RÈN KĨ NĂNG GIAO TIẾP CHO HS lớp 4

Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

MỘT SỐ KINH NGHIỆM RÈN KĨ NĂNG GIAO TIẾP
CHO HỌC SINH LỚP 4
1. Đặt vấn đề:
Trong xã hội hiện đại ngày nay, giao tiếp là một trong những kĩ năng quan trọng trong
kĩ năng sống của con người. Nó góp phần tạo nên những mối quan hệ tốt đẹp trong cuộc
sống, sinh hoạt, học tập, vui chơi, mối quan hệ giữa người với người, giữa cá nhân với
cộng đồng xã hội. Do đó, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đang là vấn đề quan tâm
của bộ giáo dục – Đào tạo. Trong đó, việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh là một yếu
tố tất yếu trong nhà trường.
Kĩ năng giao tiếp bao gồm: Cách ứng xử với mọi người, giải quyết những tình huống;
khả năng nghe – nói, diễn đạt, trình bày…các vấn đề trong học tập, sinh hoạt, vui chơi
một cách linh hoạt. Xã hội ngày càng phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của con
người ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, vấn đề mà giáo dục luôn quan tâm nhất trong
giai đoạn hiện nay là văn hoá ứng xử, khả năng giao tiếp trong cuộc sống của giới trẻ, của
học sinh… Con người có thể giao tiếp với nhau bằng nhiều phương tiện, nhưng phương
tiện thông thường và quan trọng nhất là ngôn ngữ, cách ứng xử với nhau. Bởi, giao tiếp là
hoạt động trao đổi tư tưởng, tình cảm, sự hiểu biết, sự cộng tác giữa các thành viên trong
xã hội.Vì thế, trong quá trình dạy và học, giao tiếp đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Song, đối với học sinh Tiểu học thì giao tiếp là một công cụ đặc biệt quan trọng hơn.
Các em phải dùng ngôn ngữ để học tập và sinh hoạt hàng ngày. Do đó, giao tiếp không
những có liên quan trực tiếp tới chất lượng học tập mà còn góp phần hình thành tính cách
của các em. Điều đó được thể hiện rõ nét qua kĩ năng nói, trình bày ý kiến, cách ứng xử,
giao lưu với mọi người của các em. Nếu học sinh diễn đạt rõ ràng, trôi chảy, sử dụng
ngôn ngữ trong sáng thì các em có điều kiện phát huy tính chủ động khám phá kiến thức,
dẫn đến hiệu quả học tập tốt. Ngược lại, nếu các em nói chậm, vốn Tiếng Việt không
phong phú thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng học tập và kĩ năng giao tiếp của các
em. Ngoài ra, việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh còn là nhân tố quan bồi dưỡng cho
trẻ sự nhanh nhẹn, năng động, tự tin trong mọi hoạt động. Nhưng muốn giao tiếp tốt, học
sinh phải gắng công rèn luyện dưới sự dìu dắt tận tình của ông bà, cha mẹ, các thầy, cô

giáo. Do đó, nhằm góp phần nâng cao kĩ năng giao tiếp cho học sinh, chất lượng giáo dục
của trường, bằng những kinh nghiệm của bản thân qua nhiều năm trực tiếp đứng lớp, với
sự hỗ trợ của bạn đồng nghiệp, tôi mạnh dạn chọn đề tài: Một số kinh nghiệm rèn kĩ
năng giao tiếp cho học sinh lớp 4.


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

2. Giải quyết vấn đề:
2.1. Cơ sở lý luận:
Trên tinh thần quán triệt những nhiệm vụ trọng tâm “ Giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh tiểu học” đã được Bộ giáo dục và đào tạo xác định trong những năm qua ( Văn bản
số 7312/BDGĐT – GDTH ngày 21/8/2009), kết hợp với quan niệm của ông cha ta từ xưa
đến nay luôn đề cao việc giáo dục lời nói trong giao tiếp “Học ăn, học nói, học gói, học
mở”. Đồng thòi Thủ tướng Phạm Văn Đồng nói: “ Trường học có trách nhiệm lớn lao
trong việc giữ gìn trong sáng Tiếng Việt. Phải làm cho thế hệ trẻ nói và viết tốt hơn
chúng ta”. Do đó, nhà trường không chỉ dạy các em thực hành trên giấy mà còn dạy các
em biết sử dụng lời nói, biểu cảm trong giao tiếp là một việc làm vô cùng quan trọng. Vì
thế, rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh là cả một quá trình nghiên cứu và lựa chọn biện

pháp phù hợp để các em mạnh dạn, tự tin trong mọi tình huống diễn ra trong học tập và
sinh hoạt hàng ngày. Muốn đạt mục đích trên, ta cần hiểu thế nào là kĩ năng giao tiếp?
Kĩ năng giao tiếp là một trong những kĩ năng cực kì quan trong trong giai đoạn giáo
dục hiện nay. Đó là một tập hợp những quy tắc, nghệ thuật, cách ứng xử, đối đáp được
đúc kết qua kinh nghiệm thực tế hàng ngày. Nó giúp học sinh giao tiếp hiệu quả, thuyết
phục hơn…Để có kĩ năng giao tiếp tốt đòi hỏi các em phải thực hành thường xuyên, liên
tục, áp dụng vào mọi hoàn cảnh mới có thể cải thiện tốt kĩ năng giao tiếp của mình.
Chúng ta biết rằng: Nghề dạy học vốn là nghề sáng tạo trong các nghề sáng tạo. Bởi
rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh là một nghệ thuật – nghệ thuật dạy trẻ. Người thầy
cùng một lúc phải đảm nhiệm nhiều vai: vừa làm đạo diễn, vừa làm diễn viên, đôi khi

làm cả bố mẹ, bạn bè của học sinh. Bên cạnh đó, người thầy phải luôn quan sát, tìm hiểu
sâu kĩ để phát hiện từng đối tượng học sinh, nhất là học sinh rụt rè, thụ động, từ đó đưa ra
những biện pháp rèn phù hợp. Song, giao tiếp của học sinh không những phụ thuộc vào
năng lực cá nhân, vào đặc điểm văn hoá vùng miền, mà còn phụ thuộc vào năng lực giao
tiếp của giáo viên . Chính vì lẽ đó, vai trò của người giáo viên chủ nhiệm hết sức quan
trọng trong quá trình dìu dắt thế hệ trẻ chập chững bước vào đời.
2.2. Thực trạng của vấn đề:
Theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, giáo viên Tiểu học không chỉ dạy đủ các
môn học mà còn phải làm tốt công tác rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh. Do đó, đòi hỏi
người giáo viên không chỉ có trình độ chuyên môn mà còn phải có trình độ giao tiếp lưu
loát, thu hút mọi người, nhất là học sinh. Đó là việc không dễ đối với giáo viên. Trong
năm học vừa qua, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 4C, các em đang ở lứa tuổi “ Học


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

ăn, học nói” nên dễ bị tác động xấu bởi những lời lẽ, cách ứng xử thiếu văn hóa, thiếu sự
tôn trọng bạn bè, người lớn nơi các em sinh sống... Thực tế trong năm học 2015 - 2016,
lớp 4C do tôi chủ nhiệm còn một số em ứng xử thiếu hòa nhã, đôi khi dùng lời nói thiếu
văn hóa, mất lịch sự với bạn bè. Đa số các em rụt rè, chưa mạnh dạn, thụ động trong học
tập và vui chơi. Một số em chưa biết diễn đạt, nói năn tùy tiện, chưa biết trình bày ý kiến
cá nhân. Vậy muốn giúp học sinh giao tiếp tốt, giáo viên cần phải hiểu rõ những yếu tố
ảnh hưởng tới quá trình giao tiếp và năng lực giao tiếp của học sinh. Qua tìm hiểu, tôi
nhận thấy có rất nhiều yếu tố làm tác động đến sự hình thành và phát triển kĩ năng giao
tiếp của học sinh. Đó là:
2.2.1.Về học sinh:

Thực tế cho thấy học sinh hiện nay rất nhạy cảm, rất dễ thích ứng với các hiện
tượng tiêu cực ngoài xã hội như: hiện tượng nói tục, các hành vi thiếu văn hoá, không
kiểm soát được lời nói. Trong giao tiếp, các em thích gì nói nấy, không suy nghĩ đúng hay

sai. Điều này làm cho thầy cô, bạn bè phiến lòng.
2.2.2.Về giáo viên:
Do điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học còn thiếu thốn nên ở trong các giờ
học thì giáo viên ít có điều kiện tổ chức các trò chơi học tập, không thường xuyên cho
các em tham gia các buổi sinh hoạt ngoại khoá, giao lưu với bạn bè. Bên cạnh đó, một số
giáo viên chỉ quan tâm đến cách dạy truyền thống “ Thầy giảng, trò nghe”, ít quan tâm
đến việc giao tiếp của của học sinh. Học sinh ít có cơ hội diễn đạt ý kiến của mình. Mặt
khác, nhiều khi các em sử dụng những ngôn ngữ thiếu văn hóa với bạn bè, thiếu tôn trọng
với mình nhưng họ vẫn bỏ mặc làm ngơ.
2.2.3.Về gia đình:
Một số em có hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn: Cha mẹ phải lao động vất vả,
không quan tâm đến những hành vi giao tiếp của con em mà phó mặc cho nhà trường .
Một số em sống trong cảnh thường xuyên xung đột và bạo lực của gia đình, sử dụng
những lời thô tục với nhau. Ngoài ra, một số phụ huynh còn chưa hiểu hết tầm quan
trọng của giao tiếp trong sinh hoạt hàng ngày, chỉ bắt ép các em học mà quên rằng ngôn
ngữ, cử chỉ, cách ứng xử ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng học tập và hình thành nên
tính cách của các em.
2.2.4. Về xã hội:
Học sinh do ảnh hưởng với môi trường xã hội, khu dân cư nên hành vi ứng xử, giao
tiếp chưa đúng mực. Các em thường sống chung với những “ thói hư, tật xấu ”như: Một


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

số người thường xuyên gây gổ, đánh nhau; sử dụng ngôn ngữ thiếu văn hóa khi giao
tiếp. . . luôn diễn ra hàng ngày nơi các em ở.
2.2.5. Thuận lợi:
Ban giám hiệu luôn quan tâm, động viên các ban ngành, đoàn thể, nhất là giáo viên
chủ nhiệm trong việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh.
Đa số giáo viên của trường có kĩ năng giao tiếp tốt, tạo sự tin tưởng vững chắc cho

học sinh noi theo.
Giáo viên chủ nhiệm luôn nhận được nhiều thông tin phản hồi từ phía phụ huynh và
học sinh và được sự hỗ trợ tích cực từ phía nhà trường, các bạn đồng nghiệp.
2.2.6. Khó khăn:
Một số học sinh chưa phát âm và viết đúng Tiếng Việt.
Hầu hết học sinh học của lớp rất rụt rè, chưa tự tin trình bày ý kiến của mình; nhiều
em đứng trước tập thể không nói nên lời…
Một số em có hoàn cảnh gia đình luôn ứng xử với nhau những lời nói thô tục, thiếu
văn hóa…
Một số giáo viên xem nhẹ việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh, hoặc quan tâm
theo kiểu qua loa, đại khái.
2.3. Các biện pháp tiến hành:
Xuất phát từ thực trạng trên, tôi đã nghiên cứu và áp dụng một số phương pháp
nhằm rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 4.
2.3.1.Những việc cần làm:
2.3.1.1. Điều tra – Khảo sát:
Ngay từ đầu năm ( 2015 – 2016 ) nhận lớp, dưới sự chỉ đạo của nhà trường, tôi đã
tiến hành điều tra đối tượng học sinh giao tiếp chưa tốt. Thông qua giáo viên đã chủ
nhiệm những năm trước, tôi tìm hiểu về tình hình cụ thể từng học sinh, các biện pháp
giáo dục đã sử dụng, những khó khăn nhất trong quá trình rèn kĩ năng giao tiếp cho các
em. , tôi còn điều tra đối tượng qua người thân trong gia đình: Tôi trực tiếp gặp gia đình
để nắm bắt về hoàn cảnh, cách ứng xử của gia đình. Khi đã tìm hiểu rõ nguyên nhân, tôi
tiến hành nghiên cứu các phương pháp chuẩn bị rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh.
Bên cạnh đó, tôi tiến hành khảo sát khả năng giao tiếp của học sinh thông qua các
giờ học, các hoạt động vui chơi và quá trình tiếp xúc trực tiếp với các em một tháng đầu
tiên, kết quả như sau:


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

Tổng số
học sinh
21

Kĩ năng giao tiếp

Kĩ năng giao tiếp

Gặp khó khăn về

thành thạo
Số lượng
Tỉ lệ
4
19.0%

chậm

giao tiếp

Số lượng
5

Tỉ lệ
23.8%

Số lượng
Tỉ lệ
12
57.2%

Như vậy, qua thống kê tôi nhận thấy số lượng học sinh gặp khó khăn về giao tiếp
chiếm tỉ lệ khá cao ( 57.2% ).
2.3.1.2. Phân loại khả năng giao tiếp của học sinh:
Sau khi khảo sát chất lượng đầu năm, tôi đã bắt đầu theo dõi và phân loại học sinh
theo các nhóm sau:
Nhóm học sinh nói lưu loát, đọc trôi chảy mạch lạc, có biểu cảm.
Nhóm học sinh lời nói khá lưu loát, trôi chảy, bước đẩu có biểu cảm.
Nhóm học sinh còn rụt rè, ngại giao tiếp, diễn đạt chưa gọn.
Bước tiếp theo, tôi tiến hành xếp chỗ ngồi cho học sinh sao cho mỗi nhóm đều đủ các
đối tượng. Mục đích giúp các em tương trợ lẫn nhau trong quá trình học tập là một việc
làm hết sức bổ ích như “Học thầy không tày học bạn” ( Tục ngữ ). Trong quá trình học
tập các em sẽ mạnh dạn, năng động hơn. Sự giúp đỡ động viên của các bạn trong nhóm,
trong tổ sẽ giúp các em tự tin hơn trước lời phát biểu của mình.
2.3.1.3. Nghiên cứu – Sưu tầm:
Khi nắm được tình hình của lớp, tôi tiến hành nghiên cứu và sưu tầm các tài liệu về
rèn kĩ năng sống cho học sinh ( Văn bản số 7312/BDGĐT – GDTH ngày 21/8/2009)
[1]. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên Tiểu học chu kì III ( 2003 – 2007)
[2]. Sách Giáo dục kĩ năng sống của nhà xuất bản Việt Nam ( Năm 2015 ) [3]. Tục
ngữ, ca dao Việt Nam [4]. Ngoài ra, tôi còn hệ thống lại các kinh nghiệm vốn có của
mình và học hỏi từ đồng nghiệp về việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh.
2.3.1.4.Làm mẫu:
Trong quá trình rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh, người thầy có tính chất quyết
định. Bởi, thầy luôn là tấm gương đối với học sinh về tất cả mọi mặt. Ở lứa tuổi học
sinh tiểu học thầy, cô giáo luôn là một hình ảnh đẹp đẽ trong cách nhìn của các em. Các
em sẽ quan sát và bắt chước những hành động, cử chỉ ứng xử và ngôn ngữ trong giao
tiếp của thầy, cô. Do đó, tôi phải hết sức cố gắng rèn luyện bản thân trở thành một tấm
gương mẫu mực để học sinh noi theo. Thực tế cho thấy rằng: Nếu thầy có kĩ năng giao
tiếp tốt thì học sinh cũng có khả năng hao hao giống thầy.
2.3.4. Các phương pháp rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh:

2.3.4.1. Xử lí tình huống:


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

Phương pháp này nêu ra các tình huống có vấn đề để học sinh nêu cách giải quyết,
sẽ giúp học sinh tư duy, tìm cách lí giải và khao khát trình bày sự tìm tòi khám phá của
mình. Khi nêu vấn đề giáo viên cần dựa trên những kiến thức đã có của học sinh, vấn đề
phải tạo được hứng thú, kích thích, tư duy tích cực. Đồng thời phải đáp ứng được nhu cầu
học tập của học sinh. Giáo viên cần linh hoạt đổi mới nhiều hình thức như: Tình huống
bất ngờ, tình huống tương phản...Khi sử dụng phương pháp này để rèn khả năng ứng sử
giao tiếp, giao viên có thể sáng tạo đổi mới thêm bằng cách: Đặt học sinh vào tình huống
nhân vật để ứng xử. Chẳng hạn, khi hướng dẫn học Đạo đức – Bài : Vượt khó trong học
tâp ( Đạo đức lớp 4 ), tôi đưa ra tình huống “ Bạn Nam bị ốm, phải học nhiều ngày. Theo
em, bạn Nam cần phải làm gì để theo kịp các bạn trong lớp? Nếu là bạn cùng lớp với
Nam, em có thể làm gì để giúp bạn?
2.3.4.2. Thuyết trình:
Thuyết trình vẫn là phương pháp được sử dụng phổ biến ở các cấp học trong nhà
trường, nó vẫn luôn có những lợi thế nếu chúng ta biết khai thác. Phương pháp này rèn
luyện cho học sinh kĩ năng diễn đạt, thể hiện cử chỉ, giọng điệu thu hút người nghe trước
tập thể. Qua đó, giáo viên nhận xét, tuyên dương học sinh trước lớp sẽ tạo hứng thú cho
các em trong quá trình giao tiếp hơn. Chẳng hạn, khi hướng dẫn học Khoa học – Bài:
Nước cần cho sự sống (Khoa học lớp 4), tôi tổ chức trò chơi thuyết trình như sau:
Bước 1: Nêu chủ đề cần thuyết trình “ Nếu em là Nước, em sẽ nói gì với mọi người?”
Bước 2: Nêu cách chơi, luật chơi.
Bước 3: Chia lớp thành 4 nhóm.
Bước 4: Các nhóm thảo luận 2 phút.
Bước 5: Đai diện nhóm thuyết trính 1 phút.
Bước 6: Nhận xét, tuyên dương.

2.3.4.3. Thảo luận:
Cách học theo nhóm sẽ giúp học sinh có điều kiện giao tiếp bạn bè ứng xử tình huống,
xử lí những thông tin có thể trái chiều nhau trong khi xây dựng nội bài học và cả việc đề
cử bạn trình bày trước lớp. Phần bổ sung của nhóm khác cũng sẽ rèn kĩ năng giao tiếp và
bảo vệ ý kiến của mình. Song, phương pháp này cũng tạo cơ hội tốt cho thầy – trò giao
tiếp với nhau. Chẳng hạn, khi hướng dẫn học Toán – Bài : Nhân với số có một chữ số
(Toán lớp 4), tôi hướng dẫn học nhóm như sau:
Bước 1: Học sinh tự tìm hiểu cách thực hiện phép tính nhân.
Bước 2: Hoàn thành trên bảng nhóm.


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

Bước 3: Di chuyển kết quả đến các nhóm bạn nhận xét.
( Các nhóm tự đặt câu hỏi chấp vấn )
Bước 4: Các nhóm đính kết quả lên vị trí đã quy định.
Bước 5: Đại diện nhóm báo cáo.
Bước 6: Nhận xét, tuyên dương (Giải đáp thắc mắc ).
2.3.4.4. Vấn đáp:
Phương pháp này mang tính truyền thống nhưng lại có tác dụng lớn trong việc rèn
luyện khả năng giao tiếp của học sinh. Nó rèn luyện khả năng tư duy, khả năng diễn đạt,
khả năng lựa chọn từ ngữ phù hợp nội dung câu trả lời. Trong quá trình thực hiện, giáo
viên cũng có sự giao tiếp với học sinh, tạo ra sự giao tiếp bạn bè cho học sinh, nhằm tạo
ra sự tranh luận để đi đến thống nhất kết quả. Chẳng hạn, khi hướng dẫn học Khoa học –
Bài: Nhiệt cần cho sự sống ( Khoa học lớp 4 ), tôi đưa ra vấn đề : Điều gì sẽ xảy ra nếu
Trái Đất không được mặt trời sưởi ấm? Học sinh cả lớp cùng nhau suy nghĩ. Sau đó, các
em tự trả lời theo khả năng của mình, rồi thầy – trò nhận xét, bổ sung, thống nhất ý kiến.
2.3.4.5. Hội thoại:
Đây là hình thức học tập được áp dụng “Phân vai dựng lại câu chuyện”. Để học sinh có
kỹ năng giao tiếp tốt, giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh cách sử dụng ngữ điệu, cử

chỉ, hành động thích hợp. Đặc biệt, các em cần nắm vững nội dung câu chuyện định kể.
Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh học phân môn Tập đọc – Bài Một người chính trực
(Tập đọc lớp 4 ), tôi cho học sinh dựng lại câu chuyện như sau:
Các nhân vật: Người dẫn chuyện, Đỗ Thái Hậu, vua, Tô Hiến Thành.
Chọn vai: Chọn học sinh phù hợp với từng nhân vật.
Học sinh nhận vai, học thuộc lời thoại, nắm vững yêu cầu thể hiện tình cảm thái độ
(Qua ánh mắt, cử chỉ, động tác, lời nói...) của nhân vật trong câu chuyện.
Giáo viên hướng dẫn cách diễn xuất cho từng nhân vật.
Học sinh trình diễn.
Cả lớp nhận xét, bình chọn học sinh diễn xuất giỏi để biểu dương khen thưởng.
2.3.4.6. Rèn kĩ năng nói :
Trong giờ học hoặc các hoạt động ngoài giờ lên lớp, giáo viên phải luôn tạo cho học
sinh tình huống để các em tranh luận, trao đổi, nhận xét, bổ sung, đồng thời hướng dẫn
nghệ thuật giao tiếp: Sử dụng từ ngữ, cử chỉ, nét mặt phù hợp với từng hoàn cảnh, đối
tượng.
Ví dụ: Đối với bạn bè ngữ điệu, cử chỉ thân mật nhưng đối thầy cô thì thái độ tôn
trọng, giọng điệu nhẹ nhàng, từ tốn. Khi nhận xét bạn bè cần ghi nhận những ưu điềm


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

của bạn trước, dùng lời nói nhẹ nhàng góp ý với khuyết điểm của bạn để bạn tiến bộ,
tránh dùng lời lẽ nặng nề gây mất đoàn kết.
“ Lời nói không mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”.
( Ca dao )
2.3.4.7. Ứng xử với mọi người:
Kĩ năng giao tiếp hiệu quả không phải là nói nhiều liên miên là đây là nghệ thuật
truyền tải thông tin rõ ràng, dễ hiểu và thể hiện thái độ, tình cảm đến mọi người. Trên
thực tế cho thấy nhiều người rất tài năng và thành đạt nhưng họ không thuyết phục được

người khác, đôi khi làm cho người ta khó chịu, không có cảm tình với mình… Do đó, học
sinh cần phải biết rèn luyện mình để trở thành người có kĩ năng giao tiếp tốt, bắt đầu
bằng việc thực hiện “Quy tắc ứng xử của học sinh” mà nhà trường đã quy định. Qua đó,
tôi phân tích từng đối tượng và hướng dẫn các em rèn luyện cách ứng xử hàng ngày cho
phù hợp:
Đối với thầy cô giáo, nhân viên trong trường và người lớn tuổi các em phải: Nói năng
lễ độ, thể hiện sự kính trọng, lễ phép. ( Khi nói phải kèm theo hô ngữ: Thưa, dạ – Xưng
hô: em, con…)
Đối với bạn bè, các em phải dùng lời lẽ hòa nhã, trong sáng (xưng hô bạn – tôi hoặc
xưng tên), tuyệt đối không nói tục, chửi thề; biết nói lời xin lỗi, cảm ơn đúng lúc; thái độ
lịch sự, đoàn kết, tôn trọng nhau. Trong sinh hoạt, học tâp các em cần vui vẻ, hòa đồng,
trung thực, khiêm tốn, vị tha; tuyệt đối không gây gổ, xúc phạm bạn hoặc đánh nhau.
2.3.4.8. Uốn nắn:
Những học sinh giao tiếp chưa tốt thường có tính tình rụt rè, diễn dạt không rõ ràng,
phát âm chưa chuẩn, tôi đã uốn nắn từng bước, chậm rãi tránh sự hấp tấp, vội vàng. Tôi
khuyên nhủ tỉ mỉ từ những suy nghĩ, hành động đơn giản đến khó dần lên. Chẳng hạn, tôi
nhắc các em phải tập trung trong giờ học; cố gắng trình bày ý kiến của mình với bạn bè,
thầy cô, không nên ngồi im suốt buổi học hoặc “ Em cứ mạnh dạn phát biểu, nếu sai thầy
hỗ trợ cho”… Như vậy, các em cảm thấy an tâm, dần dần sẽ tự tin, mạnh dạn hơn..
2.3.4.9. Động viên – Khiến khích:
Đây là một việc làm thiết thực nhằm kích thích mạnh mẽ tinh thần cố gắng của học
sinh. Nhất là học sinh gặp khó khăn về giao tiếp. Do đó, tôi theo dõi thật chặt chẽ trong
quá trình học sinh tham gia giao tiếp để động viên, khiến khích kịp thời. Mặc dù chỉ là
một lời động viên đơn giản: “ Em đã có tiến bộ, cố lên!” hay một tràng vỗ tay cho một cử


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

chỉ, một lời nói có biểu cảm của học sinh cũng chính là động lực để các em nhiệt tình,
năng động hơn trong quá trình rèn kĩ năng giao tiếp.

2.3.4.10. Phối hợp:
Để rèn kĩ năng giao tiếp học sinh đạt hiệu quả cao, tôi đã phối hợp chặt chẽ với Đoàn –
Đội tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp để các em có điều kiện giao lưu, học hỏi lẫn
nhau. Tôi thường xuyên liên hệ, trao đổi với phụ huynh để cùng phối hợp giáo dục, động
viên giúp đỡ kịp thời từng học sinh, nhất là đối với những học sinh khó khăn về giao tiếp.
Thông qua các lần họp phụ huynh tôi lại có cơ hội được bày tỏ cách làm việc của mình
trên lớp, thông báo cụ thể tình hình của từng em về mọi mặt để phụ huynh thấy ưu điểm
và tồn tại của con em mình. Đồng thời, tôi cũng lắng nghe để hiểu những tâm tư, nguyện
vọng của họ cùng nhau bàn bạc thống nhất cách rèn kĩ năng giao tiếp con em mình cho
phù hợp.... Theo tôi phụ huynh – nhà trường – giáo viên chủ nhiệm là cầu nối quan trọng,
không thiếu được. Vì mối quan hệ này có tác động mật thiết và hỗ trợ cho nhau trong
công tác giáo dục, nhất là việc rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh đạt hiệu quả.
Với những kinh nghiệm nêu trên, tôi tin rằng công tác rèn kĩ năng giao tiếp học sinh
sẽ có những bước chuyển biến tốt đẹp. Tuy nhiên, hiệu quả rèn luyện không thể thành
công trong “ Một sớm, một chiều ” mà phải chờ đợi thời gian; phải cần có sự phối hợp
chặt chẽ, nhịp nhàng của ba môi trường: Nhà trường – gia đình – xã hội. Có như thế, việc
rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh mới đem lại kết quả tốt đẹp.
2.4. Hiệu quả:
Trong những năm qua, được sự giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường, tôi trực tiếp
giảng dạy nhiều năm liền. Đây là điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình dạy dỗ học
sinh. Chính vì thế, tôi có khá nhiều kinh nghiệm trong công tác rèn kĩ năng giao tiếp cho
học sinh.
Quá trình rèn học sinh khó khăn về giao tiếp của lớp nhiều năm qua, tôi thấy rằng:
nhiệm vụ rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh là một quá trình rèn luyện lâu dài, liên tục,
diễn ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan nhiều đến các mối quan hệ xã hội. Khi
thực hiện tôi nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của các bậc phụ huynh, các ban ngành đoàn
thể của trường, sự ủng hộ của đồng nghiệp…Tôi tiến hành áp dụng những phương pháp
đã nêu trên nên kĩ năng giao tiếp của học sinh trong lớp chủ nhiệm tiến bộ rõ rệt qua từng
giai đoạn trong năm học. Từng bước các em đã biết diễn đạt trôi chảy, có biểu cảm; ứng
xử phù hợp theo từng đối tượng, mạnh dạn tự tin khi trình bày ý kiến của mình với bạn

Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

bè, thầy cô. Đa số các em có khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh, các em nhận
thức được cần lễ phép với người lớn, xưng hô đúng cách, biết nói lời cảm ơn, xin lỗi phù
hợp. Nhìn chung khả năng giao tiếp của các em đạt yêu cầu.… Cụ thể qua năm học như
sau: ( Xem bảng thống kê trang 11 )


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học lớp 4

2.4.1. Kết quả thực trạng ban đầu của lớp năm học 2015 -2016:
Tổng số học sinh
21

Kĩ năng giao tiếp thành thạo
Số lượng
Tỉ lệ
4
19.0%

Kĩ năng giao tiếp chậm
Số lượng
Tỉ lệ
5
23.8%

Gặp khó khăn về giao tiếp
Số lượng

Tỉ lệ
12
57.2%

Kĩ năng giao tiếp chậm
Số lượng
Tỉ lệ
9
42.9%

Gặp khó khăn về giao tiếp
Số lượng
Tỉ lệ
6 em
28.6 %

Kĩ năng giao tiếp chậm
Số lượng
Tỉ lệ
9
42.9%

Gặp khó khăn về giao tiếp
Số lượng
Tỉ lệ
1 em
4.7%

2.4.2. Kết quả cuối học kì I:
Tổng số học sinh

21

Kĩ năng giao tiếp thành thạo
Số lượng
Tỉ lệ
6 em
28.6 %

2.4.3.Kết quả cuối năm:
Tổng số học sinh
21

Kĩ năng giao tiếp thành thạo
Số lượng
Tỉ lệ
11 em
52.4%

Từ kết quả đã đạt được, tôi triển khai ra toàn khối 4, được sự ứng và thống nhất áp dung các phương pháp trên trong toàn khối. Các
giáo viên trong khối 4 bắt đầu vận dụng rèn học sinh lớp mình vào năm học 2016 – 2017 . Tôi hy vọng đề tài này sẽ được các bạn đồng
nghiệp áp dụng trong phạm vi toàn trường, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục.


Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 4

3. Kết luận:
Mặc dù đã rất cố gắng nhưng thời gian nghiên cứu chưa nhiều, kinh nghiệm bản
thân còn hạn chế nên trong phạm vi đề tài chỉ giới hạn trong phạm vi hẹp ( Lớp 4), với
những phương pháp cơ bản nhằm góp phần hiệu quả giáo dục. Và đây cũng là vốn kinh
nghiệm thiết thực giúp tôi nâng cao nghiệp vụ sư phạm cho bản thân. Qua quá trình thực

hiện rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh, tôi thấy rằng: Dù sử dụng phương pháp nào thì
chúng ta cũng cần có những kinh nghiệm sau:
Người thầy phải tìm hiểu kĩ, chính xác những nguyên nhân ảnh hưởng đến từng
đối tượng học sinh để sử dụng biện pháp thích hợp. Đồng thời người thầy phải biết kết
hợp các biện pháp một cách nhuần nhuyễn; có tính kiên trì, tế nhị, khéo léo trong giao
tiếp; cư xử nhẹ nhàng, chừng mực với từng đối tượng học sinh và hết lòng “ Tất cả vì
học sinh thân yêu ”….Qua đó tạo cho các em một sự tin tưởng tuyệt đối với mình. Mặc
khác, nhà trường, gia đình và xã hội cần phối hợp chặt chẽ nhằm hỗ trợ, bổ sung cho
nhau để hoàn thành mục tiêu giáo dục học sinh trở thành những người có khả năng giao
tiếp tốt phục vụ cho quê hương, đất nước sau này.
Với các phương pháp nêu trên, tôi tin rằng đây là những kinh nghiệm rất có ích cho
chúng ta trong quá trình giáo dục và rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục của trường.
Rất mong sự góp ý chân thành của Hội đồng sư phạm nhà trường và các bạn đồng
nghiệp, tôi thành thật cám ơn!