skkn biện pháp thực hành nghi thức đội đạt hiệu quả cao trong trường tiểu học

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
MÔ TẢ SÁNG KIẾN
Mã số:…………………………………….
1. Tên sáng kiến: Biện pháp thực hành nghi thức Đội đạt hiệu quả cao trong
trường Tiểu học.
2. Lĩnh vực áp dụng: Thực hành nghi thức Đội ở trường Tiểu học
3. Mô tả bản chất của sáng kiến
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết
- Hiện trạng trước khi áp dụng giải pháp mới:
Nghi thức Đội là một phương tiện giáo dục của Đội thiếu niên tiền phong Hồ
Chí Minh. Với những quy định biểu hiện bằng ngôn ngữ, hình thức tượng trưng,
thủ tục, nghi lễ của đội ngũ, nghi thức Đội góp phần mạnh mẽ vào việc xây dựng
phương pháp giáo dục toàn diện, mang nét đặc trưng của Đội.
Trong đó, nổi bật là ý thức tổ chức kỉ luật, tư thế, tác phong và tinh thần tập
thể cho đội viên, tạo ra vẻ đẹp tính nghiêm chỉnh, nghi thức Đội được tiến hành
thường xuyên trong mọi hoạt động rèn luyện của Đội để tạo thành thói quen, nề
nếp tốt cho đội viên trong tổ chức Đội từ đó góp phần quan trọng trong việc nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện trong các trường tiểu học.
Hướng dẫn để các em thực hiện tốt các yêu cầu nghi thức Đội sẽ giúp cho
các em hiểu rõ về tổ chức Đội, đồng thời còn giáo dục toàn diện trên tất cả các mặt
như giáo dục đạo đức, kĩ năng sống, ý thức trách nhiệm thái độ trong học tập.
Việc tiến hành giáo dục bằng nghi thức Đội đòi hỏi phải có tính thuyết phục
cao, tính nghiêm túc, tính chính xác và thống nhất. Có như vậy thì mới làm cho
nghi thức Đội trở thành nhu cầu thực hiện của mỗi đội viên và tập thể Đội.
Tuy nhiên, do đa số giáo viên tổng phụ trách đội từ giáo viên chủ nhiệm lớp
rồi chuyển sang làm công tác phụ trách đội, nên gặp rất nhiều khó khăn và lúng
túng trong các khâu tổ chức vui chơi, sinh hoạt theo chủ điểm tuần tháng, chưa có
sự phối hợp với giáo viên chủ nhiệm nên ảnh hưởng đến việc tổ chức cho các em.

Sân tập còn hạn chế nên giáo viên tổng phụ trách đội thường xuyên cho các em
thực hành nghi thức Đội ở trong lớp học hay vào ngày thứ bảy.
Giáo viên tổng phụ trách đội khi tổ chức thực hành hướng dẫn các động tác
chưa sâu, chưa cụ thể chỉ hướng dẫn một vài lần rồi chuyển sang động tác khác.
Trong quá trình hướng dẫn thực hành các động tác lại quá nhanh, nhiều em đội
viên không quan sát kịp.
Qua khảo sát kiểm tra chuyên hiệu nghi thức Đội vào năm học 2011 – 2012:
Đội viên đạt nghi thức đội 79%.
Đội viên đạt 3 chuyên hiệu 80%.
Cháu ngoan Bác Hồ 80%.
Học lực: giỏi đạt 53,3%; khá đạt 33,7%; trung bình 8,0%; không có yếu.
Hạnh kiểm đạt 100%.
Do đó tổ chức rèn kĩ năng thực hành nghi thức Đội cho đội viên ở trường
Tiểu học hiện nay là rất cần thiết.
- Ưu điểm của giải pháp cũ:
Nghi thức Đội được tiến hành thường xuyên trong mọi hoạt động của nhà
trường từ đó sẽ hình thành thói quen nền nếp tốt cho người đội viên.
Qua việc rèn kĩ năng thực hành nghi thức Đội cho đội viên giúp giáo viên
tổng phụ trách đội hiểu sâu sắc về hoạt động Đội, về các hoạt động mang tính giáo
dục của đội nắm được phương pháp tổ chức các hoạt động, thành thạo về nghi thức
Đội để hướng dẫn các em thực hiện tốt các yêu cầu đối với đội viên.
Nghi thức Đội còn góp phần hình thành cho các em đội viên mà trước hết là
giáo dục ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần trách nhiệm trước tập thể, tạo nên tình
cảm gắn bó đoàn kết, thương yêu giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
Thực hành nghi thức Đội sẽ tạo thành thói quen, nền nếp tốt trong sinh hoạt
hằng ngày cho tập thể cá nhân đội viên như: Biết cách ăn mặc đẹp, gọn gàng, sạch
sẽ, đi học đúng giờ vào lớp thuộc bài ra lớp hiểu bài, tạo cho các em mạnh dạn
trong học tập và có ý thức giữ gìn vệ sinh lớp học sạch đẹp, ngăn nắp, chăm sóc
2

cây xanh tạo cảnh quan nhà trường xanh sạch đẹp, góp phần thực hiện tốt phong
trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực.
- Hạn chế của giải pháp cũ:
Bên cạnh các kết quả đạt được việc thực hành nghi thức Đội một số đội viên
chưa nắm vững yêu cầu đối với đội viên, đến các động tác đội hình, đội ngũ.
Nhiều đội viên còn nhút nhát, sợ không dám thực hiện động tác, chưa có ý
thức tốt, tinh thần tự giác luyện tập chưa cao.
3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến:
3.2.1 Mục đích của giải pháp
Đề tài này nhằm mục đích chia sẻ kinh nghiệm với bạn đồng nghiệp nhằm
nâng cao hiệu quả thực hành nghi thức Đội ở trường tiểu học.
Qua thực hiện đề tài này giúp cho đội viên thực hành tốt nghi thức đội ở
trường Tiểu học từ đó nâng cao nghiệp vụ công tác Đội và phong trào thiếu nhi cho
giáo viên tổng phụ trách đội. Góp phần tạo một môi trường học tập thân thiện, tích
cực, lành mạnh và giúp nâng cao chất lượng học tập cho đội viên, học sinh.
Đề tài này được viết qua việc tích lũy kinh nghiệm trong thời gian làm công
tác Đội và được áp dụng trong quá trình công tác.
3.2.2 Nội dung của giải pháp
- Tính mới, sự khác biệt của giải pháp mới so với giải pháp cũ:
Trước đây khi tiến hành hướng dẫn nghi thức Đội thì bản thân tôi chỉ tập
trung đội viên ban chỉ huy.
Nhận thấy hiệu quả chưa cao tôi đã mạnh dạn đưa những phương pháp mới như:
Đổi mới phương pháp lựa chọn đội viên ưu tú vào ban chỉ huy đội.
Đổi mới phương pháp bồi dưỡng ban chỉ huy.
Đổi mới phương pháp hướng dẫn thực hành nghi thức Đội.
Phát huy tính tích cực của từng đội viên.
- Các giải pháp đã thực hiện:
+ Giải pháp 1: Đổi mới phương pháp lựa chọn đội viên vào ban chỉ huy đội:

Lựa chọn tốt ban chỉ huy sẽ là điều kiện có tính quyết định cho chất lượng
hoạt động Đội nói chung và thực hành nghi thức Đội nói riêng.
3


Bởi vì: Ban chỉ huy là hạt nhân của phong trào, là đầu tàu lôi kéo, là lực
lượng nòng cốt là chỗ dựa tin cậy của người tổng phụ trách đội.
Vai trò của ban chỉ huy Đội chiếm vị trí hết sức quan trọng, nhưng để có
được một ban chỉ huy đội giỏi thì tổng phụ trách hoặc phụ trách chi đội phải giúp
cho tập thể đội viên ưu tú, giỏi nhất, được tín nhiệm để bầu vào ban chỉ huy đội,
đáng chú ý là liên đội trưởng, chi đội trưởng.
Có như thế thì ban chỉ huy đội mới thật là “Thủ lĩnh” của một tập thể. Muốn
vậy người phụ trách cần phải nêu được tiêu chuẩn của ban chỉ huy đội để đội viên
lựa chọn các thủ lĩnh của mình.
Một số căn cứ để lựa chọn đội ngũ ban chỉ huy liên, chi đội.
Căn cứ theo điều lệ Đội về công tác tổ chức Đội.
Căn cứ vào yêu cầu khả năng để lựa chọn ban chỉ huy phù hợp với tình hình.
Căn cứ vào yêu cầu chất lượng và năng lực chung cần có của ban chỉ huy: có
đạo đức tốt, kết quả học tốt, là tấm gương vượt khó để các bạn noi theo, được đội
viên và tập thể đội tin yêu và phục tùng, chỉ huy mọi hoạt động của tập thể. Và đặc
biệt người chỉ huy đội phải có lòng đam mê hoạt động Đội và khả năng tập hợp các
bạn để tổ chức hoạt động của Đội.
+ Giải pháp 2: Bồi dưỡng ban chỉ huy đội:
Bồi hưỡng ban chỉ huy là việc làm thường xuyên, cần thiết và quan trọng của
người phụ trách, ban chỉ huy là yếu tố quyết định chất lượng hoạt động Đội. Bồi
dưỡng ban chỉ huy là phát huy những mặt mạnh sẵn có của các em, đồng thời khơi
dậy tiềm năng còn tiềm ẩn trong các em.
Bồi dưỡng ban chỉ huy là nhiệm vụ quan trọng, phụ trách đội nắm vững
những nội dung cần bồi dưỡng cho ban chỉ huy các cấp đó là:
- Bồi dưỡng phương pháp công tác của ban chỉ huy:

Trước tiên bồi dưỡng cách ghi chép biên bản, sổ sách của đội, báo cáo.
Phương pháp tổ chức họp ban chỉ huy đội.
Xây dựng kế hoạch (theo chủ đề, kế hoạch tháng, kế hoạch tuần).
Phương pháp tổ thức và điều khiển sinh hoạt đội, các hoạt động tập thể.
- Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức điều hành của ban chỉ huy:
4


Các thủ tục nghi lễ của Đội.
Cách tập hợp điều khiển buổi sinh hoạt đội.
Cách điều khiển, tổ chức.
Cách hướng dẫn chi đội hoạt động thực hiện nghi thức Đội, vui chơi văn
nghệ tập thể.
- Bồi dưỡng tác phong ban chỉ huy:
Bồi dưỡng khả năng tổ chức và quản lý một cách toàn diện, khoa học.
Bồi dưỡng ban chỉ huy trở thành những cán bộ mẫu mực, có kỹ năng, có uy
tín trong tập thể.
- Bồi dưỡng kỹ năng nghiệp vụ Đội:
Nghi thức và phương pháp hướng dẫn nghi thức.
Các phương pháp tổ chức trò chơi, tập hát, dạy múa...
+ Giải pháp 3: Đổi mới phương pháp hướng dẫn thực hành nghi thức Đội
Phát huy tối đa tính tự quản của ban chỉ huy liên đội, chi đội, hướng dẫn và
tạo điều kiện cho các em thể hiện năng lực điều hành trong tập thể.
- Về nghi thức và phương pháp hướng dẫn nghi thức:
Công tác chuẩn bị.
Tài liệu hướng dẫn.
Phải nắm thật vững nghi thức Đội, hiểu mục đích, tác dụng của nghi thức.
Chuẩn bị nội dung cần hướng dẫn.
Chọn phương pháp truyền đạt hợp lý nhất giúp các em dễ hiểu nắm bắt nhanh.
Phương tiện chuẩn bị cho buổi hướng dẫn.

Tác phong hướng dẫn vui vẻ, lời nói động tác phải rõ ràng, mạch lạc, khẩu
lệnh hô, đệm dứt khoát.
- Hướng dẫn nghi thức Đội:
Bước 1: Tập hợp đội hình
Bước 2: Giáo viên làm mẫu để các em quan sát và nhận xét.
Bước 3: Hướng dẫn các em làm những động tác đó, mỗi động tác thực hiện
ít nhất 2 lần để các em ghi nhớ.
Bước 4: Chia các nhóm để tập luyện, người hướng dẫn quan sát và uốn nắn.
5


Bước 5: Kiểm tra đánh giá kết quả:
Kinh nghiệm cho thấy rằng khi hướng dẫn động tác nào thì phải hướng dẫn
kĩ và cho học sinh tập luyện nhiều lần thì các em sẽ ghi nhớ tốt hơn và thực hiện
tốt hơn động tác đó.
Khi thực hành nghi thức Đội giáo viên tổng phụ trách đội phải nắm vững các
yêu cầu đối với đội viên, yêu cầu về nghi thức Đội, đồng thời hướng dẫn rõ ràng
mạch lạc, các thao tác, động tác phải chính xác.
Mỗi đội viên khi tham gia thực hành nghi thức Đội các em phải có sổ tay ghi
chép các hoạt động, theo dõi và thực hành cần mạnh dạn trao đổi. Những động tác
nào chưa nắm được hay thực hành chưa đúng thì phải hỏi ngay và thực hành ngay.
Giáo viên tổng phụ trách đội cần tập trung chú ý đối với những đội viên thực
hiện các động tác chưa đúng cần cho các em tập lại ngay nhiều lần. Đội viên phải
chuyên cần tham gia đầy đủ các buổi thực hành nghi thức Đội, hạn chế vắng mặt.
+ Giải pháp 4: Phát huy tính tích cực của từng đội viên:
Khi luyện tập giáo viên tổng phụ trách đội cần khuyến khích cho đội viên
trong chi đội tập làm người chỉ huy để các em được có cơ hội hô khẩu lệnh, điều
khiển chi đội thực hành nghi thức Đội, điều này sẽ làm cho các em thích thú hơn.
Nghi thức Đội là một phương tiện giáo dục toàn diện của tổ chức Đội. Đặc
trưng nổi bật của nghi thức Đội là thông qua các biểu trưng, ngôn ngữ, lời nói và

các nghi lễ, thủ tục để giáo dục các em. Do đó phải mang tính thống nhất, chính
xác trong sinh hoạt tập thể cũng như luyện tập.
Đối với người hướng dẫn nghi thức Đội: Phương pháp tiếp cận, tìm hiểu và
gần gũi đội viên, bồi dưỡng, phát huy vai trò tự quản của đội, tuyên truyền, nêu
gương, thực hành, thuyết trình và kết hợp với trực quan (làm mẫu, quan sát), thực
hành luyện tập, tập thể và cách chia nhóm, thực hành ôn tập, kiểm tra, đánh giá, tổ
chức thực hành thi nghi thức Đội.
Đối với giáo viên tổng phụ trách đội: phải có đạo đức, tư cách, gương mẫu
cho các em noi theo. Có năng khiếu trong công tác tuyên truyền vận động, thuyết
phục, nhạy bén trong giao tiếp, linh hoạt trong các tình huống. Biết một số môn
năng khiếu như hát, múa, đàn và một số môn thể thao,… Có kiến thức sư phạm,
6


chịu khó đọc sách để tiếp thu kiến thức. Đặc biệt là các em học sinh, đội viên, luôn
xem các em là người bạn, người em của mình, để gần gũi, giúp đỡ các em.
Đối với đội viên trong học tập phải có một thái độ đúng đắn, nghiêm túc và
kiên trì luyện tập. Biết hát một số bài hát truyền thống về Đội, về Bác Hồ, kể
chuyện, múa,…Có trang phục cá nhân gọn gàng, sạch sẽ, khăn quàng đầy đủ khi
đến lớp hoặc sinh hoạt nghi thức Đội.
Để giúp đội viên học tập và thực hành nghi thức Đội đạt hiệu quả cao người
giáo viên tổng phụ trách đội phải tổ chức nhiều hình thức thật phong phú, hấp dẫn
nhằm lôi cuốn các em, cần lồng ghép một số hình thức như: Thi nghi thức Đội, thi
chỉ huy đội giỏi, hái hoa dân chủ, tổ chức các trò chơi dân gian như rồng rắn lên
mây, nhảy bao bố, kéo co, kéo mo cau…Các bài hát, làn điệu dân ca, sưu tầm tranh
ảnh về Bác Hồ, về đội viên, thi vẽ tranh theo chủ đề.
Đồng thời khi hướng dẫn nghi thức Đội cho các em thiếu nhi ở các độ tuổi khác
nhau phụ trách đội không được nóng vội, phải có thái độ ôn tồn, hoà nhã, vui vẻ
nhưng dứt khoát. Nghi thức Đội phải được thực hiện theo quy trình từ thấp đến cao,
từ đơn giản đến phức tạp… Phải hướng dẫn cho các em nhận thức được ý nghĩa, tầm

quan trọng và biểu trưng của nghi thức Đội, các kĩ năng cơ bản của người đội viên rồi
mới chuyển sang các động tác phối hợp phức tạp của cá nhân và tập thể.
3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp:
Với nội dung và giải pháp đã nêu tôi nghĩ rằng các anh chị tổng phụ trách
đội tâm huyết đều thực hiện được về thực hành nghi thức Đội ở trường Tiểu học
nhằm nâng cao hoạt động Đội và giáo dục toàn diện cho đội viên.
Tôi xin giới thiệu với các bạn đồng nghiệp để cùng nhau nghiên cứu, triển
khai sâu rộng trong các liên đội ở trường Tiểu học toàn huyện, toàn tỉnh.
3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được do áp dụng giải pháp:
Được sự quan tâm của các ngành đoàn thể, Ban giám hiệu nhà trường đã tạo
điều kiện cho tôi hoạt động tốt việc thực hành nghi thức Đội trong liên đội có kế
hoạch bồi dưỡng ban chỉ huy thường xuyên từ đó giúp cho các em đội viên thực
hiện tốt hơn và hoàn thành tốt vai trò của mình trong lớp và trong liên đội.

7


Sau khi áp dụng đúng những phương pháp yêu cầu về thực hành nghi thức
Đội đã đem lại hiệu quả tích cực qua hội thi nghi thức đội các cấp.
Đối với đội viên khi học tập cũng như thực hành nghi thức Đội, luôn có thái
độ đúng đắn, nghiêm túc hơn và biết kiên trì học tập, trang phục cá nhân, đầu tóc,
quần áo, tác phong có nhiều thay đổi, gọn gàng, nhanh nhẹn.
Đặc biệt nâng cao được sự hiểu biết của các em về hoạt động Đội thu hút
được sự tham gia và luyện tập nghi thức Đội nhiệt tình.
Ngoài ra còn tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp như: Thăm các di tích,
giáo dục kỹ năng sống, hướng dẫn đội viên cách tiết kiệm năng lượng, ca múa tập
thể, các trò chơi dân gian…
Lựa chọn, tập huấn ban chỉ huy liên chi đội, tổ chức thi nghi thức Đội, thi
chỉ huy đội giỏi phụ trách sao giỏi, hái hoa dân chủ.
Hoạt động kiểm tra, công nhận các chuyên hiệu trong chương trình rèn luyện

đội viên và chương trình dự bị đội viên, kiểm tra tất cả đội viên qua thi nghi thức
Đội, lựa chọn đội viên tiêu biểu, xuất sắc để khen thưởng, động viên.
Qua hai năm áp dụng những giải pháp trên, khi tiến hành khảo sát kiểm tra
chuyên hiệu nghi thức Đội vào năm học 2013 - 2014 tôi đã đạt được một số kết
quả rất đáng phấn khởi như:
Đội viên đạt chuyên hiệu nghi thức Đội 98,7%.
Đội viên đạt 3 chuyên hiệu 98,7 %.
Cháu ngoan Bác Hồ 98,7 % .
Học lực: giỏi đạt 70,7%; khá đạt 27,0%; trung bình đạt 2,3% không có yếu.
Hạnh kiểm đạt 100%.
Kiểm tra chuyên hiệu nghi thức Đội năm học 2014 - 2015: đạt 99,5%
Thực hiện các chỉ tiêu trong 3 năm học 2012 -2013; 2013-2014; 2014-2015
TT
1
2
3

Tên nội dung
Phát triển Đội.
Thi nghi thức Đội
Kết quả đội viên đạt chất lượng

2012-2013
86,7%
98,0%

2013-2014
88,4%
98,7

61,1 %

70,7 %

2014-2015
92,2%
99,5%

2 mặt giáo dục:
- Học lực : + Giỏi

8


+ Khá

28,1 %

27,0 %

+ Trung bình

11,8 %

2,3 %

+ Yếu

0%

0%

- Hạnh kiểm : Đạt
100%
100%
Chương trình dự bị đội viên và chương trình rèn luyện đội viên:
TT
1
2
3
4
5
6
7

Tên nội dung
Sao cháu ngoan Bác Hồ
Đội viên đạt 3 chuyên hiệu
Cháu ngoan Bác Hồ
Chi đội mạnh
Chấm điểm giao ước thi đua
Liên đội mạnh
Danh hiệu thi đua cuối năm

2012-2013
98,5%
98,3%
98,1%
93,3%
98,1%

Cấp tỉnh
GV giỏi huyện

2013-2014
99,2%
98,7%
98,7%
93,3%
114,2%
Cấp tỉnh
GV giỏi Tỉnh

CSTĐCS

CSTĐCS

2014-2015
99,1%
99,1%
93,3%

Trong năm học 2012-2013 Liên đội tham gia tốt hội thi chỉ huy Đội - phụ
trách sao giỏi các cấp: đạt 1 giải ba và 1 giải khuyến khích cấp huyện, đạt 1 giải
nhất cấp tỉnh. Đặc biệt có 1 em ban chỉ huy được cấp giấy chứng nhận chỉ huy đội
giỏi cấp toàn quốc được tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh.
Liên đội có 12 năm đạt Liên đội mạnh cấp huyện, 6 năm liền đạt Liên đội
mạnh cấp tỉnh.
Như vậy: Thực hành nghi thức Đội có một vị trí quan trọng của liên đội, nó
đã góp phần tích cực trong việc giáo dục nhân cách, đạo đức cho học sinh, tạo
hứng thú trong học tập.

Hoạt động Đội là lực lượng giáo dục không thể thiếu được trong và ngoài
nhà trường đã giúp cho đội viên luôn có sự chủ động, tự giác nhắc nhở trong quá
trình học tập và sinh hoạt của mình.
Với đề tài “Biện pháp thực hành nghi thức Đội đạt hiệu quả cao trong trường
Tiểu học” góp phần rèn luyện đội viên thực hiện tốt vai trò và nhiệm vụ của người
đội viên, xứng đáng là con ngoan trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ.

9


Đề tài trên có thể áp dụng cho tất cả các liên đội ở trường Tiểu học trong
hoạt động Đội, giáo viên tổng phụ trách có thể áp dụng theo từng chủ điểm tháng
và thực tế của đơn vị để đạt kết quả cao nhất.
3.5. Tài liệu kèm theo: không có
Mỏ Cày Nam, ngày 12 tháng 4 năm 2015

10


2