Nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------

LÊ HẢI VIỆT

NÂNG CAO NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN
CỦA CÁN BỘ THANH TRA
TẠI THANH TRA BỘ TÀI CHÍNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2017

1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------

LÊ HẢI VIỆT

NÂNG CAO NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN
CỦA CÁN BỘ THANH TRA
TẠI THANH TRA BỘ TÀI CHÍNH
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. PHAN HUY ĐƯỜNG
XÁC NHẬN CỦA

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội – 2017
LỜI CAM ĐOAN

2


Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện, các số liệu
được khai thác từ các nguồn báo cáo chính thức, không sao chép dưới bất cứ hình
thức nào, dưới sự hướng dẫn khoa học của GS.TS. Phan Huy Đường.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

3


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo GS.TS. Phan Huy Đường
đã tận tâm, nhiệt tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong thời gian thực hiện luận văn thạc
sĩ này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Sau đại học, các thầy cô khoa

Kinh tế chính trị, Bộ môn Quản lý Kinh tế - Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc
gia Hà Nội, các Quý thầy cô đã giúp tôi trang bị tri thức, tạo điều kiện thuận lợi nhất
cho tôi trong suốt quá trình học tập và hướng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu thực
hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo, các đồng nghiệp của tôi tại cơ quan
Thanh tra Bộ Tài chính đã chia sẻ thông tin, cung cấp cho tôi nhiều nguồn tài liệu
hữu ích phục vụ cho đề tài nghiên cứu.
Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã động viên hỗ trợ tôi
trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này.

4


MỤC LỤC

5


DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

DNNN

Doanh nghiệp nhà nước

2

NSNN

Ngân sách Nhà nước

3

PCTN

Phòng, chống tham nhũng

4

THTKCLP

Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí

5

UBND

Ủy ban nhân dân

6


DANH MỤC BẢNG BIỂU

ST

Bảng

Nội dung

T
1

Bảng 3.1

Bảng tổng hợp số đoàn thanh tra, kiểm tra Thanh tra
Bộ Tài chính thực hiện trong giai đoạn 2010 - 2014

Trang

33

Bảng tổng hợp số kiến nghị xử lý về tài chính qua
2

Bảng 3.2

công tác thanh tra của Thanh tra Bộ Tài chính giai

34

đoạn 2011 - 2015
Bảng tổng hợp kết quả kiến nghị về cơ chế, chính

3

Bảng 3.4

sách, chấn chỉnh công tác quản lý tài chính của đơn vị
và công tác điều hành của cơ quan quản lý cấp trên

37

giai đoạn 2011 - 2015
Bảng tổng hợp tình hình tiếp công dân và giải quyết
4

Bảng 3.5

khiếu nại, tố cáo giai đoạn 2011 - 2015 của Thanh tra

39

Bộ Tài chính
Tổng hợp tình hình tham gia xây dựng văn bản quy
5

Bảng 3.6

phạm pháp luật, phối hợp xử lý tài chính với cơ quan

43

khác (số lượt)

6

Bảng 3.7

Thống kê số lượng công chức Thanh tra Bộ Tài chính
tại thời điểm 31/12/2015

7

48


DANH MỤC BIỂU ĐỒ

ST

Biểu đồ

Nội dung

Trang

T
Biểu đồ thể hiện số thực hiện kiến nghị xử lý tài
1

Biểu đồ 3.3

chính qua thanh tra, kiểm tra các năm giai đoạn

36

2011 - 2015
DANH MỤC SƠ ĐỒ

ST

Sơ đồ

Nội dung

Trang

T
1

Sơ đồ 1.1

Mô hình tổ chức Thanh tra ngành Tài chính

8

30


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Thanh tra Bộ Tài chính là đơn vị thuộc Bộ Tài chính, có chức năng tham
mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý thống nhất, toàn diện công tác thanh tra;
giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng, chống tham nhũng; thực hành tiết kiệm, chống

lãng phí; thực hiện thanh tra hành chính đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc
phạm vi quản lý của Bộ Tài chính và thanh tra chuyên ngành trong phạm vi quản lý
nhà nước của Bộ Tài chính.
Thanh tra Bộ Tài chính chịu sự chỉ đạo, điều hành của Bộ trưởng Bộ Tài chính
và chịu sự chỉ đạo về công tác, hướng dẫn về nghiệp vụ của Thanh tra Chính phủ.
Thanh tra tài chính, một công cụ thiết yếu trong quản lý, điều hành tài chính
nhà nước, luôn đổi mới, phát triển vì mục tiêu chung của ngành tài chính. Hoạt
động thanh tra tài chính đã có những đóng góp rất lớn vào hoàn thiện cơ chế chính
sách quản lý tài chính, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phát hiện sai phạm về kinh tế,
kiến nghị tăng thu, giảm chi cho ngân sách nhà nước, tăng cường kỷ cương, kỷ luật
trong quản lý tài chính. Lịch sử phát triển từ năm 1945 đến nay đã khẳng định,
chứng minh vị trí, sự lớn mạnh, bền vững của thanh tra tài chính, là công cụ quan
trọng, thiết yếu của Nhà nước trong quản lý kinh tế - tài chính.
Cùng với sự phát triển của kinh tế trong nước, hội nhập kinh tế quốc tế, cùng
với chủ trương đổi mới về định hướng, cơ chế quản lý tài chính đối với các ngành,
lĩnh vực và đòi hỏi tất yếu phải nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động thanh tra
tài chính. Nhân tố trọng yếu thành công là phải nâng cao năng lực chuyên môn đội
ngũ công chức thanh tra,vì không ai hết, chính họ là người quyết định sự thành bại
của tổ chức.
Thực tế, năng lực chuyên môn của Thanh tra Bộ Tài chính hiện nay còn hạn
chế, chưa ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Số lượng cán bộ
trình độ cao còn ít, chưa đủ để kiểm soát những vị trí thiết yếu với vai trò là nhà
quản lý và chuyên gia đầu ngành về tài chính. Trình độ, năng lực chuyên môn cán

9


bộ thanh tra chưa được đào tạo bài bản, còn hạn chế cả về kiến thức lẫn kỹ năng. Vì
vậy, việc nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ công chức thanh tra hoạt động
hiệu quả là rất cấp thiết, khách quan.

Ngày 08/12/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số
2213/QĐ-TTg về việc ban hành Chiến lược phát triển ngành Thanh tra đến năm
2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó một trong những nội dung quan trọng, cốt
lõi là xây dựng ngành Thanh tra, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thanh tra
chuyên nghiệp, trách nhiệm, kỷ cương, liêm chính nhằm góp phần nâng cao hiệu
lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước và hội nhập quốc tế.
Nhận thức được tầm quan trọng cũng như tính cấp thiết của nhiệm vụ, tôi
chọn đề tài “Nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh tra
Bộ Tài chính” làm luận văn thạc sỹ của mình.
Câu hỏi nghiên cứu của đề tài là: Cần có những giải pháp thiết thực nào để
nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính?
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu
Mục tiêu của luận văn là đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao năng lực
chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính. Đây đồng thời cũng là
những giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả hoạt động của Thanh tra Bộ Tài chính.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ cơ sở lý luận về chuyên môn trong lĩnh vực thanh tra tài chính, nhất
là của Thanh tra Bộ Tài chính (vừa với vai trò là cơ quan tham mưu, vừa với vai trò
là cơ quan quản lý nhà nước).
- Phân tích, đánh giá về thực trạng chuyên môn của cán bộ thanh tra tại
Thanh tra Bộ Tài chính giai đoạn 2011 - 2015; chỉ ra những kết quả đạt được, tồn tại
và nguyên nhân của những tồn tại.
- Đề xuất một số giải pháp nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ thanh
tra tại Thanh tra Bộ Tài chính.

10

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là năng lực chuyên môn của cán bộ thanh
tra tài chính theo cách tiếp cận khoa học quản lý kinh tế.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
* Phạm vi không gian: Luận văn nghiên cứu năng lực chuyên môn của cán
bộ thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính.
*Phạm vi thời gian: Xác định thời gian ngắn thì khó thực hiện, không khả
thi, với thời gian khoảng 5 năm là vừa, nhưng để phù hợp với chiến lược của Nhà
nước, tôi xác định nghiên cứu nhằm đề ra những giải pháp cho giai đoạn 2016 –
2020, định hướng 2025.
4. Đóng góp mới của luận văn
- Làm rõ cơ sở lý luận về thanh tra tài chính và năng lực chuyên môn của cán
bộ thanh tra tài chính.
- Đánh giá, phân tích thực trạng chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh
tra Bộ Tài chính.
- Gợi mở, đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao năng lực
chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính.
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chương:
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và lý luận cơ bản về năng lực
chuyên môn của cán bộ thanh tra
Chương 2. Phương pháp nghiên cứu
Chương 3. Thực trạng năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh
tra Bộ Tài chính giai đoạn 2011 - 2015
Chương 4. Giải pháp, đề xuất nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ
thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính

11

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ
NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN CỦA CÁN BỘ THANH TRA
1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
1.1.1. Các công trình đã nghiên cứu
Tính đến nay, đã có nhiều đề tài, luận văn, luận án nghiên cứu về công tác
thanh tra, kiểm tra tài chính nói chung và công tác thanh tra của Thanh tra Bộ Tài
chính nói riêng, cụ thể:
- Luận văn thạc sỹ “Đổi mới cơ chế thanh tra tài chính trong nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Vũ Hồng
Hải, năm 2005, đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận và phân tích thực tiễn về cơ
chế thanh tra tài chính, luận văn đã đưa ra những quan điểm và đề xuất hệ thống các
giải pháp đổi mới cơ chế thanh tra tài chính ở nước ta trong thời gian 2016-2020.
- Luận văn thạc sỹ “Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thanh tra tài chính đến
năm 2012” của tác giả Nguyễn Kim Liên, năm 2007, đã tập trung làm rõ cơ sở lý
luận, đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ thanh tra ngành tài chính (gồm Thanh tra Bộ
Tài chính, Thanh tra các Tổng cục, Cục thuộc Bộ và Thanh tra các Sở Tài chính),
những kết quả đạt được, những bất cập, hạn chế và nguyên nhân; đề xuất những giải
pháp nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thanh tra tài chính đến năm 2012.
- Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra
tài chính đối với các cơ quan khoán chi hành chính, đơn vị sự nghiệp có thu thực
hiện cơ chế tự chủ tài chính” của Thanh tra Bộ Tài chính, năm 2005, đã nghiên cứu
làm rõ cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn của việc đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra tài
chính đối với các cơ quan hành chính khoán chi, đơn vị sự nghiệp có thu thực hiện
cơ chế tự chủ về tài chính; tập trung phân tích về công tác quản lý tài chính ở một
số đơn vị thuộc lĩnh vực sự nghiệp khoa học, sự nghiệp kinh tế, giáo dục, y tế, văn
hoá; đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra tài
chính đối với các cơ quan hành chính khoán chi và các đơn vị sự nghiệp tự chủ tài chính.

12


- Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Thanh tra, kiểm tra tài chính đối với
công ty cổ phần ở Việt Nam”, Thanh tra Bộ Tài chính, năm 2007, đã đưa ra những
đánh giá về thực trạng thanh tra, kiểm tra tài chính đối với công ty cổ phần được
chuyển đổi từ công ty nhà nước, phân tích những thuận lợi, khó khăn và đề xuất
phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động thanh tra,
kiểm tra tài chính đối với công ty cổ phần.
- Luận án tiến sỹ “Nâng cao hiệu quả, hiệu lực thanh tra tài chính dự án đầu
tư xây dựng sử dụng vốn nhà nước ở Việt Nam”của tác giả Nguyễn Văn Bình, năm
2010, đã làm sáng tỏ những vấn đề có liên quan đến hoạt động thanh tra tài chính
đối với dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn nhà nước cả về phương diện lý luận và
thực tiễn, đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả, hiệu lực thanh tra tài chính dự
án đầu tư xây dựng sử dụng vốn nhà nước, góp phần nâng cao hiệu quả vốn đầu tư,
phòng chống tham nhũng, thất thoát, lãng phí vốn đầu tư trong thời kỳ thực hiện
công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam.
- Luận văn thạc sỹ “Hoạt động thanh tra tài chính đối với các doanh nghiệp
nhà nước của Thanh tra Bộ Tài chính” của tác giả Lại Thị Thúy Hằng, năm 2015, đã
đưa ra những nghiên cứu, đánh giá về hoạt động thanh tra tài chính đối với doanh
nghiệp nhà nước và đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường hoạt động thanh tra tài chính
đối với doanh nghiệp nhà nước để đi vào chiều sâu, kiến nghị sửa đổi chính sách pháp
luật về tài chính doanh nghiệp và tăng thu ngân sách, giảm chi cho doanh nghiệp.
- Văn kiện Dự án “Tăng cường năng lực tổng thể Thanh tra Tài chính đến năm
2014” của Thanh tra Bộ Tài chính, năm 2009, trên cơ sở phân tích thực trạng, hệ thống
các vấn đề đã đưa ra các giải pháp nhằm mục tiêu xây dựng cơ bản thể chế hoạt động
cho thanh tra tài chính đảm bảo đồng bộ, đủ mạnh, tiếp thu các chuẩn mực và thông lệ
quốc tế; tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ; kiện toàn tổ chức; hiện đại hoá hệ thống
thông tin đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ của ngành thanh tra tài chính, góp phần quản lý,
sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính của đất nước và phòng, chống tham nhũng.

Các đề tài, đề án đã đưa ra những nghiên cứu, đánh giá về thực trạng công
tác thanh tra tài chính, thực trạng về đội ngũ cán bộ thanh tra nói chung và trong

13


một số lĩnh vực cụ thể, đồng thời đã đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao năng
lực nói chung (về cơ cấu tổ chức, chuyên môn, cơ chế chính sách, ...), hiệu quả hoạt
động thanh tra tài chính. Các đề tài, đề án đã góp phần vào những thay đổi trong tổ
chức, chuyên môn và hoạt động thanh tra của ngành Tài chính nói chung và Thanh
tra Bộ Tài chính nói riêng, đã thiết thực tăng cường năng lực thanh tra tài chính
trong phát hiện và xử lý các sai phạm về quản lý tài chính ngân sách, kiến nghị sửa
đổi, bổ sung có hiệu quả chính sách chế độ quản lý tài chính.
1.1.2. Đánh giá và chỉ ra khoảng trống các công trình đã công bố
Các đề tài, đề án đã đưa ra những nghiên cứu, đánh giá về thực trạng chuyên
môn của cán bộ thanh tra, công tác thanh tra tài chính nói chung và hoạt động thanh
tra tài chính một số lĩnh vực cụ thể, đồng thời đã đưa ra những giải pháp nhằm nâng
cao năng lực, hiệu quả hoạt động thanh tra tài chính đối với một số nội dung cụ thể.
Các đề tài, đề án đã góp phần vào những thay đổi trong tổ chức và hoạt động thanh
tra của ngành Tài chính nói chung và Thanh tra Bộ Tài chính nói riêng trong thời
gian qua, đã thiết thực tăng cường năng lực thanh tra tài chính trong phát hiện và xử
lý các sai phạm về quản lý tài chính ngân sách, kiến nghị sửa đổi, bổ sung có hiệu
quả chính sách chế độ quản lý tài chính.
Với một số đề tài nghiên cứu về công tác thanh tra tài chính, nhưng cho đến
nay, chưa có một nghiên cứu mới, cụ thể nhằm nâng cao năng lực chuyên môn của
cán bộ thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính trong giai đoạn 2016 – 2020 đảm bảo
nâng cao giá trị cốt lõi để có thể đáp ứng được yêu cầu phải đổi mới, giải quyết
được các vấn đề lớn, hệ thống theo yêu cầu của quản lý nhà nước về tài chính, phù
hợp với xu hướng đổi mới và yêu cầu cao trong công tác quản lý tài chính, cải cách
hành chính trong các lĩnh vực (ngân sách nhà nước, vốn đầu tư xây dựng cơ bản, tài

chính hành chính sự nghiệp, tài chính doanh nghiệp, lĩnh vực giá, các quỹ ngoài
ngân sách, quản lý tài chính nội bộ ngành tài chính). Do vậy, việc nghiên cứu đề tài
có ý nghĩa thiết thực cả về lý luận và thực tiễn, mang tính thời sự, nhằm đưa ra các
đánh giá, đề xuất nhằm nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra tài
chính tại Thanh tra Bộ Tài chính trong giai đoạn sắp tới.

14


Năm 2015 là năm cuối thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm
2011 – 2015, nền kinh tế đất nước đã có những bước chuyển biến tích cực trên
nhiều khía cạnh, nền pháp chế đã được chuẩn hóa hơn nhưng dự báo tình hình kinh
tế thế giới trong giai đoạn 2016 – 2020 tiếp tục vẫn còn những diễn biến phức tạp,
khó lường; kinh tế trong nước còn nhiều khó khăn, đặt ra nhiều thách thức, bài toán
khó cho cơ quan tài chính nói chung và thanh tra tài chính nói riêng.
Do vậy, việc nghiên cứu đề tài có ý nghĩa thiết thực cả về lý luận và thực
tiễn, mang tính thời sự, nhằm đưa ra các đánh giá, đề xuất nhằm nâng cao năng lực
chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính trong giai đoạn hiện
nay. Cụ thể luận văn nhấn mạnh một số nội dung mới sau:
+ Nghiên cứu trên nhiều mặt để có cái nhìn toàn diện, khách quan về mặt
bằng chuyên môn của cán bộ thanh tra (về cơ cấu ngạch thanh tra; về trình độ, kiến
thức; về kỹ năng nghiệp vụ; về trang bị công nghệ; về phối hợp công tác giữa các
phòng, bộ phận, đơn vị trong và ngoài cơ quan), những hoạt động mà Thanh tra Bộ
Tài chính đã thực hiện nhằm nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ thanh tra.
+ Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung phù hợp với chủ trương tin
học hóa, hiện đại hóa hành chính hiện nay.
+ Đưa ra một số chỉ số KPIs về năng lực chuyên môn gắn với quy trình công
việc và từng hoạt động của Thanh tra Bộ Tài chính để lãnh đạo có công cụ đánh giá,
giám sát kết quả xử lý công việc chuyên môn của các phòng, bộ phận, đoàn thanh
tra, kiểm tra.

+ Đưa ra giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao năng lực chuyên môn trong
thời gian tới, cụ thể giai đoạn 2016 – 2020, định hướng tới năm 2025 là có tính khả
thi, thực tế.
Luận văn này mong muốn sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công
tác thanh tra ngành Tài chính nói chung và của Thanh tra Bộ Tài chính nói riêng.
Luận văn xin kế thừa và tiếp thu có chọn lọc những kết quả nghiên cứu đã công bố
có liên quan để phục vụ cho mục đích nghiên cứu của mình.

15


1.2. Cơ sở lý luận về thanh tra, năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra
1.2.1. Tổng quan về thanh tra
- Thanh tra (động từ trong tiếng Anh là Inspect) xuất phát từ gốc Latinh
(Inspectare) có nghĩa là “nhìn vào bên trong”, chỉ một sự kiểm tra, xem xét từ bên
ngoài đối với hoạt động của một đối tượng nhất định.
Theo Từ điển pháp luật Anh - Việt, thanh tra “là sự kiểm soát, kiểm kê đối
tượng bị thanh tra”. Từ điển Luật học (tiếng Đức) giải thích thanh tra “là sự tác
động của chủ thể đến đối tượng đã và đang thực hiện thẩm quyền được giao nhằm
đạt được mục đích nhất định - sự tác động có tính trực thuộc”. Theo từ điển tiếng
Việt phổ thông “thanh tra là kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ
quan, xí nghiệp”.
Như vậy, có thể hiểu: Thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản
lý nhà nước, là việc xem xét, đánh giá, xử lý của cơ quan nhà nước đối với việc
thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Hoạt động
thanh tra được thực hiện bởi cơ quan chuyên trách theo một trình tự, thủ tục luật
định, nhằm phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, phát hiện
những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với Nhà nước
biện pháp khắc phục; phát huy nhân tố tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu
lực của hoạt động quản lý nhà nước, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, các quyền và lợi

ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Thanh tra gắn liền với quản lý nhà nước, với tư cách là một chức năng, là
một giai đoạn của chu trình quản lý nhà nước. Thanh tra là hoạt động mang tính
quyền lực nhà nước và có tính độc lập tương đối.
Tại Việt Nam, hoạt động thanh tra được quy định tại các hệ thống văn bản
quy phạm pháp luật chung, chuyên ngành và được quy định thống nhất tại Luật
Thanh tra năm 2010. Hoạt động thanh tra được chia thành “thanh tra nhà nước” là
hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (bao gồm thanh tra hành chính và
thanh tra chuyên ngành) và “thanh tra nhân dân” là hình thức giám sát của nhân dân:

16


+ “Thanh tra nhà nước” là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự,
thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc
thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Thanh tra nhà nước bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành.
“Thanh tra hành chính” là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc trong việc thực hiện chính sách,
pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn được giao.
“Thanh tra chuyên ngành” là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp
hành pháp luật chuyên ngành, quy định về chuyên môn – kỹ thuật, quy tắc quản lý
thuộc ngành, lĩnh vực đó.
+ “Thanh tra nhân dân” là hình thức giám sát của nhân dân thông qua Ban
thanh tra nhân dân đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, việc giải quyết
khiếu nại, tố cáo, việc thực hiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở của cơ quan, tổ chức,
cá nhân có trách nhiệm ở xã, phường, thị trấn, cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp
công lập, doanh nghiệp nhà nước.
Thanh tra tài chính là hoạt động kiểm soát, xem xét, đánh giá của cơ quan

quản lý nhà nước đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ về quản lý
tài chính, sử dụng vốn và tài sản nhà nước của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự
quản lý theo thẩm quyền được quy định, nhằm phòng ngừa, phát hiện, xử lý các sai
phạm về tài chính; phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp
luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền các biện pháp khắc phục;
bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể khác.
Hoạt động thanh tra tài chính được quy định tại hệ thống các luật như Luật
Ngân sách Nhà nước, Luật Thuế Giá trị gia tăng, Luật Thuế Thu nhập doanh
nghiệp, Luật Quản lý Thuế, ...

17


1.2.2. Quan điểm về năng lực chuyên môn:
Năng lực của con người nói chung được sử dụng ở nhiều phương diện như:
năng lực công tác, năng lực sản xuất, năng lực thực thi công vụ, năng lực quản lý
điều hành, năng lực kiểm soát, ....
- Về năng lực chuyên môn nói chung: có nhiều quan điểm về năng lực và
năng lực chuyên môn:
+ Về năng lực:
Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về năng lực: Khả năng làm việc tốt,
nhờ có phẩm chất đạo đức và trình độ chuyên môn. Chắc không thiếu những người
có năng lực.
Theo từ điển Tiếng Việt thông dụng, Nhà xuất bản giáo dục phát hành thì
năng lực được hiểu là khả năng làm việc tốt.
Theo đại từ điển Tiếng Việt, Nhà xuất bản Văn hóa thông tin thì năng lực
được hiểu theo hai nghĩa: một là, năng lực là những điều kiện đủ hoặc vốn có để làm
một việc gì (ví dụ: năng lực tư duy của con người); hai là, năng lực là khả năng để
thực hiện tốt một công việc (ví dụ: có năng lực chuyên môn, năng lực tổ chức, ...).
Tóm lại, năng lực là khả năng của con người để thực hiện tốt công việc hay

làm việc có hiệu quả cao.
+ Về năng lực chuyên môn: chuyên môn bao gồm các kỹ năng, kiến thức cần
thiết cho từng công việc, vị trí công tác. Năng lực chuyên môn là khả năng của con
người về kỹ năng, kiến thức cần thiết cho từng công việc, từng vị trí công tác để
thực hiện được công việc có hiệu quả cao.
- Về năng lực chuyên môn của thanh tra viên:
Theo quy định về tiêu chuẩn chung của Thanh tra viên tại Điều 32 Luật
Thanh tra năm 2010, Thanh tra viên phải có các tiêu chuẩn sau đây: ʺa) Trung
thành với Tổ quốc và Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; có
phẩm chất đạo đức tốt, có ý thức trách nhiệm, liêm khiết, trung thực, công minh,
khách quan; b) Tốt nghiệp đại học, có kiến thức quản lý nhà nước và am hiểu pháp
luật; đối với Thanh tra viên chuyên ngành còn phải có kiến thức chuyên môn về

18


chuyên ngành đó; c) Có văn bằng hoặc chứng chỉ về nghiệp vụ thanh tra; d) Có ít
nhất 02 năm làm công tác thanh tra;”.
Do vậy, năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra nói chung theo quy định
trên là kiến thức chuyên ngành cơ bản được đào tạo (qua hệ đại học chính quy),
kiến thức về quản lý nhà nước, am hiểu pháp luật, được đào tạo về nghiệp vụ thanh
tra và kinh nghiệm đúc rút được qua thực tiễn công tác.
- Về năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính:
+ Tiêu chuẩn chung của cán bộ thanh tra nói chung được đề cập trong quy
định trên bao gồm các vấn đề về tư cách đạo đức, kiến thức quản lý nhà nước, kiến
thức chuyên ngành, được đào tạo về nghiệp vụ và kinh nghiệm công tác. Tiêu chuẩn
về chuyên môn theo quy định trên bao hàm hai tiêu chí:
Tiêu chí định lượng: đo lường, nhận biết được, đó là có bằng cấp, chứng chỉ
được đào tạo phù hợp với chuyên ngành (bằng tốt nghiệp đại học, có chứng được
đào tạo về quản lý nhà nước và có chứng chỉ đào tạo thanh tra viên).

Tiêu chí định tính: khó có thể đo lường, nhận biết được, đó là am hiểu pháp
luật và có kinh nghiệm thực tế làm công tác thanh tra (tối thiểu 02 năm). Tiêu chí
này chỉ được nhìn nhận, đánh giá thông qua công tác thanh tra thực tiễn; có thể làm
công tác thanh tra lâu năm nhưng thực tế không đúc rút được kinh nghiệm.
Tuy nhiên các quy định về tiêu chuẩn nêu trên chỉ được xác định để bổ
nhiệm vào ngạch thanh tra, chỉ dừng ở vấn đề hình thức liên quan đến yêu cầu chức
danh, còn đòi hỏi thực tiễn về năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra thì rất cao
như: kỹ năng thanh tra để phát hiện sai phạm, bất cập về cơ chế quản lý; kỹ năng xử
lý tình huống trong thanh tra; khả năng phân tích, tổng hợp, đánh giá, dự báo rủi ro;
khả năng đưa ra được kiến nghị xử lý đúng quy định, đồng thời phù hợp với thực
tiễn; trình độ để phân tích, đưa ra các ý kiến để xây dựng văn bản quy phạm pháp
luật; khả năng thực hiện công vụ theo tiến độ đề ra, phối hợp công tác; ...
+ Đối với thanh tra ngành tài chính thì ngoài những yêu cầu về năng lực
chuyên môn nói chung còn phải có kiến thức chuyên ngành liên quan đến lĩnh vực
quản lý theo phạm vi quản lý nhà nước của ngành tài chính (phạm vi quản lý nhà

19


nước ở cấp Trung ương của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, Tổng
cục Dự trữ nhà nước, Ủy ban Chứng khoán nhà nước, Kho bạc nhà nước; và phạm
vi quản lý nhà nước ở cấp địa phương các cơ quan tài chính ở địa phương).
Đối với Thanh tra Bộ Tài chính thì năng lực chuyên môn của cán bộ thanh
tra phải gắn với phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Tài chính và chức năng, nhiệm
vụ của Thanh tra Bộ Tài chính. Do đó, năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra
tại Thanh tra Bộ Tài chính giống nhau ở việc phải tuân thủ quy trình thanh tra, cùng
trong ngành tài chính; nhưng khác cơ bản với năng lực chuyên môn của các cơ quan
thanh tra tài chính trong ngành (cơ quan thanh tra của các Tổng cục, Cục, Ủy ban,
các cơ quan tài chính ở địa phương) do đặc thù về vị trí trong hệ thống (Thanh tra
Bộ Tài chính là cơ quan thanh tra cao nhất trong hệ thống thanh tra ngành tài chính,

chịu trách nhiệm định hướng kế hoạch thanh tra, tổng hợp, báo cáo và đào tạo
nghiệp vụ cho các cơ quan thanh tra trong hệ thống) và đặc thù quản lý ngành, địa
phương (thanh tra của Tổng cục, Cục, Ủy ban chỉ thực hiện thanh tra trong lĩnh vực
quản lý chuyên ngành; thanh tra của cơ quan tài chính địa phương chỉ thực hiện
thanh tra lĩnh vực quản lý chuyên ngành theo phạm vi địa bàn quản lý).
Theo tác giả, có thể hiểu năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra tại
Thanh tra Bộ Tài chính: ”năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh tra
Bộ Tài chính là khả năng của công chức thanh tra thực hiện chức năng, nhiệm vụ
quản lý thống nhất, toàn diện công tác thanh tra; giải quyết khiếu nại tố cáo;
phòng, chống tham nhũng; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; thực hiện thanh tra
hành chính thuộc phạm vi quản lý của Bộ Tài chính và thanh tra chuyên ngành
trong phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Tài chính nhằm đảm bảo hiệu lực và hiệu
quả cao”.
Năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra tại Thanh tra Bộ Tài chính bao
gồm các yếu tố cấu thành chủ yếu sau: trình độ đào tạo chuyên ngành (qua bậc đại
học); kiến thức quản lý nhà nước; kiến thức về pháp luật nói chung và pháp luật
trong lĩnh vực tài chính; nghiệp vụ thanh tra (thực hiện đúng quy trình thanh tra và
được đào tạo tại Trường Đào tạo cán bộ thanh tra – Thanh tra Chính phủ); kỹ năng

20


tổng hợp, phân tích, đánh giá vấn đề khi tiến hành thanh tra hoặc thực hiện công vụ;
khả năng phân tích những bất cập của cơ chế chính sách về tài chính, từ đó phân tích
cơ sở lý luận, thực tiễn để kiến nghị ban hành chính sách quản lý tài chính phù hợp
với thực tiễn; kỹ năng xử lý tình huống trong quá trình thanh tra; khả năng hoàn
thành công việc đúng thời hạn quy định và làm việc theo nhóm hoặc độc lập khi được
giao nhiệm vụ; các khả năng khác (trình độ tin học, ngoại ngữ, viết báo cáo, ...).
Đối với mỗi lĩnh vực thanh tra, nhiệm vụ công tác khác nhau thì đòi hỏi về
năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra là khác nhau, chẳng hạn như: thanh tra

về giải quyết khiếu nại, tố cáo thì yêu cầu bắt buộc đầu tiên là phải nắm vững và
thực hiện đúng quy trình giải quyết khiếu nại, tố cáo, sau đó là kiến thức quản lý tài
chính liên quan đến chuyên ngành phải giải quyết; thanh tra về lĩnh vực vốn đầu tư
xây dựng thì phải nắm vững các nguyên tắc quản lý vốn đầu tư, am hiểu về quy
trình thực hiện dự án đầu tư và một phần về kỹ thuật xây dựng, giao thông, thủy lợi,
...; giải quyết công việc phát sinh thường xuyên tại cơ quan thì phải nắm vững về
quy trình xử lý công văn, kiến thức về pháp luật nói chung (vì thường xuyên phải
tham gia ý kiến với các cơ quan thanh tra, kiểm toán, cảnh sát điều tra về xử lý tài
chính và tham gia ý kiến xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật);...
1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra
Xuất phát từ thực tiễn hoạt động cho thấy, có rất nhiều nhân tố ảnh hưởng
đến chất lượng chuyên môn của cán bộ thanh tra, trong đó có Thanh tra Bộ Tài
chính. Theo tác giả có một số nhân tố chính sau:
1.2.3.1. Nhân tố liên quan đến con người:
- Kiến thức chuyên ngành được đào tạo của cán bộ thanh tra:
Kiến thức chuyên ngành được đào tạo bao gồm kiến thức được đào tạo cơ
bản tại các trường đại học, viện nghiên cứu (bao gồm đào tạo đại học, sau đại học)
và kiến thức được đào tạo trong quá trình công tác. Đây là nhân tố cơ bản nhất ảnh
hưởng tới chất lượng năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra.
Giáo dục tại các trường đại học, viện nghiên cứu có vai trò vô cùng quan trọng
trong việc tạo nên nền tảng tư duy cơ bản cho người ra trường. Thực tế cho thấy, công

21


chức nói chung được đào tạo từ các trường đại học, viện nghiên cứu uy tín, truyền
thống thường có nền tảng tư duy trong công việc tốt hơn, tiếp cận những kiến thức
quản lý nhà nước, thực tiễn một cách lô gic, nhanh, bài bản và khoa học hơn. Đó
cũng là một phần lý do trong quy định tuyển dụng công chức nói chung và ngạch
thanh tra nói riêng yêu cầu phải tốt nghiệp đại học hệ chính quy tập trung trở lên.

Trong quá trình công tác, cán bộ thanh tra được cơ quan tạo điều kiện tham dự
các khóa đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về quản lý nhà nước, nghiệp vụ thanh tra, tin
học, tham dự các buổi hội nghị, hội thảo chuyên ngành, các đợt tập huấn chuyên môn;
do đó nâng cao được kỹ năng, kiến thức chuyên môn do được các chuyên gia, những
người có kinh nghiệm giảng dạy, phân tích, được trao đổi kinh nghiệm thực tế trong
quá trình công tác, qua đó nắm vững ý nghĩa xuyên suốt của chế độ chính sách, bản
chất của những tình huống đã được xử lý gắn với thực tế quản lý tại các đơn vị.
- Ý thức, đạo đức của cán bộ thanh tra:
Trong tất cả các nhân tố liên quan đến con người thì ý thức, đạo đức là nhân
tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến năng lực chuyên môn của cán bộ thanh tra. Cán
bộ thanh tra có ý thức, nhận thức trách nhiệm nghề nghiệp, cầu thị, không ngại tiếp
cận với những kiến thức quản lý chuyên sâu, không ngại tìm tòi, học hỏi những kiến
thức mới,tự đúc rút kinh nghiệm, tự đào tạo, bồi dưỡng bản thân về kỹ năng thanh
tra, về chính sách pháp luật, chế độ quản lý tài chính trong tình hình sai phạm ngày
càng tinh vi, phức tạp và có tổ chức; cán bộ thanh tra có phẩm chất đạo đức tốt,
vững vàng giúp cán bộ thanh tra liêm chính khi thực hiện công vụ, không tiếp tay
hay làm ngơ cho các sai phạm thì mới tự giúp chính mình trưởng thành, giàu kiến
thức, kinh nghiệm hơn trong công tác thanh tra.
- Chế độ thu nhập, thưởng: Đối với cán bộ thanh tra, quy định về tiền lương
được thực hiện theo quy định chung của cán bộ, công chức. Do đó, việc tạo ra chế
độ thu nhập xứng đáng được thực hiện thông qua phân phối số tiền được trích lại từ
số thu vào ngân sách nhà nước được phát hiện qua thanh tra bằng cách chi thu nhập
tăng thêm, thưởng đột xuất dựa chủ yếu vào chất lượng, kết quả thực tế trong công
tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, các công việc khác như phát

22


hiện sai phạm lớn, có tính mới, phức tạp, công việc khó... chứ không phải dựa chủ
yếu vào thâm niên công tác, chức vụ. Các nước trên thế giới, công chức thanh tra có

rất nhiều đãi ngộ để phục vụ mục đích dưỡng liêm, đào tạo, bồi dưỡng... Sự đãi ngộ
đi đôi với trách nhiệm lớn là một trong những phương cách hiệu quả nhất để thúc
đẩy cán bộ thanh tra ngày càng lưu tâm vào việc nâng cao trình độ chuyên môn của
mình để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cao hơn.
1.2.3.2. Môi trường bên trong:
Môi trường bên trong có ảnh hưởng lớn gián tiếp tới chất lượng chuyên môn
của cán bộ thanh tra. Môi trường bên trong bao gồm: chiến lược, định hướng cho sự
phát triển lực lượng, tạo ra đội ngũ lãnh đạo, chuyên gia, cán bộ nhiều kinh nghiệm
và khuyến khích phấn đấu, cạnh tranh lành mạnh của cán bộ thanh tra dựa trên sự
phát triển về năng lực chuyên môn, chứ không phải dựa trên vấn đề khác ngoài
chuyên môn; việc phối hợp công tác giữa các bộ phận, phòng trong nội bộ cơ quan
thanh tra cũng tạo điều kiện để mỗi cán bộ thanh tra được tham gia nhiều hơn vào
các lĩnh vực công tác khác nhau, chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức chuyên môn để
cùng nhau thực hiện nhiệm vụ chung của cơ quan chứ không phải nhiệm vụ riêng
của từng phòng, bộ phận; bầu không khí, văn hóa tạo ra môi trường thân thiện, đoàn
kết, niềm tin lẫn nhau để chia sẻ cả về công tác chuyên môn và sinh hoạt từ đó nuôi
dưỡng, khuyến khích năng động, sáng tạo.
1.2.3.3. Môi trường bên ngoài:
Có một số nhân tố thuộc môi trường bên ngoài ảnh hưởng tới năng lực
chuyên môn của cán bộ thanh tra như: yêu cầu trong công tác quản lý nhà nước của
các cấp, các ngành đòi hỏi lực lượng thanh tra tập trung, định hướng trong việc xây
dựng kế hoạch thanh tra, từ đó có yêu cầu cao hơn về chất lượng trong công việc để
thích nghi, phát triển, đòi hỏi phải xây dựng, tạo dựng, phát triển được một đội ngũ
cán bộ thanh tra có kỹ năng cao, kiến thức chuyên ngành sâu và hiểu biết xã hội làm
nòng cốt; sự phát triển của khoa học – kỹ thuật, nhất là công nghệ thông tin, cũng
tạo điều kiện cho cán bộ thanh tra được tiếp cận, khai thác thông tin một cách nhanh
chóng, nhìn nhận vấn đề nhiều chiều thông qua tham khảo các ý kiến bình luận đa

23

chiều, xử lý công việc một cách nhanh chóng, nhưng cũng đặt ra yêu cầu phải đào
tạo nâng cao trình độ tin học cho cán bộ thanh tra; chất lượng, uy tín của các cơ
quan thanh tra, kiểm toán khác đòi hỏi cơ quan thanh tra phải có chiến lược đào tạo,
phát triển cán bộ, đồng thời thực hiện các chính sách thu hút, giữ chân người giỏi
yên tâm cống hiến, gắn bó với cơ quan thanh tra.
1.3. Kinh nghiệm về thanh tra và bài học với Thanh tra Bộ Tài chính
1.3.1. Kinh nghiệm của thanh tra tài chính tại một số quốc gia
* Thanh tra tài chính Trung Quốc
Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát tại Trung Quốc được đặc biệt chú
trọng, nhất là kiểm tra giám sát về tài chính. Tại Bộ Tài chính Trung Quốc có Vụ
Thanh tra, kiểm tra tài chính thực hiện nhiệm vụ: thanh tra, kiểm tra các nguồn thu
tài chính trong toàn quốc; thanh tra, kiểm tra hoạt động thu chi chính của các cơ
quan trung ương và địa phương, việc thực hiện chế độ tài chính, xử lý vi phạm hành
chính. Đối tượng thanh tra, kiểm tra bao gồm: các doanh nghiệp, tập đoàn, đơn vị
khác có nghĩa vụ chấp hành quy định của Chính phủ... Nội dung thanh tra đánh giá
về công tác quản lý tài chính, tài sản, quản lý kinh tế... của đối tượng thanh tra. Nội
dung thanh tra hiện nay bám sát các vấn đề có tính thời sự, được báo chí và dư luận
quan tâm; chú trọng đến trọng tâm, trọng điểm là công tác lập dự toán, dự tính xu
hướng phát triển kinh tế xã hội.
Hệ thống tổ chức thanh tra, kiểm tra, giám sát tài chính của Trung Quốc bao
gồm nhiều cơ quan chức năng, nhiệm vụ quyền hạn độc lập, phối hợp với nhau tạo
thành cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ về cả chiều ngang lẫn chiều dọc. Trong thực
tế, hoạt động có sự chồng chéo trong công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát tài
chính. Để hạn chế tình trạng này các cơ quan thanh tra, kiểm tra, giám sát tài chính đã
có sự phối hợp để thông báo và thỏa thuận phối hợp thống nhất với nhau về chương
trình, kế hoạch thanh tra kiểm tra, giám sát tài chính của mỗi cơ quan để phát huy vai
trò, hiệu quả của các cơ quan trong quá trình kiểm tra, giám sát tài chính.
Để tăng cường hiệu lực của các cơ quan kiểm tra, giám sát tài chính, Trung
Quốc rất coi trọng công tác cán bộ, đảm bảo sự trong sạch của cơ quan này. Cùng

với việc đào tạo, tuyển chọn cán bộ, áp dụng chế độ khen thưởng thích đáng, Trung

24


Quốc còn áp dụng các biện pháp xử lý nghiêm minh đối với cán bộ, công chức vi
phạm, thường xuyên tuyên truyền giáo dục đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác
kiểm tra, giám sát tài chính.
Công tác chuẩn bị cho đoàn thanh tra thực hiện nhiệm vụ rất được chú trọng,
trước khi thanh tra cần nắm rõ vấn đề trọng tâm, trọng điểm, nắm rõ những đơn vị
được thanh tra, các mối quan hệ để đưa ra những nguyên nhân khách quan, chủ
quan và nhiều vấn đề quan hệ xã hội khác giúp cho cuộc thanh tra đạt kết quả cao.
* Thanh tra Tài chính Pháp
Tại Pháp, cơ quan Tổng Thanh tra chuyên ngành được thành lập ở một số Bộ
lớn. Tuỳ vào vị trí, vai trò và tầm quan trọng, các Tổng Thanh tra chuyên ngành
được phân thành các cấp độ khác nhau: Cấp độ tối cao, cấp độ cao, cấp độ trung
bình và cấp độ thấp. Trong đó, cơ quan Tổng Thanh tra tài chính là cơ quan Tổng
thanh tra chuyên ngành ở cấp độ tối cao, có nhiều quyền năng. Đặc biệt, cơ quan
Tổng Thanh tra tài chính ngày nay giữ vị trí quan trọng của nền hành chính Pháp,
với uy tín không thể phủ nhận so với các cơ quan khác.
Kinh tế Pháp bao gồm số lượng lớn doanh nghiệp tư nhân (gần 2,5 triệu công
ty đã đăng ký) với sự can thiệp đáng kể (dù đang giảm bớt) từ phía chính phủ.
Chính phủ giữ ảnh hưởng khá lớn trên những lĩnh vực cơ sở hạ tầng quan trọng, sở
hữu đa số vốn trong các ngành đường sắt, điện, hàng không và các công ty viễn
thông. Nước này đã dần nới lỏng kiểm soát từ đầu thập kỷ 1990. Chính phủ dần bán
ra các cổ phần đang nắm giữ trong các ngành bảo hiểm, ngân hàng và công nghiệp
quốc phòng.
Phương thức thanh tra tài chính ở Pháp đã được đổi mới. Trước đây, công tác
thanh tra chủ yếu là kiểm tra sau quá trình thực hiện của các đơn vị (thanh tra sau);
chủ yếu là xem xét cụ thể theo từng nội dung. Ngày nay, Thanh tra Tài chính Pháp

tập trung nhiều hơn đến việc thanh tra diễn ra trong quá trình thực hiện (thanh tra
trong) nhằm kịp thời phát hiện những hoạt động cần điều chỉnh và những quy định
cần sửa đổi; việc kiểm tra, xem xét mang tính tổng thể hơn. Các thanh tra viên
không chỉ đóng vai trò phán quyết mà còn đóng vai trò cố vấn. Hoạt động thanh tra
mang tính thường xuyên (tính kế hoạch) nhiều hơn mang tính đột xuất theo vụ việc

25