Một số biện pháp rèn kĩ năng phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 6 tuổi

A: PHN M U
Ngời xa đã từng có câu:
"Có vàng, vàng chẳng phô
Có con, con nói bi bô mẹ mừng"
Đúng nh vậy giá trị của con ngời cao hơn mọi giá trị về
vật chất, ngôn ngữ của con ngời là phơng tiện quan trọng gắn
với sự phát sinh, phát triển của xã hội loài ngời. Con ngời sinh ra
ai cũng cần có ngôn ngữ để giáo tiếp, và mỗi đất nớc, mỗi dân
tộc đều có ngôn ngữ riêng của mình. Ngôn ngữ chính là phơng tiện để hiểu nhau, trao đổi với nhau thúc đẩy sự phát
triển của nhau.Ngoài ra ngôn ngữ còn là khả năng biểu cảm
của mọi ngời là tài sản vô giá mà mỗi chúng ta đang làm đang
cộng tác giáo dục mầm non, là ngời phải trao đổi phát triển và
giữ gìn sự trong sạch của tiếng việt.
Mặt khác ngời xa còn có câu.
" Uốn cây từ thủa còn non
Dạy con từ thủa con còn thơ ngây"
Bởi lẽ mầm non còn là cái nôi để hình thành và phát triển
ngôn ngữ cho trẻ, tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện: Đức
- Trí - Thể - Mỹ - Lao động chính vì vậy mà muốn có đợc
những ngời chủ tơng lai của đất nớc đủ đức đủ tài đòi hỏi ngời giáo viên mầm non phải dồn hêt tâm huyết của mình và
bằng tất cả kiến thức khoa học,sự hiểu biết cũng nh kiến thức
trong cuộc sống để chăm sóc giáo dục trẻ, chuyên tâm chú
trọng tới sự phát triển trí tuệ và phát triển nhân cách cho trẻ
.Giáo dục trí tuệ là cơ sở giáo dục đạo đức , giáo dục thẩm mỹ,
giáo dục thể chất và giáo dục lao động. Ngôn ngữ phát triển
giúp trẻ hiểu đợc những lời giải thích của ngời lớn, giúp trẻ hoạt
1


động trí tuệ, các thao tác t duy ngày càng hoàn thiện hơn,
giúp cho trẻ tích cực sáng tạo vào các hoạt động. Việc phát triển

trí tuệ không tách rời phát triển ngôn ngữ.
Văn học là môn nghệ thuật lấy con ngời làm đối tợng nhận
thức trung tâm, lấy ngôn ngữ làm chất lợng xây dựng hình tợng và lấy hình tự đó biểu đạt nội dung phả ánh .
Văn học có vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của
con ngời, đem lại cho ngời đọc sự hiểu biết về địa lý, văn hoá,
phong tục tập quán, t tởng, tình cảm của con ngời. Có thể nói
Văn học đã phá vỡ giới hạn của không gian và thời gian, làm cho
con ngời luôn hớng tới cái đẹp và làm theo cái đẹp. Ngoài ra Văn
học còn giúp cho con ngời cảm nhận đợc vẻ đẹp của ngôn ngữ,
của cốt chuyện, của cách câu kết, của bút pháp nghệ thuật mà
nhà văn đã lựa chọn. Có thể nói văn học đợc phát triển và phân
chia thành nhiều thể loại: Thơ,Truyện, kịch, ký....trong đó có
chuyện và thơ là những thể loại phù hợp với trẻ vì nó mang
những đặc trng phù hợp với đặc điểm tâm lý của trẻ.
Môn học truyện thơ có u thế hơn các môn học khác trong
việc hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ, làm cho trẻ có
tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, vui tơi, nhạy cảm với cái đẹp,
có nhu cầu tạo ra cái đẹp nói năng mạch lạc, diễn đạt gẫy gọn
tiếng mẹ đẻ, nó đã tạo tiền đề cho sự phát triển ngôn ngữ của
trẻ. Vì vậy việc cho trẻ làm quen với văn học trong trờng mầm
non là rất cần thiết ,bởi vì thông qua văn học ngôn ngữ có sự
hấp dẫn và hiệu quả nhất , xác định đợc tầm quan trọng và
cần thiết của bộ môn văn học, với sự phát triển ngôn ngữ của
trẻ 5 6 tuổi, chuẩn bị hành trang bớc vào năm học mới. Chính
vì vậy mà tôi đã mạnh dạn chọn đề tài " Một số biện pháp
2


phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi thông qua
môn văn học" góp phần nhỏ bé vào việc nâng cao chất lợng

làm quen văn học, tăng cờng các hoạt động nhằm phát triển
ngôn ngữ cho trẻ.

B. NI DUNG.
I. Thc trng vn
1. Thuận lợi
Năm học 2010 - 2011 là năm học tiếp tục thực hiện đổi
mới nội dung phơng pháp hình thức chăm sóc giáo dục trẻ và
tip tc thực hiện chuyên đề: Nâng cao chất lợng hoạt động làm
quen văn học và chữ viết.
Đợc sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, ngành học mầm
non đã cung cấp đầy đủ các tài liệu, chuyên môn, chuyên đề,
bồi dỡng chuyên môn nên 100% giáo viên mầm non theo hớng
đổi mới phơng pháp hình thức tổ chức, nhằm phát triển ngôn
ngữ, trí tởng tợng, khả năng sáng tạo và phát huy tính tích cực
của trẻ.
- Thờng xuyên tổ chức các buổi dự giờ kiến tập cho gáo
viên, trờng thờng xuyên bồi dỡng chuyên môn cho giáo viên.
- Lớp học khang trang rộng rãi, có đủ bàn ghế đúng quy
cách, đồ dùng, đồ chơi đẹp hẫp dẫn.
3


- Tất cả trẻ trong lớp có cùng độ tuổi
Bên cạnh những thuân lợi cón có một số khó khăn sau:
2. Khó khăn
Do 1 s trẻ xuất phát từ các gia đình làm nghề tự do, bố
mẹ từ quê lên Hà Nội nhận thức của các bậc phụ huynh còn
thấp. Khi trò chuyện với con họ nói từ địa phơng, không chú ý
sửa sai cho con khi con nói ngọng, nói lắp, nói trống không.

Một số giáo viên còn cha nhận thức đấy đủ

tầm quan

trọng của việc rèn ngôn ngữ cho trẻ thông qua môn văn học là
món ăn tinh thần không thể thiếu của trẻ, không có biện pháp
phù hợp thu hút trẻ vào hoạt động làm quen với văn học.
- Lp cú 2 trng hp tr phỏt trin c bit khụng tp trung chỳ ý, tng
ng gim chỳ ý nờn cng nh hng n cỏc hot ng ca cỏc bn trong lp
Từ những cơ sở thực tiễn trên tôi đã suy nghĩ và nghiên cú
đề tài:

" Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ

mẫu giáo 5- 6 tuổi thông qua môn văn học"
Ngay từ đầu năm học 2010 - 2011 số học sinh đợc tuyển
vào lớp

tuổi là 58 cháu khảo sát ban đầu thu đợc kết quả nh

sau:
+ Trẻ uể oải, mệt mỏi không hứng thú học: 7/58 trẻ chiếm
12%
+ Trẻ nói ngọng, nói lắp: 8/58 trẻ chiếm 13,7%
+ Trẻ nói ấp úng không thể hiên đợc cảm xúc trong lời nói:
15/58 trẻ chiếm 25,8%
+ Cha nắm vững ngữ âm nói, đọc diễn cảm: 60%
+ Chỉ còn 3/52 trẻ biết dùng ngữ điêụ bổ sung cho lời nói
- Khi kể chuyện đọc thơ xong hỏi lại trẻ.
+Trẻ không biết đặt tên chuyện, thơ 13 -15 trẻ

4


+ Hiểu nội dung bài còn thấp: 35- 40 %
+ Biết kể chuyện theo tranh 18/52 trẻ chiếm 31 %
+ Trẻ cha có khả năng sáng tạo.
- Các cháu ở đây chủ yếu là con bố mẹ làm nghề kinh
doanh tự do, việc giao tiếp của trẻ với xã hội còn hạn chế, một số
phụ huynh còn lạc hậu cha nhận thức rõ việc chăm sóc giáo dục
trẻ trong nhà trờng, ít quan tâm tới việc học tập của con em
mình, coi đó là việc không quan trọng nên khi nhận trẻ vào lớp
tôi gặp rất nhiều khó khăn.
Chính vì vậy tôi đã tìm hiểu nguyên nhân và nhận thấy
rằng nguyên nhân chính là do phơng pháp hình thức tổ chức
tiết học cha phù hợp với đặc điểm nhận thức, phát triển t duy
ngôn ngữ của trẻ 5 - 6 tuổi và một nguyên nhân nữa là cô cha
biết vận dụng và đa một số yếu tố đổi mới phơng pháp chăm
sóc giáo dục vào việc dạy trẻ làm quen văn học, cha có biện
pháp phù hợp để giúp trẻ nắm vững kiến thức một cách nhẹ
nhàng, thoải mái đúng với tính chất " Học mà chơi"
Tôi nhận thấy cần có biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ
thiết thực nhất, hiệu quả nhất là thông qua bộ môn văn học.
II. Nhng bin phỏp phỏt trin ngụn ng cho tr mu giỏo 5 6 tui
qua mụn vn hc
Trong hai năm dạy lớp đổi mới phơng pháp, hình thức
chăm sóc giáo dục trẻ mầm non, tôi đã đúc rút kinh nghiệm và
áp dụng một số phơng pháp hình thức để phát triển ngôn ngữ
cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua môn văn học.
1. Bin phỏp 1: Tuyờn truyn vi ph huynh
Ngay từ đầu năm học lớp đã xây dựng kế hoach tổ chức

họp phụ huynh để tuyên truyền về ngành học, nâng cao chất
5


lợng cho trẻ làm quen với văn học, tôi đã tuyên truyền về mục
đích , ý nghĩa, tầm quan trọng cuả môn văn học để phụ
huynh nắm đợc và kết hợp chặt chẽ với nhà trờng cùng thông
nhất việc dạy trẻ
2. Bin phỏp 2: Chun b dựng dy hc sinh ng , sỏng to
Để nội dung giáo dục đạt hiệu quả cao tôi phải chú ý đền
nhiều yếu tố , trong đó chuẩn bị đồ dùng, đố chơi là việc làm
cần thiết và vô cùng quan trọng. Đồ dùng phải phong phú hấp
dẫn, tranh rõ nét, đẹp, mầu sắc tơi sáng phù hợp, bố cục hài
hoà, mô hình(sa bàn) rối, đĩa phim sinh động hấp dẫn thu
hút sự chú ý của trẻ kết hợp với sự hớng dẫn cởi mở của cô với
giọng đọc, kể diễn cảm, gợi niềm say mê hứng thú của trẻ với
môn học
3. Bin phỏp 3: Cn tỡm hiu k ni dung cõu chuyn, ng dng linh
hot vo trong tit dy, chỳ ý sa ngng cho tr
Trớc mỗi câu chuyện bài thơ trong tháng trong chủ điểm,
tôi nghiên cứu ý nghĩa nội dung giáo dục của chủ điểm cần
chuyển tải cho trẻ để vận dụng, lồng ghép tích hợp vào môn
văn học, linh hoạt trong dạy trẻ, không gò bó áp đặt trẻ cả trong
và ngoài tiết học.
Ngoài tiết học tăng cờng giao lu giữa cô và trẻ, giữa trẻ với
trẻ. Su tầm tranh ảnh, làm đồ dùng đồ chơi, lựa chọn câu
chuyện, bài thơ, ca dao, bài hát, điệu múa có nội dung giáo
dục phù hợp với khả năng và hứng thú của trẻ để thực hịên yêu
cầu dạy học theo chủ điểm, phối kết hợp với gia đình trẻ quan
tâm, hỏi trẻ " Hôm nay cô giáo con dạy bài gì?". Yêu cầu trẻ đọc

thơ, kể chuyện múa hát cho cả nhà cùng nghe, sửa lỗi ngôn ngữ
cho trẻ.
6


Cô gần gũi trò chuyện với trẻ mọi lúc mọi nơi, nếu trẻ gặp
khó khăn trong khi nói, nói lắp, nói ngọng, nói không đủ câu,
cô nhắc nhở sửa sai cho trẻ.
Trớc khi học một tiết truyện, thơ, cô và trẻ cùng trò chuyện
có nội dung gần gũi với nội dung câu chuyện, bài thơ mà trẻ
sắp đợc làm quen. Cùng với việc trò chuyện gợi mở với trẻ về đề
tài sắp dạy, cô cần phải chuẩn bị đầy đủ trang thiết bị, đồ
dùng đồ chơi học liệu cần thiết phù hợp với nội dung yêu cầu.
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non thông qua môn văn
học là con đờng dễ thực hiện và có nhiều hiệu quả. Trớc đây
trong chơng trình chăm sóc giáo dục mầm non cải cách. Để
tiến hành cho trẻ làm quen văn học thông thờng giáo viên cho trẻ
xem tranh trò chuyện trớc khi đọc diễn cảm bài thơ hoặc kể
một câu chuyện một hai lần sau đó cô cùng trẻ đàm thoại về
nội dung bài thơ câu chuyện giải thích từ khó, cách thể hiện
giọng điệu ngữ điệu sau đó mới dạy trẻ, cô đọc trớc, trẻ đọc
sau một cách máy móc thụ động.
Mặt khác tôi đã nghiên cứu và đa ra một số phơng tiện
cần thiết tạo cơ hội cho trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua việc
làm quen với tác phẩm văn học
4. Bin phỏp 4: Xây dựng môi trờng văn học trong lớp
theo nội dung từng chủ điểm
- Trong lớp tôi xây dựng góc sách mang nội dung văn học,
tôi kết hợp với phụ huynh học sinh su tầm các loại truyện tranh,
tranh ảnh, những câu chuyện bài thơ, ca dao, đồng dao trong

mảng sách tham khảo phù hợp với chủ điểm, độ tuổi của trẻ để
cho trẻ xem, hàng ngày cho trẻ hoạt động trải nghiệm với sách,
7


truyện tranh, giúp trẻ hình thành cơ sở cho đọc, viết và phát
triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ một cách tốt nhất
5. Bin phỏp 5: Hỡnh thnh thúi quen c sỏch cho tr, phỏt trin cho
tr kh nng k chuyn sỏng to
- Tạo cho trẻ xem sách cùng với ngời lớn ( cô giáo hoặc bố
mẹ), trẻ cùng xem với các bạn để trò chuyện, tạo cơ hội cho trẻ
xem ngời lớn viết chữ dới bức tranh thành câu chuyện bằng
tranh chữ to, rèn khả năng phát âm cho trẻ và nhận biết chữ cái
cho trẻ
- Khi viết chuyện tôi tập trung cho trẻ xem cô viết, tôi viết
liền mạch cho trẻ quan sát, trong lớp tôi trang trí treo các bức
tranh khổ to, các bức tranh thể hiện nội dung các câu chuyện
cổ tích, các bài thơ theo chủ điểm...mà trẻ đã đợc nghe.
- ở lớp tập cho trẻ đóng sách cùng cô, các nội dung trong
tranh phù hợp với nội dung truyện, cho trẻ sử dụng các bức tranh
hoặc hình ảnh để trẻ kể chuyện, sáng tạo tận dụng sách báo,
tạp trí để có những bức tranh theo một trình tự để tạo một
câu chuyện, sau đó cho trẻ miêu tả những tri tiết trong tranh
theo diễn biến của câu chuyện và dựa vào dấu hiệu diễn biến
gợi ý trong tranh, hình vẽ để trẻ kể thành một câu chuyện với ý
sáng tạo.
Với những bức tranh vẽ của trẻ hoặc những tranh vẽ trên
bàn,trẻ có thể chọn một bức tranh và miêu tả thật chi tiết để
các bạn khác có thể đoán đợc bức tranh nói về cái gì?
Với gợi ý của cô về một chủ đề nhất định, trẻ đã diễn đạt

những hiểu biết và cảm xúc của mình về nội dung chủ đề
theo nhiều cách khác nhau nh kể chuyện sáng tạo bằng lời,
8


bằng hoạt động tạo hình kết hợp với lời kể, vẽ kết hợp với lời kể,
tôi đã thiết kế bằng các hình thức.
- Kể bằng ngôn ngữ sáng tạo giúp trẻ cung cấp thêm vốn từ
thêm cho trẻ t duy tởng tợng và kể thành một câu chuyện.
- Kể bằng tranh vẽ, trẻ có thể nhìn tranh và có thể kể
thành một câu chuyện có thể câu chuyện đó trẻ tự sáng tạo
hoặc có thể câu chuyện đó trẻ đã đợc nghe kể và trẻ tởng tợng
lại trẻ kể
- Kể theo mô hình đóng kịch.
Từ những phơng pháp này trẻ có thể phát triển ngôn ngữ
một cách tốt nhất, ngôn ngữ của trẻ phong phú, câu nói của trẻ
có chứa nhiều cảm xúc, trẻ có thể nói mạch lạc hơn.
Lớp tôi đang thực hiện chơng trình đổi mới LQVH trẻ đã
thuộc ở mọi lúc mọi nơi và thực hiện chúng có mục đích học
tập tôi thấy trẻ tích cực tri giác qua bức tranh thể hiện ngữ
điệu, giọng điệu, sử dụng đến vốn từ nhiều hơn.
*Với thơ:
Ví dụ 1: Khi tôi dạy bài thơ " Ba vng nh" tôi chuẩn bị
tranh theo nội dung khi tiến hành đọc lần một tôi đọc diễn
cảm, lần hai kết hợp với tranh vừa đọc vừa chỉ vào tranh. Trích
dẫn làm gợi ý và giảng nội dung bài thơ sau đó đọc cho trẻ
nghe và đàm thoại cùng trẻ tôi là ngời gợi ý để trẻ tự trả lời Vng
ba em bộ cú tam trng nh th no? Cỏc c trong nh, cnh vt xung quanh
c nh th miờu t nh th no?
- khi trẻ trả lời tôi sửa câu nói cho trẻ trọn vẹn hơn và chú

ý đến ca từ mà trẻ nói ngọng
Ví dụ 2: Khi tôi dạy trẻ bài thơ " Giữa vòng gió thơm" trẻ
lớp tôi thờng xuyên nói ngọng các từ (n và l) trẻ cha phân biệt
9


chữ n và chữ l tôi lại phải sửa, phân tích cho trẻ hiểu và cho trẻ
đọc đi đọc lại nhiều lần...
Ví dụ 3: Học bài thơ " Cô giáo của em" trong chủ điểm
"Trờng mầm non"
+ Tạo cảm xúc: Cho trẻ múa hát về trờng mầm non bài "trờng chúng cháu đây là trờng mầm non"
+ Trò chuyện : Tên trẻ, tên cô giáo? Tên trờng lớp? Ai làm
hiệu trởng?Trong trờng có những ai?
+ Gợi hỏi trẻ nói ý thích của mình. Con thích đến trờng
không? Vì sao con thích? Đến trờng con đợc cô giáo dạy những
gì?
Khi trẻ trả lời nếu nói cha đủ câu, không đúng ngữ pháp
cô chỉnh sửa lại ý của trẻ và yêu cầu trẻ nhắc lại cho rõ hơn. Khi
gợi mở hỏi trẻ cô chú ý tới những trẻ ngôn ngữ chậm và giúp trẻ
phát triển ngôn ngữ và sửa sai cho trẻ
- Để tạo hứng thú cho trẻ vào giờ học, thoải mái về tinh
thần cho trẻ, tôi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi "Thi ghép tranh"
tranh vẽ về những hình ảnh mang nội dung ý nghĩa trong bài
thơ đợc cắt dời mặt sau, mặt tranh có ghi các chữ cái, chữ số
tơng ứng với các ô ở mảnh bìa ghép.
- Qua trò chơi rèn trẻ ý thức tổ chức kỷ luật khi trẻ tham gia
trò chơi động. Còn lồng ghép tích hợp củng cố kiến thức.
Khi ghép tranh xong: Cô cùng trẻ đánh giá kết quả kịp thời,
động viên khuyến khích trẻ. Đồng thời góp ý sửa sai ngay cho
trẻ nh: Nhanh, chậm, đúng, sai, xấu đẹp.

Từ đó dẫn dắt bài thơ, gợi ý trẻ nói tên bài thơ với đề tài
dễ, đơn giản. Với bài thơ khó hơn cô đọc diễn cảm, bài thơ
đọc đúng âm điệu, nhịp điệu của bài thơ, rồi đặt câu hỏi
10


mở kích thích trẻ suy nghĩ và đặt tên bài thơ. Cô ghi tên bài
thơ lu ý về cách cầm bút, đa bút cô phải đúng, khoa học. Kết
hợp cô đọc thơ diễn cảm thể hiện bằng ánh mắt cử chỉ, tay
chân, điệu bộ giúp trẻ cảm nhận đợc âm điệu của bài thơ, cô
giáo đọc lần 2 kèm theo nội dung tranh cô chỉ vào hình ảnh
minh hoạ, từ đó trẻ có hình dung ra câu thơ cô đọc và nhớ lại
câu thơ mà cô đọc tạo cho trẻ dễ nhớ.
- Đàm thoại nội dung bài thơ. Đây là bớc chiếm một vị trí
quan trọng, qua đàm thoại cô giáo sẽ biết sự tiếp thu kiến thức
của từng trẻ cũng nh hiểu đợc việc trẻ sử dụng vốn từ để trả lời
các câu hỏi của cô.
Ví dụ 4: Khi đọc xong một bài thơ cho trẻ nghe cô hỏi
- Bài thơ viết về ai? về cái gì?
- Lúc này trẻ phải suy nghĩ trả lời cô giáo. Cô lắng nghe
động viên khi ttẻ trả lời đúng, nói đủ câu, xử sự khi trẻ nói sai,
nói trống không, hay dùng từ cha chính xác.
Cô cần mời những trẻ tiếp thu chậm, ít nói, gợi mở để trẻ
đó trả lời nhằm phát huy tính tích cực và chủ động của trẻ.
Căn cứ vào câu trả lời uốn nắn trẻ cả về cách nói đủ câu,
diễn tả ý nghĩa nhịp điệu câu thơ, bài thơ.
- Dạy trẻ đọc thơ. Tuỳ theo từng bài đặc điểm nhận thức
của trẻ cô tổ chức sinh động và hấp dẫn. Đọc theo cô, tổ,
nhóm, cá nhân, đọc luân phiên, đọc nối tiếp thể hiện cảm
xúc, cử chỉ điệu bộ, ngữ âm nói, đọc diễn cảm, khi trẻ đọc

cô lắng nghe, quan sát nhẹ nhàng góp ý sửa sai cho trẻ. Động
viên khích lệ những trẻ biết đọc diễn cảm, giọng điệu phù hợp
với nội dung bài, có thể ngừng đọc một vài chủ đề và sửa sai,
từ ngọng, từ khó, giải nghĩa từ tợng thanh, tợng hình
11


Qua hình ảnh kết hợp với lời đọc của cô, lời gợi ý của cô trẻ
hiểu mối quan hệ giữa biểu cảm đọc khớp với hình ảnh nhịp
điệu âm điệu của bài, qua đó trẻ hiểu đợc nghĩa của từ cách
đọc diễn cảm nhịp điệu cùng với động tác chỉ tranh minh hoạ,
cách lật tranh, hết khẩu thơ, ý thơ cô chuyển lật tranh sang
tranh khác trẻ rất chú ý từ đó đã rèn cho trẻ cách mở sách đọc
sách đúng.
Cuối giờ học thơ cô kết thúc tiết học bằng cách chuyển
sang một hoạt động khác nh trò chơi, vẽ, nặn mục đích củng
cố sâu hơn nội dung của trẻ vừa đợc học
*Với truyện:
Về hình thức tổ chức cũng tơng tự nh với thơ, về chuẩn
bị tranh, mô hình,có phần nhiều hởn để kích thích trẻ kể
chuỵên sáng tạo của trẻ
Trẻ có thể vào tranh minh hoạ để khám phá ra các nhân
vật, khám phá nghĩa của từ, của câu. Qua đó có thể sử dụng
tranh không có chữ để kể lại trình tự bằng ngôn ngữ sáng tạo
của trẻ
Ví dụ 1: Tôi kể câu chuyện " Gà t i hc" chuẩn bị tranh
theo nội dung trẻ kể tôi chỉ gợi ý bổ sung cho trẻ, sửa cho trẻ
những từ ngọng
Ví dụ 2: Khi kể cho trẻ nghe câu chuyện " Chú dê đen".
Để gây hứng thú và sự chú ý tò mò của trẻ, tôi cầm một cành

cây ở cuối lớp học, tạo dựng khung cảnh gần giống nh một khu
rừng và bố chí con giống ra phù hợp nội dung của đoạn kể và
khi kể tôi thể hiện đúng ngữ điệu từng nhân vật trong các
thời điểm khác nhau nh giọng của chó Sói khi gặp Dê trắng cô
kể bằng giọng quát lại to không sợ, giọng của Dê trắng thì run
12


sợ, yếu ớt và ngắt quãng. Nhng khi kể đến giọng của sói khi
gặp Dê đen thì chuyển sang giọng lo lắng ngần ngừ và sau là
sợ sệt, còn giọng của Dê đen thì bình tĩnh, đanh thép, khi
nghe cô thể hiện tính cách của từng nhân vật trong chuyện
cùng với cử chỉ, động tác minh hoạ, trẻ rất chú ý lắng nghe và
thích thú say mê hơn khi nhìn thấy mô hình con giống xuất
hiện qua từng đoạn chuyện, nh khi kể trích đoạn Dê trắng
vào rừng rồi gặp Sói thì cô đa con giống ra trớc khung cảnh
bìa rừng có con sói. Kết hợp với lời kể diễn cảm thể hiện sự
nhút nhát của Dê trắng bằng một giọng hát nho nhỏ là lá la
la...Qua giọng kể diễn cảm kết hợp với việc sử dụng đồ dùng
trực quan đúng lúc, đúng chỗ với cử chỉ hành động của các
nhân vật trong chuyện trẻ nh đợc hoá thân vào các nhân vật
trong chuyện. Thông qua câu chuyện rèn cho trẻ khả năng băt
chớc lời của nhân vật trẻ thể hiện hành động vai phát triển
ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
Với những phơng pháp dạy hiện nay, không những giúp trẻ
sử dụng ngôn ngữ để kể chuyện sáng tạo còn hạn chế, chính
vì vậy cô cần thiết kế cho trẻ tự kể chuyện sáng tạo, có thể kể
tiếp câu chuyện mà cô đã kể một phần, có thể kể theo đề
tài, một số bức tranh mà cô đa trớc cho trẻ xem, bằng hình thức
này có thể phát triển ngôn ngữ tích cực cho trẻ kích thích sự

phát triển t duy, sáng tạo óc tởng tợng của trẻ.
Ví dụ: Cho trẻ xem tranh " che ô cho bạn" cô có thể gợi ý
để trẻ tởng tợng, Gà con không có ô, ếch và vịt con có ô, ai đã
che ô cho bạn? có hai bạn kể bằng hai nội dung khác nhau
+ Cháu Trung khả năng tiếp thu chậm kể: "Trời ma bạn gà
bị ớt, bạn ếch cầm một cái ô đi che, gà cảm ơn ban" Cháu đã
13


kể đợc các hánh động nhân vật, những câu đơn và cha rõ
nghĩa
+ Cháu Hoa là học sinh nhận thức nhanh kể " Có một ông
gió thổi ào ào, ma to, bạn gà đang đi trên đờng ớt luớt" ,thấy
vậy ếch và vịt cùng mang ô đi che cho bạn, hết ma, bạn gà
cảm ơn bạn. Gà nói với các bạn "Từ nay chúng mình là bạn tốt
của nhau nhé"
Cháu Linh đã dùng từ tợng thanh để kể đúng ý chính của
truyện và đã có khả năng t duy trìu tợng vê kết nghĩa bạn bè.
Nh vậy việc cho trẻ làm quen với văn học sẽ giúp trẻ phát
triển khả năng nói, phát triển ngôn ngữ một cách chủ động.
Cách tập cho trẻ kể chuyện sáng tạo đã góp phần phát triển
ngôn ngữ cho trẻ ở 3 lĩnh vực." Ngữ âm - Tứ vựng - Ngữ pháp"
điều này sẽ giúp trẻ học tốt môn tiếng việt ở lớp một và giúp trẻ
có khẳ năng giao tiếp dần dần, hình thành nhu cầu đọc, viết
cho trẻ.
Bin phỏp 7: Thng xuyờn trũ chuyn vi tr v nhng iu xung
quanh tr
Do đặc thù lớp tôi ang thc hin chơng trình đổi mới đang
đợc thực hiện tôi mạnh dạn đa ra các chủ đề để trẻ kể chuyện
và sinh hoạt nó là những chuyện rất ngần với sinh hoạt của trẻ

thì những chuyện trẻ tận mắt nghe thấy, nhìn thấy, thích kể
bằng ngôn ngữ của chính mình.
Ví dụ: Chủ đề gia ỡnh, khi k v cỏc chi yờu thớch ca bộ tụi
thờng hớng dẫn theo 5 bớc:
* Tôi gợi ý cho trẻ.

14


- ở nhà các con có nhiều đồ chơi không? con thích đồ
chơi nào nhất? đồ chơi đó nh thế nào? con chơi đồ chơi đó
nh thế nào?
* Tôi kể mẫu về đồ chơi mà tôi a thích cho trẻ nghe " khi
cô còn nhỏ đồ chơi yêu thích của cô là một gấu bông màu
trắng, điểm đen rất đẹp, khi cô cho nó nằm thì hai mắt nó
nhắm lại khi cô cho nó ngồi, nó phát ra tiếng hát là lá la la...Cô
rất thích, khi ngủ cô thờng hay ôm gấu bông để ngủ.
* Tôi nhắc trẻ nhớ lại đồ chơi của mình.
* Cho trẻ kể lại lần lợt từng bạn một, cô và các bạn theo dõi
và giúp đỡ bạn, khuyến khích trẻ kể, kể đồ chơi yêu thích của
bạn Hà là gì hay bắt đầu kể chuyện của mình cho cô và các
bạn cùng nghe ( trẻ kể cô sửa câu và giọng cho trẻ nếu có)
Ví dụ 2: Với chủ đề tôi đa ra " những công việc cháu làm
ở nhà giúp bố mẹ"
*Tôi cho trẻ tự kể tự do dới sự gợi ý của cô.
- Thế các con có yêu quý bố mẹ không? Các con ở nhà giúp
đỡ bố mẹ những việc gì rồi? Khi tôi nghe và sửa câu và từ
luôn cho trẻ, từ đó giúp trẻ nói mạch lạc hơn.
Nh vậy bằng những bài trong chơng trình và ngoài chơng
trình và ngoài chơng trình ( nhng phù hợp với từng chủ đề )

mà tôi đa vào lớp mình dạy tôi thấy trẻ rất thích tham gia kể
chuyện. Đọc thơ diễn cảm và phản ánh đợc các nhân vật trong
chuyện từ đó giúp phát triển ngôn ngữ rõ ràng mạch lạc hơn

15


c. Kết luận và bài học kinh nghiệm
1. Kết luận:
Vận dụng một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ
mẫu giáo 5 6 tuổi qua môn làm quen văn học đòi hỏi cô giáo
phải có lòng yêu trẻ, say mê nghề nghiệp chịu khó nghiên cứu
tài liệu, tập san, chuyên đề tìm ra nhiều biện pháp, giải pháp
tốt. Biết tổ chức kết hợp với sáng tạo hấp dẫn phù hợp với nhận
16


thức hiểu biết tâm sinh lý của trẻ cô phải quan tâm đến từng
đối tợng trẻ, từng cá nhân trẻ để nắm đợc khả năng tích cực
của trẻ
Cô phải là ngời tạo cơ hội cho trẻ phát huy một cách tích
cực nhất. Biết tận dụng khẳ năng sẵn có của từng cá nhân trẻ
giúp trẻ phát huy hết khả năng sẵn có.
Su tầm tận dụng nguyên vật liệu sẵn có ở địa phơng,
làm đấy đủ đồ dùng đồ chơi đẹp, phong phú, hấp dẫn trẻ,
để tạo hứng thú tích cực học trẻ
Cần phải có sự quan tâm đặc biệt của các cấp lãnh đạo,
về cơ sở vật chất đồ dùng trang thiết bị phục vụ dạy học. Cùng
với sự phối kết hợp của gia đình trẻ về mọi mặt. Cô giáo phải là
tấm gơng sáng để trẻ noi theo.

Gơng mẫu trong lời ăn tiếng nói với trẻ, với mọi ngời xung
quanh. Phải thờng xuyên liên tục hớng vào trẻ coi trẻ là trung tâm
của quá trình giáo dục.
Trên đây là một số biện pháp mà tôi đã áp dụng dạy ở lớp
mình. Giúp trẻ phát triển tốt về ngôn ngữ nói mạch lạc hơn trẻ
mở rộng đợc vốn từ. Từ đó giúp trẻ có một cách tốt nhất tạo cho
trẻ một tâm lý thoải mái khi bớc sang một môi trờng mới.
Tôi cũng mong rằng với những biện pháp trên mà tôi đang
thực hiện cũng đợc các chị em trong trờng áp dụng để phát
triển nâng cao ngôn ngữ cho trẻ giúp trẻ tự tin hơn, nói rõ ràng
hơn, mạch lạc hơn, trẻ đợc mở rộng vốn từ. Giúp đỡ trẻ phát triển
trí tuệ và t duy và hình thành nhân cách trẻ.
2.Bài học kinh nghiệm
Qua một năm nghiên cứu thực hiện đề tài Một số biện
pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua
17


môn làm quen văn họcđã góp phần nhận thức cho trẻ ghi nhớ có
chủ định. Phát triển t duy, trực quan, so sánh, suy luận, rèn
luyện, trau rồi và phát triển ngôn ngữ cho trẻ, làm tiền đề cho
ngôn ngữ nói, đọc viết chuyện san sau này cho trẻ và góp
phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng việt.
Bản thân tôi đợc trau rồi kiến thức về kinh nghiệm dạy trẻ,
phát triển ngôn ngữ mạch lạc, diễn cảm sáng tạo cho trẻ qua hoạt
động làm quen văn học tôi đợc phụ trách và các ban đồng
nghiêp thơng yêu giúp đỡ.
Trong bài viết này của tôi có điều gì khiếm khuyết kính
mong đợc hội đồng xét duyệt góp ý kiến phê bình để sáng
kiến của tôi đợc đầy đủ và hoàn thiện hơn.

Mai Dch ngày 25 tháng 3 năm 2011
Ngới viết
inh Thỳy Hi

18