Hướng dẫn sử dụng phần mềm CircuitMaker - 2

Giới thiệu


CircuitMaker là một phần mềm thân thiện, dễ sử dụng để mô phỏng mạch.
Đặc biệt là mô phỏng mạch số. Những người bắt đầu tìm hiểu thế giới số cũng như
các chuyên gia trong lĩnh vực này đều tìm thấy các công cụ hữu ích trong phần
mềm CircuitMaker
Từ ý nghĩa đó, tài liệu này được biên soạn nhằm cung cấp cho những người
mới bắt đầu những kiến thức căn bản nhất để có thể nhanh chóng làm chủ được
phần mềm CircuitMaker. Tài liệu được biên soạn gồm ba phần: phần đầu, GIỚI
THIỆU sẽ giới thiệu một số khái niệm căn bản, các phím nóng…; phần thứ hai, VẼ
VÀ CHỈNH SỮA MẠCH NGUYÊN LÝ sẽ hướng dẫn cách vẽ mạch nguyên lý
trong CircuitMaker; phần thứ ba, MÔ PHỎNG MẠCH SỐ sẽ hướng dẫn cách thực
hiện mô phỏng mạch nguyên lý đã vẽ.
Để giúp tài liệu tốt hơn mong nhận được các ý kiến đóng góp từ các bạn
đọc. Mọi ý kiến đóng góp về nội dung, hình thức trình bày, bố cục… của tài liệu
xin vui lòng gửi qua e-mail:
Trần Hoàng Hà:
Bùi Văn Hiếu:
Tài liệu bổ trợ Hướng dẫn sử dụng CircuitMaker 2000

-1-
Mở Đầu


Phần này cung cấp những kiến thức cơ bản về CircuitMaker như: môi
trường làm việc , quy trình sử dụng…. Đây là những kiến thức cơ bản để có thể
thiết kế mạch cũng như là mô phỏng mạch trên môi trường CircuitMaker.

CircuitMaker là gì

CircuitMaker là một chương trình cho phép người dùng nhanh chóng lắp
ráp thử nghiệm và mô phỏng các mạch số ở mức logic cũng như các mạch tương
tự. Đồng thời cũng hỗ trợ việc xuất ra file netlist để vẽ mạch in. Trong phần hướng
dẫn sử dụng này tập trung vào việc lắp ráp và mô phỏng mạch số.

Môi trường làm việc CircuitMaker
Môi trường CircuitMaker bao gồm Title Bar, Menu Bar, Toolbar, Status
Bar, Panel, Schematic Window và Analysis Window như hình 1.1.

Hình 1.1: Môi trường làm việc của CircuitMaker

Ngoài những menu căn bản như Title Bar, Menu Bar, Status Bar các thành
phần còn lại có ý nghĩa như sau.
Panel: gồm ba tab, Browse, Search, Digital dùng để tìm kiếm các thiết bị
phục vụ cho việc ráp mạch và mô phỏng, thiết lập các thông số cho mô phỏng số.
Schematic Window: cửa sổ soạn thảo, trên đó ta sẽ thực hiện vẽ mạch.
Analysis Window: cửa sổ hiển thị các kết quả đo đạc như áp, dòng, dạng
sóng … Hai cửa sổ Schematic và Window có thể có hoặc không tùy theo ta thay
đổi, cụ thể sẽ trình bày trong phần mô phỏng mạch số.
Tài liệu bổ trợ Hướng dẫn sử dụng CircuitMaker 2000

-2-
Sau khi đã đặt các linh kiện đúng vị trí, tiếp theo nối chúng lại bằng dây
dẫn. Mạch sau khi đã nối dây cho phép mô phỏng, kiểm tra bằng các công cụ mô
phỏng của CircuitMaker.

Các file của CircuitMaker
CircuitMaker gồm nhiều file sử dụng cho các mục đích riêng với các phần
đuôi như sau.
.CKT Mạch nguyên lý

.DAT File dữ liệu (phím nóng; đặc tả kỹ thuật của các thiết bị)
.MOD File lưu trữ chế độ hoạt động
.LIB Thư viện các thiết bị.
.SUB File các mạch con
.SDF Dạng sóng mô tả file setup.

Quy trình sử dụng CircuitMaker
Việc sử dụng CircuitMaker có thể chia làm sáu bước như sau
1. Chọn các thiết bị cần thiết (điện trở, tụ, IC …) và đưa lên bản vẽ
2. Sắp xếp các thiết bị này cho hợp lý
3. Thiết lập các thông số của thiết bị (độ trễ, nội dung ROM…)
4. Xóa hoặc thêm các thiết bị tùy theo yêu cầu
5. Nối dây
6. Mô phỏng và kiểm tra mạch đã vẽ

Toolbar của CircuitMaker
Có thể thực hiện các chức năng của CircuitMaker bằng các nút nhấn trên
thanh Toolbar nằm phía trên của vùng làm việc. Toolbar gồm có các thành phần
như hình 1.2



Hình 1.2: Tool bar của CircuitMaker

Chức năng của các công cụ này được giới thiệu ở bảng 1. Chức năng chi tiết
sẽ được trình bày ở các phần sau.
Tài liệu bổ trợ Hướng dẫn sử dụng CircuitMaker 2000

-3-
Panel

Bật tắt cửa sổ panel
Rotate
Xoay thiết bị
New
Tạo bản vẽ mới
Mirror
Lật thiết bị
Open
Mở bản vẽ đã lưu
Traxmaker
Tạo netlist và chạy traxmaker
Save
Lưu bản vẽ
Help
Trợ giúp
Print
In bản vẽ
Reset
Khởi động lại quá trình mô phỏng
Arrow tool
Chọn, di chuyển các
thành phần
Analyses
setup
Thiết lập thông số phân tích
Wire tool
Vẽ dây nối, bus
Run analog
Chạy, dừng mô phỏng tương tự
Text tool

Chèn đoạn văn bản
Trace digital
Hiển thị giá trị số của dây dẫn
Delete tool
Xóa một thành phần
Run digital
Chạy, dừng mô phỏng số
Probe tool
Đo tín hiệu
Step digital
Chạy một bước mô phỏng số
Zoom tool
Phóng to thu nhỏ bản
vẽ
Tile windows
Chọn cách hiển thị các cửa sổ
Fit to window
Hiện toàn bộ bản vẽ
trên cửa sổ


Bảng 1: Chức năng của Toolbar

Phím nóng (hotkeys)
CircuitMaker cung cấp các phím nóng được liệt kê trong bảng 2. Đồng thời
cũng cho phép người dùng định nghĩa tối đa sáu mươi hai phím nóng để lấy các
thiết bị thường sử dụng, chi tiết sẽ được trình bày ở phần Vẽ và chỉnh sửa mạch
nguyên lý.

Ctrl+A

Chọn tất cả
F3
Hiển thị tỉ lệ bình thường
Ctrl+C
Copy
F4
Hiển thị toàn bộ bản vẽ
Ctrl+D
Nhân đôi thiết bị
F5
Thay đổi thông số bản vẽ
Ctrl+F
Tìm thành phần
F7
Vẽ lại màn hình
Ctrl+K
Hiển thị thông số thiết bị
F8
Thiết lập phân tích
Ctrl+L
Hiển thị thông số bản vẽ
F9
Mô phỏng số một bước
Ctrl+M
Lật thiết bị
F10
Chạy dừng mô phỏng
Ctrl+N
Tạo bản vẽ mới
F11

Hiển thị giá trị số
Ctrl+O
Mở bản vẽ đã lưu
Esc
Bỏ qua thao tác đang làm
Ctrl+P
In bản vẽ
Page Up
Phóng to bản vẽ
Ctrl+Q
Khởi động lại mô phỏng
Page Down
Thu nhỏ bản vẽ
Ctrl+R
Xoay thiết bị
Delete
Xóa thành phần đang chọn
Ctrl+S
Lưu bản vẽ
Home
Vị trí trung tâm là vị trí con trỏ
Ctrl+V
Paste
Arrow Keys
Di chuyển thiết bị đang chọn
F1
Trợ giúp
Shift+Insert
Di chuyển một nhóm thiết bị
F2

Thay đổi tỉ lệ hiển thị

Bảng 2: Các phím nóng của CircuitMaker
Tài liệu bổ trợ Hướng dẫn sử dụng CircuitMaker 2000

-4-
Vẽ và chỉnh sửa mạch nguyên lý


CircuitMaker cung cấp nhiều công cụ mạnh mẽ cho phép vẽ và chỉnh sửa
mạch nguyên lý nhanh chóng và dễ dàng. Phần này sẽ cung cấp kiến thức về các
công cụ vẽ và chỉnh sửa mạch nguyên lý.

Tìm và đặt các thiết bị
CircuitMaker cung cấp thư viện hàng ngàn các thiết bị (có thể tham khảo
hướng dẫn sử dụng các thiết bị để có thêm thông tin). Ta có thể lấy các thiết bị
bằng cách dùng tab Browse hay tab Search trong cửa sổ Panel hay sử dụng phím
tắt.

Tab Browse
Ta có thể lựa chon các thiết bị thông qua tab browse. Các thiết bị được chia
theo dạng cây phân cấp. Để tìm một thiết bị cân thực hiện các bước sau:
1. Chọn tab Browse trong panel.
2. Lưa chọn các thiêt bị bằng cách chọn theo cây phân lớp (có thể chọn
theo tên, theo chức năng…).
3. Nhấn đúp chuột để chọn thiết bị đưa vào vùng vẽ. Thiết bị sẽ theo con
trỏ chuột cho đến khi nào nhấn chuột trái. Trong khi đang kéo thiết bị
bạn có thể quay (nhấn phím R) hay lật ngược (nhấn phím M) thiết bị.

Tab Search

Tab này cho phép ta tìm kiếm các thiết bị thỏa điều kiện tìm kiếm của ta.
Điều kiện này là tên thiết bị hoặc phần mô tả chức năng thiết bị có chứa các kí tự ta
tìm kiếm. Có thể dùng các kí tự đại diện như *. Ví dụ tìm kiếm 74* là tìm tất cả IC
họ 74.

Hình 2.1: Tab Browse và Tab Search
Tài liệu bổ trợ Hướng dẫn sử dụng CircuitMaker 2000

-5-
Thiết lập phím nóng
Ngoài ra ta cũng có thể chọn thiết bị trực tiếp bằng phím nóng. Để gán phím
nóng cho một thiết bị ta thực hiện các bước sau:
1. Chọn tab Browse trong Panel, sau đó tìm thiết bị mà ta muốn gán phím
nóng cho nó.
2. Nhấn vào nút Hotkey, hộp thoại quản lý các phím nóng sẽ xuất hiện, tất
cả các phím nóng xếp theo thứ tự alphabet cùng với các thiết bị tượng
ứng được gán với nó.
3. Tìm phím tắt nào mà ta muốn gán cho thiết bị đang chọn và chọn
Assign.

Thay đổi phím nóng.
Để thay đổi phím nóng ta làm những bước như sau:
1. Thực hiện các bước 1 và 2 như trên.
2. Gán một thiết bị mới. Hay gán rỗng (ở trên đầu của các thiết bị) như là
phím nóng.


Hình 2.2: Hộp thoại quản lý phím nóng

Đặt thiết bị vào trong bản vẽ
Sau khi đã tìm thấy thiết bị, ta có thể đặt chúng vào trong bản vẽ. Để đặt
một thiết bị ta làm theo các bước sau.
1. Lựa chọn thiết bị bằng các phương pháp đã nêu ở trên.
2. Nhấn phím r hay nhấn chuột phải để quay thiết bị đến vị tri mong muốn.
3. Nhấn phím m để lât ngược thiết bị.
4. Nhấn chuột trái để đặt thiết bị vào trong bản vẽ. Hay nhấn bất kỳ phím
nào (trừ m và r) để đặt thiết bị vào bản vẽ.

Các công cụ vẽ và chỉnh sửa
Phần này giới thiệu tính năng của các phần tử trên thanh Toolbar để bạn có
thể đặt và nối dây các thiết bị với nhau.