Đề án môn học Tài chính Kế toán Kế toán tiền lương trong DNSX.doc

Đề tài:Công tác Kế toán lao động tiền lương trong DNSX
LỜI MỞ ĐẦU
ể hoàn thành nhiệm vụ giáo dục và đào tạo trong các
trường Đại học nói chung và theo mục tiêu và chương
trình đào tạo cử nhân ngành kế toán của trường Đại học
Quy Nhơn trước khi kết thúc khóa học mỗi học viên trên
cơ sở kiến thức chuyên ngành đã được học xây dựng cho mình một kế hoạch đề
án môn học.
Đ
Qua thời gian học tập và được sự hướng dẫn tận tình của cô giáo cùng
với sự nổ lực của bản thân với lượng kiến thức non trẻ chưa va chạm thực tế mà
cụ thể là lao động tiền lương và các khoản trích theo lương. Do vậy, trong quá
trình viết đề án không tránh khỏi những khiếm khuyết đáng kể, kính mong Thầy
giáo hướng dẫn: ThS Nguyễn Ngọc Tiến cùng các thầy cô trong tổ bộ môn đóng
góp những ý kiến quý báu để đề tài của em được đầy đủ và hoàn thiện hơn.
Cuối cùng, Em xin trân thành cảm ơn Thầy giáo - ThS: Nguyễn Ngọc Tiến đã tận
tình chỉ dẫn và giúp đỡ em hoàn thành bài đề án này.
Em xin chân thành cảm ơn.
Nguyễn Thị Xuân Liễu Trang 1
Đề tài:Công tác Kế toán lao động tiền lương trong DNSX
SỰ CẦN THIẾT CỦA KẾ TOÁN LAO ĐỘNG - TIỀN LƯƠNG
Trong quá trình sản xuất ra của cải vật chất dù nó có qui trình sản xuất
hiện đại hay lạc hậu thì cũng chính là quá trình con người sử dụng tư liệu lao
động tác động vào đối tượng lao động để tạo ra của cải vật chất cần thiết cho xã
hội. Như vậy, một quá trình sản xuất bao giờ cũng cần phải có 3 yếu tố: lao
động, tư liệu sản xuất và đối tượng lao động; nếu thiếu 1 trong 3 yếu tố này thì
sẽ không có quá trình sản xuất ra của cải vật chất.
Vậy lao động là một yếu tố không kém phần quan trọng trong quá trình
sản xuất. Như chúng ta đã biết, trong mỗi quá trình sản xuất thì con người phải
mất đi một lượng lao động sống và lao động vật hóa và con người cần phải bù
đắp lại lượng lao động này thông qua các chế độ trả lương trả công để tái tạo lại

sức lao động.
Mọi hoạt động của con người đều có mục đích, có thể là về lợi ích kinh tế
hay về việc thỏa mãn nhu cầu nào đó. Hay nói cách khác, sự hao phí sức lao
động của con người là có mục đích rõ ràng, từ mục đích này đã thúc đẩy con
người tham gia vào các quá trình sản xuất xã hội.
Đối với nước ta hiện nay đang trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội
với cơ cấu nền kinh tế nhiều thành phần; nhưng để phát triển nền kinh tế nhiều
thành phần này theo hướng XHCN thì Đảng và Nhà nước ta đề ra phương
hướng đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, xóa bỏ triệt để cơ chế quản lý tập trung
quan liêu bao cấp thành cơ chế thị trường với sự quản lý quỹ mô của Nhà nước
cho nên nhu cầu lao động là một vấn đề rất cần thiết.
Trong hoàn cảnh quốc tế có những biến đổi to lớn và sâu sắc, để củng cố
và giữ vững thành quả đã đạt được, khắc phục những sai lầm và khuyết điểm,
vượt qua những khó khăn bảo vệ tổ quốc và xây dựng đất nước đi theo con
đường Đảng và Nhà nước đã vạch ra. Và các cấp lãnh đạo đã và đang quan tâm
không ít đó là các chế độ về tiền lương, tiền thưởng và các khoản thanh toán cho
công nhân viên.
Nguyễn Thị Xuân Liễu Trang 2
Đề tài:Công tác Kế toán lao động tiền lương trong DNSX
Đứng trước tình hình đó các đơn vị kinh tế phải tổ chức cho đơn vị mình
một bộ máy kế toán, nhưng công tác kế toán ở các đơn vị thì hoàn toàn không
giống nhau. Tùy theo sự phát triển của các đơn vị mà công tác kế toán ở các đơn
vị sử dụng một hình thức kế toán thích hợp theo chế độ Nhà nước qui định,
nhưng với hình thức nào tất cả các đơn vị cũng phải có phần kế toán lao động và
tiền lương.
Thật vậy, công tác lao động và tiền lương là một vấn đề hết sức quan
trọng, nếu làm tốt công tác lao động sẽ phục vụ đắt lực cho công tác tổ chức
quản lí trong doanh nghiệp. Từ đó, tạo điều kiện thúc đẩy nền sản xuất của các
doanh nghiệp phát triển cao. Đồng thời còn phục vụ tốt cho công tác tính và trả
lương được chính xác. Nếu sử dụng đúng đắn quỹ tiền lương thì đây sẽ là một

đoàn bẫy kinh tế rất quan trọng, sẽ kích thích người lao động tích cực hơn nhằm
phát huy những tiềm năng, những sáng kiến và giúp cho họ có điều kiện vượt
bậc. Đồng thời cũng là biện pháp để tăng trưởng nền kinh tế. Do đó kế toán lao
động và tiền lương cũng là một vấn đề cần nghiên cứu.
Nguyễn Thị Xuân Liễu Trang 3
Đề tài:Công tác Kế toán lao động tiền lương trong DNSX
CHƯƠNG I:
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ LAO ĐỘNG – TIỀN LƯƠNG
I.1 Khái quát về lao động
I.1.1 Lao động:
- Lao động là hoạt động trí óc và chân tay của con người, nhằm tác động vào
đối tượng tự nhiên để biến đổi những đối tượng tự nhiên thành những sản phẩm
phục vụ cho nhu cầu của con người.
- Lao động là một trong 3 yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất và là yếu tố
quyết định nhất. Chi phí về lao động là một trong các chi phí cơ bản để cấu
thành nên giá trị sản phẩm do các doanh nghiệp sản xuất ra. Sử dụng hợp lí lao
động trong quá trình sản xuất kinh doanh là tiết kiệm chi phí về lao động sống,
do đó góp phần hạ thấp giá thành sản phẩm, tăng doanh lợi cho doanh nghiệp và
là điều kiện để cải thiện nâng cao về đời sống về vật chất và tinh thần cho công
nhân viên trong doanh nghiệp.
I.1.2 Phân loại lao động:
Tại các doanh nghiệp, kế toán lao động, tiền lương và các khoản trích teo
lương là một bộ phận công việc phức tạp trong kế toán chi phí kinh doanh, bỡi
vì cách trả thù lao lao động thường không thống nhất giữa các bộ phận, các đơn
vị, các thời kỳ … Việc kế toán chính xác cho phí về tiền lương và các khoản
trích theo lương có vị trí quan trọng , là cơ sở để xác định giá thành sản phẩm và
giá bán sản phẩm. Đồng thời, nó còn là căn cứ để xác định các khoản nghĩa vụ
phải nộp cho Ngân sách, cho các cơ quan phúc lợi xã hội.
Do lao động trong doanh nghiệp có nhiều loại khác nhau nên để thuận lợi
cho việc quản lý và hạch toán, cần thiết phải tiến hành phân loại. Phân loại lao

động là việc sắp xếp lao động vào các nhóm khác nhau teo những đặc trưng nhất
định. Về mặt quản lý và hạch toán, lao động thường được phân theo các tiêu
thức sau:
- Phân loại lao động theo thời gian lao động:
Nguyễn Thị Xuân Liễu Trang 4
Đề tài:Công tác Kế toán lao động tiền lương trong DNSX
Theo thời gian lao động, toàn bộ lao động có thể chia thành lao động thường
xuyên, trong danh sách và lao động tạm thời, mang tính thời vụ. Cách phân loại
này giúp cho doanh nghiệp nắm được tổng số lao động của mình, từ đó có kế
hoạch sử dụng, bồi dưỡng tuyển dụng và huy động khi cần thiết. Đồng thời xác
định các khoản nghĩa vụ với người lao động và với Nhà nước được chính xác.
- Phân loại lao động theo quan hệ với quá trình sản xuất:
+ Lao động trực tiếp sản xuất:
Lao động trực tiếp sản xuất chính là bộ phận công nhân trực tiếp tham gia
vào quá trình sản xuất sản phẩm hay thực hiện các lao vụ, dịch vụ. Thuộc loại
này bao gồm những người điều khiển thiết bị, má móc để sản xuất sản phẩm (kể
cả cán bộ kỹ thuật trực tiếp sử dụng), những người phục vụ quá trình sản xuất
(vận chuyển, bốc dỡ nguên, vật liệu trong nội bộ, sơ chế nguên, vật liệu trước
khi đưa vào sản xuất ….)
+ Lao động gián tiếp sản xuất:
Đây là bộ phận lao động tham gia một cách gián tiếp vào quá trình sản xuất-
kinh doanh của doanh nghiệp. Thuộc bộ phận này bao gồm nhân viên kỹ thuật
(trực tiếp làm công tác kỹ thuật hoặc tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn kỹ thuật), nhân
viên quản lý kinh tế (trực tiếp lãnh đạo, tổ chức, quản lý hoạt động sản xuất kinh
doanh như giám đốc, phó giám đốc kinh doanh, cán bộ các phòng ban kế toán,
thống kê, …), nhân viên quản lý hành chính (những người làm công tác tổ chức,
nhân sự, văn thư, đánh máy, quản trị, …).
Cách phân loại nà giúp doanh nghiệp đánh giá được tính hợp lý của cơ cấu
lao động. Từ đó, có biện pháp tổ chức, bố trí lao động phù hợp với êu cầu công
việc, tinh giản bộ máy gián tiếp.

- Phân theo chức năng lao động của lao động trong quá trình sản xuất
kinh doanh:
Theo cách này toàn bộ lao động trong doanh nghiệp có thể chia làm 3 loại:
+ Lao động thực hiện chức năng sản xuất, chế biến.
+ Lao động thực hiện chức năng bán hàng.
Nguyễn Thị Xuân Liễu Trang 5
Đề tài:Công tác Kế toán lao động tiền lương trong DNSX
+ Lao động thực hiện chức năng quản lý.
Cách phân loại này có tác dụng giúp cho việc tập hợp chi phí lao động được
kịp thời, chính xác, phân định được chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ.
1.2 Khái quát tiền lương
1.2.1 Tiền lương:
- Tiền lương là một bộ phận của giá trị sản phẩm được biểu hiện dưới hình
thức tiền tệ dùng để bồi đắp lao động đã hao phí, được các doanh nghiệp căn cứ
vào số lượng, chất lượng lao động đã cống hiến để chi trả cho người lao động.
- Tiền lương là phần thù lao lao động để tái sản xuất sức lao động bù đắp hao
phí lao động của công nhân viên đã bỏ ra trong quá trình sản xuất lao động.Tiền
lương gắn liền với thời gian và kết quả lao động mà công nhân viên đã thực
hiện.
- Ngoài tiền lương, để đảm bảo tái tạo sức lao động và cuộc sống lâu dài của
người lao động theo chế độ tài chính hiện hành, doanh nghiệp còn phải tính vào
chi phí sản xuất kinh doanh một bộ phận chi phí gồm các khoản trích: BHXH,
BHYT, BHTN, KPCĐ.
1.2.2 Phân loại tiền lương:
a. Các hình thức tiền lương:
Hiện nay ở nước ta việc tính trả lương cho người lao động trong các doanh
nghiệp được tiến hành theo nhiều hình thức khác nhau, tuỳ theo đặc điểm hoạt
động kinh doanh, tính chất công việc và trình độ quản lý của doanh nghiệp. Mục
đích của cế độ tiền lương là nhằm quán triệt nguên tắc phân phối theo lao động.
Trên thực tế, thường áp dụng các hình thức (chế độ) tiền lương theo thời gian,

tiền lương thưo sản phẩm và tiền lương khoán.
+ Hình thức trả lương theo thời gian:
Theo hình thức này, tiền lương trả cho người lao động được tính theo thời
gian làm việc, cấp bậc và thang lương theo tiêu chuẩn Nhà nước qui định.
Thường áp dụng cho lao động làm công tác văn phòng như hành chính quản
trị, tổ chức lao động, thống kê, tài vụ- kế toán,… Trả lương theo thời gian là
Nguyễn Thị Xuân Liễu Trang 6
Đề tài:Công tác Kế toán lao động tiền lương trong DNSX
hình thức trả lương cho người lao động căn cứ vào thời gian làm việc thực tế.
Tiền lương thưo thời gian có thể chia ra:
- Tiền lương tháng: là tiền lương trả định hàng tháng trên cơ sở hợp đồng lao
động.
- Tiền lưong tuần: là tiền lương trả cho một tuần làm việc được xác định trên
cơ sở tiền lương tháng nhâ n (x) (với 12 tháng và chia (:) cho 52 tuần
- Tiền lương ngày: là tiền lương trả cho một ngày làm việc và được xác định
bằng cách lấy tiền lương tháng chia cho số ngày làm việc trong tháng.
- Tiền lương giờ: là tiền lương trả cho một giờ làm việc và được xác định
bằng cách lấy tiền lương ngày chia cho số giờ tiêu chuẩn theo quy định của Luật
lao động (không quá 8 giờ/ngày.
* Ưu nhược điểm của hình thức trả lương theo thời gian:
Hình thức tiền lương này dễ làm, dễ tính toán nhưng chưa đảm bảo nguyên
tắc phân phối theo lao động. Vì hình thức tiền lương này chưa được tính đến
một cách đầy đủ chất lượng lao động, chưa phát huy hết khả năng sẵn có của
người lao động, chưa khuyến khích người lao động quan tâm đến kết quả lao
động.
+ Hình thức trả lương theo sản phẩm:
Tiền lương theo sản phẩm là hình thức trả lương cho người lao động căn cứ
vào số lượng, chất lượng sản phẩm họ làm ra và đơn giá tiền lương tính cho 1
đơn vị sản phẩm. Việc trả lương theo sản phẩm có thể tiến hành theo nhiều hình
thức khác nhau như trả theo sản phẩm trực tiếp không hạn chế, trả theo sản

phẩm gián tiếp, trả theo sản phẩm có thưởng, theo sản phẩm luỹ tiến.
- Tiền lương theo sản phẩm trực tiếp không hạn chế:
Được căn cứ vào số lượng sản phẩm hoàn thành đúng quy cách, phẩm chất
nhân (x) đơn giá tiền lương quy định cho 1 sản phẩm, ngoài ra không chịu 1 sự
hạn chế nào.
- Tiền lương theo sản phẩm gián tiếp:
Nguyễn Thị Xuân Liễu Trang 7
Đề tài:Công tác Kế toán lao động tiền lương trong DNSX
Áp dụng để trả lương cho công nhân phục vụ sản xuất (vận chuyển vật liệu,
sản phẩm, bảo dưỡng, máy móc, thiết bị, …). Mặc dầu lao động của những công
nhân này không trực tiếp làm ra sản phẩm nhưng lại gián tiếp ảnh hưởng đến
năng xuất lao động của công nân trực tiếp sản xuất. Vì thế, có thể căn cứ vào
năng suất lao động của công nhân trực tiếp sản xuất để tính lương cho công nhân
phục vụ. Nhờ đó, bộ phận công nhân phục vụ sẽ phục vụ tốt hơn và họ quan tâm
hơn đến kết quả phục vụ, kết quả sản xuất, từ đó có giải pháp cải tiến công tác
phục vụ sản xuất.
- Tiền lương theo sản phẩm có thưởng: là việc kết hợp trả lương theo sản sản
phẩm (trực tiếp hoặc sản phẩm gián tiếp) với chế độ tiền thưởng trong sản xuất
(thưởng nâng cao chất lượng, thưởng tăng năng suất lao động, thưởng tiết kiệm
chi phí, ….). Nhờ đó, người lao động quan tâm hơn đến việc cải tiến kỹ thuật,
nâng cao chất lượng sản phẩm làm ra, tiết kiệm chi phí, tăng năng suất lao động,
…
- Tiền lương lao động lũy tiến: là việc trả lương trên cơ sở sản phẩm trực tiếp,
đồng thời căn cứ vào mức độ hoàn thành định mức sản xuất. Mức độ hoàn thành
định mức sản xuất càng cao thì suất lương luỹ tiến càng lớn. Nhờ vậy, trả lương
theo sản phẩm luỹ tiến sẽ kích thích được người lao động tăng nhanh năng suất
lao động.
- Tiền lương khoán theo thời gian công việc:
Tiền lương khoán là hình thức trả lương cho người lao động theo khối lượng
và chất lượng công việc mà họ hoàn thành.

Ngoài chế độ tiền lương, các doanh nghiệp còn tiến hành xây dựng chế độ
tiền thưởng cho cá nhân, tập thể có thành tích trong hoạt động sản xuất kinh
doanh. Tiền thưởng bao gồm thưởng thi đua (lấy từ quỹ khen thưởng) và thưởng
trong sản xuất kinh doanh (thưởng nâng cao chất lượng sản phẩm, thưởng tiết
kiêm vật tư, thưởng phát minh sáng kiến ,….).
Bên cạnh chế độ tiền lương, tiền thưởng được hưởng trong quá trình kinh
doanh, người lao động còn được hưởng các khoản trợ cấp thuộc qũy bảo hiểm
Nguyễn Thị Xuân Liễu Trang 8
Đề tài:Công tác Kế toán lao động tiền lương trong DNSX
xã hội, bảo hiểm y tế trong các trường hợp ốm đau, thai sản, … các qũy này
đựơc hình thành một phần do người lao động đóng góp, phần còn lại được tính
vào chi phí kinh doanh của doanh nghiệp.
1.2.3. Quỹ lương
1.2.3.1 Quỹ tiền lương của Doanh nghiệp.
Mức lương tối thiểu là mức lương thấp nhất dùng để trả cho các loại lao
động giản đơn trong các điều kiện làm việc bình thường. Vì vậy khi xây dựng
mức lương tối thiểu Chính phủ đã căn cứ vào một số yếu tố sau:
Căn cứ vào nhu cầu tối thiểu của mức sống tối thiểu cho họ và gia đình họ,
những nhu cầu đó là: ăn mặc, đi lại, giải trí, …
Căn cứ vào mức lương trung bình của cả nước: xuất phát từ mức lương trung
bình để xây dựng mức lương tối thiểu.
Căn cứ vào sự biến động giá cả.
Căn cứ vào tốc độ tăng trưởng kinh tế và mức tăng năng suất lao động tùy
theo tình hình thực tế về các nhân tố tác động.
1.2.3.2. Cách tính quỹ tiền lương trong doanh nghiệp
Dựa trên cơ sở hình thành mức lương tối thiểu của nền kinh tế Nhà nước xây
dựng hệ thống tiền lương cấp bậc áp dụng cho các doanh nghiệp Nhà nước bao
gồm thanh lương và bẳng lương.
Thang lương áp dụng cho công nhân trực tiếp sản xuất.
Bảng lương được áp dụng cho lao động gián tiếp và viên chức Nhà nước

Tùy theo ngành nghề và mức độ phức tạp của công việc mang tính chất khác
nhau mà hệ thống thang lương và bảng lương bao gồm 3 bộ phận:
* Số lương cấp bậc: thể hiện mức độ phức tạp của từng loại công việc trong
ngành nghề đó.
* Hệ số cấp bậc: thể hiện về mới quan hệ về tiền lương giữa một bậc nào đó
so với bậc 1.
* Mức lương: Nhà nước xây dựng mức lương bậc 1 cho từng loại ngành
nghề.
Nguyễn Thị Xuân Liễu Trang 9