Quản lí hoạt động dạy học liên môn ở trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ (LV thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN QUANG TRUNG

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
LIÊN MÔN Ở TRƯỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN QUANG TRUNG

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
LIÊN MÔN Ở TRƯỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN ĐỨC SƠN

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình
nào khác.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016
Tác giả luận văn

Nguyễn Quang Trung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái
i Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn


LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập và nghiên cứu tại khoa Tâm lý - Giáo dục, trường
Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên em đó hoàn thành chương trình
khoá học Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục và hoàn thành luận văn
“Quản lý hoạt động dạy học liên môn ở trường THCS trên địa bàn huyện
Đoan Hùng, Tỉnh Phú Thọ”.

Em xin gửi lời cảm ơn chân thành và bày tỏ sự biết ơn tới:
Ban chủ nhiệm Khoa, Hội đồng Đào tạo, Hội đồng khoa học, các thầy
giáo, cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái
Nguyên đó tận tình giảng dạy và giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập và
nghiên cứu.
Đặc biệt, em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ và chỉ
bảo tận tình, quý báu của thầy giáo - PGS.TS. Nguyễn Đức Sơn đó giúp đỡ em
ngay từ ngày đầu hình thành ý tưởng đến khi hoàn thiện luận văn.
Với tình cảm chân thành, em xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới
lãnh đạo, chuyên viên phòng Giáo dục và Đào tạo Đoan Hùng - các đồng
nghiệp của em; các đồng chí cán bộ quản lý, giáo viên dạy học tại các trường
THCS huyện Đoan Hùng - Tỉnh Phú Thọ, cùng các bạn đồng nghiệp và gia
đình đó tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện để em hoàn thành việc học tập, thu
thập và xử lý thụng tin phục vụ quá trình nghiên cứu của mình.
Do điều kiện nghiên cứu cũn hạn chế, trong luận văn không tránh khỏi
thiếu sót, em rất mong tiếp tục nhận được sự chỉ dẫn và đóng góp ý kiến của các
thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016
Tác giả

Nguyễn Quang Trung
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học ii
Thái Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................ ii
MỤC LỤC .................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ...............................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. v
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................. 4
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 5
7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 5
8. Cấu trúc đề tài ............................................................................................. 6
Chương 1. LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC LIÊN
MÔN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ .................................. 7
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu đề vấn đề ................................................... 7
1.1.1. Trên thế giới.......................................................................................... 7
1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................... 8
1.2. Một số khái niệm của đề tài................................................................... 11
1.2.1. Quản lý ............................................................................................... 11
1.2.2. Quản lý giáo dục ................................................................................. 13
1.2.3. Khái niệm dạy học liên môn ................................................................ 15
1.3. Một số vấn đề về dạy học liên môn ........................................................ 16
1.3.1. Cơ sở thực tiễn .................................................................................... 16
1.3.2. Các văn bản của Bô ̣ GD&ĐT về hoa ̣t đô ̣ng dạy học liên môn cho
học sinh................................................................................................. 17
1.3.3. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân .................. 17
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại họciii
Thái Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn


1.3.4. Mu ̣c đić h, yêu cầ u, nhiệm vụ, nội dung, phương pháp, của dạy học
liên môn cho học sinh THCS ................................................................ 21
1.3.5. Tổ chức việc dạy học liên môn cho học sinh ....................................... 23
1.4. Quản lý dạy học liên môn ở trường THCS ............................................. 32
1.4.1. Vai trò của người hiệu trưởng trong quản lý dạy học liên môn cho
học sinh THCS ...................................................................................... 32
1.4.2. Nội dung quản lí hoạt động giáo dục dạy học liên môn cho học sinh
trường THCS ........................................................................................ 33
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học liên môn cho học sinh THCS ..... 40
1.5.1. Nhận thức đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý ....................................... 40
1.5.2. Mục tiêu và nội dung chương trình hoạt động ..................................... 41
1.5.3. Cơ sở vật chất và các điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy học liên môn .. 42
Tiểu kết chương 1 ......................................................................................... 45
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
LIÊN MÔN Ở TRƯỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
ĐOAN HÙNG - TỈNH PHÚ THỌ ...................................................... 46
2.1. Khái quát về tình hình phát triển kinh tế, giáo dục cấp THCS của địa phương ... 46
2.1.1. Một số đặc điểm tự nhiên, xã hội ........................................................ 46
2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục ............................................................... 46
2.1.3. Thực trạng giáo dục THCS huyện Đoan Hùng .................................... 47
2.2. Thực trạng dạy học liên môn ở trường THCS trên địa bàn huyện
Đoan Hùng - Phú Thọ ........................................................................... 49
2.2.1. Khái quát về khảo sát thực tế............................................................... 49
2.2.2. Kết quả khảo sát về thực trạng dạy học liên môn cho học sinh THCS ........ 49
2.3. Thực trạng công tác quản lí hoạt động dạy học liên môn ở trường
THCS trên địa bàn huyện Đoan Hùng - Phú Thọ .................................. 52
2.3.1. Thực trạng quản lý việc thực hiện mục tiêu, chương trình dạy học ...... 52

2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học liên môn của giáo viên ............ 54
2.3.3. Thực trạng hoạt động học tập của học sinh.......................................... 62

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại họciv
Thái Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn


2.3.4. Thực trạng về diều kiện cơ sở vật chất đảm bảo cho hoạt động dạy
học liên môn tại các trường trung học cơ sở huyện Đoan Hùng ............ 65
2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học liên môn cho
học sinh THCS ...................................................................................... 66
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học liên môn ở
trường THCS trên địa bàn huyện Đoan Hùng - Phú Thọ ....................... 67
2.5.1. Ưu điểm .............................................................................................. 67
2.5.2. Hạn chế ............................................................................................... 68
2.5.3. Nguyên nhân thực trạng quản lý hoạt động dạy học liên môn ở
trường THCS huyện Đoan Hùng ........................................................... 69
Tiểu kết chương 2 ......................................................................................... 72
Chương 3. CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÍ
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC LIÊN MÔN CỦA CÁC TRƯỜNG
THCS Ở HUYỆN ĐOAN HÙNG - TỈNH PHÚ THỌ ....................... 73
3.1. Những nguyên tắc của việc đề xuất các biện pháp .................................. 73
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ...................................................... 73
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ....................................................... 73
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ...................................................... 74
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ......................................................... 75
3.2. Các biện pháp nâng cao hiệu lực quản lí hoạt động dạy học liên môn .... 75
3.2.1. Nâng cao nhận thức dạy học liên môn cho đội ngũ giáo viên .............. 75

3.2.2. Xây dựng kế hoạch dạy học liên môn .................................................. 77
3.2.3. Tổ chức các cuộc thi vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các
tình huống thực tiễn cho học sinh .......................................................... 80
3.2.4. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá trong hoạt động dạy học liên môn ...... 81
3.2.5. Quản lí việc tăng cường xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị trong
hoạt động dạy học liên môn .................................................................. 83
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp, mức độ cần thiết và tính khả thi của
các biện pháp ........................................................................................ 85

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học v
Thái Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn


3.4. Khảo nghiệm nhận thức của cán bộ quản lí, cán bộ, giáo viên về tính
cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ............................... 85
Tiểu kết chương 3 ......................................................................................... 88
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 89
1. Kết luận .................................................................................................... 89
2. Khuyến nghị ............................................................................................. 90
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 93
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại họcvi
Thái Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
BGH

: Ban giám hiệu

CB

: Cán bộ

CBQL

: Cán bộ quản lý

CNV

: Công nhân viên

CSVC
: Cơ sở vật chất
CSVC&TBTH : Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học
CSVN
: Cộng sản Việt nam
DHLM

: Dạy học liên môn

GD - ĐT
GDTX

: Giáo dục - Đào tạo

: Giáo dục thường xuyên

GV
HĐDH

: Giáo viên
: Hoạt động dạy học

HS
KT&QLCL
NV
PGD&ĐT

: Học sinh
: Kiểm tra và quản lý chất lượng
: Nhân viên
: Phòng Giáo dục và Đào tạo.

PHHS

: Phụ huynh học sinh

PPCT
PPDH

: Phân phối chương trình
: Phương pháp dạy học

PTKT&TBTH : Phương tiện kĩ thuật và Thiết bị dạy học
QL

: Quản lý

TH

: Tiểu học

THCS

: Trung học cơ sở

UBND

: Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại họciv
Thái Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô hệ thống giáo dục THCS huyện Đoan Hùng .................. 47
Bảng 2.2. Bảng thống kê số người khảo sát ................................................. 49
Bảng 2.3. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò dạy
học liên môn trong trường THCS ................................................ 50
Bảng 2.4. Đánh giá mức độ thực hiện nội dung hoạt động dạy học liên môn ........ 51
Bảng 2.5. Đánh giá mức độ thực hiện nội dung, chương trình dạy học
ở các trường THCS huyện Đoan Hùng ........................................ 53
Bảng 2.6. Khảo sát cán bộ và giáo viên về thực trạng quản lý việc soạn

bài của giáo viên trước khi lên lớp .............................................. 55
Bảng 2.7. Thực trạng việc thực hiện giờ dạy trên lớp của giáo viên ............ 58
Bảng 2.8. Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá học sinh của giáo viên .......... 60
Bảng 2.9. Thực trạng hoạt động học tập trên lớp, nề nếp của học sinh ........ 62
Bảng 2.10. Thực trạng công tác chuẩn bị làm bài tập ở nhà của học sinh ...... 63
Bảng 3.1. Khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý
được đề xuất ................................................................................ 86
Bảng 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ............................... 87

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học v
Thái Nguyên

http://www. lrc.tnu.edu.vn


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Nằm trong lộ trình đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm
tra, đánh giá ở các trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực của
học sinh trên tinh thần Nghị quyết 29 - NQ/TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo, sau khi Quốc hội thông qua Đề án đổi mới chương trình,
SGK giáo dục phổ thông, Bộ GD-ĐT tiếp tục chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng
cường bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên
sẵn sàng đáp ứng mục tiêu đổi mới, trong đó tăng cường năng lực dạy học theo
hướng “tích hợp, liên môn” là một trong những vấn đề cần ưu tiên [31].
Dạy học liên môn là một trong những nội dung và là nguyên tắc quan
trọng trong dạy học. Đây được coi là một quan niệm dạy học hiện đại, nhằm
phát huy tính tích cực của học sinh, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục
trong các nhà trường.
Dạy học liên môn là hình thức tìm tòi những khái niệm, tư tưởng, đơn vị

kiến thức, nội dung bài học, chủ đề,… có sự giao thoa, tương đồng lẫn nhau,
dựa trên cơ sở các mối liên hệ về lí luận và thực tiễn được đề cập đến trong các
môn học hoặc các hợp phần của môn học đó (tức là con đường tích hợp những
nội dung từ một số đơn vị, bài học, môn học có liên hệ với nhau) làm thành nội
dung học trong một chủ đề có ý nghĩa hơn, thực tế hơn, nhờ đó học sinh có thể
tự hoạt động nhiều hơn để tìm ra kiến thức và vận dụng vào thực tiễn. Với mô
hình này, học sinh có nhiều cơ hội làm việc theo nhóm để giải quyết những vấn
đề xác thực, có hệ thống và liên quan đến nhiều kiến thức khác nhau. Các em
thu thập thông tin từ nhiều nguồn kiến thức.
Dạy học liên môn là một mô hình mới cho hoạt động lớp học thay thế
cho lớp học truyền thống (với đặc trưng là những bài học ngắn, cô lập, những
hoạt động lớp học mà giáo viên giữ vai trò trung tâm) bằng việc chú trọng
những nội dung học tập có tính tổng quát, liên quan đến nhiều lĩnh vực, với

1


trung tâm tập trung vào học sinh và nội dung tích hợp với những vấn đề, những
thực hành gắn liền với thực tiễn.
Việc học của học sinh thực sự có giá trị vì nó kết nối với thực tế và rèn
luyện được nhiêu kĩ năng hoạt động và kĩ năng sống. Học sinh cũng được tạo
điều kiện minh họa kiến thức mình vừa nhận được và đánh giá mình học được
bao nhiêu và giao tiếp tốt như thế nào.Với cách tiếp cận này, vai trò của giáo
viên chỉ là người hướng dẫn, chỉ bảo thay vì quản lý trực tiếp học sinh làm việc.
Dạy học liên môn ở bậc trung học cơ sở là sự cố gắng tăng cường tích
hợp kiến thức, làm cho kiến thức có mối liên hệ mạng lưới nhiều chiều; là sự
tích hợp vào nội dung những ứng dụng kĩ thuật và đời sống thông dụng làm cho
nội dung học có ý nghĩa hơn, hấp dẫn hơn. Một cách hoa mỹ; đó là việc “thổi
hơi thở” của cuộc sống vào những kiến thức cổ điển, nâng cao chất lượng
“cuộc sống thật” trong các bài học.

Theo một số quan điểm, dạy học theo chủ đề thuộc về nội dung dạy học
chứ không phải là phương pháp dạy học nhưng chính khi đã xây dựng nội dung
dạy học theo chủ đề, chính nó lại tác động trở lại làm thay đổi rất nhiều đến
việc lựa chọn phương pháp nào là phù hợp, hoặc cải biến các phương pháp sao
cho phù hợp với nó.
1.2. Những năm qua, chất lượng giáo dục nói chung còn chưa cao. Nhìn
chung công tác quản lý giáo dục còn có nhiều hạn chế, yếu kém, bất cập. Chính
vì vậy, để đạt được mục tiêu phát triển giáo dục trong giai đoạn mới hiện nay,
hiệu trưởng các trường học phải lấy việc quản lý dạy học làm một trong những
hoạt động trung tâm của công tác quản lý trường học.
Quản lý dạy học là hoạt động luôn luôn có ý nghĩa hơn với mỗi hiệu
trưởng các trường học, trong đó có hiệu trưởng trường trung học cơ sở (THCS)
khi họ phải đảm nhận trách nhiệm quản lý nhà trường nhằm thực hiện mục tiêu
phát triển giáo dục THCS trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn ngành đang
nỗ lực đổi mới giáo dục như hiện nay.

2


Đoan Hùng là một huyện của tỉnh Phú Thọ với các đặc trưng: phấn lớn là
các xã nông thôn kinh tế rất khó khăn dẫn đến những bất cập và hạn chế trong
sự nghiệp phát triển giáo dục của huyện nói chung và cấp học trung học cơ sở
nói riêng.
Thực tiễn quản lý hoạt động dạy học liên môn tại các trường THCS của
huyện Đoan Hùng trong một số năm gần đây đã có nhiều tiến bộ, nhưng vẫn
còn một số mặt hạn chế như sau: Đối với giáo viên còn ngại tìm hiểu sâu hơn
những kiến thức thuộc các môn học khác và chủ yếu vẫn quen dạy theo chủ đề
đơn môn nên khi dạy theo chủ đề tích hợp, liên môn, các giáo viên sẽ vất vả
hơn, phải xem xét, rà soát nội dung chương trình, sách giáo khoa hiện hành;
Đối với học sinh hiện tại đang quen với lối mòn cũ nên khi đổi mới học sinh

thấy lạ lẫm và khó bắt kịp, do xu thế chọn ngành nghề theo thực tế xã hội nước
ta hiện nay và việc quy định các môn thi trong các kì thi tuyển sinh nên đa số
các học sinh và phụ huynh coi nhẹ với các môn không thi, ít thi. Mặt khác điều
kiện cơ sở vật chất (thiết bị thông tin,truyền thông) phục vụ cho việc dạy học
trong nhà trường còn nhiều hạn chế.
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn công tác quản lý hoạt động dạy học liên
môn của các trường THCS ở huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ. Trong những
năm qua, hiệu trưởng các trường THCS chưa có các biện pháp quản lý khả thi
về quản lý dạy học liên môn nhằm đáp ứng các yêu cầu đổi mới giáo dục
THCS trong giai đoạn hiện nay. Mặt khác, chưa có công trình nghiên cứu khoa
học về quản lý hoạt động dạy học liên môn đối với hiệu trưởng các trường
THCS của huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.
Chính vì vậy, tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học liên môn ở
trường THCS trên địa bàn huyện Đoan Hùng - tỉnh Phú Thọ”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu nhằm đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy
học liên môn để góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập của học sinh
các trường THCS trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.

3


3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học liên môn ở các trường THCS ở huyện Đoan Hùng

- Tỉnh Phú Thọ.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoa ̣t đô ̣ng dạy học liên môn của Hiệu trưởng các trường
THCS ở huyện Đoan Hùng - Tỉnh Phú Thọ.

3.3. Khách thể điều tra
- Hiệu trưởng, phó Hiệu trưởng, giáo viên, chi hội trưởng các trường
THCS huyện Đoan Hùng - Tỉnh Phú Thọ (4 trường).
- Học sinh 4 trường THCS huyện Đoan Hùng.
4. Giả thuyết khoa học
Hoa ̣t đô ̣ng dạy học liên môn cho học sinh THCS ở huyện Đoan HùngPhú Thọ đã đạt được những kết quả nhấ t đinh.
̣ Song kết quả chưa cao và còn
mô ̣t số ha ̣n chế, bấ t câ ̣p. Nguyên nhân chính là do hiệu quả các biện pháp quản
lý về hoạt đô ̣ng dạy học liên môn cho học sinh chưa cao. Nế u đề xuấ t được các
biện pháp quản lý hơ ̣p lí và đồng bô ̣ thì sẽ góp phần nâng cao kết quả quản lí về
hoạt động dạy học liên môn cho học sinh THCS, góp phầ n nâng cao kết quả
da ̣y và ho ̣c trong các nhà trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu các vấ n đề lí luâ ̣n về dạy học liên môn cho học sinh
THCS, lí luâ ̣n về quản lí hoa ̣t đô ̣ng dạy học liên môn cho học sinh THCS.
5.2. Nghiên cứu thực tra ̣ng hoa ̣t đô ̣ng dạy học liên môn cho học sinh
THCS và thực trạng quản lí của các nhà trường THCS huyện Đoan Hùng về
liñ h vực này. Đồ ng thời, lí giải nguyên nhân của thực trạng.
5.3. Đề xuấ t các biê ̣n pháp của các nhà trường THCS trong việc quản lí
hoạt động dạy học liên môn cho học sinh.

4


6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn về đố i tượng
Nghiên cứu cơ sở lí luâ ̣n về hoa ̣t đô ̣ng dạy học liên môn cho học sinh THCS.
Khảo sát thực tra ̣ng dạy học liên môn cho học sinh THCS ở huyện Đoan
Hùng và từ đó đề xuất biê ̣n pháp quản học động dạy học liên môn cho học sinh
THCS ở huyện Đoan Hùng.

6.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Đề tài triể n khai nghiên cứu ở 4 trường THCS huyện Đoan Hùng, tin̉ h
Phú Tho ̣.
Thời gian nghiên cứu giới ha ̣n từ năm ho ̣c 2013-2014 đế n năm ho ̣c 2015- 2016.
6.3. Giới hạn về khách thể
Khảo sát CBQL (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng); tổ trưởng chuyên môn,
nhóm trưởng nhóm chuyên môn; GV dạy giỏi, có uy tín; GV trực tiếp giảng
dạy ở 4 trường THCS, trong đó có 02 trường THCS ở vùng thuận lợi: THCS
Tây Cốc, THCS Đoan Hùng và 02 trường THCS ở vùng khó khăn: THCS Ca
Đình, THCS Hùng Long.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu, các văn bản có liên quan
đến vấn đề nghiên cứu như sách, tài liệu về giáo dục, quản lý giáo dục, về dạy
học liên môn...
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Nhằm thu thập số liệu thống kê
để khảo sát thực trạng quản lí của CBQL ở các trường THCS trên địa bàn
huyện Đoan Hùng - tỉnh Phú Thọ về hoạt động dạy học liên môn cho học sinh
và đề xuất các biện pháp trong thời gian tới.
- Phương pháp phỏng vấn sâu: Lấy ý kiến của các nhà quản lí giáo dục, đội
ngũ giáo viên, học sinh nhằm làm rõ thực trạng dạy học liên môn cho học sinh.
- Phương pháp quan sát: Quan sát cơ sở vật chất, trường lớp, các hoạt
động quản lí, những yếu tố ảnh hưởng đến việc dạy học liên môn cho học sinh.

5


- Phương pháp chuyên gia: Trao đổi, xin ý kiến các đồng chí lãnh đạo
Phòng giáo dục, các đồng chí cán bộ quản lí, đội ngũ các thầy cô giáo giảng

dạy lâu năm có nhiều kinh nghiệm ở các trường về biện pháp quản lí hoạt đô ̣ng
dạy học liên môn cho học sinh.
- Phương pháp xử lí số liệu: Sử dụng phương pháp thống kê toán học để
xử lí và phân tích số liệu điều tra.
8. Cấu trúc đề tài
Ngoài mở đầ u, kế t luâ ̣n, danh mu ̣c tài liê ̣u tham khảo, phu ̣ lu ̣c, đề tài có
cấ u trúc gồ m 3 chương:
Chương 1: Lí luận về hoạt động dạy học liên môn và quản lí hoạt động dạy
học liên môn cho học sinh THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học liên môn ở trường THCS
trên địa bàn huyện Đoan Hùng - Phú Thọ.
Chương 3: Các biê ̣n pháp nâng cao hiệu quả quản lí hoa ̣t đô ̣ng dạy học liên
môn của các nhà trường THCS ở Đoan Hùng - Phú Thọ.

6


Chương 1
LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC LIÊN MÔN
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu đề vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
Vấn đề dạy học từ lâu đã được nhiều nhà triết học đồng thời là nhà
giáo dục ở cả phương Đông và phương Tây đề cập đến. Có thể kể đến các tư
tưởng và công trình chủ yếu dưới đây:
Ở phương Đông, các tư tưởng về giáo dục có cách đây hơn 2500 năm, một
triết gia nổi tiếng, một nhà giáo dục lỗi lạc của Trung Quốc là Khổng Tử (551479 TCN) đã cho rằng: "Đất nước muốn phồn vinh, yên bình và thịnh vượng thì
người quản lý cần chú trọng đến ba yếu tố là Thứ (dân đông), Phú (dân giàu),
Giáo (dân được giáo dục). Khổng Tử cho rằng giáo dục là một thành tố không
thể thiếu được của mỗi dân tộc, của mỗi quốc gia. Ông cho rằng việc giáo dục là

cần thiết cho mỗi người “Hữu giáo vô loại”" [dẫn theo 20]. Về phương pháp
giáo dục ông coi trọng việc tự học, tự rèn luyện, tu thân, phát huy mặt tích cực,
sáng tạo, năng lực nội sinh, dạy học sát đối tượng, cá biệt hoá đối tượng. Kết hợp
học với thực hành, lý thuyết với thực tiễn, phát triển động cơ học tập đúng đắn,
tạo hứng thú và ý chí quyết tâm của người học. Đến nay, phương pháp giáo dục
của Khổng Tử vẫn còn nguyên giá trị, là bài học lớn cho các nhà trường trong
công tác giáo dục và đào tạo của mình.
Các nhà nghiên cứu giáo dục Xô Viết trước đây thì khẳng định: "Kết quả
toàn bộ hoạt động quản lý của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức
đúng đắn và hợp lý hoạt động dạy học của đội ngũ giáo viên" [dẫn theo 28].
- M.I. Kônđakôp, P.V. Zimin, N.I. Xaxerđôtôp đi sâu nghiên cứu lãnh
đạo công tác giảng dạy, giáo dục trong nhà trường và xem đây là khâu then chốt
trong hoạt động quản lý của Hiệu trưởng [35].

7


- V.A. Xukhomlinxki, V.P. Xtrezicondin, Jaxapob đã nghiên cứu và đề
ra một số vấn đề quản lý của Hiệu trưởng trường phổ thông như phân công
nhiệm vụ của Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng, còn V.A.Xukhomlinxki đặc biệt
coi trọng sự trao đổi giữa Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng để tìm ra cách quản
lý tốt nhất. Theo các tác giả, những cuộc trao đổi này như đòn bẩy, đã nảy sinh
ra những dự định mà sau này trong công tác quản lý được phát triển trong lao
động sáng tạo của tập thể sư phạm.
Tác giả V.A. Xukhomlinxki còn chỉ rõ tầm quan trọng của việc tổ
chức dự giờ và phân tích sư phạm bài dạy. Ông đã chỉ ra thực trạng yếu
kém của việc phân tích sư phạm bài dạy cho dù hoạt động dự giờ và góp ý
với giáo viên sau giờ dự của nhà quản lý diễn ra thường xuyên. Từ đó ông
đã đưa ra nhiều cách phân tích sư phạm bài dạy cho giáo viên.
Trên thế giới hiện nay có các nước như Cộng hòa Liên bang Đức; Hà

Lan... có xu hướng tích hợp các môn học thuộc lĩnh vực khoa học xã hội
như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân… để tạo thành môn học mới, với
hình thức tích hợp liên môn và tích hợp xuyên môn. Xu hướng thứ hai là
việc thực hiện quan điểm tích hợp nhưng không tạo môn học mới. Phương
pháp dạy học liên môn hướng tới các mục tiêu: chiếm lĩnh nội dung kiến
thức khoa học, hiểu biết tiến trình khoa học và rèn luyện các kĩ năng tiến
trình khoa học như: quan sát, thu thập thông tin, dữ liệu; xử lý (so sánh, sắp
xếp, phân loại, liên hệ…thông tin); suy luận, áp dụng thực tiễn. Phát huy
tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người
học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc.
Như vậy có thể thấy rằng, nhiều tác giả trên thế giới đã rất quan tâm đến
việc nghiên cứu hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học liên môn để tìm
ra những biện pháp quản lý hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
1.1.2. Ở Việt Nam
Ngay từ những năm đầu mới thành lập, nhà nước ta đã rất chú trọng đến
vấn đề giáo dục, đặc biệt là vấn đề dạy học. Năm 1945, Bác Hồ đã có chỉ thị:

8


“Sự học tập trong nhà trường có ảnh hưởng rất lớn cho tương lai của thanh
niên và thanh niên là tương lai của nước mình. Vì vậy phải biết dạy cho học trò
biết yêu nước thương nòi, (...), phải dạy cho họ có ý chí tự lập tự cường, quyết
không chịu thua kém ai, quyết không chịu làm nô lệ” [dẫn theo 13, tr. 25].
Tư tưởng trên của Bác Hồ gợi ý cho chủ thể quản lý dạy học một số vấn
đề: quản lý dạy học phải gắn liền với thể chế xã hội, nề nếp dạy học, trình độ
người dạy, năng lực tự học, tinh thần độc lập suy nghĩ và tính sáng tạo của
người học.
Đảng và Nhà nước ta coi giáo dục là “Quốc sách hàng đầu”, điều này đã
được luật hoá trong Luật Giáo dục: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu

nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” [27, tr.3].
Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá đặt ra những
yêu cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho
sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Đứng trước nhiệm vụ
đổi mới Giáo dục - Đào tạo nói chung và đổi mới nội dung, PPDH nói riêng.
Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ
nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền giáo
dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động,
sáng tạo của người học.
Nằm trong lộ trình đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra,
đánh giá ở các trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực của học
sinh trên tinh thần Nghị quyết 29 - NQ/TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo, sau khi Quốc hội thông qua Đề án đổi mới chương trình, SGK
giáo dục phổ thông, Bộ GD-ĐT tiếp tục chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường
bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên sẵn sàng đáp ứng mục tiêu
đổi mới, trong đó tăng cường năng lực dạy học theo hướng “tích hợp, liên
môn” là một trong những vấn đề cần ưu tiên.
Định hướng quan trọng trong đổi mới PPDH liên môn là phát huy tính
tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác

9


làm việc của người học. Đó cũng là những xu hướng trong cải cách PPDH ở
nhà trường trung học cơ sở.
Một số giáo trình, tài liệu như: Khoa học quản lý giáo dục [21], Một
số vấn đề về QLGD và Khoa học giáo dục [12], Cơ sở lý luận của khoa học
QLGD [17], Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý giáo dục [36],
Quản lý và Lãnh đạo nhà trường [20], Quản lý giáo dục [15],... đã được
ứng dụng rộng rãi và mang lại một số hiệu quả nhất định trong quản lý nói

chung, quản lý giáo dục, quản lý trường học nói riêng.
Ngoài những tài liệu dưới dạng sách như đã nêu còn có thể kể đến rất
nhiều luận văn thạc sỹ của các tác giả sau:
Đỗ Thị Kim Anh: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu
trưởng trường THPT dân tộc nội trú tỉnh Tuyên Quang.
Lê Sĩ Hải: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng
nhằm phát huy vai trò tích cực, chủ động trong học tập của học sinh THPT
huyện Thọ Xuân - Thanh Hoá.
Nguyễn Đăng Khoa: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu
trưởng các trường THCS trên địa bàn huyện Phù Ninh tỉnh Phú Thọ trong giai
đoạn hiện nay.
Nguyễn Đức Lợi: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu
trưởng trường THPT ở huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên, năm 2013, ĐHSP
Thái Nguyên.
Tuy nhiên chưa có đề tài nào đề cập đến việc biện pháp quản lý hoạt
động dạy học liên môn ở các trường trung học cơ sở. Cho nên, vấn đề chúng tôi
nghiên cứu ở luận văn này là khảo sát và đánh giá thực trạng hoạt động và công
tác quản lý hoạt động dạy học liên môn ở các trường THCS huyện Đoan Hùng,
tỉnh Phú Thọ và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học liên môn
ở các trường THCS huyện Đoan Hùng nhằm nâng cao chất lượng hoạt động
dạy học đáp ứng những yêu cầu mới trong giai đoạn hiện nay.

10


1.2. Một số khái niệm của đề tài
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một trong những hoạt động cơ bản nhất của con người, xét
từ những phạm vi cá nhân, tập đoàn, đến quốc gia hoặc nhóm quốc gia.
Trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, con người muốn tồn tại và

phát triển đều phải dựa vào sự nỗ lực của một tổ chức, từ một nhóm nhỏ
đến phạm vi rộng lớn hơn ở tầm quốc gia, quốc tế và đều phải thừa nhận và
phải chịu sự quản lý nào đó. C. Mác đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội
trực tiếp hay lao động chung nào đó tiến hành trên quy mô tương đối lớn,
thì ít nhiều cũng đều dẫn đến một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động
cá nhân và thực hiện những chức năng chung. Một người độc tấu vĩ cầm
riêng lẻ tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc
trưởng” [5, tr.34]. Như vậy, C.Mác đã chỉ ra bản chất quản lý là một hoạt động
lao động để điều khiển lao động, một hoạt động tất yếu và quan trọng trong quá
trình phát triển của xã hội loài người. Quản lý trở thành một hoạt động phổ biến
mọi nơi, mọi lúc, mọi lĩnh vực, mọi cấp độ và có liên quan đến mọi người. Đó
là một hoạt động xã hội bắt nguồn từ tính chất cộng đồng dựa trên sự phân
công và hợp tác để làm một công việc nhằm một mục tiêu chung. Xã hội ngày
càng phát triển, các loại hình lao động ngày càng phong phú, phức tạp thì hoạt
động quản lý càng có vai trò quan trọng. Quản lý đúng, dẫn đến thành công, tồn
tại, ổn định và phát triển bền vững; còn quản lý sai dẫn đến thất bại, suy thoái,
lệ thuộc, biến chất và đổ vỡ.
Người ta có thể tiếp cận khái niệm quản lý theo nhiều cách khác nhau
đó là: Theo dõi, cai quản, lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra theo góc độ tổ chức. Điều
khiển chỉnh lái theo góc độ điều khiển.
- Theo cách tiếp cận hệ thống: quản lý là tác động của chủ thể quản lý
đến khách thể quản lý (hay là đối tượng quản lý) nhằm tổ chức, phối hợp hoạt
động của con người trong các quá trình sản xuất xã hội để đạt được mục đích
nhất định.

11


- Theo quan điểm điều khiển học: Quản lý là chức năng của những hệ có
tổ chức với bản chất khác nhau (sinh học, xã hội, kỹ thuật) nó bảo toàn cấu trúc

các hệ, duy trì chế độ hoạt động.
Các nhà khoa học cũng đã đưa ra nhiều định nghĩa quản lý từ các góc độ
khác nhau.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có
kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là
khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” [36, tr.35]
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động quản
lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý)
đến khách thể quản lý (người bị quản lý) - trong một tổ chức - nhằm làm cho tổ
chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức”. Một cách định nghĩa khác:
“Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các
hoạt động (chức năng) kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra” [25, tr.1]
Tác giả Trần Kiểm lại cho rằng: “Quản lý là những tác động của chủ thể
quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, phối hợp
các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội
lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất”.
[21, tr.15]. Còn tác giả Trần Quốc Thành lại định nghĩa: “Quản lý là sự tác
động có ý thức của chủ thể quản lý để chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn các quá
trình xã hội, hành vi và hoạt động của con người nhằm đạt tới mục đích, đúng
với ý chí nhà quản lý, phù hợp với qui luật khách quan” [42, tr.21].
Có nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý. Song tựu chung lại các định
nghĩa trên đều nhấn mạnh đến các khía cạnh:
- Quản lý là một thuộc tính bất biến nội tại của mọi quá trình lao động xã
hội. Lao động quản lý là điều kiện quan trọng để làm cho xã hội loài người tồn
tại, vận hành và phát triển.
- Yếu tố con người giữ vai trò trung tâm của hoạt động quản lý.

12

- Quản lý là một hoạt động được tiến hành trong một tổ chức hay một
nhóm xã hội.
- Quản lý vừa là môn khoa học, vừa là một nghệ thuật. Vì vậy, trong hoạt
động quản lý, người quản lý phải hết sức sáng tạo, linh hoạt, mềm dẻo để chỉ
đạo hoạt động của tổ chức tới đích. Bằng cách nào đó để người bị quản lý phải
sẵn sàng tận tâm, đem hết năng lực và trí tuệ để sáng tạo ra lợi ích cho bản
thân, cho tổ chức và cho xã hội.
Như vậy theo định nghĩa chung nhất từ góc độ của Tâm lý học quản lý,
có thể hiểu về quản lý như sau: Quản lý là sự tác động có định hướng, có mục
đích, có kế hoạch và có hệ thống thông tin của chủ thể đến khách thể của nó.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức
và hướng đích của chủ thể quản lý ở mọi cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích
của toàn bộ hệ thống nhằm mục đích đảm bảo sự hình thành nhân cách cho thế
hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy luật của xã hội cũng như
các quy luật của quá trình giáo dục về sự phát triển thể lực, trí lực và tâm lý con
người. Chất lượng của giáo dục chủ yếu do nhà trường tạo nên, bởi vậy khi nói
đến quản lý giáo dục phải nói đến quản lý nhà trường cùng với hệ thống quản
lý giáo dục.
Theo lý luận của giáo dục hiện đại thì cụm từ “quản lý giáo dục” được
hiểu như việc thực hiện đầy đủ các chức năng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và
kiểm tra đối với toàn bộ các hoạt động giáo dục.
Có nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý giáo dục nhưng cơ bản đều
thống nhất với nhau về nội dung và bản chất. Cũng như khái niệm về quản lý,
quản lý giáo dục có chủ thể quản lý, khách thể quản lý và quan hệ quản lý.
Bản chất của quản lý giáo dục là quá trình tác động có ý thức của chủ thể
quản lý tới khách thể quản lý và các yếu tố tham gia vào quá trình hoạt động
giáo dục, nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục.

13

* Chức năng cơ bản của quản lý giáo dục:
- Kế hoạch hoá: soạn thảo, thông qua và xây dựng được hệ thống các chủ
trương, những quyết định quản lý.
- Tổ chức, chỉ đạo: thực hiện các quyết định quản lý bằng cách xây dựng
cấu trúc tổ chức của đối tượng quản lý, tuyển chọn sắp xếp, bồi dưỡng và đào
tạo cán bộ làm cho mục tiêu trở nên có ý nghĩa, tăng tính hiệu quả của tổ chức;
chỉ dẫn, điều chỉnh và phối hợp các lực lượng giáo dục theo sự phân công và kế
hoạch đã định nhằm thực hiện chỉ tiêu mong muốn.
* Mục tiêu quản lý giáo dục là điều khiển hệ thống giáo dục đạt đến
trạng thái mong muốn trong tương lai đối với hệ thống giáo dục, đối với trường
học hoặc đối với vài thông số chủ yếu của hệ thống giáo dục của nhà trường.
- Đảm bảo quyền học sinh vào học các ngành học, các cấp học, lớp học
đúng chỉ tiêu và tiêu chuẩn.
- Xây dựng và sử dụng bảo quản tốt cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho
dạy và học.
- Phát triển tập thể sư phạm đủ và đồng bộ nâng cao về trình độ chuyên
môn nghiệp vụ và đời sống.
- Xây dựng và hoàn thiện các tổ chức chính quyền, Đảng và đoàn thể
quần chúng, các mối quan hệ giáo dục và xã hội để thực hiện tốt nhiệm vụ giáo
dục và đào tạo.
* Phương pháp quản lý giáo dục:
- Phương pháp tâm lý - xã hội: là kích thích đối tượng quản lý làm cho
họ tận tâm, tận lực với công việc, đạt hiệu quả cao nhất.
- Phương pháp kinh tế: tác động lên họ bằng lợi ích kinh tế khiến họ hoạt
động có hiệu quả cao. Đặc biệt trong quản lý giáo dục phương pháp này cần
được áp dụng vào việc tính toán hiệu quả để đạt được mục tiêu.
- Phương pháp tổ chức, hành chính: cần tác động với người thực hiện
nhiệm vụ bằng quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn, bắt buộc để thực hiện đúng, đạt kết

quả mong muốn của người lãnh đạo.

14


Để thực hiện được các phương pháp trên, cán bộ quản lý cần có chuyên
môn, kinh nghiệm quản lý và vận dụng linh hoạt trong từng tình huống cụ thể.
1.2.3. Khái niệm dạy học liên môn
Dạy học tích hợp là đưa những nội dung giáo dục có liên quan vào quá
trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục
pháp luật; giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo; giáo dục sử
dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông...
Dạy học liên môn là phải xác định các nội dung kiến thức liên quan đến
hai hay nhiều môn học để dạy học, tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần
cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Đối với những kiến
thức liên môn nhưng có một môn học chiếm ưu thế thì có thể bố trí dạy trong
chương trình của môn đó và không dạy lại ở các môn khác. Trường hợp nội
dung kiến thức có tính liên môn cao hơn thì sẽ tách ra thành các chủ đề liên
môn để tổ chức dạy học riêng vào một thời điểm phù hợp, song song với quá
trình dạy học các bộ môn liên quan.
"Tích hợp" là nói đến phương pháp và mục tiêu của hoạt động dạy học
còn "liên môn" là đề cập tới nội dung dạy học. Đã dạy học "tích hợp" thì chắc
chắn phải dạy kiến thức "liên môn" và ngược lại, để đảm bảo hiệu quả của dạy
liên môn thì phải bằng cách và hướng tới mục tiêu tích hợp.
Chủ đề tích hợp liên môn là những chủ đề có nội dung kiến thức liên
quan đến hai hay nhiều môn học, thể hiện ở sự ứng dụng của chúng trong cùng
một hiện tượng, quá trình trong tự nhiên hay xã hội. Ví dụ: Kiến thức Vật lí và
Công nghệ trong động cơ, máy phát điện; kiến thức Vật lí và Hóa học trong
nguồn điện hóa học; kiến thức Lịch sử và Địa lí trong chủ quyền biển, đảo; kiến
thức Ngữ văn và Giáo dục Công dân trong giáo dục đạo đức, lối sống…

Các chủ đề tích hợp liên môn có tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn
đối với học sinh, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học
sinh. Học các chủ đề tích hợp, liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng

15