Kỹ thuật bao bì thực phẩm Tìm hiểu về bao bì gốm sứ

CHÀO MỪNG THẦY VÀ CÁC BẠN
ĐẾN VỚI BÀI THUYẾT TRÌNH CỦA NHÓM 3

1


DANH SÁCH NHÓM

1. Nguyễn Văn Hợp
2. Dương Thị Kim Loan
3. Lê Thị Nhàn
4. Nguyễn Thị Minh Ngọc
5. Huỳnh Thị Thanh Mai
6. Trương Thị Thu Diệu
7. Vũ Thị Quỳnh Như
8. Nguyễn Yến Nhi
9. Trần Thị Cẩm Duyên
2


ĐỀ TÀI:

3

TÌM HIỂU VỀ BAO BÌ GỐM SỨ


4

- Vào thời kì đồ đá mới, con người đã biết cách sử dụng đất sét để chế tạo đồ gốm. Chủ yếu đồ gốm trong thời kì này được dùng chứa đựng
các loại lương thực, nước uống, rượu

- Theo thời gian nhu cầu trao đổi, buôn bán hàng hóa giữa các tộc người phát triển. Nhiều loại hàng hóa như rượu vang, dầu olive được xuất
khẩu chứa đựng trong các bình gốm nung. Gốm sứ đã trở thành bao bì bao gói thực phẩm.



Cùng với sự phát triển của xã hội, con người ngày càng phát triển nhiều loại bao bì khác nhau mang nhiều tính chất ưu việt hơn. Bao bì
gốm sứ không còn ứng dụng nhiều trong sản xuất thực phẩm nữa.



Ngành bao bì gốm sứ đạt đỉnh cao vào thế kỉ XVIII – XIX, sau đó nhường chỗ cho các loại vật liệu và bao bì khác.


5

Ở Việt Nam hiện nay có rất nhiều làng gốm sứ nổi tiếng, nhưng nổi tiếng nhất là làng gốm Bát Tràng (Gia Lâm – Hà Nội) và
làng gốm Lái Thiêu – Tân Phước Khánh – Thủ Dầu Một (Bình Dương)


* Làng gốm Bát Tràng:



Những thợ gốm lành nghề từ Chu Đậu đã sang Bát Tràng lập nghiệp, truyền nghề. Bát
Tràng là làng gốm nằm bên sông Hồng, khi xưa là một gò đất sét cao lại ở gần sông nên
thuận tiện cho việc làm gốm và giao thông, cách trung tâm Hà Nội 15 km. Gốm Bát Tràng
trải qua nhiều thăng trầm và phát triển cho đến ngày nay. Là làng gốm duy nhất tại Việt
Nam lưu giữ được nhiều dòng men cổ. Gốm sứ Bát Tràng được sx sản phẩm theo lối bán
thủ công. Sp được tạo hình từ khuôn và nung trong lò gas (trước đây nung bằng lò bầu
dung củi). Đất sét để sx là đất sét trắng. Sp của làng nghề này kế thừa nhiều tinh hoa từ

Gốm Chu Đậu và cũng ảnh hưởng nhiều của Gốm Trung Hoa. Bát Tràng ngày nay có hơn
600 nhà sản xuất và hầu hết là hộ gia đình sx nhỏ và vừa.

6


*Làng gốm Lái Thiêu - Tân Phước Khánh – Thủ Dầu Một

Hình thành từ việc nhập cư của người Hoa và đem nghề gốm từ Cảnh Đức Chấn, Quảng Châu sang Việt Nam, là kế thừa của
Gốm Cây Mai. Các cơ sở sx không tập trung mà rải rác ở 3 khu vực chính như trên. Sx đồ gia dụng, gốm mỹ nghệ, phát triển cho
đến ngày nay và là cái nôi của những đại gia gốm sứ Việt Nam như Minh Long 1, Cường Phát, Đại Hồng Phát, ..v…v…. Gốm ở
Bình Dương không còn phát triển theo quy mô sx nhỏ lẻ như các làng nghề trên mà đã hình thành các công ty lớn mạnh phục vụ
chủ yếu cho thị trường xuất khẩu và đi theo hướng sx công nghiệp, đầu tư máy móc cơ sở hiện đại. Một số công ty Gốm sứ của
Đài Loan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật cũng đầu tư mở nhà máy ở Bình Dương. Gốm Bình Dương có một bước chuyển mình
rất mạnh nhưng vô tình đã lạc mất những dấu xưa tích cũ, những đặc trưng khác biệt vốn có của nó và có thể nói làng nghề Lái
Thiêu kế thừa Gốm Cây Mai đã không còn nữa.

7


8

*Ưu điểm – nhược điểm
- Ưu điểm:
+ Nguyên liệu chế tạo rẻ, dễ chế tạo
+ Chịu lực tương đối tốt, chịu nhiệt tốt, khả năng ổn định cao,...
+ Có khả năng chống ăn mòn tốt, chống xuyên thấm tốt,...

-

Nhược điểm:

+ Giòn, dễ vỡ khi chịu lực tác động lớn.
+ Khối lượng bao bì lớn.
+ Trong quá trình chế biến có thể bị nhiễm kim loại nặng.
+ Không có khả năng tái chế, không tự phân hủy được


* Sản phẩm thích ứng

Sản phẩm thích ứng với các bao bì gốm sứ không nhiều, chủ yếu là các sản phẩm truyền thống như rượu,
nước mắm, muối dưa cà,...

9


* Chức năng của bao bì gốm sứ:

 Chức năng bảo vệ
 Chức năng thông tin
 Chức năng maketing
 Chức năng phân phối
 Chức năng sản xuất
 Chức năng môi trường
 Chức năng văn hóa
 Chức năng sử dụng

10

- Chức năng bảo vệ
Bao bì gốm sứ bảo vệ thực phẩm chứa trong nó khỏi ảnh hưởng của các yếu tố môi trường, vi sinh,...

11


12

Chức năng thông tin

Chức năng môi trường

Chức năng maketing

Chức năng phân phối


- Chức năng sản xuất

Trong quá trình sản xuất thì bao bì gốm sứ chịu tác động của các yếu tố như độ ẩm, nhiệt độ, áp suất, va
chạm cơ học,...ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và bảo quản thực phẩm.

13


- Chức năng sử dụng

+ Bao bì gốm sứ được sử dụng phổ biến ở các sản phẩm truyền thống, và nó khẳng
định vai trò quan trọng của nó đến sự phát triển của các sản phẩm đó.
+ Ngày càng có nhiều mẫu mã bao bì thực phẩm ra đời thỏa mãn thị hiếu của người

tiêu dùng và chất lượng bao bì ngày càng tăng cao.

14


Chức năng văn hóa

+ Bao bì gốm sứ gắn bó với nhiều loại sản phẩm như rượu cần, rượu bầu đá, nước
mắm,...tạo cho sản phẩm mang tính đặc sắc mà các bao bì khác không thể có
được...
+ Và mỗi loại sản phẩm thì đặc trưng riêng cho từng vùng, tạo nên bản sắc văn
hóa, và bao bì gốm sứ đóng góp vào đó một phần rất quan trọng.

15


* Sản xuất gốm sứ

16


 Tạo cốt gốm:



Chọn đất:
+ Loại đất sét trắng
+ Thành phần hóa học: Al2O3:27,07; SiO2:55,87; Fe2O3:1,2; Na2O:0,7;
CaO:2,57; MgO:2,08; K2O:2,01; TiO2:0,81
+ Yêu cầu:

*Độ dẻo cao
*Khó tan trong nước
*Chịu lửa ở khoảng 1650oC

17


- Xử lý đất:

+ Phương pháp xử lý đất truyền thống là xử lý thông qua ngâm nước trong hệ
thống 4 bể chứa
* Bể đánh
* Bể lắng
* Bể phơi
* Bể ủ
+ Tùy theo từng loại đồ gốm mà người ta có thể pha thêm cao lanh ở mức độ
nhiều ít khác nhau.

18


- Tạo dáng:

+ Phương pháp tạo dáng cổ truyền là làm bằng tay trên bàn xoay.
+ Đắp nặn một sản phẩm hoàn chỉnh, nhưng cũng có khi đắp nặn từng bộ phận riêng rẽ của một sản phẩm và sau
đó tiến hành chắp ghép lại.
+ Ngày nay người ta sử dụng phổ biến kỹ thuật “đúc” hiện vật. Muốn có hiện vật gốm theo kỹ thuật đúc, trước
hết phải chế tạo khuôn bằng thạch cao.

19

- Tạo dáng

20


- Phơi sấy

+ Yêu cầu: khô, không bị nứt nẻ, không làm thay đổi hình dáng sản phẩm.
+ Phương pháp cổ truyền: hong khô hiện vật trên giá và để nơi thoáng mát.
+ Ngày nay: sử dụng biện pháp sấy, tăng nhiệt độ từ từ để cho nước bốc
hơi dần dần.

21


- Sửa hàng mộc:

+ Sản phẩm mộc đã định hình cần đem “ủ vóc” và sửa lại cho hoàn
chỉnh.
+ Người thợ gốm tiến hành các hoạt động cắt, gọt chỗ thừa, bồi
đắp chỗ khuyết, chắp các bộ phận, khoan lỗ, tỉa lại đường nét hoa
văn và thuật nước cho mịn mặt sản phẩm.
+ Theo yêu cầu trang trí, có thể đắt phù điêu, khắc họa tiết trang trí
trên mặt sản phẩm...

22

Trang trí hoa văn và phủ men:


Kỹ thuật vẽ
+ Dùng bút lông vẽ trực tiếp trên nền mộc các hoa văn họa tiết.
+ Gần đây, xuất hiện kỹ thuật vẽ trên nền xương gốm đã nung sơ 1 lần
hoặc kỹ thuật hấp hoa ( một lối trang trí hình in sẵn trên giấy decal)
+ Hoa văn họa tiết phải hài hòa với dáng gốm, các trang trí họa tiết này đã
nâng nghề gốm lên mức nghệ thuật, mỗi sản phẩm là một tác phẩm.

23


- Tráng men:

+ Có thể nung sơ bộ sản phẩm ở nhiệt độ thấp rồi sau đó mới đem tráng men
hoặc dùng ngay sản phẩm mộc hoàn chỉnh trực tiếp tráng men lên trên rồi mới
nung.
+ Những sản phẩm mà xương gốm có màu trước khi tráng men phải có một
lớp men lót để che bớt màu của xương gốm.
+ Hình thức: phun men, dội men lên bề mặt cốt gốm cỡ lớn, nhúng men đối
với loại gốm nhỏ.

24


- Sửa hàng men:

+ Người thợ gốm tiến hành tu chỉnh lại sản phẩm lần cuối trước khi
đưa vào lò nung.

+ Trước hết phải xem kĩ từng sản phẩm một xem có chỗ nào khuyết
men thì phải đắp men vào các vị trí ấy.
+ Sau đó tiến hành “cắt dò” tức cạo bỏ những chỗ dư thừa men.

25