Xây dựng tập thể lớp tự quản dựa trên những điểm tích cực của mô hình trường học mới việt nam tại lớp 10a2 trường THPT ngọc lặc

MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU.....................................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................3
3. Đối tượng nghiên cứu....................................................................................3
4. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................3
II. NỘI DUNG................................................................................................................................4

1. Cơ sở lý luận.................................................................................................4
2. Thực trạng của vấn đề..................................................................................5
3. Các giải pháp đã sử dụng..............................................................................5
3.1. Một số kỹ năng GVCN cần có khi xây dựng đội ngũ tự quản...............................................6
3.2. Thu thập thông tin cá nhân của từng học sinh......................................................................8
3.3. Lập sơ đồ tổ chức lớp học......................................................................................................8
3.4. Xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ Ban cán sự lớp..................................................................9
3.5. Xây dựng nội quy lớp............................................................................................................12
3.6. Xây dựng tiết sinh hoạt lớp..................................................................................................12
3.7. Sử dụng sổ tự cập nhật........................................................................................................13
3.8. Phát động phong trào thi đua...............................................................................................14
3.9. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa......................................................................................14

4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm..........................................................15
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ...................................................................................................18

1. Kết luận......................................................................................................18
2. Kiến nghị.....................................................................................................19

I. Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Do sự phát triển nhanh, mạnh với tốc độ mang tính bùng nổ của khoa học

công nghệ thể hiện qua sự ra đời của nhiều lý thuyết, thành tựu mới cũng như
khả năng ứng dụng chúng vào thực tế cao, rộng và nhanh buộc việc “trồng
1


người” luôn được xem xét, điều chỉnh. Xã hội đòi hỏi người có học vấn hiện đại
không chỉ có khả năng lấy ra từ trí nhớ các tri thức dưới dạng có sẵn, đã lĩnh hội
ở nhà trường mà còn phải có năng lực chiếm lĩnh, sử dụng các tri thức mới một
cách thông minh, sáng suốt khi gặp trong cuộc sống, trong lao động và trong
quan hệ với mọi người. Giáo dục phải phát triển hứng thú, kĩ năng sống cần thiết
cho học sinh. Xu thế phát triển tất yếu của giáo dục thời đại là đổi mới phương
pháp dạy học nhấn mạnh “lấy người học làm trung tâm” và công tác chủ nhiệm
tất yếu cũng phải thay đổi theo xu hướng này [1].
Những tồn tại trong thực tiễn giáo dục hiện nay đặt ra những yêu cầu cấp
thiết cần giải quyết:
1.1. Đáp ứng mục tiêu đào tạo thời mở cửa
Nếu các giáo viên bộ môn có nhiệm vụ thông qua dạy chữ để dạy người,
thì ngược lại giáo viên chủ nhiệm(GVCN) lại thông qua việc dạy các em làm
người tốt để học chữ tốt. Chúng ta thừa biết con người làm chủ tương lai của thế
kỷ XXI trong sự hòa nhập với cộng đồng thế giới không thể là con người thụ
động, ngoan ngoãn giản đơn, chỉ biết vâng lời rập khuôn một cách máy móc, mà
thực sự phải là con người biết làm chủ mình, ra lệnh cho mình, làm theo ý mình
sao cho nhạy bén, chủ động, phù hợp nhất với lợi ích cộng đồng. Một lớp người
tương lai như vậy sẽ không thể hình thành nếu chúng ta không biết tạo ra cơ hội
để nó được tập rượt, rèn luyện tính tự giác tự quản, tự năng động, tự sáng tạo
ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường phổ thông.
1.2. Thỏa mãn việc thực hiện có hiệu quả phương pháp giáo dục tích
cực, lấy học trò làm trung tâm
Trong chuyên môn chúng ta đang sôi nổi thực hiện phong trào này, không
lẽ trong công tác chủ nhiệm chúng ta lại để tồn tại mãi cách giáo dục thụ động,

máy móc - thầy là trung tâm của tất cả, còn học trò cứ mãi mãi thụ động. Phải
đổi mới, phải thực sự lấy học trò làm trung tâm, không chỉ trong chuyên môn,
mà cả trong công tác chủ nhiệm. Phải biến quá trình giáo dục thành tự giáo dục,
tự ý thức, tự quản lấy chính mình, tổ mình, lớp mình. Chỉ có như thế nhân cách
học sinh mới được xác lập bền vững. Chất lượng giáo dục con người của chúng
ta mới không bị tụt hậu, mới thỏa mãn được những đòi hỏi ngày càng cao của
cuộc sống hiện đại.
1.3. Thỏa mãn nhu cầu tâm lý của tuổi mới lớn
Học trò của chúng ta đang trong lứa tuổi rất ưa hoạt động, ham hiểu biết. Các
em không chỉ ước ao khám phá bí mật của thế giới xung quanh, mà còn rất
muốn khám phá ra chính mình. Trong mọi hoạt động hàng ngày, không em nào
không nảy sinh ý thức muốn tự khẳng định mình và tìm cách hòa mình với tập
thể. Các em rất cần tự biết mình là ai. Xây dựng mô hình lớp tự quản không
những thỏa mãn được nét tâm lý phổ biến ấy của các em, mà còn giúp các em có
cơ hội để nó được nuôi dưỡng, rèn luyện và phát triển theo hướng tích cực[1].
1.4. Xây dựng lớp tự quản sẽ tìm ra đáp số bài toán phức tạp
Làm thế nào tiêu tốn thời gian không nhiều mà lớp chủ nhiệm vẫn đạt
chất lượng toàn diện, bền vững, đích thực. Một thực tế không thể phủ nhận:
2


Hiện nay rất nhiều giáo viên đã phải đầu tư cho công tác chủ nhiệm một quỹ
thời gian lớn gấp nhiều lần con số 4 tiết/ tuần mà Nhà nước dành cho, tuy nhiên
kết quả chẳng mấy khi được như ý. Họ băn khoăn, lo ngại không biết lấy quỹ
thời gian ở đâu để có thể quản lý lớp chủ nhiệm của mình một cách tốt nhất.
Trong khi đó thời gian đối với giáo viên bây giờ là “vàng ngọc”: Nào là phải
dành cho soạn bài cải tiến phương pháp giảng dạy, làm đồ dùng dạy học; nào là
làm thêm để tự cứu mình trước đồng lương còn khiêm tốn. Để giải quyết mâu
thuẫn này, người GVCN chỉ có con đường ngắn nhất là xây dựng thành công mô
hình lớp tự quản.

Hiện nay chưa có tài liệu hướng dẫn việc xây dựng lớp học tự quan trong
công tác chủ nhiệm mà GVCN thường qua nghiên cứu hoặc bằng kinh nghiệm
bản thân để có những phương pháp chủ nhiệm khác nhau. Qua nghiên cứu tài
liệu, cùng với kinh nghiệm 10 năm công tác của bản thân, tôi xây dựng đề tài:
“Xây dựng tập thể lớp tự quản dựa trên những điểm tích cực của mô hình
trường học mới Việt Nam tại lớp 10A2 trường THPT Ngọc Lặc”.
2. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng lớp học tự quản nhằm mục đích nâng cao chất lượng giáo dục,
đào tạo con người mới năng động, sáng tạo phù hợp với sự phát triển của xã hội:
- Phát huy tính tự giác, tính năng động của mỗi cá nhân trong tập thể.
- Xây dựng và hình thành cho học sinh kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp.
- Hình thành ý thức làm chủ bản thân và làm chủ tập thể, tránh dựa dẫm,
thói quen ỷ lại vào người khác.
- Giáo dục các em ý thức tổ chức kỉ luật phê và tự phê, để mỗi ngày tiến
bộ, biết vươn lên trong cuộc sống.
- Phát huy sức mạnh cá nhân và sức mạnh tập thể nhằm thực hiện tốt mục
tiêu, nhiệm vụ giáo dục đặt ra.
- Tiết kiệm về mặt thời gian cho GVCN nhưng vẫn thu được hiệu quả giáo
dục cao.
3. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu về tập thể lớp tự quản dựa trên những điểm tích cực của mô
hình trường học mới Việt Nam đối với học sinh trung học phổ thông.
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết
Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết là một phương pháp
nghiên cứu khoa học rộng rãi và cần thiết. Mục đích của phương pháp nhằm thu
thập tài liệu, tổng hợp các nguồn thông tin hiện có đã được công nhận trên sách
báo và tạp chí, thực tế kinh nghiệm bản thân 10 năm làm công tác chủ nhiệm
lớp,.... giúp bổ trợ cho việc giải quyết các mục tiêu nghiên cứu.
4.2. Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.

3


Đây là phương pháp được sử dụng rộng rãi trong các công trình nghiên
cứu khoa học về tâm lý, giáo dục sư phạm... nhằm có thêm được những nguồn
kiến thức, các suy nghĩ và ý tưởng để có được tầm nhìn rộng hơn. Trong đề tài
này, để giải quyết các vấn đề cơ sở lý luận khoa học và thực tiễn của việc lựa
chọn biện pháp giáo dục theo hướng “Xây dựng tập thể lớp tự quản”. Tôi đã
triển khai lấy thông tin học sinh bằng sơ yếu lý lịch và thông qua phỏng vấn các
giáo viên đang làm công tác chủ nhiệm tại trường THPT Ngọc Lặc, đặc biệt là
giáo viên bộ môn đang trực tiếp giảng dạy lớp 10A2, từ đó lựa chọn phương
pháp giáo dục phù hợp nhất cho lớp chủ nhiệm.
4.3. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.
Sau khi tổ chức thực nghiệm các kết quả được thu thập thống kê và đưa
ra kết quả đánh giá cụ thể cho từng học sinh trong lớp: Tổng điểm thi đua tuần,
xếp loại; Tổng điểm thi đua tháng, xếp loại; Tổng điểm học kỳ, cả năm, xếp loại.
Qua số liệu thống kê hàng tuần, hàng tháng, học kỳ để có những biện pháp,
những thay đổi phù hợp để thực hiện giải pháp.
II. Nội dung
1. Cơ sở lý luận
1.1. Về khái niệm tập thể lớp tự quản
Tập thể là một tập hợp người với nhiều mối quan hệ. Khi tập thể đã hình
thành mối quan hệ tốt đẹp, bền vững thì lúc đó tập thể sẽ vững mạnh. Vì vậy để
xây dựng tập thể phải thiết lập tốt các mối quan hệ tình cảm, quan hệ chức năng
và kỉ luật tập thể [2].
Các mối quan hệ trong tập thể bao gồm: “Quan hệ tình cảm là quan hệ
bạn bè, đoàn kết thân ái, tương trợ, động viên, khích lệ nhau trong học tập, tu
dưỡng và cả những mối quan hệ tình cảm khác” [2]; “Quan hệ chức năng là
quan hệ trách nhiệm công việc của các thành viên trong tập thể” [2]; “Quan hệ
tổ chức là quan hệ của các cá nhân theo nội dung, kỉ luật của tập thể” [2].

Để xây dựng các mối quan hệ tập thể tốt trong lớp học cần: “Xây dựng
môi trường học tập thân thiện, xây dựng ý thức, tư tưởng rõ ràng cho từng thành
viên” [2]; “Xây dựng môi trường dân chủ: Đẩy mạnh công tác phê bình thẳng
thắn giữa các học sinh với nhau, giữa các tổ và giữa các lớp, đồng thời cũng tạo
cho các em ý thức giúp nhau cùng tiến bộ” [2]; “Thường xuyên đánh giá, động
viên, khen, chê đúng người, đúng việc, lấy động viên làm trọng và thảo luận
cùng các em tìm những giải pháp khắc phục những việc chưa làm được, dùng áp
lực tập thể giáo dục những cá nhân không nỗ lực” [2]; “Tổ chức, bồi dưỡng tinh
thần giúp bạn, vì bạn giữa các học sinh trong lớp” [2].
Việc xây dựng lớp tự quản thực chất là quá trình từng bước chuyển hoá
tâm huyết, nhiệt tình của thầy cô thành ý thức tự quản tự giác đầy trách nhiệm
và thích thú của học sinh, cũng có nghĩa là biến lớp học của những cá nhân học
sinh thành một tập thể học sinh biết tự quản dưới sự quản lý, chỉ đạo của GVCN.
Mỗi học sinh trong lớp là một chủ thể có tính tự giác cao. Ban cán sự lớp triển
4


khai và tổng kết các hoạt động trong tuần, tháng, GVCN đóng vai trò tham mưu
khi cần thiết [1].
1.2. Các điểm tích cực của mô hình trường học mới Việt Nam
Trong thông báo gửi Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương của Bộ trưởng bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 18 tháng 8 năm
2016 đã kết luận về kết quả của mô hình trường học mới Việt Nam sau 3 năm
triển khai: Kết quả 3 năm thử nghiệm cho thấy mô hình có nhiều điểm tích cực,
tạo được môi trường giáo dục thân thiện, dân chủ trong nhà trường và lớp học;
học sinh tích cực, tự lực, tự quản trong học tập; mối liên hệ giữa nhà trường với
cha mẹ học sinh và cộng đồng được tăng cường [4].
1.3. Về vị trí của người GV chủ nhiệm trong trường trung học phổ
thông
“GVCN là người trực tiếp quản lí toàn diện tập thể học sinh một lớp học để

triển khai các tác động giáo dục, các hoạt động giáo dục nhằm đạt mục tiêu giáo
dục”[3]. GVCN là người thực hiện sự phối hợp liên kết bền chặt với GV bộ
môn, các đoàn thể trong nhà trường và giữa “Gia đình - Nhà trường - Xã hội”.
2. Thực trạng của vấn đề
Trên cơ sở phân tích lý luận và thực trạng công tác giáo dục đạo đức cho
học sinh nói chung và của trường THPT Ngọc Lặc nói riêng, phần lớn giáo viên
chủ nhiệm thường vấp phải nhiều khó khăn như: Tính tự giác của học sinh còn
thấp, tinh thần tự học chưa cao, lười phát biểu, chưa mạnh dạn, tự tin; chưa chủ
động để làm tốt nhưng công việc nhỏ như đi sớm trực nhật, đến xây dựng
nề nếp, học tập, văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao… Để lớp hoạt động tốt, đa
phần GVCN siết chặt nội quy và tăng cường các biện pháp trách phạt, theo dõi
và quản lý sát sao tình hình lớp. Lâu dần, các em sẽ nhận thấy việc phấn đấu
trong học tập và xây dựng tập thể nề nếp là một áp lực vì sợ trách phạt và dễ
nhàm chán hơn là ý thức tự giác, tự quản vì tập thể. Vậy nên việc xây dựng đề
tài nghiên cứu với mục đích lựa chọn phương pháp giáo dục tích cực “Xây dựng
tập thể lớp tự quản” nhằm phát huy tính tự giác, tự nguyện, ý thức trách nhiệm
của học sinh và đem lại hiệu quả cao trong công tác chủ nhiệm của giáo viên [1].
Có những giáo viên ngoài việc làm công tác chủ nhiệm và giảng dạy còn
kiêm nhiệm thêm nhiều nhiệm vụ khác tại trường (Cô Lê Thị Anh kiêm nhiệm
thêm thủ quỹ, thầy Nguyễn Sỹ Kiều kiêm nhiệm thêm tổ trưởng chuyên môn…);
Bản thân tôi hiện tại ngoài việc giảng dạy và công tác chủ nhiệm còn kiêm
nhiệm thêm Thư ký Hội đồng và phó Bí thư Đoàn trường. Do kiêm nhiệm nhiều
nên thời gian trên lớp thực hiện nhiệm vụ công tác chủ nhiệm bị hạn chế. Muốn
không mất nhiều thời gian cho công tác chủ nhiệm thì người GVCN cần thiết
“Xây dựng tập thể lớp tự quản”.
3. Các giải pháp đã sử dụng
Thực chất của việc xây dựng lớp tự quản là quá trình từng bước chuyển
hoá tâm huyết, nhiệt tình của thầy cô thành ý thức tự quản tự giác đầy trách
5

nhiệm và thích thú của học sinh, cũng có nghĩa là biến lớp học của những cá
nhân học sinh thành một tập thể học sinh biết tự quản dưới sự quản lý, chỉ đạo
của GVCN. Mỗi học sinh trong lớp là một chủ thể có tính tự giác cao. Ban cán
sự lớp triển khai và tổng kết các hoạt động trong tuần, tháng, GVCN đóng vai
trò tham mưu khi cần thiết [1]. Để xây dựng tập thể tự quản, tôi đề xuất một số
giải pháp sau:
3.1. Một số kỹ năng GVCN cần có khi xây dựng đội ngũ tự quản
Cần biết rằng, không thể có ngay số em học sinh có năng lực làm cán bộ
lớp. Muốn xây dựng lớp tự quản, đầu tiên phải lựa chọn, bồi dưỡng được lớp
trưởng xứng đáng là cánh chim đầu đàn của lớp, có phong cách chỉ huy và giao
tiếp tốt, cùng một Ban cán sự lớp, tổ gương mẫu có khả năng tổ chức và quan
trọng nhất là có tinh thần trách nhiệm cao. Để lớp trưởng cũng như đội ngũ cán
bộ lớp ngày càng có đủ năng lực điều hành, tổ chức đòi hỏi GVCN phải có kế
hoạch lựa chọn khoa học, tổ chức và bồi dưỡng cho những em này một số kỹ
năng cần thiết, nhất là thời gian đầu cấp học mới.
3.1.1. Kỹ năng lựa chọn
Qua sự tín nhiệm của tập thể lớp, và sự quan sát, lựa chọn, gợi ý của giáo
viên. Có những học sinh năng lực học tập tốt nhưng không có khả năng điều
hành lớp. Phải chọn những học sinh có khả năng học lực khá, hạnh kiểm tốt, biết
diễn đạt mạch lạc một vấn đề hơn những học sinh khác.
3.1.2. Kỹ năng thiết kế công việc
GVCN biết những công việc cần thiết trong năm học, trong tháng, tuần để
thiết kế kế hoạch cho tập thể lớp hoạt động, mà trong đó đội ngũ cán bộ lớp
là những người có trách nhiệm theo dõi, điều hành dưới sự giám sát chỉ đạo chặt
chẽ của GVCN. Với mục tiêu và nhiệm vụ như trên, công tác tự quản chỉ thực
sự phát huy hiệu quả, tác dụng khi học sinh tham gia các hoạt động với tư cách
là chủ thể thực sự. Điều đó có nghĩa là các em phải có đủ khả năng để tích cực,
chủ động tham gia vào các công đoạn của việc tổ chức hoạt động. Vì vậy, cần
bồi dưỡng cho học sinh biết cách tổ chức các hoạt động khi các em rất muốn

thực hiện nhưng còn lúng túng.
Các giai đoạn thiết kế và tổ chức một hoạt động: Đề xuất ý tưởng -> thiết
kế hoạt động -> tổ chức thi công -> rút kinh nghiệm.
- Giai đoạn đề xuất ý tưởng: Biết dựa vào chương trình, yêu cầu giáo dục
của Nhà trường, Đoàn trường, lớp trong từng tháng, từ đó đề xuất chủ đề, nội
dung, hình thức hoạt động cho phù hợp với tình hình, đặc điểm của lớp mình
qua từng tuần trong tháng.
- Giai đoạn thiết kế hoạt động: Biết lập kế hoạch chương trình hoạt động
và chuẩn bị các điều kiện cho việc tổ chức thành công hoạt động (chuẩn bị về tổ
chức nhân sự, cơ sở vật chất, phương tiện, môi trường địa điểm, thời gian,...)
- Giai đoạn tổ chức thi công: Tổ chức điều hành theo kế hoạch đã chuẩn
bị, biết động viên, phối hợp, hỗ trợ giúp đỡ nhau trong hoạt động.
6


- Giai đoạn rút kinh nghiệm: Biết cách biểu dương, kiểm điểm, rút ra bài
học thành công, thất bại để tổ chức tốt các hoạt động tiếp theo.
3.1.3. Kỹ năng bồi dưỡng
Căn cứ vào các dấu hiệu trên, chúng ta có thể rút ra những định hướng
chung, những biện pháp để bồi dưỡng khả năng tự quản cho học sinh trong việc
tổ chức hoạt động giáo dục.
Giáo viên cần tin tưởng khả năng của học sinh, các em hoàn toàn có thể
tự quản được nếu có tác động đúng cách của chúng ta. Người giáo viên luôn biết
cách tạo cho các em sự tự tin vào khả năng của chính mình và tạo điều kiện để
các em được thể hiện khả năng của mình trong công việc tập thể.
Bồi dưỡng khả năng tự quản cho học sinh đòi hỏi phải có quá trình hướng
dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ các em từ thấp đến cao, để các em tự giải quyết công việc
từ đơn giản đến phức tạp. Biện pháp trong giai đoạn đầu là bắt tay chỉ việc, sau
đó để các em từng bước tự lực giải quyết những công việc cụ thể trong toàn bộ
tiến trình tổ chức hoạt động có sự theo dõi, uốn nắn của GVCN.

Chẳng hạn: Phải tập cho các em cách tự quản lớp trong buổi sinh hoạt 15
phút đầu giờ, tiết vắng giáo viên,... có thể buổi đầu chưa quen, kết quả chưa đạt
nhưng gắn nội dung sinh hoạt theo chủ đề nào đó thiết thực: cán sự bộ môn lên
giải bài tập… sau nhiều lần các em sẽ thực hiện được. Từ đó việc tự quản sẽ đi
vào nề nếp, trở thành thói quen. Trong những buổi đầu duy trì phong trào này rất
cần sự quan tâm, theo dõi nhắc nhở của GVCN.
Gắn các em vào các phong trào (nhất là giữ vai trò nòng cốt trong hoạt
động ngoài giờ lên lớp) để các em cảm thấy tự tin hơn, mình được thầy và các
bạn tín nhiệm nên cố gắng làm việc cho thật tốt.
Muốn phong trào đạt kết quả, điều trước tiên phải : Xây dựng hạt nhân
trong phong trào. Tùy theo tình hình, khả năng của lớp mà GVCN lựa chọn lực
lượng nòng cốt để xây dựng phong trào học tập, văn thể… Đa số học sinh khá
giỏi thường ham thích hoạt động và có năng lực trong công tác, nên GVCN dễ
dàng tuyển chọn.
Phương hướng chung là tăng dần khả năng tự quản của học sinh đi đôi với
việc giảm dần sự tham gia cụ thể của GVCN trong từng hoạt động cho đến khi
các em có thể chủ động hoàn toàn trong công việc.
Giáo viên luôn giữ vai trò là người cố vấn, hướng dẫn chứ không phải là
người làm thay.
Xây dựng uy tín cho cán bộ lớp, GVCN phải công khai chức năng, nhiệm
vụ, quyền hạn của từng các bộ lớp.
Tóm lại, phải thường xuyên trao đổi và hướng dẫn cho các em theo từng
nhiệm vụ mà chúng ta đã phân công, không nên giao khoán cho các em mà có
sự trợ giúp; cũng không nên tham gia quá sâu, để các em độc lập hoạt động và
GVCN sẽ tư vấn cho các em, giúp các em giải quyết tình huống .
3.1.4. Kỹ năng kiểm tra và đánh giá

7

Mỗi em trong Ban cán sự và ban thi đua đều có sổ sách ghi chép và hiểu
được nội dung công việc mình phụ trách. Đến tiết sinh hoạt lớp cuối tuần, các
em tự giác xếp thi đua theo tổ, trình bày trước lớp và giáo viên chủ nhiệm.
GVCN một mặt nắm bắt đầy đủ thông tin cá nhân của từng học sinh trong
lớp thông qua phiếu điều tra, sổ tay cá nhân. Mặt khác, phải thật sự nhiệt tình,
tâm huyết trong công tác chủ nhiệm, thường xuyên theo dõi, động viên đội ngũ
cán bộ lớp, tuyên dương các em làm tốt. Đồng thời tiến hành xử phạt nghiêm
minh những học sinh có thái độ coi thường, không chấp hành yêu cầu của cán
bộ lớp. Đối với những cán bộ lớp chưa gương mẫu, thiếu trách nhiệm, GVCN
cũng khéo léo tế nhị, phê bình, uốn nắn những điều chưa làm được của các em
nhưng không làm các em mất uy tín mất tự tin trong tập thể lớp; Song cũng
không vì thế mà nuông chiều, ưu tiên, dành đặc ân cho cán bộ lớp, làm cho các
em ngộ nhận về vai trò, uy danh của mình, sớm nhiễm tính ham quyền chức,
hách dịch, coi thường người khác [1].
Ngoài những biện pháp có tính khả thi được tham khảo từ tài liệu, tôi
nhận thấy cần thiết áp dụng bổ sung một số biện pháp cụ thể phù hợp với đối
tượng học sinh lớp 10A2, trường THPT Ngọc Lặc. Các biện pháp cụ thể sau:
3.2. Thu thập thông tin cá nhân của từng học sinh
Thu thập thông tin: Ngoài việc yêu cầu học sinh nộp bản sao giấy khai
sinh để lấy thông tin viết hồ sơ, người GVCN còn yêu cầu học sinh viết vào tờ
khai Sơ yếu lý lịch trong đó phải có các nội dung: Năng khiếu, sở trường, sở
thích, ngành nghề yêu thích và hoàn cảnh gia đình học sinh. Sau khi tổng hợp,
người GVCN đã cơ bản nắm được sơ bộ năng khiếu, sở trường của từng học
sinh; từ đó có thể phân công nhiệm vụ một cách hợp lý nhất. Việc nắm được tình
hình hoàn cảnh gia đình từng học sinh giúp người GVCN chủ động trong việc
quan tâm hơn đến những học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Như lớp
10A2 năm học 2016-2017 tôi đang chủ nhiệm, sau khi tổng hợp tờ khai sơ yếu
lý lịch thì GVCN đã biết được ngoài em học sinh mồ côi cả cha lẫn mẹ, còn có
01 học sinh mắc bệnh hiểm nghèo (bệnh bẩm sinh về máu). Từ đó GVCN làm tờ
trình đề nghị Nhà trường miễn các khoản tiền đóng góp, nhắc nhở các thành

viên trong lớp quan tâm, giúp đỡ đối với học sinh này. Trực tiếp GVCN đến nhà
thăm hỏi và động viên em cũng như gia đình, từ đó tạo động lực cho em vươn
lên trong học tập. Kết quả từ học sinh có học lực trung bình ở học kỳ I, em đã
vươn lên xếp loại học lực khá trong học kỳ II và được Hiệu trưởng tặng giấy
khen.
3.3. Lập sơ đồ tổ chức lớp học
Trên cơ sở thu thập thông tin, GVCN tiến hành phân, chia học sinh theo
tổ, lập sơ đồ lớp, mà cụ thể hơn là bố trí và luân chuyển vị trí ngồi học của các
thành viên trong tập thể lớp. Việc phân công chỗ ngồi và luân chuyển vị trí ngồi
học cũng là một công việc rất quan trọng tạo điều kiện thuận lợi cho từng học
sinh trong lớp học tập, trao đổi kiến thức, giúp đỡ những học sinh yếu, kém góp
8


phần xây dựng được một tập thể lớp đoàn kết, thân thiện, gắn bó với nhau, tạo
động lực cho các thành viên tự phấn đấu và cố gắng hoàn thiện mình... GVCN
cần linh hoạt bố trí để: học sinh yếu, kém, chậm tiến ngồi trước; Học sinh khá,
giỏi ngồi sau. Học sinh thấp ngồi bàn trước, cao bàn sau; Học sinh mắt yếu ngồi
gần bảng. Ban cán sự ngồi đan xen ở giữa, trước và sau. Trong một học kì
GVCN cần điều chỉnh đổi luân phiên từ 2 đến 3 lần. Mỗi lần thay đổi là một lần
thiết lập lại sơ đồ lớp để trên bàn giáo viên để giáo viên bộ môn kết hợp tổ chức
hoạt động trong mỗi tiết dạy cho phù hợp. Những em trong Ban cán sự lớp ngồi
sau có thể quản lí, theo dõi, nhắc nhở các bạn khác trong các giờ học. Những em
học sinh yếu, kém ngồi đầu sẽ được giáo viên bộ môn quan tâm theo dõi và giúp
đỡ kịp thời, như thế mỗi em sẽ có cơ hội thể hiện mình bằng cách từ bỏ thói
quen thụ động, trông chờ, ỷ lại trong học tập.
3.4. Xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ Ban cán sự lớp
3.4.1. Xây dựng đội ngũ Ban cán sự lớp
Đây là một việc quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến sự thành bại của
việc “Xây dựng lớp học tự quản” nói riêng và công tác chủ nhiệm nói chung.

Để làm công việc này không thể không nghiên cứu kĩ lí lịch trích ngang, thăm
dò ý kiến học sinh trong lớp, tham khảo ý kiến của giáo viên bộ môn. Trên cơ sở
đó, chọn ra 04 hạt nhân tích cực nhất hội tụ đầy đủ cả đức và tài cho 04 chức
danh làm nên bộ khung Ban cán sự lớp gồm 01 lớp trưởng và 03 lớp phó phụ
trách các mảng hoạt động của lớp suốt cả năm học. Phải chọn những học sinh có
học lực khá, hạnh kiểm tốt, biết diễn đạt mạch lạc một vấn đề hơn những học
sinh khác. GVCN giao công việc cụ thể gắn với trách nhiệm từng học sinh. Ban
cán sự chịu trách nhiệm trước GVCN về công việc được giao.
Về tiêu chuẩn đối với Ban cán sự lớp:
- Có tư cách đạo đức tốt, có tinh thần tích cực, nhiệt tình trong công tác
tập thể, có lối sống lành mạnh, được tập thể các bạn trong lớp yêu mến, tín
nhiệm. Gương mẫu trong việc thực hiện nội quy, quy chế cũng như các hoạt
động tập thể khác.
- Có phương pháp vận động quần chúng tốt, có mối liên hệ mật thiết với
giáo viên chủ nhiệm lớp, Ban Giám hiệu, các Đoàn thể trong nhà trường, các
đơn vị và tổ chức liên quan để kịp thời phản ánh và xử lý thông tin 2 chiều.
- Lớp trưởng và lớp phó phải có chế độ thông tin liên lạc tốt để liên lạc
kịp thời nhằm giải quyết các công việc chung của tập thể.
3.4.2. Bồi dưỡng đội ngũ Ban cán sự lớp
Căn cứ vào các tiêu chuẩn trên, chúng ta có thể rút ra những định hướng
chung, những biện pháp để bồi dưỡng khả năng tự quản cho học sinh trong việc
tổ chức hoạt động giáo dục.
Sự trưởng thành của mỗi tập thể học sinh gắn liền với năng lực tự quản
của tập thể đó. Một tập thể học sinh chỉ trở nên vững mạnh trước hết chọn ra
được lực lượng cốt cán (gồm đội ngũ cán bộ lớp, ban chấp hành chi đoàn, tổ
trưởng…). GVCN cần có kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tự quản thông qua
9


thực hiện các nhiệm vụ, các hoạt động. Các biện pháp cụ thể như sau: Để ban

cán sự lớp có thể theo dõi chặt chẽ các mặt hoạt động của học sinh trong lớp,
GVCN cần chuẩn bị cho ban cán sự lớp một số sổ sách với các tiêu chí cần thiết
cho từng chức danh để các em có thể ghi chép những công việc diễn ra hàng
ngày và báo cáo cho GVCN vào cuối tuần. Trong giai đoạn đầu hình thành tập
thể tự quản, GVCN cần thường xuyên đối thoại với đội ngũ cốt cán. Cứ mỗi
cuối tuần, giáo viên chủ nhiệm lại tổ chức một cuộc “đối thoại nóng” với cán bộ
lớp, vừa để nắm được một cách cụ thể chi tiết hơn tình hình của từng học sinh
trên lớp, đánh giá và rút kinh nghiệm để điều chỉnh kịp thời, vừa tạo cơ hội để
các cán bộ lớp thể hiện tâm tư, nguyện vọng … GVCN là người cố vấn và bồi
dưỡng hỗ trợ đội ngũ tự quản, giúp các em phân tích, đánh giá, khái quát hóa
kinh nghiệm hoạt động tự quản, khắc phục khó khăn, xây dựng và giữ gìn uy tín.
GVCN không được khoán trắng cho đội ngũ tự quản, hoặc biến đội ngũ cán bộ
tự quản thành công cụ quản lý lớp, tạo ra sự đối lập giữa đội ngũ tự quản với các
thành viên khác trong tập thể.
3.4.3. Phân công nhiệm vụ cho Ban cán sự lớp
Phân công nhiệm vụ cho từng thành viên Ban cán sự lớp:
* Lớp trưởng
- Quản lý chung các mặt của lớp cùng với GV chủ nhiệm.
- Hỗ trợ GVCN trong việc đôn đốc các hoạt động của lớp.
- Theo dõi sĩ số các buổi học, ghi sĩ số lớp lên góc bảng, báo cáo sĩ số với
cờ đỏ.
- Thảo luận với ban cán sự lớp, tổ trưởng, các thành viên trong lớp để đưa
ra phương hướng, kế hoạch hoạt động của tuần (Căn cứ vào kế hoạch hoạt động
của nhà trường do GVCN phổ biến...), đưa ra kế hoạch tổ chức phát động thi
đua học tốt, thi đua chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20/11, ngày 8/3,..
- Chịu trách nhiệm trước GVCN về tình hình chung của lớp, tổng hợp báo
cáo các hoạt động của lớp cho GVCN vào tiết sinh hoạt 15 phút thứ 7 hàng tuần
và trường hợp khẩn cấp.
- Biểu dương những bạn có thành tích tốt trong học tập, cuộc sống, giúp
đỡ bạn bè, kính trọng thầy cô.

- Phê bình, nhắc nhở các bạn vi phạm nội quy của nhà trường, lớp để các
bạn tiến bộ hơn.
- Chịu trách nhiệm về tất cả các hoạt động của lớp trước GVCN.
* Lớp phó học tập:
- Phụ trách, theo dõi tình hình học tập của lớp.
- Phân công hoặc trực tiếp sửa bài tập cho lớp vào các buổi sinh hoạt 15
phút. Kiểm tra việc chuẩn bị bài của các thành viên trong lớp.
- Tổ chức trao đổi kinh nghiệm học tập tốt, tổ chức vui học tập, tổ chức
các giờ tự học khi vắng giáo viên.
- Chủ động phối hợp với ban cán sự lớp phân công kèm cặp, giúp đỡ
những bạn còn học yếu ở các bộ môn.
10


- Tổng hợp học sinh vi phạm về học tập, học sinh bị điểm kém và báo cáo
lớp trưởng vào cuối tuần.
- Tuyên dương những bạn có thành tích học tập tốt, phê bình các bạn vi
phạm trong học tập.
- Chịu trách nhiệm trước GVCN về tình hình học tập của lớp.
* Lớp phó lao động, cơ sở vật chất:
- Nhận nhiệm vụ của Nhà trường, GVCN, Đoàn trường; tiến hành phân
công công việc, dụng cụ lao động cho các thành viên một cách hợp lí, khoa học.
Điều khiển các hoạt động lao động của lớp.
- Phân công trực nhật hàng tuần .
- Nhắc nhở các bạn trong lớp bảo vệ tài sản, cơ sở vật chất của lớp học, tài
sản của nhà trường: Chốt cửa sổ, khóa cửa phòng học trước khi về, cắt cầu dao
điện khi ra khỏi lớp.
- Tổng hợp công tác lao động,vệ sinh lớp học, bảo quản cơ sở vật chất báo
cáo lớp trưởng vào cuối tuần về tình hình vệ sinh, cơ sở vật chất lớp học.
- Chịu trách nhiệm trước GVCN về lao động, vệ sinh lớp học, bảo quản

cơ sở vật chất.
* Lớp phó phụ trách Văn - Thể - Mỹ:
- Điều hành theo dõi các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao
của lớp.
- Chuẩn bị các bài hát sinh hoạt tập thể cho lớp (về tình yêu quê hương
đất nước, thi đua chào mừng các ngày lễ lớn như 20/11; 8/3, 19/5,..)
- Tìm hiểu năng khiếu các thành viên lớp: Chọn ra đội văn nghệ, chọn tổ
báo tường, chọn các đội thể thao của lớp.
- Tổng hợp kết quả công việc mình phụ trách báo cáo lớp trưởng vào cuối
tuần.
- Chịu trách nhiệm trước GVCN về hoạt động Văn- Thể - Mỹ của lớp.
Ngoài việc phân công nhiệm vụ cho 4 thành viên Ban cán sự lớp, GVCN
cần phân công và giao nhiệm vụ cho các chức danh khác.
* Thư kí lớp
- Giữ, nhận và trả sổ ghi đầu bài của lớp.
- Ghi đầy đủ thời khóa biểu và các mục tuần học, ngày tháng,… vào sổ
ghi đầu bài. Khi có vấn đề gì về sổ ghi đầu bài phải báo cáo ngay cho lớp trưởng
báo cho GVCN kịp thời xử lí.
- Bảo quản, ghi chép nhật ký, nghị quyết, biên bản họp lớp đồng thời cũng
giúp GVCN các việc ghi chép khác khi cần thiết.
* Thủ quỹ
- Thu và quản lý Quỹ lớp, có sổ ghi thu - chi các hoạt động của lớp rõ
ràng, cụ thể.
- Báo cáo các khoản chi vào cuối mỗi tháng.
- Chịu trách nhiệm trước lớp, GVCN về thu, chi cho các hoạt động của
lớp.
* Bí thư đoàn (cùng Phó bí thư và ủy viên)
11

- Trực tiếp liên hệ với Đoàn trường trong công tác đoàn hàng tuần, tháng
theo quy định. Đồng thời cũng là người phối hợp với lớp phó văn - thể - mỹ
trong phân công các thành viên tham gia các hoạt động phong trào, đoàn thể nhà
trường phát động.
- Quản lý hoạt động cờ đỏ, phân công hoặc trực tiếp đi làm thay nếu cờ đỏ
vắng.
3.5. Xây dựng nội quy lớp
Để có thể xây dựng được lớp học tự quản có hiệu quả không thể không
nói tới việc xây dựng nội quy lớp. Nội quy này được xây dựng trên cơ sở của
nội quy Bộ Giáo dục và Đào tạo, nội quy nhà trường và được tập thể lớp nhất trí
thông qua. Trên cơ sở đó, GVCN và Ban cán sự lớp thành lập bảng điểm thi đua
của từng cá nhân. Bảng nội quy của lớp và bảng điểm thi đua của từng học sinh
được sự đồng ý của phụ huynh học sinh.
Nội quy lớp cần xây dựng một cách cụ thể: Từ những lỗi nhỏ nhất như đi
học chậm, tập trung chào cờ chậm, đi chậm trong các hoạt động ngoại kháo, tự ý
đổi chỗ ngồi,… cho đến các lỗi lớn như đánh nhau, gây rối trật tự, có hành vi vô
lễ với cán bộ giáo viên,… (phụ lục 1 đính kèm).
3.6. Xây dựng tiết sinh hoạt lớp
3.6.1. Tổ chức các buổi sinh hoạt 15 phút đầu giờ
Tổ chức sinh hoạt 15 phút đầu giờ cần đảm bảo: Các thành viên trong lớp
đều hoạt động và nội dung các buổi sinh hoạt phải phong phú. Cụ thể tôi xây
dựng buổi sinh hoạt 15 phút như sau:
- Lớp trưởng chịu trách nhiệm quản lý chung.
- Yêu cầu mỗi tổ phụ trách tiết sinh hoạt 15 phút một tuần (các tổ trưởng
phối hợp với các lớp phó để tổ chức quản lý lớp trong tuần phụ trách).
- Các nội dung tổ chức trong tiết sinh hoạt 15 phút:
+ Tổ chức kiểm tra việc làm bài tập ở nhà của các thành viên trong lớp.
+ Tổ chức sửa bài tập.
+ Tổ chức các tiết mục văn nghệ (đơn ca, song ca, tốp ca…), tổ chức tập
hát các bài hát về Đoàn, về quê hương, đất nước....

+ Tổ chức đọc tin mới, tin nóng sưu tầm trên các báo đài; tin trong nước,
tin quốc tế, tin thể thao, tin an toàn giao thông…
+ Tổ chức đố vui, tổ chức một số trò chơi phù hợp với tiết sinh hoạt 15
phút.
+ Có thể tổ chức các nội dung khác phù hợp (yêu cầu báo cáo GVCN
trước để duyệt).
Với việc đưa các nội dụng phong phú, đa dạng và tạo điều kiện cho các tổ
trường chủ động trong công tác tổ chức sẽ đưa tiết sinh hotj 15 phút vào đúng
tác dụng của nó: Tạo tâm lý thoải mái trước khi vào lĩnh hội tri thức.
3.6.2. Tổ chức các buổi sinh hoạt lớp cuối tuần
12


Tổ chức các giờ sinh hoạt lớp cuối tuần, qua đó thấy được vai trò tự quản
của ban cán sự lớp và không khí dân chủ của các thành viên trong lớp.
Với tinh thần tự quản, nội dung sinh hoạt lớp cuối tuần thường diễn ra
như sau: Lớp phó bắt nhịp, cả lớp vui vẻ mở đầu bằng bài đồng ca thật khí thế;
lớp trưởng giới thiệu rồi mời GV chủ nhiệm cùng ban cán sự lớp lên ngồi ở bàn
danh dự (có trang trí lịch sự); lớp trưởng mời các tổ trưởng và các lớp phó lần
lượt báo cáo. GVCN giao quyền cho ban cán sự lớp tiến hành nhận xét, tuyên
dương kịp thời, phê bình đối với các thành viên trong tổ, trong lớp một cách
công khai. Trên cơ sở việc theo dõi thực hiện nội quy, tổ trưởng tiến hành xếp
loại hạnh kiểm, thi đua của từng bạn trong tổ. Lớp sẽ có phần thưởng để động
viên đối với những học sinh có thành tích cao (chẳng hặn học sinh đạt điểm 8, 9
thưởng 01 bút bi...).
Để tạo động lực thi đua, GVCN chỉ đạo Ban cán sự lớp cho xếp loại thi
đua giữa các tổ. Làm như vậy sẽ phát huy được sở trường và khả năng của các
thành viên trong tổ và nhận được sự đồng thuận hưởng ứng cao. Từ đó học sinh
nhận thức được vai trò, trách nhiệm của mình đối với tổ, đối với lớp, qua đó mà
hình thành và phát triển lòng tự tin, niềm phấn khởi hứng thú trong mỗi một cá

nhân học sinh.
Sau khi các tổ trưởng và các lớp phó lần lượt báo cáo, lớp trưởng cho các
thành viên trong lớp tự do góp ý và Ban cán sự lớp trả lời thắc mắc của các
thành viên.
Lớp trưởng mời GVCN nhận xét, đánh giá về tình hình học tập, nề nếp, ...
của lớp trong tuần học vừa qua. GVCN cần có sự khen ngợi, biểu dương những
học sinh có thành tích tốt để kích thích sự hứng thú phấn đấu. Đối với những
học sinh bị khuyết điểm thì GVCN cần phải phê bình đúng mức để cho học sinh
nhận thấy khuyết điểm của mình và tạo cơ hội cho các em sửa chữa khuyết
điểm. Không để cho học sinh bị khuyết điểm kéo dài.
Lớp trưởng tổng kết kết quả thi đua trong tuần, rồi công bố trọng tâm
công việc tuần tới trên cơ sở nắm bắt kế hoạch hành động của Nhà trường, của
Đoàn trường hàng tuần/ tháng, ban cán sự lớp tiến hành xây dựng kế hoạch hành
động thích ứng, cụ thể. Những kế hoạch này được thảo luận dân chủ, cởi mở,
được đông đảo thành viên trong lớp tích cực góp ý, đề xuất nội dung lẫn giải
pháp thực hiện và được biểu quyết nhất trí thông qua với tỉ lệ tuyệt đối. Hễ còn
có điều gì băn khoăn thì cả lớp phải tìm cách giải quyết nốt băn khoăn đó để đạt
được sự đồng thuận cao.
Để thay đổi không khí lớp sau những lời nhận xét căng thẳng cần tạo các
hoạt động vui chơi có thưởng để khích lệ tư tưởng phấn chấn học tập của học
sinh, gắn kết sự gần gũi giữa thầy và trò.
3.7. Sử dụng sổ tự cập nhật
Tổ chức cho học sinh rèn ý thức tự giáo dục bằng sổ tự cập nhật hằng
ngày. Cùng với việc thực hiện và phát huy tác dụng của sổ liên lạc, sổ chủ
nhiệm, sổ ghi chép của lớp trưởng, lớp phó, cán sự bộ môn, tổ trưởng; GVCN đã
13


công phu sáng tạo, biến quá trình quản lý, giáo dục của giáo viên thành quá trình
tự giáo dục của trò bằng một loại sổ thật đơn giản, nhưng thật ý nghĩa. Các em

không chỉ ghi nhật ký học tập, mà còn ghi nhật ký từng giờ về ý thức kỷ luật, có
chữ ký xác nhận của tổ trưởng. Mỗi tuần giáo viên chủ nhiệm kiểm tra và ghi ý
kiến vào đó. Riêng một, hai em cá biệt học yếu, cuốn sổ này được đặt hàng ngày
trên bàn giáo viên để các giáo viên bộ môn được quyền theo dõi và ghi ý kiến
vào đó. Khi học sinh này tiến bộ được thay bằng học sinh khác. Còn phụ huynh
chỉ yêu cầu thường xuyên theo dõi và ký đối với những trường hợp học sinh đặc
biệt.
3.8. Phát động phong trào thi đua
Hòa chung với phong trào thi đua học tập, nề nếp do Đoàn trường phát
động vào các dịp lễ lớn như chào mừng 20/11, 26/3… GVCN cùng với Ban cán
sự lớp phát động phong trào thi đua giữa các tổ như: Thi đua phát biểu xây dựng
bài, thi đua làm việc tốt, thi đua làm đồ dùng học tập, thi đua tuần điểm tốt…
Khi phát động lớp chuẩn bị sổ thi đua để các tổ và các cá nhân đăng kí, tạo sự
nghiêm túc và sự phấn khởi trong học sinh. Sau đợt thi đua, GVCN cùng ban
cán sự lớp tổ chức khen thưởng, động viên trong giờ sinh hoạt lớp.
3.9. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa
Học sinh THPT ở độ tuổi 15-18, đây là giai đoạn chuẩn bị để đi vào cuộc
sống. Các em không chỉ hoạt động ở trường mà còn ở gia đình và ngoài xã hội.
Hoạt động của các em phong phú và phức tạp hơn học sinh trung học cơ sở. Đây
là lứa tuổi nhận thức được các chuẩn mực giá trị, qui tắc, yêu cầu của đạo đức xã
hội, có ý thức chính trị rõ ràng, có ý thức tự học và hướng nghiệp tích cực. Có
khả năng giao lưu phong phú, nhiệt tình và hăng hái trước những công việc khó
khăn nặng nhọc, đương đầu với thử thách của cuộc sống. Các em là những nhân
cách đang vươn lên để trở thành người công dân tốt cho xã hội. Vì vậy chúng ta
phải nắm vững đặc điểm nhân cách, tâm sinh lý lứa tuổi để đưa ra những biện
pháp hữu hiệu nhất đảm bảo sự thành công của công tác giáo dục nói chung và
giáo dục đạo đức, pháp luật và kỹ năng sống nói riêng thông qua hoạt động
ngoại khoá.
Một trong những hoạt động ngoại khóa phù hợp nhất đối với học sinh đó
là tổ chức các cuộc thi tìm hiểu kiến thức, diễn đạt kiến thức... Trong năm học

vừa qua, tôi đã tổ chức cho học sinh lớp 10A2 cuộc thi tìm hiểu kiến thức dựa
vào format cuộc thi âm vang xứ Thanh do đài truyền hình Thanh Hóa phối hợp
với Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức. Để tổ chức hoạt động này, tôi thực hiện các
bước:
- Yêu cầu mỗi tháng, mỗi học sinh tự chuẩn bị 24 câu hỏi về 12 lĩnh vực
(mỗi lĩnh vực 2 câu): Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý,
GDCD, Tiếng anh, Giáo dục Quốc phòng, hiểu biết xã hội, hiểu biết về Thanh
Hóa. Như vậy mỗi tháng GVCN đã có tổng cộng 44x24=1056 câu hỏi đủ các
lĩnh vực. Mỗi học sinh khi chuẩn bị các câu hỏi đã tự ôn lại được lượng kiến
14


thức nhất định về 12 lĩnh vực đó. Sau khi tổng hợp câu hỏi, GVCN nhờ các giáo
viên bộ môn rà soát, phân loại mức độ dễ, khó... để được bộ câu hỏi hoàn chỉnh.
- Bắt thăm ngẫu nhiên thứ tự thí sinh dự thi: Mỗi vòng có 4 thí sinh dự thi,
vòng 1 gồm các thí sinh từ số 1 đến số 4, vòng 2 gồm các thí sinh từ số 5 đến số
8, lần lượt như vậy đến vòng thi số 11 (mỗi vòng thi như vậy ta gọi là vòng thi
tuần). Ba thí sinh nhất tuần và 1 thí sinh nhì cao điểm nhất trong 3 tuần thi liên
tiếp sẽ được dự cuộc thi tháng (Tháng 4 sẽ chọn 2 thí sinh nhất 2 tuần 10, tuần
11, 1 thí sinh nhì cao nhất của 2 tuần đó và 01 thí sinh có điểm nhì cao nhất tất
cả các tuần mà không được lọt vào thi tháng). Vòng chung kết sẽ tổ chức cho 4
thí sinh đạt giải nhất 4 tháng.
- Chọn 2 học sinh (1 nam, 1 nữ) làm người dẫn chương trình.
- Thông báo về format chương trình: Gồm 3 phần thi:
+ Phần 1: Khởi hành. Mỗi thí sinh trả lời 1 gói gồm 6 câu hỏi về 6 lĩnh
vực; thời gian dành cho mỗi gói câu hỏi là 60 giây.
+ Phần 2: Tiếp sức. Mỗi thí sinh sẽ có 1 gói gồm 4 từ khóa; thí sinh chọn
4 người bạn đồng hành; thí sinh có nhiệm vụ giải thích để 4 người bạn đồng
hành tìm ra các từ khóa đó.
+ Phần 3: Về đích. Có 4 câu hỏi tìm hiểu kiến thức về tỉnh Thanh Hóa, cả

4 thí sinh cùng trả lời, trả lời bằng hình thức viết ra bảng.
Kết thúc 3 phần thi, chọn thí sinh cao điểm nhất để trao thưởng và lọt vào
vòng thi tiếp theo (Phụ lục 2 đính kèm).
- Thời gian tổ chức: Tổ chức mỗi tháng 2 lần vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
Việc tổ chức hoạt động ngoại khóa không chỉ giúp học sinh mở mang
thêm kiến thức và nâng cao hiểu biết, còn giúp các em rèn luyện các kỹ năng
sống cần thiết như: Giao tiếp ứng xử, tư duy logic, giải quyết vấn đề, hợp tác
chia sẻ, xử lý tình huống,...
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Qua thời gian thực hiện công tác chủ nhiệm theo hướng xây dựng tập thể
lớp tự quản, tôi nhận thấy đây là biện pháp giáo dục mới, có tính khả thi, khích
lệ được tính tự giác, ý thức học tập của học sinh và đem lại kết quả cao. Ban cán
sự lớp đã mạnh dạn hơn trong lãnh đạo và quản lý lớp, biết lo lắng cho phong
trào lớp. Điều hay là các em biết tự nhận khuyết điểm mỗi khi chưa hoàn thành
nhiệm vụ hoặc có vi phạm nhỏ thì sửa sai ngay, không bao che những sai phạm
của bạn. Tự giác làm việc theo nhiệm vụ của mình được phân công, các bạn
đồng tình ủng hộ. Thực tế đã thử nghiệm ở năm học 2016-2017 tại lớp 10A2;
nhìn chung đã tạo được không khí học tập sôi nổi, đặc biệt là tinh thần tập thể
đoàn kết đem lại hiệu quả cao trong mọi hoạt động của lớp. Những minh chứng
về kết quả của quá trình thực hiện phương pháp giáo dục theo hướng “Xây dựng
tập thể lớp tự quản”:
- Kết quả xếp loại học lực, hạnh kiểm năm học 2016-2017:
+ Học lực: 34/44 học sinh xếp loại khá (tăng 15 học sinh so với học kỳ I),
không có học sinh xếp loại yếu.
15


+ Hạnh kiểm: 44/44 học sinh xếp loại tốt (tăng 7 học sinh so với học kỳ
I).
- Kết quả các cuộc thi do Đoàn trường phát động:

+ Cuộc thi “Rung chuông vàng” với chủ đề “Thanh niên với việc giữ gìn
bản sắc văn hóa dân tộc”: Có 2 thí sinh tham dự và đạt 1 giải nhì, 1 giải khuyến
khích.
+ Cuộc thi văn nghệ chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20/11: Có 1 tiết
mục tham dự và đạt giải nhì.
+ Cuộc thi bóng chuyền nữ chào mừng ngày thành lập Đoàn thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh 26/3: Đội bóng chuyền nữ tham gia và lọt vào đến vòng
tứ kết nhưng không đạt giải.
- Kết quả các cuộc thi cấp tỉnh:
+ Cuộc thi học sinh giỏi môn Giáo dục Quốc phòng: Lớp có 2 học sinh
tham dự đội tuyển và đạt 2 giải (1 giải nhì, 1 giải ba).
+ Cuộc thi cấp tỉnh “Em yêu lịch sử xứ Thanh”: Lớp có 1 bài tham dự và
đạt giải khuyến khích.
Cuối năm học lớp có 36 học sinh được Hiệu trưởng công nhận danh hiệu
học sinh tiên tiến và được tặng giấy khen (2 học sinh tiên tiến học kỳ II); Có 2
học sinh được Ban chấp hành Đoàn trường tặng giấy khen “Hoàn thành xuất sắc
nhiệm vụ công tác Đoàn và phong trào Thanh niên năm học 2016-2017”.
Thành tích của tập thể lớp trong năm học 2016-2017 đã được Nhà trường
và Đoàn trường công nhận: Được Nhà trường công nhận danh hiệu “Tập thể tiên
tiến xuất sắc” và được Hiệu trưởng tặng giấy khen; Được Đoàn trường tặng giấy
khen “Tập thể đạt thành tích xuất sắc trong công tác Đoàn và phong trào Thanh
niên”.

16


Giấy khen của Bí thư Đoàn trường dành cho “Tập thể đạt thành tích
xuất sắc trong công tác Đoàn và phong trào Thanh niên”

Giấy khen của Hiệu trưởng dành cho “Tập thể tiên tiến xuất sắc”

17


Trong thời gian nghỉ hè này, lớp có 8 học sinh tham gia vào câu lạc bộ
thanh niên xung kích đảm bảo trật tự an toàn giao thông trong những ngày thi
Trung học phổ thông Quốc gia. Đặc biệt, lớp cũng đã lên kế hoạch tổ chức hoạt
động tiếp sức mùa thi bằng hình thức: Phục vụ nước uống miễn phí cho phụ
huynh và học sinh trong những ngày thi.
Việc xây dựng tập thể lớp học theo hướng tự quản đã tạo cho lớp một
luồng sinh khí mới. Đội ngũ Ban cán sự lớp nhiệt tình, có năng lực đã lãnh đạo,
hướng dẫn, điều hành lớp thực hiên tốt các nhiệm vụ được giao, hoạt động tự
quản trong học sinh có hiệu quả rõ rệt, chủ động xây dựng chương trình phù hợp
với lứa tuổi học sinh. Các thành viên trong lớp năng nổ, nhiệt tình; từ những học
sinh nhút nhát, ngại va chạm khi mới tập tễnh bước chân vào môi trường trung
học phổ thông, giờ đây các em đã có cho mình một sự tự tin nhất định, có cho
mình một kỹ năng sống để đáp ứng con người của thế kỷ XXI.
III. Kết luận, kiến nghị
1. Kết luận
Công tác chủ nhiệm nói chung và xây dựng đội ngũ để thực hiện công tác
tự quản nói riêng là quá trình xuyên suốt trong công tác giáo dục và đào tạo của
người giáo viên. Để có đội ngũ cán bộ lớp tự quản tốt, lớp học có ý thức tự quản
cao, GVCN phải biết vận dụng linh hoạt các kỹ năng xây dựng và bồi dưỡng
đội tự quản lớp. Để làm được điều này, không chỉ đơn thuần thông qua hoạt
động học tập trên lớp, các tiết sinh hoạt cuối tuần mà còn phải thông qua các
hoạt động đa dạng như: hoạt động văn hoá văn nghệ, thể dục, lao động, công tác
xã hội tự nguyện như vệ sinh môi trường, ủng hộ đồng bào gặp thiên tai,...; đây
là dịp để các em thể hiện sự thống nhất giữa trí và đức, giữa tình cảm và lý trí,
giữa nhận thức và hành động, giúp các em hiểu, yêu thương, giúp đỡ nhau hơn
và cũng thông qua các hoạt động này các em được giáo dục trong tập thể, bằng
tập thể; hơn thế nữa các em còn khẳng định được mình trong tập thể. Và trên

hết, thái độ, nhân cách, tình cảm của các em đối với xã hội, với quê hương làng
xóm,với cộng đồng... sẽ hình thành và được sẻ chia.
Do đó, GVCN phải nắm vững nguyên tắc giáo dục và có nghệ thuật tổ
chức để thu hút lớp học cùng tham gia một cách tự giác, tự kiểm tra đánh giá
hoạt động của mình một cách trung thực.
GVCN phải hiểu một cách đúng đắn vai trò, vị trí và nhiệm vụ của hoạt
động tự quản trong việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh nhằm góp
phần tích cực vào việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục.
GVCN phải biết phối kết hợp các lực lượng trong, ngoài nhà trường
cùng tham gia kế hoạch này.
GVCN cần lập kế hoạch xây dựng lớp học tự quản thật chi tiết, có tính
khả thi, theo chủ đề của năm học, triển khai qua các tuần, tháng sao cho phù hợp
với đặc điểm tình hình của nhà trường và lớp. Kế hoạch phải được xây dựng cân
18


đối, đều đặn, thường xuyên trong suốt năm học, không để tồn đọng hay có khi
buông lỏng; GVCN phải chủ động định hướng công việc cần thực hiện, tránh
hiện tượng “vỡ kế hoạch” hay “đầu voi đuôi chuột”
Cuối năm học, chọn thời gian thích hợp, GVCN hội ý Ban cán sự lớp, rút
kinh nghiệm, thăm dò ý kiến, nguyện vọng của các em để có kế hoạch cho năm
học sau. Trong đại hội lớp bình chọn Ban cán sự lớp mới, nhiều GVCN muốn để
lại Ban cán sự lớp cũ, vì cơ bản, năm học trước Ban cán sự đã hoàn thành tốt
nhiệm vụ của mình và nhất là GVCN ngại mất thời gian đào tạo cán bộ lớp mới.
Tuy nhiên nếu có em nào trong Ban cán sự lớp cũ có nguyện vọng rút lui, không
muốn làm cán bộ lớp nữa thì GVCN nên cho các em toại nguyện. Nếu GVCN
vận động các em tiếp tục làm việc thì các em miễn cưỡng, nể thầy cô mà đồng ý
thì kết quả công việc sẽ không như năm đầu. Ban cán sự mới sẽ nhiệt tình, lo
lắng công việc nhiều hơn, có nhiều ý tưởng mới hơn, trách nhiệm cũng cao hơn
và ít nhiều cũng học được cách làm việc của Ban cán sự lớp năm trước. Do vậy

GVCN nên mạnh dạn tìm, bồi dưỡng, tạo cơ hội cho học sinh khác thể hiện
mình.
Thực tế những giải pháp nêu trên đa số các GVCN đã và đang thực hiện:
Lấy thông tin học sinh đầu năm học, lựa chọn và bồi dưỡng Ban cán sự lớp, xây
dựng nội quy…, tuy nhiên việc áp dụng vào thực tế vẫn còn chưa triệt để.
GVCN vẫn lên lớp thường xuyên thực hiện các công việc như: tổ chức sinh hoạt
15 phút, tổ chức sinh hoạt cuối tuần, phân công lao động…, mà lẽ ra các công
việc này học sinh hoàn toàn có thể tự chủ thực hiện được. GVCN chỉ cần hướng
dẫn đội ngũ Ban cán sự lớp, giám sát việc thực hiện của các thành viên, chắc
chắn lớp chủ nhiệm sẽ trở thành một lớp tự quản, học sinh sẽ năng động hơn, tự
tin hơn; GVCN sẽ đỡ vất vả hơn, sẽ tiêu tốn ít thời gian hơn.
2. Kiến nghị
2.1. Đối với nhà trường và đồng nghiệp
Đề nghị nhà trường trên cơ sở đề tài này, tập hợp những giáo viên chủ
nhiệm có kinh nghiệm xây dựng mô hình tập thể lớp tự quản. Triển khai đến
toàn thể giáo viên và học sinh, có tổng kết và khen thưởng kịp thời.
Đề nghị Đoàn thanh niên tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa ý nghĩa: Tổ
chức tham quan khu di tích, danh lam; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu các ngày Lễ
lớn của đất nước; tổ chức các trò chơi dân gian, các cuộc thi tài năng… nhằm
tạo điều kiện cho học sinh hoạt động, để học sinh có những kỹ năng sống nhất
định trong xã hội ngày càng phát triển hiện nay.
2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo
Đề nghị Sở Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các tác giả có SKKN đạt giải A,
giải B tóm tắt nội dung ngắn gọn và đăng trên website của Sở Giáo dục và Đào
tạo: thanhhoaedu.vn để đồng nghiệp tham khảo và ứng dụng vào thực tế.

19


XÁC NHẬN CỦA

THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 15 tháng 5 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người viết sáng kiến

Thiều Văn Tài

20


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguồn internet luanvan.net.vn

thpt-bdien.thuathienhue.edu.vn
www.thpt-txquangtri.vn
2. Modun THPT 32: “Hoạt động của giáo viên chủ nhiệm” của Bộ Giáo dục và
Đào tạo.
3. Tài liệu tập huấn về công tác GVCN trong trường THCS, THPT của Vụ GD
trung học, chủ biên PGS.TS.Nguyễn Thanh Bình (quyển 2), Xb 2011.
4. Công văn số 4068/BGDĐT-GDTrH ngày 18/8/2016 của Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo về việc triển khai mô hình trường học mới từ năm học 20162017.

21


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG

ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Thiều Văn Tài
Chức vụ và đơn vị công tác: Thư ký Hội đồng, Phó Bí thư Đoàn trường.

TT

Tên đề tài SKKN

1.

Giúp học sinh yếu đạt điểm
cao môn toán trong kỳ thi tốt
nghiệp THPT
Một số kinh nghiệm hướng
dẫn học sinh yếu đạt điểm
trung bình môn toán trong kỳ
thi THPTQG

2.

Kết quả
Cấp đánh
đánh giá
giá xếp loại
xếp loại
(Phòng, Sở,
(A, B,
Tỉnh...)

hoặc C)

Năm học
đánh giá xếp
loại

Cấp Sở

C

2010-2011

Cấp Sở

C

2015-2016

22


Phụ lục 1
NỘI QUY LỚP 10A2
(Áp dụng cho năm học 2016-2017)
1/Nề nếp
a/chào cờ
- Không tham gia chào cờ: -3 điểm
- Ra tập trung chậm : -1 điểm
- Chào cờ xếp hàng lộn xộn: -2 điểm
- Ngồi không đúng vị trí chào cờ: -2 điểm

- Nói chuyện, làm việc riêng chào cờ: -2 điểm
- Đội mũ nón, ô khi đang chào cờ: -5 điểm
- Lớp không làm tròn nhiệm vụ chuẩn bị chào cờ: -3 điểm/1 thành viên.
b/Sinh hoạt 15 phút
- Bỏ sinh hoạt: -2 điểm
- Vào chậm: -1 điểm.
- Mất trật tự: -2 điểm
- Gây cản trở giáo viên, cờ đỏ: -5 điểm
c/Vệ sinh
- Không làm vệ sinh: -5 điểm
- Vệ sinh chậm: -3 điểm
- Vệ sinh bẩn: -4 điểm
- Đổ rác không đúng nơi quy định: -4 điểm.
- Không tham gia vệ sinh cùng lớp: -3 điểm.
- Làm bẩn tường, bàn ghế: -4 điểm.
- Vứt rác bừa bãi: -2 điểm.
- Không khóa cửa sau mỗi buổi học: -5 điểm.
d/Lao động
- Không đi lao động: -5 điểm (Có phép: - 2điểm).
- Đi chậm: -1 điểm
- Không mang dụng cụ: -3 điểm
e/Đồng phục:
- Không mặc đồng phục trong các ngày quy định: -2 điểm
- Đồng phục không nghiêm túc: -1 điểm
- Mặc áo không cổ: -3 điểm
- Nhuộm tóc xanh, đỏ, tím, vàng: -5 điểm
- Nam để tóc dài: -5 điểm
2/Học tập
- Vào chậm tiết: -1 điểm
- Nghỉ học vô lý do: - 5 điểm.

- Nghỉ học có giấy phép không rõ ràng: -3 điểm
- Bỏ tiết: -10 điểm/1 tiết.
- Không ghi sỹ số lớp, số học sinh vắng trên bảng: -2 điểm ( lớp trưởng)
- Báo cáo sỹ số vắng không đúng: -2 điểm ( lớp trưởng)
23


- Tự quản kém khi trống giờ: -5 điểm (lớp trưởng, các thành viên vi
phạm).
- Nói chuyện, làm việc riêng trong giờ học: -2 điểm
- Không thuộc bài cũ: bị điểm 0 (-3 điểm); 1;2(-2 điểm) ;3;4(-1 điểm)
- Được điểm cao và có ghi trong SĐB thì cộng:điểm
10(+3);9;8(+2);7;6(+1)
- Tự ý đổi chổ trong giờ học: -1 điểm
- Không làm BT đầy đủ: -2 điểm
- Không mang vở: -1 điểm;
- Không ghi bài: -2 điểm.
- Tiết bị xếp loại giờ Khá: -2 điểm (cho mỗi người làm lớp bị giờ Khá)
- Tiết bị xếp loại giờ TB: -5 điểm (cho mỗi người làm lớp bị giờ TB)
- Tiết bị xếp loại giờ Yếu: -10 điểm (cho mỗi người làm lớp bị giờ Yếu)
- Tiết bị xếp loại giờ Kém: -15 điểm (cho những người làm lớp bị giờ
kém)
- Không nộp sổ đầu bài: -3 điểm. Không nộp sổ vào thứ 6: -10 điểm
(Thư ký).
- Sai sót trong sổ đầu bài để bị trừ điểm lớp: -2 điểm (Thư ký)
3/Các vi phạm khác
- Đi xe trong trường khi đã vào học: -2 điểm
- Để xe không đúng nơi quy định: -1 điểm
- Học sinh tự ý bỏ ra khỏi cổng trường trong buổi học: - 2 điểm
- Nhảy tường: -5 điểm

- Ngồi lên lan can: -4 điểm
- Trèo cây bẻ cành: -4 điểm
- Cờ đỏ không hoàn thành nhiệm vụ: -4 điểm.
- Nói tục chửi bậy: -10 điểm.
- Có hành vi thiếu văn hoá: -10 điểm .
- Phá hoại của công( tường rào, bàn ghế, cửa...): -10 điểm.
4/ Hạ bậc hạnh kiểm: Nếu học sinh vi phạm vào những hành vi bị cấm đối
với học sinh theo quy định tại Điều 39 Điều lệ trường trung học như sau:
- Hút thuốc lá trong trường.
- Mang điện thoại đến trường.
- Mang vũ khí, chất cháy nổ đến trường.
- Đánh nhau.
- Vô lễ với giáo viên, nhân viên trong trường.
(Ngoài các quy định nói trên các vi phạm khác sẽ bị trừ từ 1 đến 15 điểm và
các hình phạt khác tuỳ vào mức độ vi phạm)
5/ Xếp loại (Mỗi học sinh được tặng 50 điểm/học kỳ)
Đối với mỗi tuần
Đối với mỗi học kỳ
Loại A: Tối đa 0 điểm
Loại tốt: 35-50điểm
Loại B: -1 đến -4điểm
Loại khá: 20-34 điểm
Loại C: -5 đến -9điểm
Loại TB: 10-19 điểm
24


Loại D: -10 điểm trở lên
Loại yếu: 1-9 điểm
(Đối với những học sinh có tiến bộ thì sẽ được xem xét để nâng mức hạnh

kiểm)
6/ Hình phạt (áp dụng cho mỗi tuần)
1. Loại B: Làm trực nhật 1 buổi.
2. Loại C: Làm trực nhật+ Lao động 1 buổi.
3. Loại D: Mời phụ huynh+Đình chỉ học 1 buổi+Đi lao động 1 buổi.
Lưu ý: - Lớp xếp thứ 1: +3 điểm (cho mỗi thành viên).
- Lớp xếp thứ 12: -3 điểm (cho mỗi thành viên).
- Đối với học sinh vi phạm lần 2 trong tuần sẽ nâng mức phạt lên gấp đôi.
- Đối với hs tham gia tích cực các phong trào của nhà trường và Đoàn
Thanh niên; đối với học sinh được lớp bình xét là tích cực trong học tập trong
tuần, trong tháng sẽ được xem xét: +2 đến +5 điểm.
Giáo viên chủ nhiệm

25