Ngời giáo viên và việc Tự học và
sáng tạo
I.Sự cần thiết phải tự học và sáng tạo đối với ngời giáo viên:
Trong cuộc sống,mỗi ngời,khi trởng thành đều phải lựa chọn cho mình
một nghề nghiệp kiếm sống thích hợp với bản thân.Ngời giáo viên là ng-
ời chọn nghề dạy học.Đó là nghề gắn bó xuốt đời,ít nhất là khoảng thời
gian đến trờng,đến lớp mỗi sáng ,chiều của ngời thầy giáo.
Môi trờng hoàn cảnh xã hội và đối tợng dạy học của ngời giáo viên vận
động ,biến đổi phát triển theo tịnh tiến của thời gian.Thế kỷ XXI là thế
kỷ phát triển của nền kinh tế tri thức không chỉ riêng một số quốc gia c-
ờng thịnh mà cả hầu hết các quốc gia,dân tộc trên phạm vi toàn
cầu.Ngay cả Việt Nam,Đảng ,nhà nớc và nhân dân ta đã nhận thức và
tích cực chuẩn bị xây dựng hình thành nền kinh tế tri thức ở phạm vi
quốc gia,Việt Nam đã và đang hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh
tế thế giới.Ngành giáo dục đào tạo đã chuyển mình thật sự với việc đề ra
các nhiệm vụ trọng tâm trong năm học 2008-2009 và các năm tiếp theo:
ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình dạy học.Những gì đã
và đang diễn ra chứng minh cho một quy luật cuộc sống: Hôm nay là
thực tại,ngày qua là quá khứ,ngày mai là tơng lai.Thời gian luôn tiến
theo số đếm,cuộc sống luôn vận động ,có cái hôm nay là tiên tiến,nhng
rồi biết đâu ngày hôm sau là lạc hậu.Đó là lí do ngời giáo viên phải luôn
tự học và sáng tạo.Cuộc sống xã hội ,nhiệm vụ của đất nớc đặt ra yêu
cầu khách quan,nhng ngay chủ thể của ngời giáo viên cũng cần thiết phải
coi trọng việc tự học,tự trau dồi và sáng tạo.Từ xa xa ,bao danh nhân,hiền
triết đã truyền dạy Ngọc không mài giữa không thành vật báu (Lê
Ký); Đời ng ời thì có hạn mà những gì cần biết ,nên biết thì vô hạn
(Trang Tử); Có học mới biết mình còn kém cỏi,có làm thông mới biết
mình còn nông cạn( Hàn Anh-Trung Quốc).V.Le Nin, ngời thầy của
cách mạng vô sản thế giới đã có câu nổi tiếng Học,Học nữa,Học
mãi . Chỉ có học mới có hiểu biết ,và chỉ có hiểu biết mới làm cho con
ngời tự do và đem lại cho con ngời sự vĩ đại.Mỗi ngày biết thêm những
điều mình cha biết ; mỗi ngày qua là một cuốn sách ta cần đọc.Đó mới là
con ngời biết sống.Tiêu chuẩn để đánh giá con ngời là khát vọng vơn
tới sự hoàn chỉnh.Kiến thức thầy dạy,sách vở bồi đắp tâm trí cho ta là
hữu hạn,nhng cuộc sống con ngời thì không có trang cuối cùng.Chỉ có tự
học,tự sáng tạo,ngời giáo viên mới có thể tự vợt chính mình để khỏi phải
hổ thẹn,để khỏi phải làm một Chiếc đèn hậu mờ tối sau Chiếc xe
tập thể cộng đồng.
II> Tự học và sáng tạo nh thế nào để có hiệu
quả:
Bài học về Tự học và sáng tạo không ai bày sẵn cho ai.Mõi một cá
nhân,mỗi một giáo viên tự đúc kết và chọn con đờng,cách thức tự học và
sáng tạo riêng cho mình.
Bài học đầu tiên mà ngời giáo viên phải tự học đó là tâm lý,đạo đức, lối
sống .của con ng ời viết hoa.
Ngày xa,Tuân Tử đã cvó câu bất hủ: Trẻ em khóc chào đời giống nhau
ở khắp mọi nơi.Khi lớn lên thì khác nhau.Đó là do giáo dục.Rồi Khổng
Tử- Ngời thầy của nho giáo đã truyền dạykhắp trong đạo ngoài đời:
Ngời ta sinh ra vốn giống nhau,nhng do nhiễm những thói quen khác
nhau mà thành ra khác nhau. Bởi vậy ,việc Tự học của ngời thầy giáo
trớc hết quan trọng nhất là học đạo đức ,lối sống,tình cảm,tính cách
,hành vi tốt. Một trong những tấm gơng ngời giáo viên cần học,không
thể không học đó là Chủ tịch Hồ Chí Minh.Cuộc vận động học tập và
làm theo tấm gơng đạo đức Hồ Chí Minh trong toàn xã hội,không thể là
việc học thờ ơ,hời hợt,khiên cỡng,thiếu tự giác của mỗi ngời thầy sống
với đạo học.
Học để hoàn thiện,hoàn chỉnh nhân cách,ngời thầy không thể không nói
tới tự học kiến thức.Ngời thầy sẽ trở thành kém cỏi, nếu ngời thầy đã và
mãi mãi hài lòng với những gì mình hiện có.Ngời ham mê tiến bộ luôn
luôn có nhu cầu mở rộng hiểu biết .Ngời thầy giáo hoàn hảo là ngời biết
rõ những chỗ cha hoàn hảo của mình và mong muốn bồi đắp bằng việc
học tập ,tìm tòi .
Nhng học thế nào để có hiệu quả. Trớc hết ngời giáo viên nên chọn nội
dung ,hình thức và biện pháp thích hợp về tự học.Mỗi ngời có số phận
riêng,hoàn cảnh riêng.Ngời có điều kiện thì học bằng những hình thức
phơng tiện có thể đến với kiến thức nhanh hơn,tiện dụng hơn.Ngời ít có
điều kiện thuận lợi hoặc có khó khăn thì chọn cách thức học trờng kỳ lâu
dài,đòi hỏi nhiều thời gian.Điều mà ai cũng có thể làm đợc ,đó là ngời
giáo viên cần xây dựng cho mình một tủ sách Không có sách là không
có tri thức.Nhng chọn sách gì? Sách nào cũng cần đọc,nhất là những
loại sách mở rộng tâm hồn,nâng cao trí tuệ,lấp những lỗ hổng trong vốn
kiến thức. đặc biệt là sách chuyên môn,chuyên sâu, phục vụ cho nghề
nghiệp của mình.
Theo tôi,hiện nay ngời giáo viên cần học thêm ngoại ngữ,nhất là Anh
ngữ và tin học.Bắt đầu từ năm học 2008-2009, giáo viên cần tiếp cận và
nhanh chóng có kỹ năng sử dụng thiết bị thông tin.Đó là một chủ trơng
đúng đắn,kịp thời trong thời kỳ hội nhập thế giới hiện nay của nớc ta.
Nhng học vào lúc nào? Học nh thế nào cho có hiệu quả? Câu trả lời cho
vấn đề này ,mỗi ngời có thể khác nhau.
Nh chúng ta đã biết,yêu cầu,nhiệm vụ của ngời thầy giáo hiện nay
rất cao,có phần nặng nề.áp lực thời gian để hoàn thành nhiệm vụ khá
mạnh đối với giáo viên.Tuy nhiên,ngời thầy không vì lý do đó mà ngừng
học.Con ngời ngừng học càng thiếu dần dỡng chất, đến lúc đó chân tay
rụng rời ,mắt hoa ,không vững bớc.Vậy là nhất thiết phải tự học.Mỗi tuần
lễ phải dành ít nhất từ 2 đến 3 giờ đọc,nghiên cứu sách, thu thập, tích
luỹ.Mỗi tuần, ít nhất dự giờ các đồng nghiệp đợc từ 1 đến 2 tiết. Cái
hay,cái dở,u,khuyết của đồng nghiệp là bài học bổ ích cho mình.Trong
những cuộc thảo luận nhóm,tổ chuyên môn chuẩn bị ý kiến tham gia
đóng góp.
ấy là cha nói đến nguồn tri thức ,kỹ năng khác nh học quua chơng trình
của các mạng thông tinđại chúng nh Ti vi(VTV2);Đài tiếng nói Việt
Nam,;Mạng Internet Về cách học tập này,tốt nhất mỗi giáo viên
phải cố gắng dành dụm để mua đợc một chiếc máy vi tính có các thiết bị
khác kèm theo.Học cách vận hành cơ bản rồi từ đó mà học thêm,vừa sử
dụng vừa học.
Tự học không có nghĩa là để có nhiều kiến thức.Rèn luyện kỹ năng thực
hành ứng dụng ,kỹ năng nghề nghệp ,đây cũng là việc quan tâm thờng
xuyên của ngời thầy.
Học để làm gì? Ai cũng rõ điều này.Nhng học để sáng tạo,sáng tạo để
nâng mình lên.Việc học mới có giá trị.Vậy sáng tạo ra sao? Sáng tạo
đồng nghĩa với cái mới, cái tốt đem lại hiệu quả cao trong mọi hoạt động
của con ngời.Ngời giáo viên cần có sáng tạo.Nhng sáng tạo nh thế nào?
Sáng tạo trong mọi hoạt động của ngời thầy để hoàn thành mục tiêu dạy
học.Trớc hết sáng tạo đợc bắt đầutừ khâu chuẩn bị bài học từ kế hoạch
đến giáo án trên giấy đến các phơng tịên đồ dùng thiết bị Dạy học,giáo
án phải đợc chuẩn bị đầy đủ, chính xác rõ mục tiêu,cố gắng gọn ,rõ,dễ
thực hiện.Những kiến thức cần sơ đồ
hoá,công thức ,đồ thị hoá thì nên làm .Ngoài những hình ảnh trực
quan,những thí nghiệm đợc mô tả trong sách giáo khoa ,thì cần có những
mẩu vật, chất liệu,t liệu Sống. Chẳng hạn một mẩu đất ,đá,một băng
âm,băng hình,những mẩu chuyện có liên quan đến bài học đa vào dạy
học đều thể hiện tính sáng tạo của ngời thầy.Hiện nay chúng ta còn sáng
tạo trong sử dụng công cụ hiện đại nh máy chiếu đa năng vào dạy
học.Việc này không sáng tạo không làm đợc.Sáng tạo của ngời thầy giáo
còn phải tính đến trong hoạt động tổ chức các hình thức dạy- học.Không
thể rập khuôn máy móc,thụ đông các hình thức dạy học trong các tài liệu
hớng dẫn,cốt yếu là ngời giáo viên linh hoạt tìm ra những hình thức dạy-
học phù hợp, hứng thú đối với đối tợng học sinh.Thực trạng hoạt động
ngoài giờ lên lớp ở hầu hết các trờng phổ thông hiện nay còn rất mờ
nhạt,buồn tẻ.Giáo viên tổ chức đợc các cuộc semina,hội thảo,tham quan
thì thật bổ ích biết chừng nào,ý nghĩa biết bao trong cuộc vận động lớn
này.
III.Kết luận:
Kẻ ham học sẽ có trí tuệ,kẻ say mê thực hành sẽ nên ngời,kẻ biết hổ
thẹn sẽ có dũng khí (Trung Dung).Không tự học,không sáng tạo,con ng-
ời nhất là ngời thầy giáo hocjbij quy luật xã hội đào thải hoặc sẽ trở
thành kẻ lạc hậu.Cuộc vận động Tự học và sáng tạo do bộ giáo dục và
đào tạo phát động trong toàn ngành trong năm học 2008-2009 tuy có hơi
muộn nhng không phải không cần thiết , thích hợp với tình hình hiện
nay.
Ngời giáo viên tự giác thực hiện cuộc vận động chính là tự trụ vững và
nâng cao mình ngang tầm với thời đại.
Hoằng Phợng,ngày 28 tháng 02 năm 2009
Ngời viết