MỘT số KINH NGHIỆM để NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRONG CÔNG tác CHỦ NHIỆM lớp và GIÁO dục học SINH cá BIỆT

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THANH HÓA
TRƯỜNG THPT TĨNH GIA 1

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ KINH NGHIỆM ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ
TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP VÀ
GIÁO DỤC HỌC SINH CÁ BIỆT

Người thực hiện: Trần Ngọc Minh
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Ngữ Văn

THANH HÓA NĂM 2014
1


A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Năm học 2013-2014, thầy trò Trường THPT Tĩnh Gia1 tiếp tục thực hiện
có hiệu quả, sáng tạo việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và giáo dục. Xây dựng trường học tích
cực, học sinh thân thiện. Nhiệm vụ ấy được Ban lãnh đạo đề ra ngay khi tiếng
trống khai giảng năm học mới bắt đầu, điều đó đã nhận được sự đồng tình hưởng
ứng của cán bộ, giáo viên cũng như các bậc phụ huynh và hơn 1500 học sinh
toàn trường. Đồng thời đặt ra nhiều thử thách và cơ hội cho đội ngũ sư phạm, nó
đòi hỏi người giáo viên không chỉ vững vàng về chuyên môn nghiệp vụ mà còn
phải thực sự yêu nghề, tâm huyết với nghề.
Nghề giáo không chỉ đưa lại cho học sinh kiến thức văn hóa mà còn đưa lại cho
các em kiến thức về đời sống. Vừa là giáo viên đứng lớp, vừa là giáo viên chủ
nhệm, tôi nhận thấy rằng tình trạng học sinh thiếu tôn trọng thầy cô, coi thường
kỷ luật nhà trường, thích thể hiện bản thân, yêu đương quá sớm. Sống thiếu lý

tưởng ,thiếu mục đích, buông thả và chỉ thích hưởng thụ đây là những biểu hiện
đáng lo ngại về đạo đức lối sống trong một bộ phận học sinh hiện nay.
Giáo viên chủ nhiệm, ngoài việc đảm nhiệm giảng dạy một môn ở lớp
mình, còn là người luôn bên cạnh các em, giúp đỡ các em rèn luyện phấn đấu tốt
về các mặt. Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa các em với gia đình, với Ban
giám hiệu nhà trường, với thầy cô giáo bộ môn, giữa học sinh ... Cùng với vinh
dự là trách nhiệm vô cùng lớn lao. Để hoàn thành tốt công việc này đòi hỏi
người giáo viên phải đổ nhiều công sức, tận tâm, tận lực và đặc biệt tuỳ đặc
điểm tình hình học sinh của lớp mình mà luôn thay đổi, đổi mới phương pháp.
1.Lí do chọn đề tài.
Đầu năm tôi không phải chủ nhiệm lớp vì phải đảm nhận số tiết rất nhiều
do đồng nghiệp nghỉ hưu và nghỉ sinh. Học được hơn 1 tháng, tôi được Ban
giám hiệu gọi lên giao cho chủ nhiệm lớp 11A12- lớp cuối cùng của khối và
cũng là sự “ hội ngộ” của những học sinh cá biệt từ các lớp khác nhau với đầy
đủ các thành phần như; lưu ban, bị kỷ luật, bị “sa thải” từ các lớp khối, lớp
2


chọn… Nhận hay không đều là những câu trả lời rất khó cho tôi trước Ban giám
hiệu. Nhưng từ sự động viên của cô Hà ( phó hiệu trưởng) và sự ý thức của bản
thân về vai trò của người giáo viên trong vận mệnh của Tổ quốc:
“Vì lợi ích mười năm trồng cây,
Vì lợi ích trăm năm trồng người ”.
( Hồ Chí Minh).
Thấm nhuần sâu sắc lời dạy đó của Người, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm
tới sự nghiệp giáo dục, chăm sóc và phát huy yếu tố con người. Xây dựng và
phát triển con người có trí tuệ cao, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh
thần, trong sáng về đạo đức là động lực, đồng thời cũng là mục tiêu của chủ
nghĩa xã hội. Đã nhiều năm nay, vấn đề đổi mới và tìm ra phương pháp giảng
dạy tối ưu nhất luôn được quan tâm. Nhưng để đúc kết và tìm ra những phương

pháp tốt nhất nhằm làm tốt công tác chủ nhiệm lớp và giáo dục học sinh “cá
biệt” lại chưa được lưu tâm thoả đáng. Có lẽ chưa có một đợt chuyên đề hay một
cuộc hội thảo nào về vấn đề này để giáo viên chủ nhiệm được trao đổi, học hỏi
kinh nghiệm để làm tốt công việc của mình . Đó chính là lý do tôi chọn đề tài
này làm sáng kiến kinh nghiệm trong năm học 2013 – 2014.
2. Điểm mới của sáng kiến.
- Sáng kiến kinh nghiệm góp phần làm rõ thêm thực trạng và giải pháp
nâng cao chất lượng giáo dục một cách toàn diện cho học sinh THPT hiện nay
khi có sự phối hợp hài hoà giữa giáo viên chủ nhiệm với phụ huynh, giáo viên
bộ môn, giáo sinh thực tập.
- Trên cơ sở đó tôi trình bày những kinh nghiệm của mình trong quá trình
làm công tác giảng dạy và chủ nhiệm lớp để giúp thêm cho quí thầy cô và bạn
bè đồng nghiệp những kinh nghiệm mà bản thân đã làm và có hiệu quả trong
công tác chủ nhiệm lớp và giáo dục học sinh cá biệt.
3. Phương pháp nghiêm cứu và phạm vi đề tài.
a. Phương pháp nghiêm cứu.

3


- Đề tài nghiên cứu này góp phần giải quyết được những khó khăn trong
công tác chủ nhiệm lớp và giáo dục học sinh “cá biệt ” mà giáo viên chủ nhiệm
gặp phải trong quá trình giảng dạy và giáo dục. Giải quyết các yêu cầu của đề
tài thông qua:
+) Sự đúc rút kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm, công tác đoàn của bản thân
và đồng nghiệp, đặc biệt là sự góp sức của sinh viên thực tập.
+) Những người làm công tác giáo dục, tìm đọc tài liệu, để hiểu rõ vấn đề.
+) Đến các trường trên địa bàn thị trần Tĩnh Gia để tìm hiểu, lấy tư liệu.
+) Xử lý các tư liệu trên trên cơ sở tính khoa học, tính thực tiễn.
b. Phạm vi đề tài

Đề tài tập trung trong phạm vi bàn về thực trạng giáo dục học sinh hiện
nay ở trường THPT Tĩnh Gia 1 mà cụ thể là lớp 11A12 trong năm học này qua
công tác chủ nhiệm lớp và giáo dục học sinh “cá biệt”, đề ra giải pháp khắc
phục.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận của vấn đề
Bác Hồ đã dạy: “Thầy giáo ngày nay không phải như trước, chỉ biết gõ đầu
trẻ, miễn là có bài cho trò học, cuối tháng bỏ lương vào túi. Bây giờ người thầy
có trách nhiệm với nhân dân, đào tạo cán bộ ra phục vụ nhân dân”.Trọng trách
của người giáo viên là dạy người. Giáo viên chủ nhiệm, ngoài việc đảm nhiệm
giảng dạy một môn ở lớp mình, còn là người luôn bên cạnh các em, giúp đỡ các
em rèn luyện phấn đấu tốt về các mặt. Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa các
em với gia đình, với Ban giám hiệu nhà trường, với thầy cô giáo bộ môn, giữa
học sinh...Cùng với vinh dự là trách nhiệm vô cùng lớn lao.
Giáo viên chủ nhiệm là lực lượng quan trọng của nhà trường thực hiện
nhiệm vụ giáo dục đạo đức của học sinh nhất là trong giai đoạn hiện nay.
Nhiệm vụ và quyền hạn của giáo viên đã được đề cập nhiều và cụ thể. Song nội
dung công việc và phương pháp làm việc của mỗi người lại có nhiều điểm rất

4


khác nhau dẫn đến kết quả thi đua và chất lượng giáo dục ở các lớp chưa đồng
đều và hiệu quả.
II. Thực trạng của vấn đề.
Trường THPT Tĩnh Gia 1 nằm ở trung tâm của huyện Tĩnh Gia. Nơi có nền
kinh tế phát triển và dân số đông nhất huyện. Có vị trí giao thông thuận lợi, trên
địa bàn các quán hàng, nhà nghỉ và dịch vụ thi nhau đua mọc. Điều đó có ảnh
hưởng rất lớn đến các em học sinh. Nhất là các em đang ở độ tuổi thích tò mò
khám phá những điều mới lạ, cho nên những tệ nạn xã hội rất dễ xâm nhập vào

môi trường học đường dẫn đến một số học sinh bị hư hỏng, kết quả thi đua của
lớp bị giảm sút.
Là một giáo viên công tác nhiều năm ở trường, sống trên địa bàn huyện tôi
nhận thấy có một số nguyên nhân khách quan, chủ quan dẫn đến chất lượng giáo
dục chưa cao, đặc biệt là sự sa sút về đạo đức ở một bộ phận học sinh, kỷ cương
nề nếp của của Nhà trường chưa thực được coi trọng, thiếu những giải pháp cụ
thể trong trong việc nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh. Sự phối
hợp chặt chẽ giữa giáo viên chủ nhiệm với Ban giám hiệu, với Đoàn trường để
nắm bắt, uốn nắn và xử lý kịp thời nghiêm minh những học sinh vi phạm đạo
đức chưa thực sự có hiệu quả.
Giáo dục đạo đức cho học sinh phải được tiến hành bằng nhiều biện pháp
phong phú, linh hoạt, phù hợp với tâm sinh lý và lứa tuổi của các em.Và quan
trọng hơn là biết lắng nghe và chia sẻ với các em.
Từ thực tế đó, và dựa trên cơ sở đã nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, và
cũng không ít lần chủ nhiệm những lớp có học sinh “cá biệt”. Thành công, thất
bại đều đã có. Bản thân tôi đã đúc kết được một số kinh nghiệm về lĩnh vực này.
Sau đây là một số nội dung công việc và phương pháp mà tôi đã thường xuyên
thực hiện và thấy có hiệu quả - tuy mức độ không giống nhau.
III. Giải pháp và tổ chức thực hiện
1. Tạo ấn tượng ban đầu và tìm hiểu học sinh
1.1 Tạo ấn tượng ban đầu:
5


Ngày đầu tiên đến trường nhận lớp, gặp gỡ bạn bè, thầy cô giáo,... ấn
tượng đậm nét đầu tiên của mỗi học sinh là thầy cô giáo chủ nhiệm lớp. Vì vậy,
tạo những ấn tượng tốt đẹp với học sinh trong buổi gặp gỡ đầu tiên là điều cần
phải có đối với giáo viên chủ nhiệm lớp.
Ngay buổi đầu tiên nhận lớp, ngoài việc trò chuyện, làm quen, tìm hiểu
sơ bộ học sinh tôi đã tạo ấn tượng với các em bằng cách kể cho các em nghe một

số kỷ niệm sâu sắc về nghề của mình, vài câu chuyện vui. Sau đó hát tặng các
em một bài…
Đối với tôi, buổi đầu tiên chưa nên áp dụng phương pháp “ nắn gân ”, tạo
tâm lí căng thẳng, lo sợ đối với các em.
Qua những bước “dạo đầu ” của công việc tìm hiểu này, tôi nhận thấy
không khí lớp học trở nên đầm ấm hơn. Tình cảm gần gũi, thân thiết giữa giáo
viên chủ nhiệm và học sinh đã bắt đầu được hình thành.
1.2. Tìm hiểu học sinh:
a. Tìm hiểu qua sơ yếu lý lịch học sinh:
Theo cách làm cũ, những năm đầu mới làm chủ nhiệm, tôi chỉ yêu cầu
học sinh viết những hạng mục để lấy đó là cứ liệu ghi vào trang đầu học bạ và sổ
điểm. Do đó, việc tìm hiểu học sinh và tổ chức lớp bị hạn chế rất nhiều. Dần
dần, tôi đã thay đổi, bổ sung thêm một số hạng mục khác như:
1. Điều kiện đi học (khó khăn, thuận lợi).
2. Sức khoẻ.
3. Bản thân (hoặc nhóm bạn thân) cùng học trùng lớp.
4. Kết quả học tập và hạnh kiểm ở cấp 2, ở lớp 10,11cũ
5. Năng khiếu(bộ môn Văn hoá, TDTT, Văn nghệ, vẽ,...)
6. Ở cấp 1 và cấp 2 em đã từng giữ những chức vụ gì?
7. Nếu được giao nhiệm vụ, em thấy mình có thể đảm nhận công việc gì
là phù hợp nhất.
8. Em nhận thấy những bạn nào trong lớp có thể cử vào ban cán sự lớp.
9. Những tâm sự và nguyện vọng của cá nhân.
6


Sơ yếu lý lịch này học sinh viết ở nhà và thu sau đó 2 – 3 hôm. Đặc biệt
đối với mục cuối, (mục 9) tôi đã nghi chép, lưu giữ cẩn thận những trường hợp
đặc biệt. Và tuyệt đối giữ bí mật, không nêu tên và các em không muốn ai ngoài
giáo viên chủ nhiệm đọc.

Với học sinh cá biệt thực sự khó khi bắt các em phải làm theo ta những ý
này, ý khác nên tôi chỉ yêu cầu các em thực hiện mục:1, 2, 5, 9
Sơ yếu lý lịch là kênh thông tin quan trọng để từ đó tôi tiếp tục tìm hiểu
các em qua những kênh khác:
b) Tìm hiểu qua bạn bè.
Tình bạn là một loại tình cảm gắn bó tự nguyện hai người hoặc nhiều
người với nhau trên cơ sơ hợp nhau về tình hình, giống nhau về sở thích hoặc về
xu hướng. Gia đình, nhà trường cần quan tâm giúp cho các em xây dựng tình
bạn chân chính, những tình bạn đẹp biết chia sẻ và giúp nhau trong học tập cũng
như trong cuộc sống. Thông qua bạn bè của các em ta hiểu hơn về học sinh của
mình để có những biện pháp hiệu quả nhất trong giáo dục học sinh.
c) Tìm hiểu trực tiếp qua gia đình học sinh.
Gia đình là tế bào, là đơn vị cơ sở xã hội đầu tiên con người sinh ra và lớn
lên, là môi trường có tác dụng to lớn đến sự hình thành và phát triển con người
về mọi mặt đặc biệt là giáo dục về mặt đạo đức cho nên tính cách của các em sẽ
bị chi phối bởi yếu tố gia đình. Ông bà ta có câu: “ Giỏ nhà ai quai nhà nấy” Tìm
hiểu trực tiếp qua gia đình học sinh sẽ giúp ta hiểu, thông cảm và sẻ chia với các
em nhiều hơn để từ đó mà uốn nắn các em.
2. Công tác tổ chức lớp
2.1. Chọn đội ngũ cán bộ lớp:
Để hình thành tốt công tác chủ nhiệm lớp, một yếu tố quyết định rất lớn là
chọn được đội ngũ cán bộ lớp nhiệt tình, có năng lực học tập, công tác và có uy
tín. Cách chọn:
- Căn cứ vào sơ yếu lý lịch của học sinh, đặc biệt là mục 4, 5, 6, 7, 8
- Kết hợp với phương pháp “ nhìn mặt, gửi vàng”, “lấy độc trị độc”.
7


- Gặp gỡ trực tiếp với những em mà mình có ý định cử làm cán bộ lớp.
Từ những yếu tố và phương pháp trên, chúng ta có thể chọn tương đối chính xác

đội ngũ cán bộ lớp gồm: Lớp trưởng, Bí thư, phó bí thư chi đoàn, Các lớp phó
phụ trách học tập, lao động, văn thể, đội cờ đỏ, các cán sự bộ môn, các tổ
trưởng, tổ phó. Các bàn trưởng ở mỗi bàn.
Sau khi đã công bố trước học sinh, tôi đã tạo điều kiện gần gũi, giúp đỡ
các em về phương pháp để các em tự tin và hoạt động có hiệu quả. Nếu đội ngũ
này thực sự làm việc tốt thì ta cần khéo léo, tế nhị trong cuộc họp trù bị để đến
đại hội Đoàn, lớp đội ngũ này không bị thay đổi. Nhưng cũng cần theo dõi để
điều chỉnh khi cần thiết.
2.2. Phân công công việc cho đội ngũ cán bộ lớp:
Đội ngũ cán bộ lớp phải thực sự hoà đồng với tập thể, đoàn kết, phối hợp
với nhau một cách nhịp nhàng. Tránh ỷ lại, dựa dẫm vào nhau. Muốn vậy sự
phân công công việc phải rõ ràng, phải cụ thể. Mỗi học sinh phụ trách một mảng
tuỳ theo năng lực và năng khiếu của mỗi em.
Chẳng hạn, để thực hiện tốt 15 phút đầu buổi, tôi có bảng phân công cụ
thể như sau:
Thứ,
ngày

Nội dung sinh hoạt

Thứ 3

Tập hát

Ngày...

(Đọc báo)

Thứ 4
Ngày...

Chữa bài tập

Thứ 5

Học tập bài học lý luận,

Ngày...

Hoặc...

Thứ 6
Ngày…

Sinh hoạt Đoàn hoặc
chữa bài tập.

Phụ trách. điều hành
(có tên cụ thể)
- Lớp trưởng: phụ trách chung
- Lớp phó Văn thể
- Một HS có giọng đọc, giọng hát tốt
- Lớp phó học tập
- Một cán sự bộ môn( tuỳ theo TKB).
- Bí thư đoàn
- Một HS có giọng đọc tốt.
Lớp phó văn thể.
- Bí thư.
-

Lớp phó học tập.

8


Cứ như vậy, sinh hoạt 15 phút đầu giờ lớp tôi thường xuyên có từ 2 - 3 em
phụ trách. Tất cả các cán bộ lớp thay nhau điều khiển trong tuần. Kết quả làm
việc của các em được đánh giá ở chất lượng buổi sinh hoạt, và số điểm lớp trực
tuần chấm.
2.3. Chia tổ:
Trên cơ sở những thông tin ban đầu qua sơ yếu lý lịch về: Chỗ ở hiện tại,
nhóm bạn thân, nam, nữ mà tôi phân chia tổ. Nhằm đảm bảo sự đồng đều về số
lượng, nam và nữ; Cân đối giữa học sinh các xã. Giúp các em hoà đồng, bước
đầu hạn chế sự phân chia bè phái, mất đoàn kết trong lớp. Đồng thời tạo điều
kiện thuận lợi cho tổ trưởng phân công trực nhật, lao động.
2.4. Xếp chỗ ngồi:
- Đầu tiên xếp chỗ ngồi theo tổ: Theo dõi thường xuyên, nếu phát hiện
những vị trí ngồi gây khó khăn, ảnh hưởng đến phong trào của lớp thì khẩn
trương thay dổi.
- Đội ngũ cán bộ lớp nên rải đều ở các vị trí lớp để tiện theo dõi.
2.5. Học tập và xây dựng nội quy, quy ước.
Ngoài việc phổ biến tới học sinh những nội quy, nhiệm vụ chung, tôi đã
nhóm họp ban cán sự lớp để thống nhất một số quy định riêng và lấy đó làm căn
cứ để xếp loại hạnh kiểm hàng tuần, tháng... Sau đó thông qua tập thể lớp để bổ
sung và đi đến thống nhất thực hiện.
3. Phối hợp với phụ huynh, giáo viên bộ môn và sinh viên thực tập
3.1. Phối hợp với Ban liên lạc phụ huynh
Khác với các lớp khác trong trường là cử ra 3 người: một phụ huynh
trưởng và hai phụ huynh phó, tôi thành lập ban liên lạc phụ huynh của lớp gồm
5 người ứng với số học sinh của 5 xã, chọn người có uy tín, có trách nhiệm với

con em để thay giáo viên chủ nhiệm quản lý, nhắc nhở học sinh ở địa phương.
Khi học sinh nghỉ học 2 ngày không có lý do, giáo viên chủ nhiệm ngoài việc
gọi điện thoại về gia đình còn nhờ phụ huynh đảm nhận khu vực ấy đến gia đình
9


để nắm bắt tình hình, kịp thời uốn nắn và động viên các em. Phụ huynh trưởng
sẽ cùng giáo viên chủ nhiệm theo dõi, đôn đốc và uốn nắn học sinh. Tiến hành
các hoạt động giáo dục và những phong trào khác của lớp.
3.2. Với giáo viên bộ môn
Hoạt động giảng dạy và giáo dục sẽ không thể thực hiện tốt nếu không có
sự phối hợp với giáo viên bộ môn. Với giáo viên bộ môn tôi thực hiện sự kết
hợp như sau: Vẽ sơ đồ, vị trí chỗ ngồi và danh sách học sinh các tổ để trên bàn
giáo viên để các thầy cô tiện theo dõi; đề nghị kiểm diện sĩ số học sinh trước khi
tiến hành bài học. Thường xuyên trao đổi với giáo viên bộ môn để nắm bắt tình
hình học tập và rèn luyện của lớp cũng như của những học sinh cá biệt. Đề nghị
giáo viên bộ môn cùng hợp tác trong công tác giảng dạy và giáo dục học sinh.
3.3. Với sinh viên thực tập
Tuy chỉ có hai tháng ngắn ngũi, (từ tháng 2 đến tháng 4) nhưng không thể
phủ nhận được vai trò của sinh viên thực tập với sự tiến bộ về nề nếp của lớp và
đặc biệt là những học sinh cá biệt. Sự trẻ trung, sôi động dễ hoà đồng của giáo
sinh đã đem lại cho lớp một bầu không khí mới, những bài hát, trò chơi, buổi
sinh hoạt ngoại khoá đã làm cho lớp thực sự thay đổi; số học sinh thường xuyên
bỏ học và vi phạm quy định nề nếp của Nhà trường đã không còn, ý thức tự
giác trong học tập và xây dựng bài được nâng cao.Với vai trò cố vấn tôi vừa
giao nhiệm vụ, vừa hướng dẫn, theo dõi, đánh giá các em, theo dõi lớp. Tôi nhận
thấy sự phối hợp với giáo sinh thực tập rất có hiệu quả trong việc nâng cao thành
tích của lớp và giáo dục học sinh cá biệt. Nhiều vấn đề thầm kín, những thắc
mắc riêng tư học sinh tâm sự với các cô và đã giải quyết kịp thời. nhờ đó mà
thành tích của lớp trong hai tháng có giáo sinh thực tập luôn đứng ở tốp đầu của

trường.
4. Quản lý theo dõi và đánh giá xếp loại học sinh
4.1. Quản lý và theo dõi:
Công việc này đỏi hỏi sự toàn diện, chính xác và công bằng. nếu không
cẩn thận sẽ gây mất đoàn kết giữa học sinh với học sinh, giảm niềm tin của học
10


sinh đói với mình. Thời gian đầu giáo viên chủ nhiệm phải bám lớp thường
xuyên để cùng với Ban cán sự lớp theo dõi, đôn đốc động viên phong trào. Khi
mọi công việc của lớp đã diễn ra bình thường thì giáo viên chủ nhiệm có thể
thay đổi và vận dụng một số biện pháp để có thể quản lý, theo dõi học một cách
tốt nhất. Sau đây là một số biện pháp cách thức tôi đã thực hiện: Giao cho lớp
trưởng, bí thư và cờ đỏ theo dõi chung. Mỗi em có sổ ghi chép riêng.
- Cứ 3 bàn cử 1 em làm “Bàn trưởng” theo dõi công khai tình hình học
tập và thự hiện nội quy từng buổi học. Các nội dung cần theo dõi được thể hiện
ở biểu mẫu được in sẵn. Mỗi tuần giao cho mỗi bàn trưởng 1 tờ. Gồm những nội
dung sau:

BẢNG THEO DÕI THỰC HIỆN NỘI QUY.
Lớp:.......; Tuần:.........từ......đến.........
Vắng

Họ và tên

P K

Chậm

Trang

Trực

học

phục

nhật

ý thức
HS
15’

ý thức
trong

Bỏ

Xếp

giờ

giờ

loại

học

- Học sinh được chọn làm “bàn trưởng” phải nhiệt tình, tự giác, biết lo
lắng, và đặc biệt có cá tính thẳng thắn, không ngại “va chạm”.

Tuỳ vị trí chỗ ngồi thay đổi mà linh hoạt thay đổi đội ngũ này.
Kết quả theo dõi công khai tôi giao cho cờ đỏ tổng hợp và nạp sau tiết cuối thứ 7
hàng tuần. Khi phát hiện thấy hiện tượng những “bàn trưởng” và đội ngũ cán bộ
lớp bị những học sinh vi phạm tỏ thái đội không tốt, hoặc “bàn trưởng” có thái
độ e dè, cả nể trong việc theo dõi, tôi bí mật cử 1 em -2 em để theo dõi “ngầm”.
NHững thành viên này cũng cần thay đổi để nhiều em có cơ hội thể hiện mình,
thấy mình được cô tin tưởng.

11


Kết quả theo dõi “ngầm”. được chuyển đến giáo viên chủ nhiệm một cách bí
mật vào cuối tuần. Sau khi đã có 2 loại kết quả trên (công khai và ngầm) tôi làm
nhiệm vụ đối chiếu, tổng hợp để chuẩn bị cho giờ sinh hoạt đầu tuần tới.
Nếu phát hiện có hiện tượng bất thường thì phải kịp thời thẩm định lại
(qua giáo viên bộ môn. qua một số học sinh trong lớp...)
Bằng cách này tôi thấy dộ chính xác và khách quan rất cao. ý thức làm
việc của đọi ngũ cán bộ lớp tăng lên rõ rệt. Tập thể lớp vẫn giữ được sự đoàn kết
thống nhất.
4.2. Xử lý vi phạm và đánh giá học sinh:
Nếu công việc quản lý, theo dõi học sinh yêu cầu phải chính xác, khách
quan thì xử lý vi phạm và đánh gía xếp loại phải kịp thời, công bằng, đúng mực
và tế nhị.
a. Kết quả theo dõi trong tuần, tôi công bố ngay trong giờ sinh hoạt chủ
nhiệm đầu tuần. Cách tôi thường thực hiện như sau:
- Đầu tiên tôi yêu cầu những học sinh thấy mình có lỗi trong tuần tự giác
đứng dậy nhận lỗi và tự nhận hình thức xử phạt trước lớp. Trong khi đó tôi đồng
thời đối chiếu với kết quả theo dõi đã tổng hợp.
Bằng cách này tôi đã khích lệ được tinh thần tự phê bình và phê bình ở học sinh.
Để các em tự nhận lỗi cũng là dịp để tôi xem xét đánh giá tinh thần làm việc và

độ chính xác của từng em được phân công theo dõi và kết quả theo dõi. Sau đó,
tôi tiếp tục gọi tên những học sinh vi phạm chưa dũng cảm tự giác phê bình để
phân tích lỗi và yêu cầu học sinh tự nhận hình thức xử phạt.
- Có chê phải có khen. Bên cạnh việc phân tích những nhược điểm, tôi
không quên biểu dương những ưu điểm mà các em đã đạt được, và động viên
khích lệ đội ngũ cán bộ lớp.
b. Bảng tổng hợp kết quả theo dõi sau khi đã công bố trước học sinh, tôi
yều cầu lớp trưởng ký xã nhận (bên cạnh chữ ký của tôi), và nạp trực tiếp ngay
cho Ban giám hiệu nhà trường.

12


Cách làm này tôi thấy đạt hiệu quả khá cao, vì đây là dịp để các em - đặc
biệt là những học sinh vi phạm lỗi “Gặp gỡ” với Ban giám hiệu. Những em có
thành tích thì phần khởi, tự tin,. Những em có khuyến điểm thì thực sự thấy lo,
bởi kết quả rèn luyện của mình sau một tuần, hàng tháng đã nằm trong hồ sơ lưu
cùa nhà trường.
c. Cuối cùng tôi cùng lớp thống nhất hình thức xử lý vi phạm, Sau đây là
một số hình thức tôi đã áp dụng và đã đem lại những hiệu quả khác nhau:
1. Nhắc nhở, phê bình trước lớp
2. Cảnh cáo trước lớp, làm bản tự kiểm điểm có chữ ký của 1 hoặc 2 phụ
huynh
3. Cảnh cáo trước trường và làm bản tự kiểm có chữ ký của 1 hoặc 2 phụ
huynh (Bố hoặc mẹ). Bản kiểm điểm phải nạp đúng hạn. Học sinh phải tự đọc
bản kiểm điểm trước lớp.
4. Phạt trực nhật, lao động (biện pháp này tôi ít áp dụng).
5. Lớp họp kiểm điểm và chuyển hồ sơ lên hội đồng kỷ luật của trường
(nếu nghiêm trọng).
6. Mời phụ huynh lên làm việc.

* Trong việc xử lý vi phạm và đánh giá học sinh, giáo viên chủ nhiệm và
cán bộ lớp cũng cần xem xét nguyên nhân, để trong trừng mực nào đó có thể
trâm trước, cảm thông và tha thứ trên tinh thần động viên, tạo điều kiện cho các
em sửa chữa lỗi lầm
* Việc đánh giá, xếp loại học sinh phải thực hiện thường xuyên. Đặt biệt
cuối kỳ, cuối năm tôi yêu cầu học sinh tự đánh giá xếp loại hạnh kiểm cho mình
và tất cả mọi thành viên trong lớp (có nhận xét ưu khuyết điểm rõ ràng). Gồm 5
mục, theo mẫu sau:
BẢNG NHẬN XÉT- ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI HẠNH KIỂM
CUỐI KỲ, CUỐI NĂM.
1-Họ và tên,
13


2-Tự xếp loại
3-Lý do
4-Đánh giá và xếp loại cho các thành viên trong lớp.
TT
1

Họ và tên
...............

....

(theo sanh sách lớp)

Xếp loại

Lý do xếp loại

5- Những nguyện vọng, tâm tư... của cá nhân đối với nhà trường, các thầy
cô giáo, gia đình, bạn bè vv..
Đây là cơ sở rất tốt để tôi có những kết luận cuối cùng về xếp loại hạnh
kiểm học sinh, cũng là dịp để tôi kiểm điểm mình trong công tác chủ nhiệm lớp,
tổng hợp những ý kiến, tâm sự đối với gia đình, thầy cô, bạn bè... của học sinh
d- Về phương pháp xử lý học sinh vi phạm, bên cạnh một số phương pháp
khá “rắn” mà tôi đã nêu ở trên, tôi còn áp dụng một số phương pháp mềm mỏng,
tế nhị mà các em ở lứa tuổi vừa trẻ con vừa người lớn mong muốn. Đó là:
+ Tuyệt đối không dùng lời lẽ gay gắt, nặng nề chỉ trích học sinh.
+ Không nhắc đi nhắc lại lỗi của học sinh.
Gặp gỡ riêng để tâm sự, tìm hiểu khuyên bảo..tôi xin nói thêm về phương
pháp này. Gặp gỡ riêng là phương pháp mà tôi rất hay áp dụng- đặc biệt là học
sinh “cá biệt”. Thời gian và địa điểm gặp gỡ không cần câu nệ . Có thể chỉ vài
ba phút ở trường , cũng có thể cả buổi ở nhà riêng thầy trò đã hiểu thêm nhau rất
nhiều. Các em nhận thấy thầy quan tâm và rất tế nhị với mình. Do đó hiệu quả
những lời khuyên của tôi lúc này cao hơn.
+ Xác định nhóm bạn thân và bạn thân để nhờ sự tác động của bạn bènhất là bạn thân khác giới.
a. Tạo lập và duy trì mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm với phụ
huynh học sinh:
Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối của nhiều quan hệ. Đặc việt là quan hệ
giữa: học sinh- giáo viên chủ nhiệm- gia đình học sinh. Mối quan hệ này phải

14


được tạo lập ngay từ đầu và duy trì thường xuyên- đặc biệt là đối với học sinh cá
biệt. Qua thực tế chủ nhiệm những lớp có học sinh cá biệt tôi thấy nguyên nhân
dẫn đến tình trạng hư hỏng của học sinh do nhiều yếu tố, một trong những yếu
tố cơ bản là do phương pháp quản lý, giáo dục của gia đình, nhưng không phải

dễ dàng mà các ông bố, bà mẹ nhận ra điều đó . Vậy làm thế nào để phối hợp
tìm ra những giải pháp tối ưu, giáo viên chủ nhiệm đóng một vai trò quan trọng.
Sau đây là một số cách thức mà tôi đã thực hiện:
b. Thông báo kịp thời những biểu hiện bấp thường của học sinh tới gia
đình, chẳng hạn:
+ Nhận được giấy phép nghỉ học mà không có chữ ký của phụ huynh
+ Xin nghỉ một số tiết học trong buổi học.
+ Có biểu hiện gây gỗ, đánh nhau…
c. Qua những cuộc họp phụ huynh để chuyển tới họ những tâm sự,
nguyện vọng của học sinh có liên quan tới gia đình các em- bằng cách.
Sau khi đã tổng hợp những tâm sự, nguyện vọng của học sinh đối với gia
đình, bạn bè... qua sơ yếu lý lịch, qua bản thân nhận xét, xếp loại hạnh kiểm cuối
kỳ, cuối năm tôi đã phân loại ý kiến để phản ánh, trao đổi và tìm hướng giải
quyết thoả đáng. Sau đây tôi xin trích nguyên nhân một số ý kiến có liên quan
tới phụ huynh
- Loại ý kiến thứ nhất: Thái độ của bố mẹ đối với con cái.
+ Mày là con gái học lắm làm gì, tốt nghiệp 12 kiếm nghề gì đó mà làm
rồi lấy chồng là xong.
+ “Bố mẹ em mỗi lần khách đến chơi là hay đem chuyện của con ra để
nói....”
+ Cứ mỗi lần em xin tiền nạp là mỗi lần mẹ em chửi thầy, cô ạ: “Học thì
ngu mà lúc nào cũng tiền, tiền !” Những lúc ấy em muốn bỏ học ngay để đi làm
thầy ạ ...”

15


+ “Em đã mạnh dạn góp ý (gia đình em có bố và mẹ hay cãi nhau),
nhưng bố mẹ em thì luôn coi em là con nít không được tham gia vào chuyện của
bố mẹ...thật không công bằng một chút nào, em đã 16 tuổi...”.

- Loại ý kiến thứ hai: Không khí trong gia đình ảnh hưởng đến con
cái.
+ “ Em mong rằng bố mẹ đừng cãi nhau, không có những mối bất hoà
không đáng có. Mong bố đừng uống rượu nữa và mong mẹ hãy hiểu và thông
cảm cho bố nhiều hơn...”
+ Mẹ em chỉ sinh được 3 cô con gái nên bố em bất mản suốt ngày rượu,
chè đánh đập vợ con.
+ Bố mẹ em bỏ nhau em đang ở với bà ngoại.
+ Bố mẹ em suốt ngày chỉ biết kiếm tiền mà không hề quan tâm đến chị
em em, thầy mời đi họp phụ huynh thì toàn tìm cách thoái thác. Thậm chí còn
không biết em học với thầy cô nào
- Loại ý kiến thứ ba: Vấn đề tình cảm riêng tư cần “gỡ rối”.
+ “Thầy ơi em và bạn T yêu nhau đã hai năm nay, tình cảm của chúng em
hoàn toàn trong sáng nhưng gần đây mẹ bạn T đã gặp em và khuyên em hãy
chấp dứt tình cảm với T vì nó sẽ chẳng đi đến đâu mà ngược lại còn ảnh hưởng
đến học tập. Em buồn quá chẳng còn thiết học nữa thầy ạ. Xin Thầy cho em một
lời khuyên. ”
+ “Thầy ơi em đã yêu một bạn gái trong lớp, nhưng em xấu hổ vì học
không bằng bạn. Điều đáng lo là em luôn thấy nhớ bạn, mở sách ra là nhớ...vậy
em làm thế nào hả thầy?...”
+ Một bức thư được mở đầu: “ Em cần một lời khuyên thầy ạ!”. Bức thư
khá dài kể về tình cảm giữa em với một người con trai đang lâm vào tình trạng
tuyệt vọng vì bị người yêu chê nghèo mà bỏ đi yêu người khác. Bức thư kết thúc
bằng sự lặp lại câu mở đầu: “ Em cần một lời khuyên thầy ạ!”.

16


Có lẽ tôi không cần phải bình luận gì nhiều về thái độ của phụ huynh sau
khi nghe một số loại ý kiến như trên. Cả tôi và bố mẹ các em đã rút ra được

nhiều bài học có giá trị.
c. Dành thời gian để trực tiếp đến gia đình học sinh.
Đến gia đình các em giúp tôi hiểu hơn về hoàn cảnh, môi trường sống của
các em để hiểu hơn về học sinh mình, tạo được sự thân thiện đồng, cảm với các
em để đưa ra những biện pháp, những lời khuyên kịp thời có hiệu quả
5. Động viên phong trào.
Gây dựng dược phong trào học tập và rèn luyện trong tập thể học sinh là
điều không đơn giản. Nhưng giữ và duy trì được nó một cách thường xuyên lại
càng khó hơn rất nhiều. Theo tôi: Để học sinh ủng hộ, vâng lời mình, trước hết
người giáo viên chủ nhiệm phải làm sao cho học sinh nhận thấy được công sức
mà mình đã dành cho tập thể lớp, cho mỗi cá nhân học sinh. Nhưng biện pháp
theo dõi, quản lý, giáo dục học sinh tiến bộ. Tuyệt đối không để học sinh có suy
nghĩ giáo viên chủ nhiệm có ác cảm với mình, hay sự không công bằng trong
đánh giá. Không chỉ quan tâm về tinh thần, dày công về phương pháp mà giáo
viên chủ nhiệm cùng với hội phụ huynh của lớp nên có những món quà - dù nhỏ,
động viên khích lệ phong trào - đặc biệt mỗi khi tập thể lớp và cá nhân học sinh
đạt thành tích.
6. Kiểm nghiệm:
Từ một số phương pháp mà tôi đã tìm tòi, học hỏi và qua áp dụng trong
những năm được phân công chủ nhiệm lớp và đặc biệt là trong năm học 20132014, tôi đã thu được những kết quả rất đáng phấn khởi.
Các lớp mà tôi chủ nhiệm luôn đạt tập thể học sinh tiên tiến và xuất sắc.
Một số khoá học mà tôi là người tiếp quản từ 1- 2 giáo viên đã chủ nhiệm trước
đó như: Khoá 2007 - 2010 (Lớp 11A10); Khoá 2009 - 2012 (Lớp 12A11); Khoá
2010- 2013 ( Lớp 12A12); Lớp 11A12 ( năm học 2013- 2014) từ một lớp đặc
biệt của trường với 12 học sinh cá biệt với đủ các vấn .Đến nay đã không còn.
Tổng kết năm học, lớp đạt danh hiệu chi Đoàn vững mạnh, xếp thứ 6/35 chi
17


đoàn.( Kết quả tuy chưa cao nhưng đó là niềm vui, niềm tự hào của tôi khi tiến

hành kết hợp với các tổ chức cá nhân trong công tác chủ nhiệm lớp và giáo dục
học sinh cá biệt). Các tập thể trên đã có sự tiến bộ vượt bậc. Đặc biệt có một số
học sinh được gọi là “học sinh cá biệt”, với sự giúp đỡ, cảm hoá bằng nhiều
phương pháp, các em đã tiến bộ không ngừng và đã trưởng thành với nghề
nghiệp ổn định.
Tôi nhận thấy: Niềm tin yêu của tập thể lớp, của các phụ huynh học sinhsự trưởng thành, tiến bộ của rất nhiều học sinh - Đặc biệt là những học sinh cá
biệt, là những món quà lớn nhất của tôi khi được giao công việc này.
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
Có thể khẳng định vai trò của giáo viên chủ nhiệm vô cùng quan trọng,
làm tốt công tác này thật khó, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải luôn học
hỏi, tích luỹ hàng năm. Tuỳ đặc điểm tình hình của lớp chủ nhiệm, mỗi cá nhân
học sinh mà giáo viên chủ nhiệm có thể đề ra, áp dụng và thay đổi phương
pháp.Vì vậy không bao giờ có được một phương án, một “mẫu hình” lí tưởng về
công tác này. Tìm cách để giáo dục học sinh ngay càng tiến bộ là một việc làm
không bao giờ có điểm dừng đối với người giáo viên. Mỗi giáo viên chủ nhiệm
là một chủ thể sáng tạo về phương pháp trong lĩnh vực này. Do đó, việc trao đổi,
học tập kinh nghiệm của nhau là một trong những yếu tố dẫn đến thành công.
Nhà trường, nghề dạy học và người giáo viên sẽ còn tồn tại mãi mãi cùng
với xã hội loài người. Sứ mệnh của nghề này gắn liền với vận mệnh của một dân
tộc, một đất nước và cả loài người. Bác Hồ đã thâu tóm sự nghiệp lớn lao đó
trong một câu nói giản dị:
“ Vì lợi ích mười năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng người ”
Chúng ta tự hào về nghề thầy giáo, nhưng bquan trọng hơn là làm sao
nắm cho được đặc trưng lao động của nghề giáo viên. Tương lai của trẻ em
chúng ta, của nhân dân chúng ta ở trong tay các thầy cô giáo, ở trong trái tim
vàng của thầy cô
18

Tôi rất mong từ một số kinh nghiệm đã trình bày ở trên sẽ được đón nhận
sự trao đổi, góp ý, bổ sung... của đồng nghiệp nhằm không ngừng nâng cao hiệu
quả giáo dục.

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 19 tháng 5 năm

2014
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

Trần Ngọc Minh

19