Tích cực trồng cây.
- Sử dụng các năng lượng tự
nhiên.

- Các nhóm tham gia phản hồi về phần trình
bày của nhóm bạn.
- Cùng tham gia và đưa ra các hoạt động
tiếp nối của dự án.
- Tuyên truyền tới mọi người ứng dụng các

sản phẩm.
- Sau mỗi phần báo cáo, các nhóm vẽ sơ đồ
tư duy.
- Lắng nghe.

- Bản
kiểm
mục.

21


luận,
tuyên
dương
nhóm,
cá
nhân.
- Đánh
giá: cho
điểm.
Lời kết
Trải qua 7 ngày thực hiện dự án, tất cả Thầy trò chúng tôi dường như đều
trưởng thành và gắn bó với nhau thêm rất nhiều.
Không chỉ các em được học hỏi về kiến thức lí thuyết và kiến thức thực tế
ở mỗi thầy cô giáo mà còn học thêm ở các bạn . Qua đó các em phát triển được
năng lực bản thân, tạo niềm say mê học tập và nghiên cứu, đặc biệt là các em
hình thành kĩ năng sống của mình!
Dự án khép lại, các trò của chúng tôi đã chững chạc hơn, không còn run
rẩy khi đứng trước đông người để thuyết trình, không còn ngơ ngác khi lần đầu

tiên cô giao nhiệm vụ thực hiện một dự án, không còn ngán ngẩm với những
trang sách chi chít chữ của nhiều môn học. Các em đã trưởng thành từ những
kiến thức do các em tự tìm ra, tranh cãi để bảo vệ quan điểm của mình, mạnh dạn
trình bày trước thầy cô và sắc sảo khi phản biện với bạn bè.
Qua dự án các em đã hiểu được nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, từ
đó biết cách bảo vệ môi trường và tuyên truyền ý thức bảo vệ môi trường xung
cho mọi người.
Cám ơn tất cả các Thầy cô đã đồng hành cùng tôi.
Cám ơn các em học sinh lớp 10 B1 đã hăng say thực hiện dự án cùng thầy
cô.

22


MỤC LỤC

I. ĐẶT VẤN ĐỀ......................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài:............................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu:.......................................................................................1
3. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh THPT...........................................................1
4. Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 11 Trường THPT Tĩnh Gia 2....................1
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ......................................................................................1
1. Cơ sở lý luận của vấn đề..................................................................................1
2. Thực trạng của vấn đề.....................................................................................2
3.1. Thế nào là dạy học theo chủ đề tích hợp..................................................2
3.2. Mục tiêu của dạy học tích hợp liên môn..................................................2
3.3. Tại sao phải dạy học tích hợp liên môn....................................................2
3.4. Những khó khăn của giáo viên khi dạy học tích hợp liên môn................3
3.5. Một số ví dụ áp dụng kiến thức tích hợp liên môn để giải quyết một tình
huống mà bản thân đã sử dụng........................................................................3

III. KẾT LUẬN.....................................................................................................10

23