Bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh bình phước

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VÕ TUẤN PHI

BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
TỪ THỰC TIỄN TỈNH BÌNH PHƯỚC

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2017


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VÕ TUẤN PHI

BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
TỪ THỰC TIỄN TỈNH BÌNH PHƯỚC

Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 60.38.01.07

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. ĐẶNG VŨ HUÂN

HÀ NỘI - 2017

1


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ BÁN ĐẤU GIÁ
TÀI SẢN TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ ............................................................. 6
1.1. Khái quát về hoạt động bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự ..................... 6
1.2. Pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự ................................... 17
Kết luận chương 1 ......................................................................................................... 23
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI
SẢN TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN TẠI
TỈNH BÌNH PHƯỚC ................................................................................................. 25
2.1. Thực trạng pháp luật Việt Nam về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự . 25
2.2. Hoạt động bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Bình
Phước............................................................................................................................. 44
Kết luận chương 2 ......................................................................................................... 59
Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI
SẢN TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ TỪ THỰC TIỄN TỈNH BÌNH
PHƯỚC ........................................................................................................................ 61
3.1. Một số yêu cầu hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án
dân sự từ thực tiễn tỉnh Bình Phước ............................................................................. 61
3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự ... 64
Kết luận chương 3 ......................................................................................................... 72
KẾT LUẬN .................................................................................................................. 74
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 76

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bán đấu giá từ rất lâu đã là hình thức kinh doanh, mua bán quen thuộc đối
với các nền kinh tế phát triển trên thế giới. Phương thức này cho phép hàng hoá
được giới thiệu trước một số lượng đông người mua. Tại đây khách hàng được tự do
đưa ra các mức trả giá mang tính cạnh tranh cho một món hàng. Sự cạnh tranh giữa
những người mua hàng với nhau làm cho giá cả món hàng tăng lên và dần dần tạo
thành giá trị của hàng hoá trên thị trường.
Ở Việt Nam, các quy định về bán đấu giá tài sản được xuất hiện lần đầu tiên
tại Điều 28 trong Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1989. Mục đích đặt ra là đảm
bảo hiệu lực thực thi của bản án, quyết định của Tòa án nhằm khôi phục lại quyền
và lợi ích hợp pháp cho người được thi hành án, thể hiện tính nghiêm minh của
pháp luật, đồng thời quyền lợi của người phải thi hành án cũng được đảm bảo. Sau
gần 30 năm triển khai hoạt động bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự ở Việt
Nam, pháp luật điều chỉnh trong lĩnh vực này cũng đang dần được hoàn thiện, hoạt
động bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự đã đạt được một số kết quả đáng
ghi nhận, qua đó nhìn chung đã đạt được những mục đích ban đầu đề ra. Tuy nhiên,
bên cạnh những thành tựu đã đạt được, hoạt động bán đấu giá tài sản trong thi hành
án dân sự vẫn còn những hạn chế, bất cập như: Hành lang pháp lý cho hoạt động
này chưa thực sự hoàn thiện, một số quy định về trình tự, thủ tục bán đấu giá còn
thiếu cụ thể, không rõ ràng, dẫn đến nhiều cách áp dụng khác nhau, chế tài đối với
đội ngũ đấu giá viên, chấp hành viên vi phạm nguyên tắc nghề nghiệp còn chưa đủ
sức răn đe v.v... Từ đó dẫn đến tình trạng khách hàng có tâm lý e ngại khi mua tài
sản bán đấu giá trong thi hành án dân sự, nhiều tài sản mặc dù giá trị lớn hơn nhiều
so với giá khởi điểm mà doanh nghiệp bán đấu giá đề xuất nhưng vẫn không có
khách mua.
Bình Phước là một tỉnh thuộc miền Đông Nam Bộ, nằm trong vùng kinh tế
trọng điểm phía Nam, có biên giới giáp Vương quốc Campuchia, là cửa ngõ, cầu
nối vùng Đông Nam bộ với vùng Tây Nguyên và Campuchia. Bình Phước có 08

1


huyện, 03 thị xã và 111 xã, phường, thị trấn (trong đó, có 03 huyện, 15 xã biên
giới), có tình hình di dân tự do diễn biến phức tạp, người dân từ các tỉnh trong toàn
quốc đến Bình Phước để làm ăn, sinh sống nhiều và đang có chiều hướng gia tăng.
Trên địa bàn tỉnh có 41 dân tộc cùng sinh sống, dân tộc thiểu số chiếm gần 19.7%
dân số, mỗi dân tộc có nền văn hóa truyền thống, ngôn ngữ, phong tục, tập quán
riêng. Qua đó, hàng năm số lượng án bàn giao và thụ lý tương đối lớn. Trong những
năm qua, công tác thi hành án dân sự ở Bình Phước đã đạt được những kết quả đáng
ghi nhận, nhiều vụ việc phức tạp, tồn đọng lâu năm đã được tổ chức thi hành dứt
điểm, một số án lớn, tính chất phức tạp, ảnh hưởng lớn về kinh tế, trật tự an toàn xã
hội cũng đã được chính quyền các cấp quan tâm chỉ đạo. Kết quả đạt được nói trên
phản ánh sự cố gắng, nỗ lực của Ngành Tư pháp nói chung, cũng như đội ngũ cán
bộ thi hành án dân sự nói riêng, sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy Đảng,
chính quyền địa phương; sự phối hợp chặt chẽ của các ngành hữu quan trong việc
thực hiện pháp luật thi hành án dân sự. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt
được, cũng như nhiều tỉnh trên cả nước, thực trạng bán đấu giá tài sản thi hành án
dân sự ở Bình Phước vẫn còn nhiều bức xúc, bộc lộ nhiều tồn tại, yếu kém, chưa
đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Có nhiều trường hợp tài sản
đã bán đấu giá thành công nhưng không bàn giao được hoặc kéo dài việc bàn giao,
gây bức xúc trong dư luận xã hội, quyền lợi của các bên trong quan hệ bán đấu giá
tài sản thi hành án chưa đảm bảo và ngay cả uy tín của các tổ chức bán đấu giá tài
sản cũng bị ảnh hưởng, từ đó cho thấy việc nghiên cứu một cách toàn diện và có hệ
thống các vấn đề về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh
Bình Phước là cần thiết. Vì vậy, tác giả đã lựa chọn đề tài “Bán đấu giá tài sản
trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Bình Phước” để nghiên cứu và làm
Luận văn Thạc sĩ luật học.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Trong những năm gần đây, trước yêu cầu đổi mới đất nước, cải cách hành

chính và cải cách tư pháp, đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học pháp lý đề

2


cập đến vấn đề bán đấu giá tài sản ở Việt Nam nói chung và bán đấu giá tài sản để
thi hành án dân sự nói riêng đã được công bố. Cụ thể:
Về đề tài nghiên cứu, có đề tài nghiên cứu cấp Bộ “Hoàn thiện pháp luật về
bán đấu giá tài sản nhằm thúc đẩy thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa Việt Nam” do Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp thực hiện năm 2011.
Về luận văn, luận án, có Luận án Tiến sĩ luật học với đề tài “Pháp luật về
đấu giá tài sản trong thương mại ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Mạnh Cường bảo
vệ tại Học viện Khoa học xã hội năm 2012; Luận văn Thạc sĩ luật học với đề tài
“Quản lý nhà nước về hoạt động bán đấu giá tài sản từ thực tiễn thành phố Hồ Chí
Minh” của tác giả Phạm Văn Sỹ bảo vệ tại Học viện Hành chính Quốc gia năm
2006; Luận văn Thạc sĩ luật học với đề tài “Bán đấu giá tài sản trong thi hành án
dân sự theo pháp luật Việt Nam” của tác giả Bùi Thị Thu Hiền bảo vệ tại Đại học
Quốc gia Hà Nội năm 2014.
Về các bài tạp chí khoa học có bài “Những khó khăn vướng mắc trong công
tác kiểm sát việc bán đấu giá tài sản thi hành án” của tác giả Nguyễn Hồng Sinh
đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 23, tháng 12/2011; bài “Một số vướng mắc về bán
đấu giá tài sản để thi hành án” của tác giả Đinh Duy Bằng đăng trên Tạp chí Dân
chủ và Pháp luật số chuyên đề 2/2012; bài “Một số vấn đề về xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực bán đấu giá tài sản” của tác giả Đoàn Văn Hường đăng trên
Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số chuyên đề 9/2014; bài “Bảo vệ quyền lợi của
người mua được tài sản bán đấu giá để thi hành án dân sự” của tác giả Lê Vĩnh
Châu đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số chuyên đề 1/2015; bài “Hoạt động
bán đấu giá tài sản những bất cập và giải pháp” của tác giả Phạm Thị Liên Hương
đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số chuyên đề 10/2015; bài “Bán đấu giá tài
sản trong thi hành án dân sự vẫn còn là điểm nghẽn” của tác giả Nguyễn Quang

Thái và Đào Thị Thúy Lan đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số chuyên đề
4/2016 …
Các công trình nghiên cứu nêu trên đã giải quyết được một số vấn đề về lý
luận và thực tiễn liên quan đến bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự. Tuy

3


nhiên, vẫn còn thiếu các công trình nghiên cứu một cách hệ thống và toàn diện các
vấn đề về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự theo pháp luật Việt Nam nói
chung và từ thực tiễn ở tỉnh Bình Phước nói riêng. Trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc
kết quả các công trình nghiên cứu, các bài viết, đồng thời, bằng kinh nghiệm thực
tiễn và những hiểu biết của mình, tác giả trình bày trong luận văn cơ sở lý luận, nội
dung việc bán đấu giá tài sản từ thực tiễn trên địa bàn tỉnh Bình Phước, kiến nghị
các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về
bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự, đáp ứng vấn đề cấp bách của thực tiễn
công tác thi hành án dân sự nói chung và ở tỉnh Bình Phước nói riêng.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận văn là nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận
pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự và từ thực tiễn thi hành
pháp luật ở tỉnh Bình Phước, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá
tài sản trong thi hành án dân sự ở nước ta hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Với mục đích nghiên cứu ở trên, luận văn xác định nhiệm vụ nghiên cứu cụ
thể như sau:
- Nghiên cứu làm rõ các vấn đề lý luận pháp luật về bán đấu giá tài sản trong
thi hành án dân sự.
- Phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật Việt Nam về bán đấu giá tài sản
trong thi hành án dân sự và việc thực hiện pháp luật trong lĩnh vực này từ thực tiễn

tỉnh Bình Phước để chỉ ra những điểm thành công, những vướng mắc, bất cập và
nguyên nhân.
- Từ các nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số giải pháp hoàn thiện
pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi
hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu

4


Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận về bán đấu giá
tài sản trong thi hành án dân sự, các quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản
trong thi hành án dân sự và việc thực hiện pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi
hành án dân sự ở tỉnh Bình Phước từ năm 2012 đến năm 2016.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của luận văn chỉ tập trung vào các vấn đề liên quan đến
pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự và nghiên cứu từ thực tiễn
thực hiện pháp luật trong lĩnh vực này ở tỉnh Bình Phước.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà
nước và pháp luật. Bên cạnh đó, trong quá trình nghiên cứu, luận văn còn sử dụng
các phương pháp nghiên cứu truyền thống, có độ tin cậy như: Phân tích, tổng hợp,
diễn giải, so sánh, khảo sát thực tiễn… để giải quyết những nhiệm vụ đặt ra đối với
việc nghiên cứu đề tài.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo và áp
dụng vào thực tiễn hoạt động của các cơ quan thi hành án dân sự và Trung tâm
Dịch vụ bán đấu giá tài sản tỉnh Bình Phước trên địa bàn tỉnh Bình Phước.
7. Cơ cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được
cơ cấu 03 chương, bao gồm:
Chương 1: Những vấn đề lý luận pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi
hành án dân sự.
Chương 2: Thực trạng pháp luật Việt Nam về bán đấu giá tài sản trong thi
hành án dân sự và thực tiễn thực hiện tại tỉnh Bình Phước.
Chương 3: Yêu cầu và giải pháp hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản
trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Bình Phước.

5


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT
VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
1.1. Khái quát về hoạt động bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự
1.1.1. Khái niệm bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự
Trên thế giới, bán đấu giá tài sản đã có lịch sử rất lâu đời và trong nền kinh
tế thị trường, bên cạnh các phương thức mua bán thông thường, mua bán tài sản
thông qua đấu giá ngày càng phổ biến. Có nhiều mục đích được đặt ra khi các bên
lựa chọn phương thức mua bán này, nhưng mục đích thường được hướng tới là
nhằm đưa tài sản tiếp cận với đại chúng người mua, qua đó phát huy cao nhất giá trị
hàng hóa của tài sản hoặc đáp ứng cao nhất mục đích khác mà người bán tài sản đấu
giá mong muốn đạt được. Theo ghi chép của những người Hy Lạp cổ đại thì từ
khoảng năm 500 năm trước công nguyên, hình thức bán đấu giá đã xuất hiện tại
Babylon với đối tượng được mua bán là người phụ nữ như một sự cưới hỏi. Theo đó
thì “những người phụ nữ xinh đẹp được đưa đến những cuộc đấu giá cao cấp, còn
những phụ nữ xấu phải kèm theo của hồi môn và mang tới những cuộc đấu giá để
đợi được chấp nhận, bất cứ người con gái nào bị gả bán ngoài cuộc đấu giá đều là
bất hợp pháp” [36]. Trong đế chế La Mã, phương thức bán đấu giá tiếp tục được sử

dụng để bán tất cả chiến lợi phẩm của chiến tranh mà chủ yếu là nô lệ và tài sản con
nợ bị tịch thu [36].
Hiện nay, phương thức bán đấu giá tài sản được sử dụng như một phương
thức mua bán thông thường, phổ biến và rộng khắp trên thế giới. Cùng với sự phát
triển của thương mại điện tử, bán đấu giá tài sản mở rộng hơn rất nhiều và phát triển
lên một bước mới. Việc bán đấu giá tài sản được tổ chức bằng các hình thức công
khai hoặc theo hồ sơ niêm phong, theo phương thức đấu giá lên hoặc đặt giá xuống
(điển hình là kiểu Hà Lan và kiểu Anh).
Theo hình thức công khai thì tài sản chào bán tại một mức giá xác định,
người bán tiếp tục nâng mức giá lên cách mức giá cũ một khoảng nhất định cho đến
khi không còn người nào đưa ra mức giá cao hơn. Người đã trả mức giá cao nhất

6


cuối cùng chính là người thắng cuộc. Đây là hình thức vẫn thường được áp dụng
nhiều nhất để giao dịch hàng hóa, sản phẩm, đặc biệt với các tài sản là cổ vật, các
bộ sưu tập tem, tiền, xe cổ, tác phẩm nghệ thuật…
Theo hình thức niêm phong thì người tham gia cùng nộp giá một lúc mà
không được biết giá của người khác cũng như giữ kín giá mà mình đã trả cho hàng
hóa, sản phẩm muốn mua. Thông thường người trả giá cao nhất sẽ là người thắng
cuộc, mua được tài sản. Tại Hà Lan, người bán có thể đưa ra một mức giá rất cao
cho hàng hóa, sản phẩm muốn bán. Mức giá này thường là mức giá rất cao và
không ai có thể mua nổi. Mức giá được hạ dần trong khoảng thời gian nhất định.
Nếu người tham gia trả giá chấp nhận ở mức giá nào đó thì cần ấn nút chấp nhận
ngay, nếu không sẽ mất cơ hội. Phương thức này thường áp dụng tại các chợ hoa và
đặc biệt với sản phẩm hoa tulip. Tại Anh thì bán đấu giá có nét đặc trưng riêng.
Người bán đấu giá điều khiển cuộc bán đấu giá sao cho người trả giá thắng được
mức giá hiện tại. Giá chào mới cao hơn giá chào cũ một khoảng cho trước. Cuộc
bán đấu giá chấm dứt khi không còn người nào đưa ra mức giá cao hơn. Người trả

giá hiện tại sẽ thắng và trả số tiền theo mức giá đã chào [17, tr.120]. Kiểu bán đấu
giá này còn được gọi là bán đấu giá mức thứ hai.
Ngoài ra, cũng với sự phát triển của thương mại điện tử, hiện nay còn xuất
hiện phương thức đấu giá ngược. Đây là một loại hình đấu giá đặc biệt, theo đó,
người trả giá thấp nhất và duy nhất sau khi kết thúc mỗi phiên đấu sẽ trở thành
người được mua tài sản bán đấu giá. Ở phương thức này nếu bên bán đưa ra giá
khởi điểm thì giá khởi điểm là mức giá lớn nhất. Cùng với sự phát triển của xã hội,
có thể nói rằng đến nay bán đấu giá phát triển với tư cách là một phương thức mua
bán tài sản thông thường, phổ biến và không thể thiếu trong thương mại, kinh doanh
của thế giới.
Theo bách khoa toàn thư mở Wikipedia thì: “Đấu giá là quá trình mua và bán
tài sản hoặc dịch vụ bằng cách đưa món hàng cần đấu giá, ra giá và sau đó bán món
hàng cho người trả giá cao nhất” [36]. Trong kinh tế học hiện đại, nhà kinh tế học
người Anh - David W.Pearce đã đưa ra định nghĩa: “Đấu giá là một thị trường trong

7


đó người mua tiềm tàng đặt giá cho tài sản chứ không phải đơn thuần trả giá theo
giá công bố của người bán” và thị trường đấu giá là “một thị trường có tổ chức, tại
đó giá cả được điều chỉnh liên tục theo biến đổi của cung và cầu” [18, tr.102].
Tại Việt Nam, theo Từ điển Luật học thì khái niệm bán đấu giá tài sản được
giải thích: “Bán đấu giá tài sản là hình thức bán công khai một tài sản, một khối tài
sản; theo đó có nhiều người muốn mua tham gia trả giá, người trả giá cao nhất
nhưng không thấp hơn giá khởi điểm là người mua được tài sản” [31, tr.31]. Theo
Đại Từ điển Bách khoa Việt Nam thì: “Đấu giá là hình thức bán những tài sản hoặc
tài sản thường thuộc loại đắt tiền, hàng quý hiếm, người bán đặt mức giá chuẩn,
những người mua trả giá từ thấp đến cao, tài sản được bán cho người mua trả cao
nhất” [13, tr.136].
Có thể nói, trên thế giới và Việt Nam đang tồn tại khá nhiều quan điểm, định

nghĩa khác nhau về bán đấu giá tài sản, mặc dù còn có sự khác biệt giữa Việt Nam
so với thế giới về hình thức, phương thức bán đấu giá, nhưng nhìn chung đều cho
thấy, bán đấu giá tài sản là hình thức mua bán đặc biệt, bản chất là một phương thức
mua bán công khai tài sản, có nhiều người tham gia trả giá, được tổ chức theo
những nguyên tắc và trình tự, thủ tục nhất định. Theo đó, người mua tự trả giá dựa
trên giá khởi điểm do bên bán đưa ra, người nào trả giá đáp ứng điều kiện quy định
trước của phiên bán đấu giá sẽ được quyền mua tài sản đấu giá.
Trong hoạt động thi hành án dân sự, khi người phải thi hành án và người
được thi hành án không thỏa thuận được về việc nhận tài sản kê biên để thi hành án,
thì chấp hành viên căn cứ vào quy định của pháp luật về loại tài sản, giá trị tài sản
để xác định có thực hiện phương thức bán đấu giá hay không. Căn cứ trên kết quả
định giá tài sản mà chấp hành viên ký hợp đồng với tổ chức bán đấu giá tài sản hoặc
tự đứng ra tổ chức bán đấu giá tài sản nhằm bảo đảm thi hành bản án, quyết định
của Tòa án. Việc bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự về bản chất vẫn là một
phương thức bán tài sản đặc biệt, được tổ chức công khai tại một nơi nhất định, theo
trình tự, thủ tục bán đấu giá do pháp luật quy định. Trong quan hệ giữa người mua
và người bán tài sản thì chỉ có một người bán nhưng lại có rất nhiều người mua, tất

8


cả người mua đều muốn mua tài sản nên sẽ cạnh tranh với nhau, tăng giá của tài sản
lên và đẩy giá tài sản lên đến mức cao nhất có thể và người sở hữu tài sản có thể thu
được số tiền cao nhất cho tài sản mà mình phải bán. Tuy nhiên, bán đấu giá tài sản
trong thi hành án dân sự khác với bán đấu giá tài sản thông thường ở thủ tục trước
và sau khi tổ chức bán đấu giá. Trước khi tổ chức bán đấu giá, sự khác biệt thể hiện
ở thủ tục chuyển giao tài sản bán đấu giá được thực hiện giữa tổ chức thực hiện bán
đấu giá với cơ quan thi hành án dân sự. Cơ quan thi hành án dân sự tiến hành thủ
tục định giá tài sản, ký hết hợp đồng dịch vụ bán đấu giá tài sản… Sau khi kết thúc
việc bán đấu giá tài sản thì cơ quan thi hành án dân sự tiến hành thủ tục bàn giao,

thanh toán chi phí bán đấu giá, phối hợp làm thủ tục trong chuyển quyền sở hữu tài
sản cho người mua được tài sản bán đấu giá.
Như vậy, bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự là hình thức mua bán
đặc biệt, công khai đối với tài sản bị kê biên để thi hành án, theo nguyên tắc và trình
tự, thủ tục do pháp luật quy định, người mua trả giá dựa trên khởi điểm do cơ quan
thi hành án xác định, người nào trả giá cao nhất sẽ được quyền mua tài sản đấu giá.
1.1.2. Đặc điểm của bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự
Khác với việc bán đấu giá tài sản thông thường, việc bán đấu giá tài sản
trong thi hành án dân sự có một số đặc điểm đặc thù đó là:
Thứ nhất, có sự tham gia của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong quan
hệ bán đấu giá tài sản. Trong việc bán đấu giá tài sản thông thường thì người có tài
sản có thể tự mình tổ chức bán đấu giá, nhưng cũng có thể bán thông qua tổ chức
trung gian làm dịch vụ bán đấu giá nhưng trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân
sự, thì ngoài bên có tài sản bán đấu giá và tổ chức làm dịch vụ đấu giá thì còn có sự
tham gia của cơ quan thi hành án dân sự, chấp hành viên (quyết định lựa chọn tổ
chức bán đấu giá tài sản, ký hợp đồng dịch vụ đấu giá…). Ngoài ra, trong một số
trường hợp, chấp hành viên còn tự mình đứng ra trực tiếp bán đấu giá tài sản phải
thi hành án nếu tại nơi có tài sản bán để thi hành án dân sự chưa có tổ chức bán đấu
giá hoặc có nhưng tổ chức bán đấu giá từ chối ký hợp đồng dịch vụ bán đấu giá tài
sản hoặc đối với tài sản là động sản có giá trị nhỏ.

9


Thứ hai, về chủ thể, trong bán đấu giá tài sản thông thường thì người bán
đấu giá tài sản là doanh nghiệp có chức năng bán đấu giá tài sản hoặc Trung tâm
dịch vụ bán đấu giá tài sản. Người yêu cầu bán đấu giá có thể là cơ quan thi hành
án, chủ sở hữu của tài sản bán đấu giá hay bên nhận bảo đảm tài sản đấu giá. Người
tham gia đấu giá là người những người đã đăng ký đấu giá, nộp lệ phí tham gia đấu
giá và có tên trong danh sách đấu giá. Người mua tài sản đấu giá là người trả giá

cao nhất trong số những người tham gia đấu giá bằng việc giá tài sản họ đã trả bằng
hoặc cao hơn giá khởi điểm. Tuy nhiên, trong việc bán đấu giá tài sản thi hành án
dân sự thì người yêu cầu bán đấu giá không phải là chủ sở hữu của tài sản bán đấu
giá mà là cơ quan thi hành án (khi họ không tự nguyện). Đây chính là yếu tố chi
phối, tác động nhiều đến quá trình bán đấu giá và việc thực hiện các trình tự thủ tục
bán đấu giá.
Thứ ba, việc bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự thực hiện theo
trình tự thủ tục thi hành án dân sự và mang tính cưỡng bức. Theo đó, sau khi hết
thời gian luật định, người phải thi hành án, có tài sản, không tự nguyện thi hành án
thì cơ quan thi hành án dân sự tiến hành kê biên để bán đấu giá, mà không phụ
thuộc vào ý chí chủ quan của người có tài sản là muốn hay không muốn bán dẫn
đến việc họ mang tâm lý bị ép buộc, cưỡng chế, nên thường có tâm lý chây ỳ, cố
tình gây khó khăn, cản trở cho quá trình bán đấu giá tài sản thi hành án. Hệ quả là,
có thể phát sinh tranh chấp giữa những người tham gia đấu giá, người có tài sản bán
đấu giá với tổ chức cung cấp dịch vụ bán đấu giá, với cơ quan thi hành án dân sự và
chấp hành viên ngay từ đầu cho đến khi bàn giao tài sản bán đấu giá. Từ đó quá
trình bán đấu giá tài sản thi hành án có thể gặp khó khăn, vướng mắc do có nhiều
bên tham gia vì vậy pháp luật quy định trình tự, thủ tục bán đấu giá khá chặt chẽ và
đòi hỏi cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên tham gia.
Thứ tư, về phương thức, hình thức bán đấu giá. Trong bán đấu giá thông
thường, miễn là hai bên thỏa thuận với nhau về hình thức thực hiện (đấu giá trực
tiếp bằng lời nói tại cuộc đấu giá, đấu giá bằng bỏ phiếu trực tiếp tại cuộc đấu giá,
đấu giá bằng bỏ phiếu gián tiếp, đấu giá trực tuyến) và thỏa thuận đó tuân thủ theo

10


đúng quy định pháp luật thì việc bán đấu giá có thể thực hiện bằng các phương thức
khác nhau như trả giá lên, đặt giá xuống. Còn trong bán đấu giá tài sản thi hành án
dân sự, để giảm, tránh những mâu thuẫn có thể phát sinh giữa các bên, pháp luật

quy định chặt chẽ về phương thức, hình thức bán đấu giá, qua đó việc bán đấu giá
tài sản được thực hiện theo hình thức đấu giá trực tiếp bằng lời nói và đấu giá bằng
bỏ phiếu. Tuy nhiên, trong thực tiễn thực hiện thì việc bán đấu giá tài sản thi hành
án chỉ thực hiện bằng hình thức công khai, trực tiếp bằng lời nói trả giá lên để đảm
bảo tính an toàn và tránh những rủi ro khi tổ chức bán đấu giá tài sản.
Thứ năm, về tài sản bán đấu giá trong thi hành án dân sự. Trong bán đấu
giá thông thường thì tài sản đem ra bán đấu giá có thể là bất kỳ tài sản nào. Người
bán hàng chỉ đưa ra mức giá khởi điểm để người mua tham khảo giá, còn giá bán
thực tế do những người tham dự cuộc đấu giá xác định trên cơ sở tự cạnh tranh giá
với nhau. Còn trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, thì xuất phát từ việc đảm
bảo nghĩa vụ thi hành bản án, quyết định của Tòa án, nên tài sản được mang ra bán
đấu giá để thi hành án có tính chất đặc thù về giá trị và giá trị sử dụng. Tài sản
mang ra bán đấu giá thường có giá trị tương đương hoặc lớn hơn với giá trị phải thi
hành của bản án, quyết định của Tòa án chứ không phải là bất kỳ tài sản nào mà
người phải thi hành án có.
1.1.3. Vai trò của bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự
Một là, bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự giúp bảo đảm quyền lợi
của các bên trong quan hệ thi hành án dân sự.
Bán đấu giá trong thi hành án dân sự trước hết là một hình thức dịch vụ
thông thường. Thông qua hợp đồng bán đấu giá tài sản ký với chấp hành viên của
cơ quan thi hành án dân sự, tổ chức thực hiện đấu giá thu được khoản phí từ dịch vụ
đấu giá do họ cung cấp. Với tính chất công khai, minh bạch của mình, bán đấu giá
tài sản trong thi hành án dân sự là một cuộc cạnh tranh về giá giữa những người có
nhu cầu tham gia đấu giá. Họ được tự do tham gia đấu giá, được có cơ hội tiếp cận
với tài sản như nhau và trả giá dựa theo giá trị mà họ tự định đoạt mà không bị giới

11


hạn ở các điều kiện “thích thì bán, không thích thì thôi” như trong mua bán hàng

hóa, tài sản thông thường.
Một trong những nguyên tắc của bán đấu giá trong thi hành án dân sự là tự
do giá cả. Người mua, có cơ hội lựa chọn giá phù hợp với nhu cầu của mình để trả
(vẫn phải tuân theo nguyên tắc bước giá do tổ chức bán đấu giá đặt ra). Họ sẽ mua
được tài sản khi trả giá cao nhất nhưng ít nhất họ đã có quyền lựa chọn giá mua tài
sản, điều này hoàn toàn khác với mua bán thông thường là mức giá định sẵn. Với
tính công khai, đại chúng nên tất yếu cuộc đấu giá sẽ có nhiều người tham gia, tài
sản bán được dễ dàng hơn và giá trị tài sản thu được là cao nhất. Do vậy, đảm bảo
thực hiện được bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực.
Cơ quan thi hành án dân sự làm tròn chức năng, nhiệm vụ thi hành án theo
quy định của pháp luật và gián tiếp làm quyền lợi của người được thi hành án được
bảo đảm. Mặt khác, bán đấu giá trong thi hành án dân sự góp phần bảo vệ quyền lợi
của chính người có tài sản mang bán đấu giá (người phải thi hành án). Nếu không
có biện pháp chào bán tài sản công khai và người bán có quyền lựa chọn người mua
thì tài sản có thể bị bán thấp hơn rất nhiều so với giá có thể bán thông qua biện pháp
đấu giá, do đó sẽ gây thiệt hại cho chủ sở hữu tài sản.
Hai là, bán đấu giá tài sản là một biện pháp cưỡng chế nhằm bảo đảm quá
trình thi hành án dân sự đạt hiệu quả thực tế.
Bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự là một hình thức xử lý tài sản để
thi hành án, thường được thực hiện nhằm bảo đảm cho việc thi hành nghĩa vụ trả
tiền trong thi hành án dân sự, đây là một công đoạn trong quá trình thực hiện cưỡng
chế thi hành án dân sự và được gọi là bán đấu giá tài sản đã kê biên để thi hành án.
Việc cưỡng chế thi hành án dân sự chỉ thực hiện được và chỉ có ý nghĩa khi tài sản
kê biên, cưỡng chế được bán đấu giá thành công, chấp hành viên, cơ quan thi hành
án dân sự thu được khoản tiền để đảm bảo thực hiện bản án, quyết định đã có hiệu
lực của Tòa án. Pháp luật thi hành án dân sự quy định việc bán tài sản kê biên chỉ
được thực hiện duy nhất bằng hình thức bán đấu giá, chỉ được bán không thông qua

12

thủ tục bán đấu giá đối với tài sản có giá trị dưới 2.000.000 đồng hoặc tài sản tươi
sống, mau hỏng.
Ba là, bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự góp phần hoàn thiện thủ
tục thi hành án dân sự.
Khi chưa có việc bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự thì việc bán tài
sản để thi hành án dân sự được thực hiện theo cách thức bán tài sản thông thường,
có thể do chấp hành viên của cơ quan thi hành án dân sự tiến hành, nếu như chấp
hành viên không vô tư, khách quan khi thi hành công vụ thì rất có thể sẽ dẫn đến
trường hợp lạm quyền, cố ý làm sai, không bảo đảm được quyền lợi cho người phải
thi hành án. Với việc nhanh chóng muốn bán được tài sản, chỉ cần có người mua tài
sản là chấp hành viên sẽ bán, không có cuộc cạnh tranh về giá giữa những người
mua nên không thể xác định được giá cả cao nhất có thể đạt được của loại hàng hóa,
tài sản cần bán. Ngoài ra với việc tự kê biên tài sản, tự bán tài sản bị kê biên đó sẽ
dẫn đến việc tập trung quyền lực rất lớn ở cá nhân khi thi hành công vụ, dẫn đến sự
lộng quyền, dễ dàng tha hóa, biến chất thi hành công vụ nếu cá nhân đó không có
lập trường tư tưởng vững vàng, không có đạo đức tốt. Với tính chất ưu việt của
mình, bán đấu giá tài sản góp phần bảo đảm tính độc lập, khách quan của chấp hành
viên khi tham gia thực hiện công vụ, là một biện pháp không tách rời nghiệp vụ thi
hành án dân sự, nằm trong tổng thể các hoạt động cưỡng chế, kê biên thi hành án,
bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự góp phần hoàn thiện thủ tục thi hành án dân
sự.
1.1.4. Nguyên tắc của bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự
Theo quy định tại Điều 3 Nghị định số 17/2010/NĐ-CP ngày 04 tháng 03
năm 2010 của Chính phủ về bán đấu giá tài sản (Nghị định số 17/2010/NĐ-CP) thì
việc bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự phải tuân thủ theo những nguyên
tắc nhất định nhằm bảo đảm sự cạnh tranh công bằng và tính trung thực của cuộc
đấu giá; ngăn ngừa những hành vi tiêu cực gây thiệt hại cho người sở hữu tài sản,
người mua được tài sản và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

13


Luật Đấu giá tài sản năm 2016 cũng bổ sung quy định các nguyên tắc đấu giá
tài sản bao gồm bảo đảm tính độc lập, trung thực, công khai, minh bạch, công bằng,
khách quan, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người có tài sản đấu giá, người
tham gia đấu giá, người mua được tài sản đấu giá, tổ chức đấu giá tài sản, đấu giá
viên. Để đề cao trách nhiệm pháp lý, trách nhiệm nghề nghiệp của đấu giá viên, tổ
chức đấu giá tài sản, người có tài sản, người tham gia đấu giá, qua đó góp phần
nâng cao chất lượng của hoạt động đấu giá tài sản, Luật đấu giá tài sản quy định các
hành vi bị nghiêm cấm đối với đấu giá viên, tổ chức đấu giá tài sản, người có tài sản
đấu giá, người tham gia đấu giá, người trúng đấu giá, cơ quan, tổ chức có liên quan.
Ở góc độ khái quát, có thể thấy, các nguyên tắc cơ bản của bán đấu giá tài sản trong
thi hành án dân sự bao gồm:
- Nguyên tắc công khai, liên tục:
Khi bán đấu giá tài sản thi hành án thì quá trình phải diễn ra công khai và
liên tục giữa các bên có liên quan. Từ quá trình kê biên tài sản bán đấu giá, định giá
tài sản, lựa chọn tổ chức bán đấu giá đã đòi hỏi phải có sự đồng thuận, thống nhất
giữa người phải thi hành án và người được thi hành án. Trong trường hợp không
thỏa thuận được thì chấp hành viên phải quyết định nhưng cũng công khai đến cả
hai bên biết về việc lựa chọn của mình đến những thông tin về thời gian, địa điểm
bán đấu giá, danh mục tài sản, số lượng, chất lượng của tài sản; giá khởi điểm của
tài sản; nơi trưng bày tài sản; nội quy bán đấu giá, tài sản bán đấu giá, danh sách
người tham gia đấu giá, người thực hiện việc bán đấu giá… cũng phải được niêm
yết công khai, không chỉ với bên được thi hành án và bên phải thi hành án mà còn
đến toàn thể những người đã đăng ký mua tài sản bán đấu giá.
Tại phiên bán đấu giá, người điều hành cuộc bán đấu giá phải công khai các
mức giá được trả và họ tên người mua trả giá cao nhất của mỗi lần trả giá, nếu vi
phạm nguyên tắc này thì bất kỳ bên nào có liên quan (tùy thuộc từng giai đoạn của
cuộc đấu giá) cũng có quyền khiếu nại hoặc yêu cầu hủy kết quả bán đấu giá do vi

phạm nguyên tắc cơ bản của bán đấu giá tài sản theo quy định của pháp luật.
Nguyên tắc công khai, liên tục cũng đảm bảo cho phiên đấu giá được diễn ra trôi

14


chảy, đảm bảo tính chân thực khách quan, từ đó giúp bảo vệ quyền lợi của các bên
tham gia.
- Nguyên tắc khách quan:
Nguyên tắc khách quan là một trong các nguyên tắc quan trọng của quá trình
nhận thức, nó đòi hỏi việc nhận thức phải dựa vào những cơ sở thực tế khách quan,
xuất phát từ chính bản thân đối tượng, từ những thuộc tính và mối liên hệ vốn có
của nó, từ những quy luật vận động và phát triển của bản thân nó; không thể dựa
vào ý muốn chủ quan hoặc lấy ý chí chủ quan áp đặt cho thực tế, đồng thời không
được cắt xén, không được gán ghép cho sự vật, hiện tượng những gì mà chúng vốn
không có. Trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, nguyên tắc khách quan
được biểu hiện thông qua việc xác định giá trị khởi điểm của tài sản phải phù hợp
với giá trị thực tế của tài sản. Nếu xác định giá trị tài sản không đúng sẽ gây thiệt
hại cho một trong những bên có liên quan đến việc bán đấu giá và có thể sẽ phát
sinh những tranh chấp làm chậm lại quá trình bán đấu giá (giá thấp sẽ gây thiệt hại
cho người sở hữu tài sản bán đấu giá và có thể gây thiệt hại cho người được thi
hành án; giá quá cao thì sẽ không có ai mua hoặc nếu mua thì người mua tài sản bán
đấu giá sẽ bị thiệt hại do giá trị không đúng).
- Nguyên tắc trung thực:
Việc trung thực trong bán đấu giá được thể hiện thông qua việc cung cấp đầy
đủ những thông tin về cuộc bán đấu giá (thời gian, địa điểm, người tham dự…); về
tài sản với những thuộc tính, giá trị và những khuyết tật của nó; về những giấy tờ
liên quan đến tài sản bán đấu giá… Ngoài ra, đối với những người làm việc trong tổ
chức bán đấu giá tài sản nơi thực hiện bán tài sản đó, người trực tiếp giám định,
định giá tài sản, chấp hành viên đang thi hành bản án và cha, mẹ, vợ, chồng, con,

anh, chị, em ruột của những người này không được quyền tham gia bán đấu giá tài
sản do việc tham gia của họ có khả năng ảnh hưởng đến sự trung thực, khách quan
của cuộc bán đấu giá. Quy định tính trung thực cho mỗi cuộc bán đấu giá chính là
nhằm bảo vệ quyền lợi cho các bên tham gia bán đấu giá, nhất là trong các cuộc bán
đấu giá tài sản có giá trị lớn thì tính trung thực càng đóng vai trò quan trọng hơn.

15


Nguyên tắc trung thực đòi hỏi tất cả các chủ thể tham gia quan hệ đấu giá tài sản
đều phải tuân theo, không thể xảy ra tình trạng lừa lọc, dối trá với khách hàng mà
người bán tài sản và người tổ chức đấu giá tài sản móc ngoặc, thông đồng với nhau.
Nguyên tắc trung thực còn đảm bảo cho khách hàng có sự yên tâm về tài sản mà
mình lựa chọn [32, tr.278, 279].
- Nguyên tắc bình đẳng:
Nguyên tắc bình đẳng giữa các bên được thể hiện qua việc bất cứ cá nhân
nào (trừ trường hợp không đủ điều kiện như người không được nhận chuyển
nhượng quyền sử dụng đất; người không thuộc trường hợp được Nhà nước giao đất
có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật về đất đai hoặc
trường hợp tham gia gây ảnh hưởng đến tính trung thực, khách quan của cuộc bán
đấu giá như đã kể trên) cũng đều có quyền đăng ký tham gia bán đấu giá. Khi đăng
ký tham gia thì tất cả đều phải nộp phí tham gia đấu giá và khoản tiền đặt trước như
nhau.
- Nguyên tắc bảo vệ quyền và lợi ích của các bên tham gia
Quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia trong quan hệ bán đấu giá
tài sản thi hành án dân sự phải được coi trọng, bảo đảm đầy đủ và phải luôn được
dung hòa. Người mua được tài sản sau khi thanh toán tiền cho tổ chức bán đấu giá
thì được nhận tài sản và được thực hiện đầy đủ quyền của mình theo hợp đồng bán
đấu giá tài sản. Họ được quyền cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng
tài sản trong mọi trường hợp dù người sở hữu tài sản có chây ì, không chịu bàn giao

giấy tờ sở hữu tài sản. Số tiền bán tài sản được tổ chức bán đấu giá chuyển lại cho
cơ quan thi hành án dân sự địa phương sau khi thanh toán các khoản phí và chi phí
bán đấu giá tài sản. Cơ quan thi hành án dân sự thực hiện thi hành đầy đủ bản án,
quyết định của Tòa án (chi trả cho người được thi hành án), khấu trừ chi phí tổ chức
cưỡng chế thi hành án và bàn giao số tiền còn lại cho người phải thi hành án (chính
là chủ sở hữu tài sản ban đầu). Như vậy, có thể thấy rằng, nguyên tắc bảo vệ quyền
và lợi ích của các bên được gắn liền với các quy định về quyền và nghĩa vụ của các
bên khi tham gia quan hệ bán đấu giá tài sản.

16


- Mọi cuộc bán đấu giá đều phải do đấu giá viên điều hành
Nguyên tắc này được quy định tại Luật Đấu giá tài sản năm 2016 (khoản 4
Điều 6) và Nghị định số 17/2010/NĐ-CP (khoản 2 Điều 3). Theo nguyên tắc này thì
mọi phiên bán đấu giá tài sản, phải do đấu giá viên điều hành theo đúng trình tự, thủ
tục quy định trong Nghị định thì phiên đấu giá mới có giá trị và được pháp luật
công nhận. Nếu đấu giá viên không đủ điều kiện thì đương nhiên phiên bán đấu giá
đó sẽ bị hủy, quyền và nghĩa vụ của các bên không được thiết lập. Bên nào có lỗi
trong việc để xảy ra tình trạng này thì sẽ phải bồi thường thiệt hại cho người trúng
đấu giá mà không mua được tài sản. Trong quan hệ thi hành án dân sự, ngoài đấu
giá viên thì chấp hành viên đang được cơ quan thi hành án phân công thi hành bản
án, quyết định có hiệu lực của Tòa án cũng được bán đấu giá đối với tài sản đó.
Việc bán đấu giá của chấp hành viên tất nhiên chỉ được giới hạn trong trường hợp
đặc biệt hoặc phạm vi rất nhỏ như việc tổ chức bán đấu giá từ chối ký hợp đồng
dịch vụ bán đấu giá tài sản với chấp hành viên hoặc động sản có giá trị từ 2.000.000
đồng đến 10.000.000 đồng.
1.2. Pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi
hành án dân sự

Từ trước đến nay, tuy có nhiều bài viết nghiên cứu của các nhà luật học về
vấn đề bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự, tuy nhiên qua tìm hiểu tác giả
nhận thấy chưa có bài viết nào đưa ra khái niệm cụ thể về pháp luật bán đấu giá tài
sản trong thi hành án dân sự. Chính vì thế dưới góc độ nghiên cứu của Luận văn, tác
giả không đi vào phân tích sâu khái niệm mà chỉ đưa ra khái niệm cơ bản về pháp
luật bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự nhằm làm nền tảng cho việc hoàn
thiện nội dung nghiên cứu trong Luận văn, cụ thể:
Theo Từ điển Luật học thì: “Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự mang
tính bắt buộc chung do Nhà nước ban hành hoặc thừa nhận nhằm điều chỉnh các
quan hệ xã hội, phục vụ và bảo vệ quyền lợi của các tầng lớp dân cư trong xã hội”
[31].

17


Theo khoản 1 Điều 2 Nghị định số 17/2010/NĐ-CP thì: “Bán đấu giá tài sản
là hình thức bán tài sản công khai theo phương thức trả giá lên, có từ hai người trở
lên tham gia đấu giá theo nguyên tắc và trình tự, thủ tục được quy định tại Nghị
định này. Phương thức trả giá lên là phương thức trả giá từ thấp lên cao cho đến khi
có người trả giá cao nhất” [8]. Còn theo khoản 2 Điều 5 Luật Đấu giá tài sản năm
2016 thì: “Đấu giá tài sản là hình thức bán tài sản có từ hai người trở lên tham gia
đấu giá theo nguyên tắc, trình tự và thủ tục được quy định tại Luật này, trừ trường
hợp quy định tại Điều 49 của Luật này” [24].
Và như đã phân tích ở trên thì: Bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự là
hình thức mua bán đặc biệt, công khai đối với tài sản bị kê biên để thi hành án, theo
nguyên tắc và trình tự, thủ tục do pháp luật quy định, người mua trả giá dựa trên
khởi điểm do cơ quan thi hành án xác định, người nào trả giá cao nhất sẽ được
quyền mua tài sản đấu giá.
Như vậy, dựa trên các khái niệm về pháp luật, khái niệm bán đấu giá tài sản
và khái niệm bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự, có thể đưa ra khái niệm

pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự như sau: Pháp luật về bán
đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự là hệ thống các quy phạm pháp luật điều
chỉnh lĩnh vực bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự, quy định về nguyên tắc,
trình tự, thủ tục được Nhà nước thừa nhận hoặc ban hành, quy định hình thức mua
bán đặc biệt, công khai đối với tài sản bị kê biên để thi hành án nhằm bảo đảm việc
thi hành án dân sự có hiệu quả, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích của cá
nhân, tổ chức.
Đất nước ta hiện nay sau khi thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện từ năm
1986 các lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hóa có sự thay đổi đáng kể, nhiều quan hệ
kinh tế, xã hội mới ra đời và cần thiết phải được pháp luật điều chỉnh để duy trì trật
tự ổn định chung, bảo đảm lợi ích của các bên tham gia trong quan hệ này và phù
hợp với lợi ích của số đông trong xã hội. Bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân
sự là một trong số đó và pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự ra
đời xuất phát từ những yếu tố khách quan với các đặc điểm sau đây:

18


Thứ nhất, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong bán đấu
giá tài sản thi hành án dân sự. Bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự liên
quan đến quyền lợi ích của nhiều bên đương sự do vậy cần thiết phải có quy định
pháp luật cụ thể điều chỉnh về nghĩa vụ ràng buộc của các bên nhằm nâng cao trách
nhiệm của tổ chức đấu giá và bảo vệ quyền lợi ích của cả người phải thi hành án,
được thi hành án cũng như người mua được tài sản bán đấu giá; đồng thời pháp luật
ra đời nhằm dự liệu những biện pháp nhằm ngăn ngừa, xử lý các hiện tượng tiêu
cực xảy ra trong quá trình bán đấu giá tài sản ...
Thứ hai, bắt nguồn từ yêu cầu thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng
về hoàn thiện hệ thống pháp luật và cải cách tư pháp. Cùng với sự thay đổi về tính
chất của các quan hệ xã hội thì bên cạnh việc xây dựng mới các văn bản pháp luật,
thường xuyên phải rà soát, tổng kết để sửa đổi bổ sung các văn bản pháp luật đã ban

hành để đồng bộ với hệ thống pháp luật. Với chủ trương hoàn thiện hệ thống pháp
luật, cải cách hành chính và cải cách tư pháp nhằm đảm bảo cho Nhà nước không
chỉ có đủ pháp luật để quản lý xã hội mà còn tham gia hội nhập kinh tế quốc tế trên
nhiều lĩnh vực và ngày càng sâu rộng, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đã
được đổi mới về cơ bản với nhiều bộ luật, luật quan trọng được ban hành.
Nghị quyết 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây
dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật từ nay đến năm 2010, định hướng đến năm
2020 đã xác định rõ: Hoàn thiện pháp luật nói chung không chỉ tạo lập và hoàn
thiện cơ sở pháp lý cho công cuộc cải cách hành chính, cải cách tư pháp; đảm bảo
xây dựng một nền hành chính dân chủ, sát dân, sát cơ sở, xóa bỏ mọi thủ tục phiền
hà, dành thuận lợi cho dân, đáp ứng mọi yêu cầu, quyền lợi, chính đáng, hợp pháp
của dân, của doanh nghiệp [3].
Bên cạnh đó, Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về
chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 cũng chỉ rõ những hoạt động cải cách tư
pháp, trong đó có xây dựng các chế định bổ trợ tư pháp đủ mạnh, đáp ứng với tình
hình,… từng bước xã hội hóa các hoạt động bổ trợ tư pháp. Mặc dù trong Nghị
quyết của Đảng không đề cập cụ thể đến hoạt động bán đấu giá tài sản như các hoạt

19


động bổ trợ khác (luật sư, giám định tư pháp, công chứng, thi hành án, chế định
thừa hành viên - thừa phát lại), nhưng hiện nay, một trong những hoạt động bổ trợ
rất thường xuyên trong công tác thi hành án và xử lý vi phạm hành chính đó chính
là hoạt động bán đấu giá tài sản. Về phương diện Nhà nước có thể nói hoạt động
bán đấu giá tài sản không chỉ góp phần quan trọng trong việc thực hiện các nhiệm
vụ quản lý của các cơ quan hành chính nhà nước mà ngay cả hoạt động giải quyết
các vụ việc của các cơ quan tư pháp (thi hành án) cũng được nhanh chóng, khách
quan, công khai, minh bạch. Bên cạnh đó, xét trên phương diện quyền, lợi ích hợp
pháp của công dân, của các tổ chức, doanh nghiệp cũng được bảo vệ một cách hữu

hiệu, đem lại những giá trị lợi ích cao nhất.
Thứ ba, pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự tạo cơ sở
pháp lý cho việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước đối với
hoạt động này. Như chúng ta đã biết, Nhà nước là công cụ chủ yếu để thực hiện
quyền làm chủ của nhân dân, là Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân,
vì nhân dân. Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật. Mọi cơ quan, tổ chức, cán bộ,
công chức, mọi công dân có nghĩa vụ chấp hành Hiến pháp và pháp luật. Thực hiện
mục tiêu này, pháp luật phải trở thành một công cụ không thể thiếu của Nhà nước
[16, tr.132]. Những quy định của pháp luật có ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu lực,
hiệu quả của công tác quản lý nhà nước đối với mọi mặt của đời sống xã hội. Điều
này có nghĩa là các quy định của pháp luật càng đầy đủ, càng rõ ràng thì hiệu lực,
hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước càng cao và ngày càng chặt chẽ. Vì vậy
muốn nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động, Nhà nước phải thường xuyên hoàn
thiện hệ thống pháp luật nói chung, trong tình hình đó, quy định pháp luật về bán
đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự ra đời như một tất yếu.
Do đó, với tính ưu việt của mình, bán đấu giá tài sản nhanh chóng được nhìn
nhận là phương pháp chủ yếu trong việc bán tài sản đã kê biên để thi hành án dân
sự. Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1989 ra đời với một số quy định về bán đấu
giá tài sản đã kê biên và một Điều quy định riêng về bán đấu giá nhà. Sau đó được
tiếp tục kế thừa quy định trong Bộ luật Dân sự, Luật Thi hành án dân sự và đến nay

20


thủ tục bán đấu giá tài sản đã được quy định cụ thể trong Nghị định số 17/2010/NĐCP, cũng như trong Luật Đấu giá tài sản năm 2016. Từ những quy định ban sơ đầu
tiên, đến nay hành lang pháp lý để điều chỉnh quan hệ phát sinh trong lĩnh vực bán
đấu giá tài sản thi hành án dân sự đã khá đầy đủ.
Luật Đấu giá tài sản năm 2016 quy định tài sản bán đấu giá bao gồm tài sản
mà pháp luật quy định phải bán thông qua đấu giá và tài sản do tổ chức, cá nhân tự
nguyện lựa chọn bán thông qua đấu giá. Đối với tài sản mà pháp luật quy định phải

bán thông qua đấu giá, Luật liệt kê cụ thể các loại tài sản này trên cơ sở rà soát quy
định tại pháp luật chuyên ngành nhằm bảo đảm công khai, minh bạch, làm cơ sở
cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân tuân thủ trình tự, thủ tục quy định tại Luật Đấu
giá tài sản khi bán đấu giá các loại tài sản, trong đó có tài sản thi hành án theo Luật
Thi hành án dân sự. Thực tiễn thực hiện các quy định của pháp luật bán đấu giá tài
sản trong thi hành án dân sự trong những năm qua cho thấy, việc bán đấu giá tài sản
trong thi hành án dân sự có nhiều ưu điểm, giúp cho cơ quan thi hành án dân sự bán
được tất cả các tài sản, bán tài sản với giá cao nhất và tránh được sự lạm quyền, tiêu
cực trong bán tài sản thi hành án dân sự. Vì vậy, chỉ có thể bán đấu giá tài sản thi
hành án dân sự thì mới khắc phục được những hạn chế nêu trên và mới bảo đảm
được quyền lợi của người được thi hành án và người phải thi hành án.
1.2.2. Nội dung của pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân
sự
Nội dung của pháp luật về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự bao
gồm: Chủ thể bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự; đối tượng bán đấu giá là
tài sản trong thi hành án dân sự; trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản trong thi hành
án dân sự và quản lý nhà nước về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự.
Trong đó:
Một là, về chủ thể bán đấu giá: Để phát sinh một quan hệ thông thường thì
chủ thể là điều kiện đầu tiên và không thể thiếu trong quan hệ đó. Trong quan hệ
bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự thì chủ thể tham gia bao gồm: Người tổ chức
đấu giá, người điều hành đấu giá, người có tài sản bán đấu giá (gồm người sở hữu

21


tài sản bán đấu giá và chấp hành viên), người tham gia đấu giá, người có quyền,
nghĩa vụ liên quan đến việc bán đấu giá (người được thi hành án), người trúng đấu
giá và người mua được tài sản đấu giá ngay tình.
Hai là, đối tượng bán đấu giá là tài sản trong thi hành án dân sự: Nghị định

số 17/2010/NĐ-CP về bán đấu giá tài sản chỉ quy định tài sản thi hành án là một
trong các nhóm đối tượng được bán đấu giá tài sản chứ không có liệt kê cụ thể các
tài sản nào được bán đấu giá, tài sản nào không dùng bán đấu giá và hạn chế dùng
bán đấu giá. Luật Thi hành án dân sự hiện hành cũng không quy định cụ thể loại tài
sản nào dùng để bán đấu giá thi hành án. Tuy nhiên theo quy định thì có thể hiểu
đối tượng đấu giá tài sản thi hành án chính là tài sản bị kê biên, cưỡng chế thi hành
án. Tài sản đó có thể là vật hữu hình (có thể dùng giác quan nhận biết được hoặc
dùng đơn vị cân đo đong đếm được) và trị giá được bằng tiền, có thể trở thành tài
sản trao đổi trên thị trường. Đó có thể là động sản (phương tiện giao thông, đồ đạc
khác…) hoặc bất động sản (đất đai; nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất đai và
các tài sản khác gắn liền với đất đai) hoặc quyền sở hữu trí tuệ có giá trị ít nhất từ
2.000.000 đồng trở lên.
Ba là, về trình tự và thủ tục bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự,
bao gồm: Niêm yết, thông báo công khai và trưng bày tài sản bán đấu giá; đăng ký
tham gia bán đấu giá; trình tự, thủ tục phiên đấu giá; rút lại giá đã trả; hủy kết quả
bán đấu giá, hợp đồng mua bán tài sản bán đấu giá; bảo vệ quyền của người mua tài
sản bán đấu giá, người nhận tài sản để thi hành án; trách nhiệm của cơ quan thi hành
án dân sự và các cơ quan có thẩm quyền đăng ký chuyển quyền sở hữu, sử dụng cho
người mua tài sản bán đấu giá, người nhận tài sản để trừ vào tiền được thi hành, xử
lý tài sản không có người tham gia đấu giá, bán đấu giá không thành…
Bốn là, quản lý nhà nước về bán đấu giá tài sản trong thi hành án dân sự:
Bộ Tư pháp giúp Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về đấu giá tài sản; trách
nhiệm của các bộ, cơ quan ngang bộ trong việc phối hợp với Bộ Tư pháp trong công
tác quản lý nhà nước về đấu giá tài sản; trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc
hướng dẫn về chế độ tài chính trong hoạt động đấu giá tài sản; trách nhiệm của Ủy

22