Tuan 19 lop 9

Soạn ngữ văn 9 Đức Phong
SOẠN NGỮ VĂN 9
HỌC KÌ II
Tuần 19 - Bài 18
Tiết 91, 92: Văn học
BÀN VỀ ĐỌC SÁCH
A. Mục tiêu cần đạt
Giúp học sinh:
- HIểu được sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách.
- Rèn luyện thêm cách viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội bài nghị luận sâu sắc, sinh
động, giàu tính thuyết phục của Chu Quang Tiềm.
B. Tổ chức các hoạt động dạy và học.
1. Giới thiệu bài mới:
Sách có tầm quan trọng vô cùng lớn đối với cuộc sống con người nói riêng và xã hội nói
chung. Muốn phát triển và trưởng thành, con người phải thiếp thu, kế thừa có sáng tạo
những tri thức, kinh nghiệm, thành tựu mà loài người đã tìm tòi, tích luỹ được trong suốt
quá trình phát triển lịch sử. Sách là kho tàng kinh nghiệm, là di sản tinh thần quý báu của
loài người. Muốn hiểu thấu công việc mang tính trí tuệ - văn hoá này, chúng ta hãy tìm
đọc và suy ngẫm những ý kiến của nhà mĩ học Trung Hoa Chu Quang Tiềm trong bài
chính luận đặc sắc “Bàn về đọc sách”. Đây không phải là lần đầu ông bàn về đọc sách
mà bài viết này là kết quả của quá trình tích luỹ kinh nghiệm, dày công suy nghĩ, là những
lời bàn tâm huyết của người đi trước muốn truyền lại cho các thế hệ sau.
2. Bài mới.
Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn
bản.
- Tác phẩm là bản dịch. Đây là kết quả của quá trình
tích luỹ kinh nghiệm, dày công suy nghĩ, là những lời
bàn tâm huyết của người đi trước muốn truyền lại cho
các thế hệ sau.
? Gọi học sinh đọc và giải nghĩa các chú thích.
? Tên văn bản này cho thấy kiểu văn bản của

bài văn này là gì?
? Vấn đề nghị luận của bài viết này là gì? Dựa
theo bố cục bài viết, hãy tóm tắt các luận điểm
của tác giả khi triển khai vấn đề ấy?
(2 luận điểm chính:
+ Đọc sách là con đường quan trọng của học vấn.
+ Đọc sách cần đọc chuyên sâu mới thành học
vấn.)
- Phần 1 là nêu vấn đề, phần 2,3 là giải quyết vấn
đề, không có phần kết thúc vấn đề vì đây là bài
trích, chứ không phải một văn bản trọn vẹn.
Hoạt động 2: Hướng dẫn phân tích.
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Chu Quang Tiềm (1897 - 1986) là nhà mĩ học
và lí luận văn học nổi tiếng của Trung Quốc.
2. Tác phẩm:
a. Xuất xứ: In trong cuốn “danh nhân Trung
Quốc bàn về niềm vui nỗi buồn của việc đọc
sách”.
b. Đọc, tìm hiểu chú thích
c. Kiểu văn bản : nghị luận.
d. Hệ thống luận điểm.
- Phần 1: từ đầu đến....thế giới mới: Sự cần thiết,
ý nghĩa của việc đọc sách
- Phần 2: ...... tự tiêu hao lực lượng: Những khó
khăn, nguy hại hay gặp của việc đọc sách trong
tình hình hiện nay.
- Phần 3: Còn lại: Bàn về phương pháp chọn
sách và đọc sách.

=>bố cục khá sáng tỏ, mạch lạc, chặt chẽ.
LVC – K9 - 2
1
Soạn ngữ văn 9 Đức Phong
- Gọi hs đọc kĩ phần 1 của văn bản.
? Bàn về sự cần thiết của việc đọc sách, tác giả
đã đưa ra luận điểm căn bản nào?
? Nếu học vấn là những hiểu biết thu nhận
được qua quá trình học tập, thì học vấn thu
được từ sách là gì?
? Khi cho rằng: học vấn không chỉ là chuyện
đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con
đường quan trọng quan trọng của học vấn, tác
giả muốn ta nhận thức điều gì về học vấn và
quan hệ đọc sách với học vấn?
? Trong thời đại hiện nay, để trau dồi học vấn,
ngoài con đường đọc sách còn có những con
đường nào khác? tìm ví dụ? So sánh những
con đường đó và rút ra kết luận về tầm quan
trọng và ý nghĩa của việc đọc sách hiện nay
qua lời bàn của giáo sư Chu?
(VD: so sánh với con đường văn hóa nghe
nhìn....)
? Luận điểm về sự cần thiết của việc đọc sách
được tác giả phân tích rõ trong trình tự các lí
lẽ nào?
Em hiểu ý kiến này ntn? Những cuốn sgk có
phải là di sản tinh thần đó không? Vì sao?
- Tác giả nhấn mạnh: “nếu chúng ta mong tiến
lên..... làm điểm xuất phát”. Vì sao tác giả lại

quả quyết như vậy?
( đọc sách giúp chúng ta khám phá và sử dụng kho
tàng tinh thần của nhân loại, từ những thành tựu,
những hiểu biết, những việc làm và cách làm để thúc
đẩy cuộc sống tiến lên....)
- “Đọc sách là muốn trả món nợ ...”
nghĩa là thế nào?
- Đọc sách là hưởng thụ, là chuẩn bị tiến
lên…. . em hiểu ý kiến này ntn?
? Ví dụ, em đã hưởng thụ được gì từ việc đọc
II. Phân tích
1. Sự cần thiết và ý nghĩa của việc đọc sách.
- Luận điểm chính: Đọc sách là một con đường
quan trọng của học vấn ( Không phải là con
đường duy nhất)
=> Là những hiểu biết của con người do đọc
sách mà có.
=> Học vấn được tích luỹ từ mọi mặt trong hoạt
động học tập của con người. Trong đó sách chỉ
là một mặt quan trọng - muốn có học vấn, không
thể không đọc sách.
- Trình tự lí lẽ.
+ Sách là kho tàng quý báu lưu giữ tinh thần
nhân loại
=> Tủ sách của nhân loại đồ sộ và có giá trị.
Sách là những giá trị quý giá, là tinh hoa trí tuệ,
tư tưởng, tâm hồn của nhân loại được mọi thế hệ
cẩn thận lưu giữ. (VD: Những cuốn sgk cũng
nằm trong di sản tinh thần đó.. mà chúng ta may
mắn được tiếp nhận)

+ Muốn nâng cao học vấn, cần dựa vào thành
tựu này: Nhất định phải lấy thành quả nhân loại
đạt được làm điểm xuất phát.
=> Sách lưu giữ hết thảy các thành tựu học vấn
của nhân loại. Muốn nâng cao học vấn cần kế
thừa thành tựu này.
+ Đọc sách là trả nợ quá khứ.
=>làm vừa lòng thế hệ đi trước, đáp lại tấm thịnh
tình của cha ông, giải toả những trăn trở, những
khao khát thể hiện trong sách... đó là cách thể hiện
tư tưởng đền ơn, đáp nghĩa thế hệ đi trước.
+ Đọc sách là hưởng thụ để tiến lên trên con
đường học vấn.
=> Sách là kết tinh học vấn trên mọi lĩnh vực đời
sống trí tuệ, tư tưởng, tâm hồn của nhân loại trao
gửi lại. Đọc sách là thừa hưởng những giá trị
quý báu này. Nhưng học vấn luôn rộng mở ở
phía trước, để tiến lên, con người phải dựa vào
LVC – K9 - 2
2
Soạn ngữ văn 9 Đức Phong
sách Ngữ văn để chuẩn bị cho học vấn của
mình?
? Tóm lại, những lí lẽ trên của tác giả đem lại
cho em hiểu biết gì về sách và lợi ích của việc
đọc sách? Nhận xét về cách lập luận của tác giả
ở đoạn văn trên?
-Sách là vốn quý của nhân loại.
- Đọc sách là cách để cải tạo học vấn
- Muốn tiến lên trên con đường học vấn, không thể

không đọc sách…
Chuyển: Hs đọc tiếp đoạn 2. Chú ý hai đoạn
văn so sánh: giống như ăn uống, giống như
đánh trận...
Vậy thì việc đọc sách có dễ không nhất là
trong tình hình hiện nay? Tác giả đã nêu cái
khó của việc đọc sách, đó là gì? Và tác hại của
chúng ra sao?
Để minh chứng cho cái hại đó, tác giả so sánh,
biện thuyết như thế nào?
- Nhận xét về thái độ bình luận và cách trình
bày lí lẽ của tác giả?
*Đọc đoạn 3.
Theo ý kiến tác giả, cần lựa chọn sách khi đọc
như thế nào?
- Hãy tóm tắt quan niệm của tác giả về việc
chọn tinh, đọc kĩ và đọc để trang trí.
- Đọc sách không cốt lấy nhiều …. mười lần.
- Đọc ít mà kĩ…. Khí chất.
- Thế gian có biết bao người đọc sách…. thấp kém.
? Tác giả đã bày tỏ thái độ ntn về cách cách
đọc sách này?
=> Tác giả đề cao cách chọn tinh, đọc kĩ, phủ
nhận cách đọc chỉ để trang trí bộ mặt.
? Là người đọc sách, em nhận được từ ý kiến
di sản học vấn này. (VD: Tri thức về tiếng việt
và văn bản giúp ta có kĩ năng sử dụng đúng và
hay ngôn ngữ dân tộc trong nghe, nói, viết… Kĩ
năng đọc- hiểu các loại văn bản trong văn hoá
đọc sau này của bản thân….)

=> Cách lập luận hợp lí lẽ, thấu tình đạt lí và kín
kẽ, sâu sắc. Trên con đường gian nan trau dồi
học vấn của con người, đọc sách là một con
đường quan trọng để tích luỹ và nâng cao tri
thức. Đọc sách là tự học với các thầy vắng
mặt.... Đọc sách có ý nghĩa lớn lao và lâu dài đối
với mỗi con người.
2. Lời bàn của tác giả về việc đọc sách
a. Cái khó của việc đọc sách.
- Một là sách nhiều khiến người ta không chuyên
sâu, dễ sa vào lối “ăn tươi nuốt sống” chứ không
kịp tiêu hoá, không biết nghiền ngẫm.
- Sách nhiều khiến người đọc khó chọn lựa, lãng
phí thời gian và sức lực về những cuốn không
thật có ích.
+So sánh với cách đọc sách của người xưa: đọc
kĩ càng, nghiền ngẫm từng câu, từng chữ.
+So sánh với việc ăn uống vô tội vạ, ăn tươi
nuốt sống. ….
=> Lời bàn thật sâu sắc và chí lí.
=> Cách lập luận theo kiểu so sánh nhẹ nhàng,
mới mẻ mà vẫn quen thuộc và khá lí thú, dẫn
chứng thực tế rất thuyết phục => Thái độ của
tác giả là xem trọng cách đọc chuyên sâu và coi
nhẹ cách đọc không chuyên sâu.
b.. Phương pháp đọc sách.
*Cách lựa chọn sách. (1 điểm quan trọng)
- Không tham đọc nhiều, đọc lung tung mà phải
LVC – K9 - 2
3

Soạn ngữ văn 9 Đức Phong
trên lời khuyên bổ ích nào?
? Theo ý kiến của tác giả, thế nào là đọc để có
kiến thức phổ thông?
- Đọc rộng ra theo yêu cầu của các môn học ở trung
học và năm đầu đại học, mỗi môn phải chọn lấy từ 3
đến 5 quyển xem cho kĩ, tổng cộng cũng chẳng qua
trên dưới 50 quyển… Kiến thức phổ thông không chỉ
càn cho công dân thế giới hiện tại mà ngay cả nhà
học giả chuyên môn cũng không thể thiếu được.
? Vì sao tác giả đặt vấn đề “đọc để có kiến thức
phổ thông”?
- Đây là yêu cầu bắt buộc đối với HS các bậc trung
học và năm đầu đại học. Các học giả cũng không thể
bỏ qua đọc để có kiến thức phổ thông. Vì các môn
học có liên quan đến nhau, không có học vấn nào cô
lập.
? Quan hệ giữa “phổ thông” và “chuyên sâu”
trong đọc sách liên quan đến học vấn “rộng”
và “chuyên” được tác giả lí giải ntn?
- Tác giả đã nói thật đúng. Không biết rộng thì không
thể chuyên, không thông thái thì không thể nắm gọn.
Trước hãy biết rộng rồi sau mới nắm chắc, đó là trình
tự để nắm vững bất cứ học vấn nào.
=> Ý kiến này cho thấy tác giả là người có kinh
nghiệm, sự từng trải của một học giả lớn.
? Em thu nhận được gì từ những lời khuyên này?
- Đọc sách cần đọc chuyên saâ nhưng cần cả đọc
rộng. Có hiểu rộng nhiều lĩnh vực mới hiểu sâu một
lĩnh vực.

? Nhận xét về cách trình bày lí lẽ của tác giả?
? Phân tích lời bàn của tác giả về phương pháp
đọc sách?
Em hiểu câu thơ: “Sách cũ trăm lần xem
không chán. Thuộc lòng ngẫm nghĩ một mình
hay” như thế nào?
=> khuyên răn: không nên đọc lướt qua, vừa đọc
vừa suy ngẫm thì dù đọc ít cũng sẽ có tác dụng
lớn lao, làm thay đổi khí chất con người.
?Em hiểu hình ảnh so sánh của ông Chu :
“cưỡi ngựa đi qua chợ....”; “kẻ trọc phú khoe
của” như thế nào?
- Nhằm châm biếm những kẻ “đọc nhiều mà
chọn cho tinh, đọc cho kĩ những quyển nào thực
sự có giá trị, có lợi cho mình.
- Cần đọc kĩ các cuốn sách, tài liệu cơ bản thuộc
lĩnh vực chuyên môn, chuyên sâu của mình.
- Trong khi đọc tài liệu chuyên sâu, cũng không
thể xem thường việc đọc loại sách thường thức,
loại sách ở lĩnh vực gần gũi, kề cận với chuyên
môn của mình.
=> Kết hợp phân tích lí lẽ với liên hệ so sánh.
*Cách đọc sách:
- Không nên đọc lướt qua, đọc chỉ để trang trí bộ
mặt mà phải vừa đọc vừa suy nghĩ, nhất là đối
với các quyển sách có giá trị. (VD : Cách đọc
của các học giả Trung Hoa thời cổ đại)
- Không nên đọc một cách tràn lan, theo kiểu
hứng thú cá nhân (VD: cách đọc của một số học
giả trẻ hiện này) mà cần đọc có kế hoạch và có

hệ thống. Thậm chí, đối với một người nuôi chí
lập nghiệm trong một môn học vấn thì đọc sách
là một công việc rèn luyện, một cuộc chuẩn bị
âm thầm và gian khổ.
LVC – K9 - 2
4
Soạn ngữ văn 9 Đức Phong
không chịu nghĩ sâu, thể hiện phẩm chất tầm
thường, thấp kém...
? Bài viết “bàn về đọc sách” có sức thuyết phục
cao. Theo em, điều ấy được tạo nên từ những
yếu tố cơ bản nào?
? Văn bản “bàn về đọc sách” có nhiều chỗ tác
giả sử dụng cách ví von thật là cụ thể và thú vị.
Như vậy văn bản này có thể coi là văn bản biểu
cảm được không? (không)
? Những lời bàn trong văn bản này cho ta
những lời khuyên bổ ích nào về sách và việc
đọc sách?
? Nếu chọn một lời bàn về đọc sách hay nhất
để ghi lên giá sách của mình,em sẽ chọn câu
nào của ông Chu Quang Tiềm? Vì sao em chọn
câu đó?

IV. Ghi nhớ: SGK trang 7
1. Nghệ thuật
- Cách trình bày vừa đạt lý vừa thấu tình.
- Bố cục của bài viết chặt chẽ, hợp lí, các ý kiến
được dẫn dắt rất tự nhiên.
- bài văn nghị luận có tính thuyết phục, sức hấp

dẫn cao bởi cách viết giàu hình ảnh, tác giả làm
sáng rõ các lí lẽ bằng khả năng phân tích toàn
diện, tỉ mỉ, có đối chiếu, so sánh nên dễ đọc, dễ
hiểu.
2. Nội dung: (ghi nhớ - sgk tr 7)
- Sách là tài sản tinh thần quý giá của nhân loại.
Muốn có học vấn thì phải đọc sách.
- Nhưng phải biết cách đọc- coi trọng cách đọc
chuyên sâu (chọn tinh, đọc kĩ, có mục đích) kết
hợp với đọc mở rộng học vấn.
3. Chu Quang Tiềm là người yêu quý sách:
- Là người có học vấn cao nhờ biết cách đọc
sách
- Là nhà khoa học có khả năng hướng dẫn việc
đọc sách cho mọi người
b. Thái độ khen chê rõ ràng
- Lí lẽ được phân tích cụ thể, liên hệ, so sánh gần
gũi nên dễ thuyết phục.
V.Luyện tập:
1.Hãy viết bài nêu cảm nghĩ điều thu hoạch thấm thía nhất khi học bài “Bàn về đọc sách”
này.
2. Tập theo dõi các buổi đọc truyện đêm khuya trên đài tiếng nói VN, chuyên mục “mỗi
ngày một cuốn sách, làm thẻ thư viện đọc, mượn, kế hoạch mua sách cho tủ sách riêng
hàng tháng, hàng năm.
3. ý kiến của em về những con mọt sách hiện nay.
-Hs bàn luận trả lời
- 1 số ví dụ về cách đọc sách của hs ngày nay (theo kiểu “cưỡi ngựa xem hoa”, đưa mắt, lướt
qua... để nhằm thoả chí tò mò chứ không chú ý suy ngẫm... Rồi có bạn chỉ say mê với các loại
sách tranh truyện, báo cười, tiểu thuyết chương hồi, tiểu thuyết tâm lí, lại cả thơ tình yêu, những
sách hỏi đáp về chuyện nọ, chuyện kia.... sách bói toán..... có ngày ngốn hết hàng chục cuốn sách,

đến mức hoa mắt, chóng mày chóng mặt mà không thu lượm được điều gì bổ ích.... Có những con
mọt sách chỉ chúi mũi vào sách vở, chẳng còn chú ý đến chuyện gì khác, thành ra xa rời thực tế,
như sống trên mây.
- Những cuốn sách vô bổ: kích động bạo lực, ăn chơi thác loạn, phản động chống phá chính
quyền nhà nước, chia rẽ dân tộc, tôn giáo, mê tín dị đoan.... ) Bơi loạn trong bể sách - sách tham
khảo các loại không chỉ lãng phí tiền bạc, thời gian, công sức đọc mà còn nhiều khi tự mình hại
mình, tiến mất tật mang...
Tiết 93: Tiếng việt
KHỞI NGỮ
LVC – K9 - 2
5