Mot so bien phap ren luyen ki nang doc dien cam cho hoc sinh lop 4 hoang thuy linh

Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
A- PHẦN MỞ ĐẦU
Môn Tiếng Việt ở trường phổ thơng có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt
động ngôn ngữ cho học sinh (gồm bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết) Tập đọc là
một phân môn trong môn Tiếng Việt ở bậc tiểu học. Phân môn này được dạy
ở bậc tiểu học từ lớp 1 đến lớp 5. Đây là một phân mơn có vị trí đặc biệt quan
trọng vì nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển cho học sinh kĩ năng đọc
– một kĩ năng quan trọng hàng đầu của học sinh ở bậc học tiểu học. Rèn kĩ
năng đọc nhằm từng bước giúp học sinh làm chủ được ngôn ngữ tiếng Việt để
học tập trong nhà trường và giao tiếp một cách đúng đắn, mạch lạc, tự nhiên,
tự tin trong môi trường xã hội thuộc phạm vi hoạt động của lứa tuổi. Tập đọc
góp phần cùng mơn học khác rèn luyện các thao tác tư duy cơ bản cho học
sinh tiểu học, cung cấp những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên, con
người... Từ đó bồi dưỡng cho học sinh tình yêu thiên nhiên, yêu cái đẹp, yêu
cái thiện, yêu lẽ phải và sự công bằng. Nhất là các em yêu quý tiếng mẹ đẻ, có
ý thức nói đúng, đọc đúng, nghe đúng tiếng Việt. “Đọc” trở thành đòi hỏi đầu
tiên của học sinh khi đi học. Không những tế cịn giáo dục các em biết giữ
gìn, bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt.
Nhiệm vụ của môn tập đọc nhằm hình thành các kỹ năng đọc văn bản.
Thơng qua đọc làm nổi bật sự biểu đạt của Tiếng Việt, sự giàu đẹp của âm
thanh, sự phong phú của ngữ điệu trong việc hiểu được nội dung văn bản đọc.
Thông qua tiếp xúc với văn bản đọc các em thấy được cái hay, cái đẹp. Từ đó
góp phần hình thành nhân cách. Đây chính là nhiệm vụ chính và rất cần thiết
của phân môn tập đọc.
Phân môn tập đọc ở tiểu học nói chung, lớp 4 nói riêng củng cố phát
triển kỹ năng đọc trơn (đã hình thành sau các lớp 1,2,3 ở bậc học). Tập đọc
lớp 4 giúp cho học sinh tăng cường về tốc độ đọc, biết đọc hiểu để lựa chọn
thông tin nhanh, tiến tới các em biết đọc diễn cảm các văn bản là văn, thơ,
kịch... Hình thành kỹ năng phát hiện giá trị nghệ thuật trong các bài tập đọc
và biết nhận xét đánh giá các giá trị đó.
GV: Hồng Thùy Linh

-1-


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
Xuất phát từ tình hình thực tế học sinh lớp 4A - Trường Tiểu học Ngư
Thủy Nam mà bản thân tôi trực tiếp giảng dạy, kĩ năng đọc diễn cảm của học
sinh chưa cao, các em chưa biết cách đọc hiểu, dẫn đến việc cảm nhận cái
hay, cái đẹp của văn bản cịn khó khăn.
Mặt khác, một số đồng chí giáo viên cịn lung túng khi dạy đọc diễn
cảm trong các giờ tập đọc trên lớp. Cần đọc các bài tập đọc giọng như thế
nào? Làm thế nào để các em đọc hay hơn, diễn cảm hơn, làm thế nào để các
em hiểu một cách chân thực và sâu sắc văn bản được đọc?... Đó là những băn
khoăn trăn trở của giáo viên trong mỗi giờ dạy tập đọc. Từ những lí do trên,
tơi mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng đọc diễn cảm
cho học sinh lớp 4”

GV: Hoàng Thùy Linh

-2-


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
B – PHẦN NỘI DUNG
I - CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỂ TÀI

Mục tiêu chính của phân môn tập đọc lớp 4 mà Bộ Giáo dục đã đề ra là:
Hình thành và phát triển các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt. Giúp học sinh yêu
cái hay, cái đẹp của tiếng Việt... Biết đọc nhanh, đọc diễn cảm hay còn gọi là
đọc truyền cảm.

1. Tầm quan trọng của mơn tập đọc:
Đọc là hình thức biến chữ viết của văn bản thành hình thức âm thanh để
người nghe hiểu được điều mà tác giả nói qua chữ viết. Đọc với tư cách là
một phân môn của tiếng Việt ở bậc tiểu học là một dạng hoạt động lời nói,
đọc là hoạt động nhận tin và thơng hiểu nó (ứng với hình thức đọc thành
tiếng) là q trình chuyển trực tiếp từ dạng chữ viết thành các đơn vị nghĩa
khơng có âm thanh (đọc thầm).

Mơn tập đọc là một phận môn thực hành. Nhiệm vụ quan trọng nhất
của nó là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đọc được tạo
nên từ bốn kĩ năng đọc đúng, đọc nhanh, đọc hiểu và đọc diễn cảm. Bốn
kĩ năng này được hình thành trong hai hình thức đọc: Đọc thành tiếng và
đọc thầm. Chúng được rèn luyện đồng thời là hỗ trợ lẫn nhau.
Vì vậy tổ chức dạy tập đọc cho học sinh chính là q trình làm việc
của thầy và trị để thực hiện hai hình thức đọc này. Đọc thành tiếng là
một hình thức khơng thể thiếu được của dạy học này. Đối với học sinh
đầu cấp thì đọc thành tiếng cịn là điều kiện cần thiết để rèn luyện tính tự
giác trong q trình đọc.
2. Tầm quan trọng của việc đọc diễn cảm

- Việc đọc diễn cảm trong các giờ học văn giúp cho việc phân tích
văn học trở nên sinh động và tính truyền cảm hơn, giúp cho việc cảm thụ
tác phẩm văn học và hiểu nghệ thuật viết văn một cách sâu sắc hơn, tạo

GV: Hoàng Thùy Linh

-3-


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

ra một sức hấp dẫn có tác dụng trong việc giảng dạy văn học đạt được
kết quả tồn diện.
-Trong q trình dạy tiếng mẹ đẻ , việc đọc diễn cảm làm cho học
sinh thấy rõ mặt âm thanh của ngôn ngữ, giúp cho học sinh hiểu được
mối quan hệ giữa ngữ điệu và kết cấu cú pháp, nâng cao trình độ năng
lực nói cho học sinh.
- Việc đọc diễn cảm cũng góp phần hình thành thế giới quan của học
sinh và là phương tiện giáo dục đạo đức, thẩm mỹ.
Ở bậc tiểu học, người ta chú ý rèn luyện 4 kỹ năng cho học sinh
trong q trình học Tiếng Việt. Vì vậy, việc luyện nói, đọc diễn cảm
càng quan trọng và cần thiết đối với học sinh. Thơng qua q trình luyện
tập chúng ta sẽ hình thành và rèn luyện kỹ năng đọc và kỹ năng nói cho
các em
II – CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.Về phía giáo viên

Nhìn chung, giáo viên giàu lịng nhiệt huyết, say mê công việc và làm
việc với tinh thần trách nhiệm cao. Sau mỗi giờ tập đọc, mỗi giáo viên đều
trăn trở, băn khoăn là làm thế nào để chất lượng đọc của học sinh ngày càng
được nâng cao. Đa số giáo viên đều có chất giọng tốt, giáo viên đã có ý thức
luyện tập để có ngơn ngữ chuẩn, trong sáng, dễ hiểu. Tuy vậy, thực tế cho
thấy chất lượng đọc diễn cảm của học sinh khối 4 trương Tiểu học Ngư Thủy
Nam chưa thực sự đạt kết quả như mong muốn. Có một số nguyên nhân như
sau:
- Một số bài học trong sách giáo khoa, vấn đề hướng dẫn đọc còn lúng túng
và chung chung. Giáo viên chưa chỉ dẫn cụ thể các yếu tố như cao độ, cường
độ, trường độ và trọng âm
- Một thực tế nữa là kiểu đọc mẫu của giáo viên cho thấy người đọc có ý thức
rõ về diễn cảm nhưng có nhiều lúc “diễn” khơng đúng cảm xúc cần diễn.

GV: Hoàng Thùy Linh

-4-


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
2. Chất lượng đọc của học sinh lớp 4 Trường Tiểu học Ngư Thủy Nam
- Một số học sinh đọc to, trơi chảy, lưu lốt thể hiện rõ về mặt âm
thanh. Các em thích được đọc, hứng thú khi đọc, có em biết thay đổi giọng
đọc cho phù hợp với từng văn bản, từng nhân vật, từng tình huống trong bài
đọc.
Tuy vậy, vẫn cịn nhiều em đọc ở mức giải mã kí tự, trơn từng âm tiết,
đọc đều đều, rời rạc như đếm từng tiếng một, khơng có trọng âm từ, khơng có
trọng âm câu, khơng có cảm xúc.
Có thể nói, giáo viên và học sinh chúng ta còn mắc các lỗi đọc ở các
mức độ khác nhau từ giải mã cho đến biểu lộ cảm xúc khi đọc một văn bản.
III - CÁC BIỆN PHÁP CỤ THỂ:

1) Biện pháp 1: Hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần, dấu thanh.
* Đọc đúng các âm dễ lẫn:
Đọc đúng là phát âm đúng hệ thống ngữ âm chuẩn. Nói cách khác là
phải đọc đúng chính âm (không đọc theo cách phát âm của địa phương, mà
cách phát âm có sự sai lệch so với âm chuẩn). Phát âm đúng tiếng Việt là yêu
cầu cần thiết. Đọc đúng địi hỏi thể hiện chính xác âm vị. Để học sinh đọc
đúng trong q trình giảng dạy tơi đã cho các em phát hiện, so sánh, phân biệt
để từ đó các em phát âm đúng hay đọc đúng hay đọc đúng các âm đầu trong
các bài đọc và trong giao tiếp.
+ Ví dụ 1: Khi dạy bài “Dế mèn bênh vực kẻ yếu” - Tiếng Việt lớp 4 phần I.
Là bài học đầu tiên của chương trình, tơi đã tiến hành hướng dẫn cho

học sinh phát hiện, phân biệt để đọc đúng các phụ âm đầu hay đọc lẫn như
sau: (Các tiếng có phụ âm đầu “l/n”).
- Học sinh đọc bài một lượt - Toàn lớp đọc thầm.
- Học sinh đưa ra các từ hay đọc lẫn ở trong bài đó là:
“Mới lột, bước non, lương ăn, món nợ cũ...”
- Gọi một học sinh đọc các từ đó.
GV: Hồng Thùy Linh

-5-


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
- Cho học sinh khác nhận xét xem bạn đọc đúng, sai.
- Nếu học sinh đọc vẫn sai - Giáo viên đọc mẫu - Học sinh đọc lại.
Mặt khác cho học sinh có thể so sánh phân biệt để đọc cho đúng.
- Phải đọc là vay “lương” ăn chứ không đọc là vay “nương” ăn trong
câu (Năm trước, gặp khi trời làm đói kém, mẹ em phải vay lương ăn của
Nhện).
“Lương” ở đây là lương thực, lương tháng... khác “Nương” rẫy hay làm
nương.
Như vậy chúng ta cần chỉ rõ cho học sinh khi nào phát âm là “l”, khi
nào phát âm đọc là “n” trên cơ sở học sinh hiểu nghĩa của từ.
+ Ví dụ 2: Khi dạy bài “Những hạt thóc giống” - Tiếng Việt lớp 4 phần 1.
- Tôi tiến hành hướng dẫn học sinh đọc đúng phụ âm đầu (l/n) như sau:
- Gọi học sinh lần lượt đọc bài.
- Học sinh khác chú ý lắng nghe bạn đọc, phát hiện những tiếng bạn đọc
chưa đúng phụ âm đầu.
- Giáo viên ghi lên bảng chẳng hạn (nô nức, lo lắng, nảy mầm...)
- Gọi những học sinh đọc chưa đúng đọc lại - Học sinh khác nhận xét
đọc được chưa... không được đọc là “lô lức”; “no nắng”, “lảy mầm” trong các

câu (... mọi người nơ nức chở thóc... chơm lo lắng đến trước vua quỳ tâu).
* Đọc đúng các vần:
Không những yêu cầu học sinh đọc đúng phụ âm đầu (l/n) như trên mà
cần rèn cho các em đọc đúng cả những vần khó, tiếng khó, vần có ngun âm
đơi mà các em hay phát âm sai, tôi đã hướng dẫn cụ thể như sau:
+ Ví dụ:
- Cho các em đọc bài giáo viên cùng học sinh theo dõi, nếu học sinh
đọc sai ghi lên bảng và sửa cho học sinh: “con hươu” vần “ươi” không đọc là
con “hiêu” vần iêu, “về hưu” không đọc là “về hiu” vần “iu”, “uống rượu”
vần “ươu” không đọc là “uống riệu” vần “iêu” hoặc cho học sinh phát hiện
GV: Hoàng Thùy Linh

-6-


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
các tiếng có vần khó như “tuyết, khuyết, khúc khuỷu, đêm khuya, ngoằn
ngoèo...”
- Gọi học sinh đọc lại những từ, tiếng có vần khó.
- Giáo viên uốn nắn sửa luôn cho học sinh.
Bên cạnh hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần như trên tôi còn luyện
đúng dấu thanh.
+ Đọc đúng dấu thanh.
Học sinh tiểu học vẫn cịn có em chưa phát âm đúng, đọc đúng dấu
thanh do nhiều yếu tố mang lại. Trong đó có yếu tố do đặc điểm khu vực vùng
miền mà các em sinh sống. Các em còn phát âm sai ở dấu thanh như thanh
ngã (~) phát thành thanh sắc (') như tiếng “mỡ” thành “mớ”... là sai nghĩa của
câu.
Chính vì thế chúng ta cần rèn cho các em đọc đúng dấu thanh trong các
bài tập đọc như:

+ Ví dụ: Khi dạy bài “Chị em tôi” - Tiếng Việt lớp 4 - phần I.
- Giáo viên đưa ra các tiếng mà có dấu thanh hay lẫn.
- Giáo viên gọi một số học sinh đọc.
- Học sinh khác nhận xét bạn đọc đúng dấu thanh chưa.
- Nếu vẫn còn học sinh đọc chưa đúng.
- Giáo viên đọc mẫu và phân tích cho học sinh.
Chẳng hạn như:
“Tặc lưỡi” thanh ngã không đọc là “Tặc lưới” thanh sắc.
“Giận giữ” thanh ngã không đọc là “Giận dứ” thanh sắc.
“Dũng cảm” thanh ngã không đọc là “Dúng cảm” thanh sắc....
2)Biện pháp 2: Hướng dẫn học sinh đọc đúng ngữ điệu.
- Đọc đúng ngữ điệu bao gồm lên giọng, xuống giọng, nhấn giọng,
chuyển giọng, ngắt hơi, cường độ và cả trường độ của giọng đọc... Như vậy
đọc đúng ngữ điệu là đúng về ý nghĩa, nội dung của từ, câu, đoạn... đúng
phong cách và chức năng của văn bản các em đọc thế nào để người nghe thấy
GV: Hoàng Thùy Linh

-7-


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
được cái hay, cái đẹp của nội dung và nghệ thuật của bài đọc. Đọc đúng ngữ
điệu là thể hiện hài hòa về âm hưởng của bài đọc. Nó có giá trị lớn để bộc lộ
cảm xúc, và vậy đọc đúng ngữ điệu rất quan trọng, giúp học sinh bước đầu
thâm nhập vào văn bản, làm việc với văn bản.
Chính vì thế để rèn kỹ năng đọc “Diễn cảm” cho học sinh, giáo viên cần
chú ý rèn luyện cho học sinh đọc đúng ngữ điệu. Chẳng hạn khi học sinh đọc
giáo viên hướng dẫn cụ thể, từng thể loại như sau:
+ Hướng dẫn đọc các câu đối thoại, lời nhận vật.
Ví dụ: Khi dạy bài: “Những hạt thóc giống” - Tiếng Việt 4 - Phần 1.

- Tôi hướng dẫn cụ thể như sau để học sinh biết đọc lời của nhân vật,
cho học sinh đọc thầm 1 lượt.
Hỏi: - Bài có mấy nhận vật? Đó là những nhận vật nào?
- Lời của từng nhân vật đọc như thế nào?
- Giáo viên đọc mẫu đúng lời của các nhân vật.
Lời của Chôm : Ngây thơ, lo lắng: “Tâu bệ hạ! con khơng làm sao cho
hạt thóc của Người nảy mầm được''
Lời của Nhà vua:
- Khiêm tốn (lúc giải thích thóc giống đã được lộc).
- Khi dõng dạc (Lúc ca ngợi chú bé Chôm)
“Trung thực là đức tính q nhất của con người. Ta sẽ truyền ngơi cho
chú bé trung thực và dũng cảm này”
Sau khi hướng dẫn và đọc mẫu, giáo viên cho học sinh đọc phân vai
(người dẫn chuyện, Nhà vua, chú bé).
Hướng dẫn đọc nhấn giọng các từ ngữ hình ảnh quan trọng.
Ví dụ: Khi dạy bài “Đôi giày ba ta màu xanh” - Tiếng Việt lớp 4- Phần 1
Bài có 2 đoạn:
Đoạn 1: Tả vẻ đẹp của đôi giày cần đọc giọng thế nào.
Đoạn 2: Đọc giọng thế nào thấy được tâm trạng của cậu bé.
- Đoạn 1: Đọc giọng hồi tưởng, nhẹ nhàng nhấn giọng một số từ ...
GV: Hoàng Thùy Linh

-8-


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
Chao ôi!/ đôi giày mới đẹp làm sao!/ cổ giày cao,/ ôm sát chân,/ thân
giày làm bằng vải cứng,/ dáng thon thả,/ màu vàng như màu da trời....
- Đoạn 2: Nhấn giọng từ ngữ tả sự xúc động niềm vui xướng của cậu
bé.

Hôm nhận giày, tay lái run run,/ môi cậu mấy máy,/ mắt hết nhìn đơi
giày,/ lại nhìn xuống đơi chân,/ lái cột hai chiếc giày vào với nhau,/ đeo vào
cổ,/ nhảy tưng tưng...
Ví dụ 1: Khi dạy bài “Truyện cổ nước mình”
(Tác giả: Lâm Thị Vĩ Dạ - Tiếng Việt 4 - Phần 1)
Thơ lục bát: Thể thơ lục bát cần đọc giọng thong thả, trầm tĩnh, sâu
lắng. Sự ngắt nhịp của câu thơ rất đa dạng, phù hợp với nội dung của từng câu
thơ như:
-Tôi yêu/ truyện cổ nước tôi//
Vừa nhân hậu/ lại tuyệt vời sâu xa//
-Thương người/ rồi mới thương ta//
Yêu nhau/ chi mới cách xa/ cũng tìm//
- Vàng cơn nắng, trắng cơn mưa//
Con sơng chảy/ có rặng dừa nghiêng soi//
Câu thì nhịp 3/5, câu thì 2/4, câu lại nhịp 2/2/2 và câu nhịp 3/3. Khi dạy,
chúng ta cho học sinh thấy được sự ngắt nhịp cũng như sự gieo vần của các
dòng thơ. Thơ lục bát thường tiếng 6 của câu 6 gieo vần với tiếng thứ 6 của
câu thứ 8 (Vần “ơi” của tiếng tôi gieo với vần “ơi” của tiếng vời..)
Ví dụ 2: Khi dạy bài “Dịng sơng mặc áo”
(Tiếng Việt lớp 4- phần II - Tác giả: Nguyễn Trọng Tạo).
Để thấy được niềm vui bất ngờ của tác giả khi phát hiện ra những vẻ
đẹp đổi thay mn màu của dịng sơng qua sự ngắt nhịp của câu thơ.
Sáng ra/ thơm đến ngẩn ngơ/
Dịng dơng đã mặc bao giờ/ áo hoa/
GV: Hoàng Thùy Linh

-9-


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

Ngước lên/ bỗng gặp la đà/
Ngàn hoa bưởi đã nở nhòa/ áo ai/
Thơ tự do : Khi dạy bài “Tuổi ngựa” của tác giả: Xuân Quỳnh
(Tiếng Việt lớp 4 - Phần 1).
Bài thơ mỗi dòng gồm 5 tiếng. Yêu cầu học sinh đọc ngắt nhịp khác với
bài thơ lục bát. Để miêu tả được ước vọng lãng mạng của đứa con. Lắng lại
đầy trìu mến của tình cảm mẹ con, thể hiện rõ sự ngắt nhịp, nhấn giọng như:
Mẹ ơi/con sẽ phi/

nhịp 2/3

Qua bao nhiêu/ngọn gió/

nhịp 3/2

Gió xanh/miền Trung du/

nhịp 2/3

Gió lồng/vùng đất đỏ

nhịp 2/3

Gió xanh hút/đại ngàn/....

nhịp 3/2

Con/mang về/ cho mẹ/

nhịp 1/2/2

Ngọn gió của/ trăm miền.//

nhịp 3/2

Như vậy, để rèn luyện kỹ năng đọc “diễn cảm” cho học sinh, chúng ta
ngoài việc rèn đọc đúng âm, vần và đọc cần đúng ngữ điệu... của các bài văn,
thơ. Bên cạnh đó, chúng ta cần rèn cho học sinh biết đọc hiểu.
3) Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh đọc hiểu
Đọc hiểu là thông qua đọc, người đọc hiểu được nội dung tư tưởng chủ
đề đơn giản của bài. Nhận biết được đề tài, chủ đề đơn giản của bài. Nắm
được dàn ý sơ lược, tóm tắt được nội dung chính của bài, của đoạn, phát hiện
được giá trị của tác phẩm trong việc biểu đạt nội dung. Hiểu được ý nghĩa của
bài. Hình thành kỹ năng đọc lướt nắm ý chính hoặc lựa chọn thơng tin. Biết
ghi các thơng tin cần thiết. Chính vì thế để rèn kỹ năng đọc cho học sinh, tôi
đã chú ý rèn kỹ năng đọc hiểu.
* Rèn luyện kỹ năng tìm hiểu nội dung của đoạn bài.
Rèn luyện kỹ năng tìm hiểu nội dung của bài, đoạn. Tơi đã cho học sinh
dựa vào các câu hỏi trong sách giáo khoa để tìm hiểu như:

GV: Hồng Thùy Linh

- 10 -


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
Ví dụ 1: Khi dạy bài “Trung thu độc lập”.
(Tác giả: Thép Mới - Tiếng việt 4 - phần 1)
Học sinh đọc đoạn 1 và các em thấy được cảnh đẹp của đất nước qua
các câu văn miêu tả Trung thu độc lập đầu tiên của đất nước.

“... Trăng ngàn và gió núi bao la khiến lịng anh...”
Đoạn 2: Đây chính là mơ tưởng của anh chiến sĩ - Mơ ước của anh rất
đẹp và ước mơ đó đã thành sự thực.
“... Mươi mười lăm năm... dòng thác nước chảy xuống làm chạy máy
phát điện”.
Đoạn 3: Học sinh đọc và thấy được niềm tin của anh chiến sĩ về những
tết Trung thu sau là niềm tin vào tương lai.
“Anh mừng cho các em... Tết Trung thu sau cịn tươi đẹp hơn”
Ví dụ 2: Khi dạy bài “Chợ tết”
(Tác giả: Đoàn Văn Cừ - Tiếng Việt lớp 4 - phần II)
Thông qua đọc, học sinh hiểu và thấy được vẻ đẹp của bài thơ là một
bức tranh giàu mầu sắc và vô cùng sinh động dưới ngịi bút của tác giả. Bức
tranh ấy nói lên cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc của người dân quê: Mặt trời lên
làm đỏ dần những dải mây trắng và những làn sương sớm. Núi đồi cũng làm
duyên, núi uốn mình trong chiếc áo the xanh đồi thoa son. Những tia nắng
nghịch ngợm nhảy hoài trong ruộng lúa... Bức tranh giàu màu sắc của chợ tết
được tạo bởi các màu: Trắng, đỏ, hồng, làm, xanh, biếc, thắm, vàng, tím, son.
Ngay cả màu đỏ cũng có nhiều cung bậc: (hồng, đỏ, tía, thắm, son...) Học sinh
hiểu được như vậy là do đọc từng đoạn, bài thông qua các câu hỏi gợi ý của
sách giáo khoa và giáo viên đưa ra.
Ví dụ 3: Khi dạy bài “Hoa học trò”
(Tác giả: Xuân Diệu - Tiếng việt lớp 4 - Phần II)
Để học sinh cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của hoa phượng qua ngịi
bút miêu tả tài tình của tác giả. Tơi đã cho học sinh đọc đoạn, đọc bài và gợi ý
bằng hệ thống câu hỏi để học sinh tìm hiểu nội dung như:
GV: Hoàng Thùy Linh

- 11 -

Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
+ Tại sao tác giả gọi hoa phượng là hoa học trị?
Vì : Phượng là loại cây gần gũi, quen thuộc với học trò. Phượng thường
được trồng nhiều ở sân trường và nở vào mùa thi của học trò. Hoa phượng nở
là nghĩ đến kỳ thi và những ngày hè.
+ Vẻ đẹp của hoa phượng có gì đặc biệt:
Hoa phượng đỏ rực, đẹp khơng phải ở một đóa mà cả loạt, cả một vùng,
cả một góc trời, sắc màu như mn ngàn con bướm thắm ...
+ Màu hoa phượng thay đổi như thế nào theo thời gian?
Lúc đầu đỏ nhạt, gặp mưa hoa càng tươi. Dần dần số hoa tăng, màu đỏ
đậm dần theo thời gian.
+ Em nêu cảm nhận của mình khi đọc bài văn đó (Học sinh tự do nói
cảm nghĩ của mình)
4.Các bước luyện đọc diễn cảm cụ thể cho học sinh
- Cho học sinh làm quen với toàn tác phẩm, xác định giọng đọc chung của
toàn bài.
- Cho học sinh thảo luận để xác định thể loại của văn bản. Giáo viên thảo luận
cùng học sinh để kết luận giọng điệu chung của bài.
- Cho Học sinh làm việc theo nhóm để phân tích, xác định giọng điệu của
từng khổ, từng đoạn.
- Giáo viên có thể đọc mẫu và đặt câu hỏi: Vì sao cơ đọc như vậy? Chỗ nào cơ
đọc làm em thích?
- Cho học sinh luyện đọc theo nhóm, đọc phân vai để làm sống lại những
nhân vật trong tác phẩm.
• Một số điều giáo viên cần lưu ý khi luyện đọc diễn cảm cho học sinh
- Giáo viên cần chỉ ra những chỗ khó đọc cho học sinh một cách cụ thể,
những điểm nút trong bài đọc mà học sinh cần phải tìm cách thể hiện thơng
qua giọng đọc.
- Trong khi luyện đọc diễn cảm, giáo viên cần chú ý sửa lỗi phát âm cho học
sinh một cách cẩn thận, kiên nhẫn.

GV: Hoàng Thùy Linh

- 12 -


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
- Đối với thể loại thơ, cần cho học sinh nắm chắc nhịp điệu của ngôn ngữ thơ
ca, tránh cách đọc dừng lại một cách máy móc ở cuối mỗi dịng thơ mà phải
chú ý đến nghĩa tiếp nối của dòng trước và dòng sau mà có cách đọc “vắt
dịng”.
- Giáo viên cần nhận thức rõ đọc diễn cảm là kết quả của việc hiểu thấu đáo
bài học nên cần phải luyện đọc hiểu đi kèm.
- Cần phân biệt cho học sinh kĩ thuật ngắt hơi và ngừng hơi.
- Đánh giá kĩ năng đọc diễn cảm của học sinh, giáo viên cần đặt mình vào thái
độ của người nghe để đánh giá.
Như vậy, thông qua đọc học sinh không những thấy được, hiểu được,
cảm nhận được nội dung, ý nghĩa của văn bản mà còn thấy được giá trị nghệ
thuật của từng văn bản, có thể đưa ra nhận xét, đánh giá về chúng. Đây là
những giải pháp để hướng dẫn học sinh lớp 4 đọc diễn cảm tốt. Tôi thấy vô
cùng cần thiết, để góp một phần khơng nhỏ vào việc cảm thụ văn học của
mình. Đọc diễn cảm tốt là truyền được nội dung và cảm xúc của bài văn, thơ
tới người nghe mà chưa cần phải giảng.
IV – KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM

1. Kết quả đạt được
Để rèn luyện cho học sinh đọc diễn cảm chúng ta cần hiểu rằng đọc
diễn cảm chính là cách đọc diễn ý làm rõ nghĩa lôgic của từ, câu, văn bản.
Tùy thuộc vào nội dung của văn bản và thể loại (văn xuôi, thơ hay văn bản
kịch...) mà người đọc sử dụng ngữ điệu phù hợp, nhằm diễn tả sinh động
những điều tác giả muốn nói đến trong văn bản. Đọc diễn cảm là cách đọc

sáng tạo, linh hoạt của người đọc như lên giọng, xuống giọng... Như vậy để
học sinh đọc diễn cảm tốt, tôi thấy cần dạy kết hợp cả ba giải pháp trên đó là:
+ Hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần, dấu thanh
+ Hướng dẫn học sinh đọc đúng ngữ điệu
+ Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản

GV: Hoàng Thùy Linh

- 13 -


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
Kết hợp cả ba giải pháp đó trong các bài tập đọc đã giúp học sinh đọc
diễn cảm tốt hơn, các em sẽ yêu thích tiếng Việt. Bên cạnh đó cịn giúp các
em viết được những câu văn, đoạn văn, bài văn đúng với yêu cầu chương
trình của bậc tiểu học. Các em say mê học bộ mơn, khơng cịn sợ bộ mơn
tiếng Việt. Đó chính là mục tiêu yêu cầu của bậc tiểu học.
Thực hiện tốt sự kết hợp của ba giải pháp trên, cũng như sự tích cực rèn
luyện của học sinh, dưới sự hướng dẫn của giáo viên trong thời gian qua của
lớp 4 - trường tiểu học Như Thủy Nam, tôi thấy về chất lượng đọc diễn cảm
của lớp được nâng lên rõ rệt cả về số lượng và chất lượng. Nhiều em đã có kĩ
năng làm chủ ngữ điệu, biểu đạt đúng tình cảm và ý đồ của tác giả, cảm thụ
tốt tinh thần cơ bản của bài đọc. Thành cơng hơn là những học sinh trung bình
cịn biết nhận ra giọng đọc, biết chữa lỗi sai về các thông số về âm thanh, biết
ngắt, nghỉ… Dần dần, học sinh biết tự điều chỉnh bản thân trong quá trình
đọc.
* Chất lượng đọc diễn cảm của lớp 4A qua khảo sát đầu năm học
Giỏi
SL
2

Khá
TL
7.7

SL
4

TB
TL
15.4

SL
10

Yếu
TL
38.5

SL
10

TL
38.5

* Chất lượng đọc diễn cảm của lớp 4A cuối học kì I
Giỏi
SL
5

Khá
TL
19.2

SL
10

TB
TL
38.5

SL
7

Yếu
TL
26.9

SL
4

TL
15.4

Như vậy, nhìn vào bảng so sánh trên giữa đầu năm và cuối học kỳ I. Ta
nhận thấy chất lượng hay kết quả đọc diễn cảm của học sinh được nâng lên rõ
rết. Số học sinh đọc diễn cảm tốt tăng và nhất là học sinh đọc diễn cảm yếu đã
giảm xuống. Qua đó ta thấy được thực hiện các giải pháp trên trong học kỳ
vừa qua bước đầu đã thu được kết quả khả quan.
2. Bài học kinh nghiệm

GV: Hoàng Thùy Linh

- 14 -


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
Qua thời gian giảng dạy, tuy kinh nghiệm chưa nhiều song tôi cũng xin
mạnh dạn đưa ra một số ý kiến đúc rút được trong quá trình rèn luyện kĩ năng
đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 để các đông nghiệp cùng tham khảo, đó là:
- Phải biết kết hợp các biện pháp, phương pháp một cách phù hợp, khéo léo,
phát huy tối đa tính tích cực và sáng tạo của học sinh.
- Người giáo viên phải nắm được đặc điểm của học sinh, hình dung thấy hết
những khó khăn của các em khi đọc, đặc biệt là đọc diễn cảm. Giáo viên ln
bình tĩnh không ca than trước những lỗi sai của học sinh.
- Giáo viên ln khơng ngừng trau dồi để có vốn ngôn ngữ chuẩn, trong sáng,
truyền cảm.
- Phải biết truyền hứng thú học tập đến học sinh trong các phân mơn nói
chung và phân mơn Tập đọc nói riêng.

GV: Hồng Thùy Linh

- 15 -


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
C – KẾT LUẬN
1. Kết luận chung
Rèn kĩ năng đọc nhằm giúp cho học sinh lớp 4 có kỹ năng đọc diễn cảm
tốt, giúp các em nhận thức được cái hay, cái đẹp trong tiếng Việt... góp phần

hình thành nhân cách con người. Một mặt, rèn đọc giúp các em thấm nhuần
truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta, ưa chuộng lối sống lành mạnh, ham thích
làm việc, có khả năng tư duy cao và thích ứng với cuộc sống xã hội sau này.
Mặt khác mở rộng vốn hiểu biết về tự nhiên xã hội, con người. Thông qua đọc
diễn cảm giúp học sinh tư tưởng, chủ đề đơn giản của bài. Nắm được giàn ý
sơ lược. Tóm tắt được nội dung chính của bài. Biết phát hiện giá trị nghệ thuật
và nhận xét đánh giá bài. Từ đó các em có thể tự viết được các câu, đoạn, bài
văn bằng chính sự hiểu biết của mình. Đó chính là sản phẩm của sự học hỏi,
tìm tịi, khám phá qua được tiếp xúc văn bản đọc (đọc diễn cảm).
Có được kết quả như vậy trong kinh nghiệm này tôi đưa ra và thực hiện
kết hợp cả ba giải pháp:
+ Hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần, dấu thanh
- Âm đầu mà học sinh hay mắc đó là âm “l” và “n”
- Vần học sinh hay lẫn, sai “ươu”, “iêu”, “ưu” “iu”
- Dấu thanh học sinh hay đọc sai là dấu (~) thành dấu sắc (')
+ Hướng dẫn học sinh đọc đúng ngữ điệu
- Hướng dẫn học sinh ngắt nghỉ câu văn dài
- Hướng dẫn học sinh đọc đúng các câu hội thoại
- Hướng dẫn học sinh đọc nhấn giọng từ ngữ, hình ảnh quan trọng
- Hướng dẫn học sinh đọc đúng nhịp các bài thơ (thơ lục bát và thơ tự do)
+ Hướng dẫn học sinh đọc hiểu
- Hướng dẫn học sinh đọc thầm
- Hướng dẫn rèn luyện đọc tìm hiểu nội dung của đoạn, bài.
Để học sinh đọc diễn cảm tốt, thực hiện được mục tiêu, yêu cầu của bộ
môn. Chúng ta cần nắm được mục tiêu:
- Mục tiêu của bậc tiểu học
- Mục tiêu của bộ môn Tiếng Việt
- Mục tiêu của phân môn cần đạt - Xác định đúng mục tiêu của bài

GV: Hoàng Thùy Linh

- 16 -


Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4
+ Nắm vững nội dung chương trình tiếng Việt bậc học nhất là chương
trình của lớp 4, xem có hợp lý, vừa sức học sinh không.
+ Cần lựa chọn, sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học của bộ
môn, phân môn. Để gây hứng thú quá trình học tập của học sinh, huy động
được mọi học sinh cùng tích cực học tập.
+ Thực hiện tốt cả ba giải pháp mà tôi đã đưa ra trong sáng kiến kinh
nghiệm này.
Thực hiện tốt ba giải pháp trên giúp học sinh đọc diễn cảm tốt, góp
phần khơng nhỏ trong việc giúp học sinh lớp 4 tiếp thu các bộ môn khoa học
khác. Nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường.
2.Tính khả dụng
Với kinh nghiệm rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 thơng
qua ba giải pháp đã thực hiện, tơi thấy có thể vận dụng dạy trong giờ tập đọc
của tất cả các khối trong nhà trường và nhất là ở 2 lớp 4 trong khối. Tơi thấy
các đồng chí, đồng nghiệp có thể vận dụng tham khảo.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân, để có tác dụng thiết
thực hơn, có hiệu quả tốt hơn, rất mong sự đóng góp tích cực của Ban giám
hiệu cũng như các đồng nghiệp.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Người viết

Hồng Thùy Linh

GV: Hoàng Thùy Linh

- 17 -