Hoàn thiện phân tích tình hình tài chính tại Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn

Lêi më ®Çu

Trong nỊn kinh kế thị trờng hiện nay, thị trờng là môi trờng cạnh tranh,
là nơi luôn diễn ra hoạt động buôn bán giữa các doanh nghiệp. Để tồn tại và
phát triển các doanh nghiệp phải tập trung mọi cố gắng của mình và hai mục
tiêu chính : có lợi nhuận và tăng thị phần của doanh nghiệp trên thị trờng.
Doanh nghiệp nào nắm bắt đầy đủ các thông tin thì càng chủ động trong kinh
doanh và đạt hiệu quả cao. Kế toán với t cách là công cụ quản lý kinh tế, tài
chính, kế toán là một lĩnh vực gắn liền với hoạt động kinh tế, tài chính, đảm
nhiệm hệ thống tổ chức thông tin có ích cho các quyết định kinh tế. Do đó kế
toán là động lực thúc đẩy doanh nghiệp ngày càng làm ăn có hiệu quả. Cùng
với sự phát triển kinh tế, cùng với sự đổi mới sâu sắc của cơ chế kinh tế đòi
hỏi hệ thống kế toán phải không ngừng đợc hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu của
quản lý. Với doanh nghiệp thơng mại - đóng vai trò là mạch máu trong nền
kinh tế quốc dân - có quá trình kinh doanh theo một chu trình nhất định là :
Mua- Dự trữ - Bán, trong đó khâu bán hàng là khâu cuối cùng của hoạt động
sản xuất kinh doanh và có tính quyết định đến cả quá trình kinh doanh. Có
bán đợc hàng thì mới lập đợc kế hoạch mua vào và dự trữ cho kỳ tới, mới có
thu nhập để bù đắp chi phí kinh doanh và tích luỹ để tiép tục cho quá trình
kinh doanh. Do đó việc quản lý quá trình bán hàng có ý nghĩa rất lớn đối với
doanh nghiệp thơng mại. Nhận thức đợc tầm quan trọng của công tác bán
hàng là phần hành chủ yếu trong các doanh nghiệp thơng mại. Cho nên em đÃ
chọn đề tài: Công tác kế toán bán hàng theo các phơng thức bán hàng
trong doanh nghiệp thơng mại.

1

PhÇn I
cơ sở lý luận về kế toán bán hàng theo các
phơng thức bán hàng trong doanh nghiệp th-

ơng mại

I- Đặc điểm kinh doanh thơng mại ảnh hởng đến công tác kế
toán

1/ Khái niệm và vai trò của hoạt động thơng mại
Thơng mại là khâu trung gian nối liền giữa sản xuất với tiêu dùng. Hoạt

động thơng mại là việc thực hiện một hay nhiều hành vi thơng mại của thơng
nhân làm phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa các thơng nhân với nhau hoặc giữa
các thơng nhân với các bên có liên quan bao gồm việc mua bán hàng hoá và
cung cấp dịch vụ thơng mại và các hoạt động xúc tiến thơng mại nhằm mục
đích lợi nhuận hoặc nhằm thực hiện các chính sách kinh tế - xà hội. Thơng
nhân có thể là cá nhân có đủ năng lực hành vi dân sự đầy đủ hay các hộ gia
đình, tổ hợp tác xà hoặc các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế thành
lập theo quy định của pháp luật (đợc cơ quan Nhà nớc có thẩm quyền cấp giấy
chứng nhận đăng ký kinh doanh).
2/ Đặc điểm của kinh doanh thơng mại

-Đặc điểm về hoạt động : Hoạt động kinh tế cơ bản của kinh doanh th-
ơng mại là lu chuyển hàng hoá. Lu chuyển hàng hoá là sự tổng hợp các hoạt
động thuộc các quá trình mua bán, trao đổi và dự trữ hàng hoá.

-Đặc điểm về hàng hoá: Hàng hoá trong kinh doanh thơng mại gồm các
loại vật t, sản phẩm có hình thái vật chất hay không có hình thái mà doanh
nghiệp mua về với mục đích để bán.

-Đặc điểm về phơng thức lu chuyển hàng hoá: Lu chuyển hàng hoá
trong kinh doanh thơng mại có thể theo một trong hai phơng thức là bán buôn
và bán lẻ. Bán buôn hàng hoá là bán cho ngời kinh doanh trung gian chứ

không phải bán thẳng cho ngời tiêu dùng. Bán lẻ hàng hoá là việc bán thẳng
cho ngời tiêu dùng, từng cái, từng ít một.

-Đặc điểm tổ chức kinh doanh: Tổ chức kinh doanh thơng mại có thể
theo nhiều mô hình khác nhau nh tổ chức công ty bán buôn, bán lẻ, công ty
kinh doanh tổng hợp, công ty môi giới, công ty xúc tiến thơng mại.

-Đặc điểm về vận động hàng hoá: Sự vận động của hàng hoá trong kinh
doanh thơng mại cũng không giống nhau, tuỳ thuộc vào nguồn hàng và ngành
hàng( hàng công nghệ phẩm, hàng nông lâm sản thức phẩm...). Do đó ,chi phí
thu mua và thời gian lu chuyển hàng hoá cũng khác nhau giữa các loại hàng.

2

Nh vậy có thể nói chức năng của thơng mại là tổ chức và thực hiện việc mua
bán, trao đổi hàng hoá, cung cấp các dịch vụ nhằm phục vụ sản xuất và đời
sống nhân dân.

II- Các khái niệm

Tiêu thụ hàng hoá là giai đoạn cuối cùng trong quá trình lu chuyển
hàng hoá của kinh doanh thơng mại. Để thực hiện giá trị hàng hoá, dịch vụ
doanh nghiệp phải chuyển giao hàng hoá, dịch vụ cho khách hàng và đợc
khách hàng trả bằng tiền hoặc chấp nhận thanh toán quá trình này gọi là quá
trình tiêu thụ.
1/ Doanh thu bán hàng và thời điểm ghi nhận doanh thu bán hàng

Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là toàn bộ số tiền thu đợc hoặc
sẽ thu đợc từ các giao dịch và các nghiệp vụ phát sinh doanh thu nh bán hàng
hoá, cung cấp dịch vụ cho khách hàng bao gồm các khoản phụ thu và phí thu

thêm ngoài giá bán (nếu có).

Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ thuần mà doanh nghiệp thực
hiện đợc trong kỳ kế toán có thể thấp hơn doanh thu bán hàng và cung cấp
dịch vụ ghi nhận ban đâù do các nguyên nhân:Doanh nghiệp chiết khấu thơng
mại, giảm giá hàng đà bán cho khách hàng hoặc hàng bán bị trả lại và doanh
nghiệp phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt hoặc thuế xuất khẩu, thuế GTGT theo
phơng pháp trực tiếp đợc tính trên doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
thực tế mà doanh nghiệp đà thực hiện trong mét kú kÕ to¸n.

Thời điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu
về hàng hoá giữa doanh nghiệp với bên mua hoặc bên sử dụng tài sản.
2/ Chiết khấu thanh to¸n

ChiÕt khÊu thanh toán là số tiền thởng cho khách hàng tính trên tổng số
tiền hàng mà họ đà thanh toán trớc thời hạn quy định.
3/ Chiết khấu thơng mại

Chiết khấu thơng mại là khoản tiền mà doanh nghiệp đà giảm trừ hoặc
thanh toán cho ngời mua hàng do việc ngời mua hàng đà mua hàng hoá dịch
vụ với số lợng lớn theo thoả thuận về chiết khấu thơng mại đà ghi trên hợp
đồng kinh tế mua bán hoặc các cam kết mua bán hàng.
4/ Giảm giá hàng bán

Giảm giá hàng bán là số tiền giảm trừ cho khách hàng ngoài hoá đơn
hay hợp đồng cung cấp dịch vụ do các nguyên nhân đặc biệt nh hàng kém
phẩm chất, không đúng quy cách, giao hàng không đúng thời gian địa điểm
trong hợp đồng.

3

5/ Hàng bán trả lại
Hàng bán trả lại là số hàng đợc coi là tiêu thụ nhng bị ngời mua từ chối,

trả lại do không tôn trọng hợp đồng kinh tế nh đà ký kết.
6/ Các phơng thức bán hàng trong kinh doanh thơng mại

Lu chuyển hàng hoá trên thị trờng đợc thực hiên bao gồm hình thức bán
buôn (bán buôn qua kho, không qua kho, bán buôn vận chuyển thẳng có hoặc
không tham gia thanh toán) và bán lẻ (bán lẻ thu tiền tập trung, thu tiền trực
tiếp, bán hàng tự chọn, bán hàng tự động, bán hàng trả góp).
6.1 Phơng thức bán buôn

Là phơng thức lu chuyển hàng hoá bán buôn với số lợng lớn cho sản
xuất, cho xuất khẩu, hàng hoá trong khâu bán buôn cha trực tiếp đến tay ngời
tiêu dùng.
6.1.1 Bán buôn qua kho

Là phơng thức bán buôn hàng hoá đà về nhập kho của đơn vị kinh
doanh thơng mại.
6.1.1.1 Bán buôn qua kho theo hình thức chuyển hàng

Căn cứ vào hợp đồng kinh tế giữa đơn vị bán buôn và khách hàng thì
doanh nghiệp thơng mại vận chuyển hàng đến cho khách hàng theo địa chỉ ghi
trên hợp đồng và giao hợp đồng cho khách hàng, khách hàng tuỳ theo phơng
thức thanh toán và thời hạn để trả tiền cho đơn vị bán.
6.1.1.2 Bán buôn qua kho theo hình thức đến lấy hàng trực tiếp tại kho của
bên bán

Theo hợp đồng kinh tế đà ký kết khách hàng phải đến tại kho của doanh

nghiệp thơng mại để nhận hàng và vận chuyển hàng về, chi phí vận chuyển
bên mua chịu. Khi nhận hàng bên bán giao cho bên mua hoá đơn, bên mua
căn cứ vào phơng thức và thời hạn thanh toán để trả tiền.
6.1.2 Bán buôn vận chuyển thẳng

Là phơng thức bán buôn hàng hoá không về nhập kho của đơn vị kinh
doanh thơng mại.
6.1.2.1 Bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán

Doanh nghiệp thơng mại là đơn vị bán buôn chỉ làm nhiệm vụ lu thông
hàng hoá nhng không trực tiếp mua hàng và bán hàng và tuỳ theo hợp đồng có
thể đợc khoản phí hoặc hoa hồng nhất định. Đợc áp dụng với loại hình tổng
công ty (mặt hàng do công ty độc quyền).
6.1.2.2 Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh to¸n

4

Doanh nghiƯp th¬ng mại sẽ ký kết hợp với ngời bán hàng để mua hàng
đồng thời ký hợp đồng với khách hàng để bán hàng. Căn cứ vào phơng thức
thanh toán, thời hạn thanh toán với ngời bán và thu tiền của khách hàng.
6.2 Phơng thức bán lẻ

Bán lẻ tai các cửa hàng, quầy hàng, đIểm bán của doanh nghiệp bán lẻ
đợc thực hiện dới hai hình thức: Bán lẻ thu tiền tại chỗ và bán lẻ thu tiền tập
trung.
6.2.1 Bán lẻ thu tiền tại chỗ

Tại các đIểm bán lẻ thu tiền tại chỗ, ngời bán hàng vừa thực hiện chức
năng nhiệm vụ thu tiền của một nhân viên thu ngân. Cuối ca bán kiểm quầy
đối chiếu sổ quầy hàng, kiểm tiền và lập báo cáo bán hàng, báo cáo tiền hàng

nộp cho kế toán bán lẻ ghi sổ kế toán.
6.2.2 Bán lẻ thu tiền tập trung

Bán lẻ thu tiền tập trung có đặc trng khác về mặt tổ chức quầy bán so
với phơng thức thu tiền tại chỗ. Tại đIểm bán (quầy ,cửa hàng..) nhân viên bán
hàng và nhân viên thu ngân thực hiên độc lập chức năng bán hàng và chức
năng thu tiền. Cuối ca bán nhân viên bán hàng kiểm quầy, cửa hàng đôí chiếu
sổ quầy, cửa hàng và lập báo cáo doanh thu bán nộp trong ca, ngày. Thu ngân
có nhiệm vụ thu tiền, kiểm tiền và lập báo cáo nộp tiền, kế toán bán hàng nhận
các chứng từ tại quầy, cửa hàng bàn giao làm căn cứ ghi các nghiệp vụ bán
hàng trong ca, ngày và kỳ báo cáo.
6.2.2 Bán lẻ tự phục vụ hoặc bán hàng tự động

Bán lẻ tự phục vụ hoặc bán hàng tự động ở các siêu thị, khách hàng tự
lựa chọn hàng hoá theo ý thích, tại các siêu thị chỉ có giám sát viên, hớng dẫn
viên giúp khách hàng tiếp xúc với các gian hàng, bộ phận thu tiền có thể thực
hiện bằng nhân viên thu ngân. Các công việc nghiệp vụ quầy siêu thị và cửa
hàng để lập báo cáo bán hàng và báo cáo tiền cũng tiến hành giống nh phơng
thức bán lẻ thu tiền tại chỗ và bán lẻ thu tiền tập trung.

III Kế toán bán hàng theo các phơng thức bán hàng trong
doanh nghiệp thơng mại

1/ Chứng từ kế toán
KÕ to¸n nghiƯp vơ bán buôn bán lẻ sử dụng các mẫu chứng từ sau:
+ Hoá đơn GTGT (Sư dơng ®èi víi doanh nghiƯp tÝnh th GTGT theo

phơng pháp khấu trừ). Hoá đơn GTGT đợc lập thành ba liên, một liên giao
khách hàng, hai liên doanh nghiệp giữ lại. Trên hoá đơn GTGT ghi rõ giá bán

5

cha thuế, thuế GTGT, tổng giá thanh toán. Nếu trên hoá đơn chỉ ghi tổng giá
thanh toán thì thuế GTGT đợc tính trên tổng giá thanh toán theo công thức sau

Th GTGT = Tỉng gi¸ thanh to¸n x thuế suất thuế GTGT
Đối với doanh nghiệp áp dụng phơng pháp tính thuế GTGT trực tiếp trên
GTGT thì chứng từ sử dụng ban đầu là hoá đơn bán hàng. Giá ghi trên hoá
đơn bán hàng là giá đà có thuế.

+ Biên bản kiểm kê hàng hoá: Phản ánh số hàng thiếu hoặc thừa hoặc
phản ánh số hàng không đúng hợp đồng bị khách hàng trả lại trong các nghiệp
vụ tiêu thụ hàng hoá.

+ C¸c chøng tõ phản ánh quá trình thu hồi tiền, thu hồi công nợ nh
phiếu thu, giấy báo có và bản sao kê của ngân hàng.

+ Báo cáo bán hàng, bảng kê hàng hoá (với bán lẻ hàng hoá).
+ Đối với nghiệp vụ tiêu thụ qua đạI lý hoặc bán hàng trả góp, kế toán
sử dụng các chứng từ : Biên bản giao nhận hàng hoá, hợp đồng giao nhận đạI
lý và các chứng từ thanh toán khác.
2/ Tài khoản kế toán
+TK 156 Hàng hoá
Tài khoản này dùng để phản ánh giá thực tế hàng hoá tạI kho, tại quầy, chi tiết
theo từng kho, quầy, từng loại, nhóm hàng hoá.
Bên Nợ: Phản ánh các nghiệp vụ làm tăng giá thực tế của hàng hoá tại
kho, tại quầy (giá mua và chi phí thu mua).
Bên Có: Phản ánh trị giá thực tế của hàng xuất kho, xuất quầy (Kể cả
giảm giá hàng mua và hàng mua trả lại).

PhÝ thu mua ph©n bỉ cho hàng tiêu thụ .
D Nợ: Trị giá thực tế hàng hoá tồn kho, tồn quầy
TK 156 chi tiết thành TK 1561 Giá mua của hàng hoá

TK 1562 Chi phí thu mua hàng hoá
+ TK 157 Hàng gửi bán
Tài khoản này phản ánh trị giá mua thực tế của hàng gửi bán, ký gửi, đại lý
cha đợc chấp nhận. Đợc mở chi tiết cho từng mặt hàng, từng lần gửi hàng.
Bên Nợ : Giá trị hàng hoá dịch vụ gửi bán, gửi đạI lý hoặc đà thực hiện
với khách hàng nhng cha đợc chấp nhận.
Bên Có : Giá trị hàng hoá, dịch vụ đà đợc khách hàng chấp nhận thanh
toán hoặc thanh toán.

Giá trị hàng gửi bán bị từ chối, trả lại.
D Nợ : Giá trị hàng gửi bán cha đợc chấp nhận.

6

+ TK 511 Doanh thu bán hàng
Tài khoản này phản ánh tổng doanh thu bán hàng thực tế của doanh nghiệp và
các khoản giảm doanh thu.

Bên Nợ : Số thuế phải nộp (thuế TTĐB, thuế XK) tính trên doanh số
bán ra trong kỳ.

Số giảm giá hàng bán và doanh thu của hàng bán trả lại
KÕt chuyÓn trõ doanh thu
KÕt chun sè doanh thu thn vỊ tiªu thơ
Bªn Cã : Tổng số doanh thu bán hàng thực tế phát sinh trong kỳ
Tài khoản này chi tiết thành TK 5111 Doanh thu bán hàng hoá

TK 5112 Doanh thu bán các thành phẩm
TK 5113 Doanh thu cung cÊp dÞch vơ
TK 5114 Doanh thu trợ giá, trỵ cÊp
+ TK 531 Hàng bán bị trả lại
Tài khoản này dùng để theo dõi doanh thu của số hàng hoá, dịch vụ đà tiêu
thụ nhng bị khách hàng trả lại
Bên Nợ : Tập hợp doanh thu của số hàng bị khách hàng trả lại
Bªn Cã : KÕt chun doanh thu của số hàng bị trả lại
TK 531 cuèi kú kh«ng cã sè d.
+ TK 532 Gi¶m giá hàng bán
Tài khoản này dùng để theo dõi toàn bộ các khoản giảm giá hàng bán cho
khách hàng trên giá thoả thuận.
Bên Nợ : Tập hợp các khoản giảm giá hàng bán
Bªn Cã : KÕt chuyển toàn bộ số giảm giá hàng bán
TK 532 Cuèi kú kh«ng cã sè d.
+ TK 632 Giá vốn hàng bán
TàI khoản này phản ánh giá vốn của hàng đà tiêu thụ trong kỳ bao gồm trị giá
mua của hàng tiêu thụ và phí thu mua phân bổ cho hàng tiêu thụ trong kỳ.
Bên Nợ : Tập hợp trị giá mua thực tế của hàng hoá đà tiêu thụ và phí thu
mua phân bổ cho hàng tiêu thụ trong kú.
Bªn Cã : Kết chuyển trị giá vốn hàng tiêu thụ trong kỳ
Trị giá mua của hàng tiêu thụ bị trả lại trong kỳ
3/ Kế toán giá vốn hàng bán
3.1 Khái niệm về giá vốn hàng bán
Giá vốn hàng bán là trị giá vốn của sản phẩm, vật t, hàng hoá lao vụ,
dịch vụ đà tiêu thụ. Đối với sản phẩm, lao vụ, dịch vụ tiêu thụ thì giá vèn lµ

7

giá thành sản xuất hay chi phí sản xuất. Còn đối với hàng tiêu thụ, giá vốn bao

gồm trị giá mua của hàng tiêu thụ cộng với các chi phí mua phân bổ cho hàng

tiêu thụ

3.2 Các yếu tố cấu thành giá vốn hàng bán trong kinh doanh thơng mại

Trị giá vốn hàng đà tiêu thụ trong kỳ bao gồm giá mua của hàng tiêu

thụ và phí thu mua phân bổ cho hàng tiêu thụ

3.3 Phơng pháp xác định giá mua của hàng xuất bán

3.3.1 Phơng pháp tính trị giá thực tế bình quân gia quyền

Theo phơng pháp này trớc tiên phảI tính giá mua bình quân của hàng hoá lu©n

chun trong kú

Trị giá mua của Trị giá mua của

Giá mua bình quân hàng hoá đầu kỳ ho¸ nhập trong kỳ

đơn vị hàng hoá =

luân chuyển trong kỳ Số lợng hàng Số lợng hàng hoá

hoá đầu kỳ nhập trong kỳ

Trị giá mua của hàng Số lợng hàng hoá Giá mua bình
hoá xuất kho trong kú xuÊt kho trong kú quân đơn vị

Cuối kỳ tính trị giá mua của toàn bộ lô hàng hoá xuất kho trong kỳ
bằng các tổng hợp trị giá mua của từng thứ hàng hoá xuất kho
3.3.2 Phơng pháp nhập trớc xuất trớc

Phơng pháp này dựa trên giả thiết lô hàng nào nhập trớc thì tính giá
mua vào của nó cho hàng hoá xuất trớc, nhập sau thì tính sau

Trị giá mua của Giá mua thực tế đơn vị Số lợng hàng hoá xuất

hàng hoá xuất = hàng nhập kho theo từng X kho trong kú thuéc sè

kho trong kú lÇn nhËp kho tríc lợng từng lần nhập kho

Theo phơng pháp này kế toán phải ghi sổ kế toán chi tiết mở cho từng

thứ hàng hoá cả về số lợng, đơn giá và số tiền từng lần nhập, xuất hàng hoá.

3.3.3 Phơng pháp nhập sau, xuất trớc

Theo cách này giả thiết những lô hàng nào nhập kho sau đợc tính giá

mua vào của nó cho lô hàng nào xuất trớc, nhập trớc thì tính sau

Trị giá mua của Giá mua thực tế đơn vị Só lọng hàng hoá xuất

hàng hoá xuất = hàng nhập kho theo X kho trong kú thuéc sè

kho trong kú tõng lÇn nhËp kho sau luợng từng lần nhập kho

8

Theo phơng pháp này kế toán phải ghi sổ kế toán chi tiết mở cho từng
thứ hàng hoá về cả số lợng, đơn giá và của từng lần nhập, xuất hàng hoá.
3.3.4 Phơng pháp giá thực tế đích danh

Khi nhËn biÕt gi¸ thùc tÕ cđa tõng thứ hoặc loại hàng hoá theo từng lần
nhập kho thì có thể định giá cho nó theo giá thực tế đích danh
3.3.5 Phơng pháp tính giá trị xuất kho theo giá hạch toán

Theo phơng pháp này kế toán phải mở sổ chi tiết phản ánh sự biến động
của hàng nhập, xuất trong kỳ theo giá hạch toán và theo giá mua thực tế. Cuối
thàng tính theo công thức

9

Trị giá mua thực tế Trị giá mua thực tế

Hệ số chêch lệch của hàng hóa tồn + của hàng nhập kho

giá thực tế với tồn đầu kỳ trong kú

gi¸ hạch toán Trị giá hạch toán Trị giá hạch toán

cđa hµng tån + cđa hµng nhËp

đầu kỳ trong kỳ

Trị giá thực tế Trị giá hạch toán Hệ số chêch lệch

của hàng hoá = cđa hµng tån X giữa giá thực tế

xuất kho ®Çu kú với giá hạch toán

Phơng pháp này giảm nhẹ khối lợng công việc ghi sổ kế toán chi tiết và

tính toán giá trị mua thực tế của hàng hoá xuất kho.

3.4 Phân bổ chi phí thu mua cho hàng tiêu thụ trong kỳ

3.4.1 Chi phí thu mua

Chi phí thu mua hàng hoá là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các khoản hao phí về lao động sống và

lao động vật hoá mà đơn vị bỏ ra có liên quan đến việc thu mua hàng hoá. Thuộc chi phí thu mua hàng hoá

bao gồm chi phí vận chuyển, bèc dì, tiỊn thuª kho, thuª b·i, hoa hång thu mua.. Do chi phí thu mua liên quan

đến toàn bộ hàng hoá trong kỳ nên cần phảI phân bổ cho hàng tiêu thụ và hàng còn lại theo tiêu thức phù hợp

(theo doanh thu, theo trị giá mua, theo số lợng, trọng lợng..). Công thức phân bổ nh sau:

Chi phí thu mua Chi phÝ thu mua + Chi phÝ thu mua

tồn đầu kỳ ph¸t sinh trong kú Trị giá mua
phân bổ cho hàng = Trị giá mua hàng Trị giá mua hàng x hµng tån kho
+
tiªu thơ ho¸ xuÊt trong kú tån cuèi kú

Chi phÝ thu mua Chi phÝ thu Chi phÝ thu Chi phÝ thu
mua phát sinh - mua phân bỉ
Ph©n bỉ cho = mua tån +
trong kú hµng tån cuốikỳ
Hàng tiêu thụ đầu kỳ

3.4.2 Sơ đồ hạch toán chi phí thu mua

TK 111, 112, 331 TK 1562 TK 632

(1)

TK 133 (3)

(2)

(1) TËp hỵp chi phÝ thu mua

(2) Th GTGT đầu vào đợc khấu trừ

(3) Phân bổ chi phí thu mua cho hàng tiêu thụ

3.5 Kế toán giá vốn hàng bán theo các phơng thức bán hàng

3.5.1 Những phơng thức đợc xem là hàng đà bán, cha bán

3.5.1.1 Phơng thức đợc xem là hàng đà tiêu thụ

10

+ Bán buôn qua kho theo hình thức hàng đến lấy hàng trực tiếp tại kho

của bên bán. Hàng coi là tiêu thụ khi hợp đồng kinh tế đợc ký kết với khách

hàng và khách hàng đến tại kho của doanh nghiệp thơng mại để nhận hàng và

chấp nhận phơng thức thanh toán nh trong hợp đồng đà thoả thuận.

+ Bán buôn qua kho theo hình thức chuyển hàng. Hàng coi là tiêu thụ

khi doanh nghiệp thơng mại vận chuyển hàng đến cho khách hàng theo địa chỉ

ghi trên hợp đồng và giao hợp đồng cho khách hàng và ngời mua chấp nhập

phơng thức thanh toán nh đà thoả thuận.

+ Bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán. Hàng coi là

tiêu thụ khi hợp đồng kinh tế đà ký kết với khách hàng trong đó thoả thuận về

khoản phí hoặc hoa hồng nhất định đợc hởng khi công ty đà giao hàng cho

khách hàng. Trong trờng hợp này không ghi nhận giá vốn vì đơn vị chỉ làm

nhiệm vụ lu thông hàng hoá.

+ Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán. Hàng coi đà tiêu

thụ khi doanh nghiệp thơng mạI ký hợp đồng với ngời bán hàng để mua hàng

đồng thời ký hợp đồng với khách hàng để bán hàng và khách hàng chấp nhận

phơng thức thanh toán nh trong hợp đồng.

+ Bán lẻ: Tại các cửa hàng, quầy bán hàng, khi nhân viên bán hàng giao

hàng cho khách hàng và khách hàng chấp nhận thanh toán

3.5.1.2 Phơng thức đựoc xem là hàng cha tiêu thụ

+ Trị giá hàng gửi bán theo phơng thức gửi bán đại lý, ký gửi.

+ Trị giá sản phẩm, hàng hoá đang gửi bán, dịch vụ hoàn toàn đà cung

cấp cho khách hàng nhng cha đợc ngời mua chấp nhận.

3.5.2 Sơ đồ hạch toán giá vốn hàng bán

3.5.2.1 Sơ đồ hạch toán giá vốn hàng bán trong trờng hợp hàng đà tiêu thụ

+Bán buôn qua kho theo hình thức trực tiếp; bán lẻ tại quầy; bán trả góp

TK 156 TK 632

Giá vốn hàng bán tiêu thụ

+Bán buôn qua kho theo hình thức gửi bán

TK 157 TK 632

Giá vốn của hàng gửi bán đợc chấp nhận

+ Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán theo hình thức gửi bán

TK 111, 112, 331 TK 157 TK 632

(1) (3)

11

TK 133
(2)

(1) Giá vốn của hàng mua vận chuyển thẳng

(2) Thuế GTGT đầu vào đợc khấu trừ

(3) Kết chuyển giá vốn của hàng tiêu thụ đợc chấp nhận

+Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán theo hình thức trực tiÕp

TK 111, 112, 331 TK 632

(1)

TK 133

(2)

(1) Gi¸ vèn hàng bán của hàng giao trực tiếp tới khách hàng thông qua

mua trực tiếp tại nhà cung cấp

(2) Thuế GTGT đầu vào đựơc khấu trừ

+Bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh to¸n

TK 111, 112 TK 641

Chi phÝ m«i giíi bán hàng

3.5.2.2 Sơ đồ hạch toán giá vốn trong trờng hợp hàng cha tiêu thụ

+ Gửi bán đại lý, ký göi

TK 156 TK 157

Gi¸ vèn cđa hàng gửi bán

xuất kho

+ Bán buôn vận chuyển thẳng, khách hàng cha chấp nhận

TK 111, 112, 331 TK 157

(1)

TK 133

(2)

(1) Giá vốn của hàng mua vận chuyển thẳng

(2) Thuế GTGT đầu vào đợc khấu trừ

4/ Kế toán doanh thu bán hàng

4.1 Sơ đồ hạch toán bán buôn qua kho theo hình thức trực tiếp, gửi bán;

bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán theo hình thức gửi

bán, trực tiếp; bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán

TK 511 TK 111, 112, 131

(1)

12

TK 3331
(2)

(1) Doanh thu bán hàng cha thuế GTGT

(2) Thuế GTGT đầu ra

4.2 Sơ đồ hạch toán bán theo phơng thức trả chậm, trả góp

TK 511 TK 111, 112

(1) (2)

TK 515 TK 3387 TK 131

(6) (4) (3)

TK 33311

(5)

(1) Doanh thu bán hàng trả, trả góp cha thuế GTGT

(2) Trả tiền lần đầu

(3) Số tiền còn nợ trả dần

(4) Chêch lệch giữa tổng giá bán trả chậm, trả góp với giá bán trả tiền

ngay cha có thuế GTGT

(5) Thuế GTGT đầu ra (nếu có)

(6) Từng kỳ kết chuyển doanh thu tiền lÃI theo cam kết trả chậm, trả

góp

4.3 Bán hàng qua đại lý

4.3.1 Đơn vị giao đại lý

TK 511 TK111, 112, 131

TK 3331

(2) TK641

(1)

(3)

(1) Sè tiÒn thùc nhận
(2) Thuế GTGT phải nộp
(3) Hoa hồng đại lý

13

4.3.2 Đơn vị nhận đại lý

TK 511 TK 111, 112, 131

(1)

TK 003 TK 331 (3)

-NhËn -B¸n (2)

-Trả lại

(4)

(1) Hoa hồng đại lý đợc hởng

(2) Phải trả cho chủ hàng

(3) Toµn bé tiỊn hµng

(4) Thanh toán tiền cho chủ hàng

4.4 Bán lẻ (bán lẻ thu tiền tập trung, bán lẻ thu tiền trực tiếp, bán hàng tự

động)

TK 511 TK 111, 112, 131

(1)

TK 3331

(2)

TK 3381

(3)

TK 1381

(4)

(1) Doanh thu bán lẻ

(2) Thuế GTGT đầu ra phải nộp
(3) Sè tiÒn nép thõa cha rõ nguyên nhân
(4) Sè tiỊn nép thiÕu
5/ KÕ to¸n chiÕt khÊu thanh to¸n và các khoản giảm trừ doanh thu
5.1 Hạch toán chiết khấu bán hàng
5.1.1 Hạch toán chiết khấu thanh toán
+ Khái niÖm
ChiÕt khÊu thanh toán là khoản tiền dành cho khách hàng khi khách
hàng thanh toán trớc thời gian quy định. Theo quy định chiết khấu thanh toán
gọi là chi phí tài chính.
+ Tài khoản sử dụng
TK 635 Chi phí tài chính
+Sơ đồ hạch toán

14

TK 635 TK111, 112, 131, 3388

Sè chiÕt khÊu thanh to¸n chÊp

nhận trả cho khách hàng

5.1.2 Hạch toán chiết khấu thơng mại

+ Khái niệm

Chiết khấu thơng mại là khoản tiền mà doanh nghiệp đà giảm trừ, hoặc

thanh toán cho ngời mua hàng do việc ngời mua hàng (sản phẩm, hàng hoá),

dịch vụ với khối lợng lớn theo thoả thuận về chiết khấu thơng mạI đà ghi trên

hợp đồng kinh tế mua bán. Khoản chiết khấu thơng mạI này đợc ghi giảm trừ

vào giá bán trên Hoá đơn (GTGT) hoặc hoá đơn bán hàng.

+ Tài khoản sử dụng

TK 521 Chiết khấu thơng mại

+ Sơ đồ hạch toán

TK 111, 112, 131 TK 521 TK 511

(1)

TK 3331 (3)

(2)

(1) Chiết khấu thơng mại
(2) Thuế GTGT đợc khấu trừ
(3) Kết chuyển chiết khấu thơng mạI

5.2 Hạch toán giảm giá hàng bán, hàng bán trả lại

Sơ đồ hạch toán

TK 111, 112, 131 TK 531, 532 TK 511

(1)

TK 3331 (3)

(2)

(1) Các khoản giảm trừ
(2) Thuế GTGT đợc khÊu trõ
(3) KÕt chuyển các khoản giảm trừ
6/ Sổ kế toán
Sổ kế toán là loại sổ sách dùng để ghi chép phản ánh các nghiệp vụ kinh
tế phát sinh trong từng kỳ kế toán và trong niên độ kế toán. Từ các sổ kế toán

15

sẽ lên báo cáo tàI chính nhờ đó mà các nhà quản lý có cơ sở để đánh giá nhận

xét tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mình có hiệu quả hay

không

6.1 Sổ kế toán chi tiết

Sỉ kÕ to¸n chi tiÕt là sổ của phần kế toán chi tiết gồm các sổ, thẻ kế

toán chi tiết

6.1.1 Thẻ kho

ThỴ kho

Tê sè

Tên Hàng hoá

ST Chứng tõ DiƠn gi¶i Ngày Số lợng
T SH N N-X N X T

T

6.1.2 Sổ chi tiết hàng hoá

Sỉ chi tiÕt hµng ho¸

Tªn TK 156

Tªn : Hàng hoá

Chøng tõ TK Đơ Nhập XuÊt Tån
DiÔn ®èi n SL TT
øng gi¸ SL TT SL TT
STT SH NT giải

Ngòi ghi sổ Ngày .. tháng.. năm 2002
KÕ to¸n trëng

6.1.3 Sỉ chi tiÕt giá vốn hàng bán

Sổ chi tiết giá vốn hàng bán

NT Chøng tõ Ghi Nỵ TK632 Ghi Cã TK632
GS SH NT
DiƠn gi¶i TK Nỵ TK Cã

156 TK632 911 TK632

-XuÊt kho HH
Tængcéng

GVHB
K/c GVHB

16

Céng b¸o c¸o
th¸ng

KÕ to¸n trëng

17

6.1.4 Sổ chi tiết bán hàng
Sỉ chi tiÕt b¸n hµng

NT SH NT Chøng tõ Doanh thu ThuÕ
GS TK đối SL Đ TT GTGT ph¶i TK531
DiƠn gi¶i øng G nép 532

DTBH Ngµy.. tháng .. năm 2002
Céng FS

DT thuÇn
GVHB
L·i gép
Ngêi ghi sæ

KÕ to¸n trëng

6.2 Sổ kế toán tổng hợp

Sổ tổng hợp là sổ các phần kế toán tổng hợp, đó là: sổ nhật ký, sổ cái,

sổ kế toán tổng hợp. Trong thực tế có 4 hình thức sổ kế toán (hình thức kế

toán) mỗi hình thức có u nhợc điểm khác nhau do đó tõng doanh nghiƯp khi tỉ

chøc hƯ thèng sỉ kÕ to¸n phải lựa chọn hình thức kế toán cho hợp lý. Để lựa

chọn phảI dựa trên 4 cơ sở sau

-Căn cứ vào tính chất hoạt động sản xuất kinh doanh (đơn giản hay

phức tạp của mỗi doanh nghiệp).

-Căn cứ vào yêu cầu và trình độ quản lý của mỗi doanh nghiệp

-Căn cứ vào trình độ của đội ngũ cán bộ kế toán

-Căn cứ vào điều kiện trang bị các phơng tiện kỹ thuật tính toán.

Mỗi doanh nghiệp có thể sử dụng một trong các hình thức kế toán sau:

6.2.1 Hình thức nhật ký sổ cái

Đặc điểm của hình thức này là sử dụng sổ kế toán chủ yếu là sổ Nhật

ký sổ cái để kết hợp ghi chép, hạch toán các nghiƯp vơ kinh tÕ theo thø tù thêi

gian víi ghi theo hệ thống vào tài khoản kế toán, các chứng từ gốc ( hoặc bảng

tổng hợp các chứng từ gốc cùng một loại phát sinh trong ngày hay định kỳ).

Sau khi đợc định khoản chính xác thì đợc ghi một dòng vào nhật ký sổ cái.

Hình thức Nhật ký sổ cái đơn giản, rõ ràng, dễ hiểu, dễ đối chiếu. Sử

dụng hình thức này không cần lập bảng cân đối số phát sinh các tài khoản.

Hình thức này thích hợp với các doanh nghiệp có quy mô sản xuất kinh doanh

vừa và nhỏ có số lợng các nghiệp vụ kinh tế phát sinh tơng đối ít, sử dụng ít

tài khoản kÕ to¸n.

Sơ đồ trình tự ghi sổ theo hình thức sổ c¸i

Chøng tõ gèc
(Hoá đơn GTGT, phiÕu

xuÊt kho...)

18

Sæ nhËt ký Sỉ kÕ to¸n chi tiÕt
quü TK632, TK511

NhËt ký - Sæ c¸i Bảng tổng hợp chi
TK511, TK632 tiÕt theo tõng thêi kú

Ghi hµng ngµy B¸o c¸o kế toán

Đối chiếu, kiểm tra

Ghi cuối tháng

6.2.2 Hình thức chứng từ ghi sổ

Đặc điểm của hình thức này là mọi nghiệp vụ kinh tế phải căn cứ vào

chứng từ gốc hoặc bảng tổng hợp chứng từ gốc cùng loại, cùng kỳ để lập

chứng từ ghi sổ ghi vào Sổ đăng ký chøng tõ ghi sỉ tríc khi ghi vµo sỉ cái.

Các sổ kế toán sử dụng bao gồm:

+Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ : là sổ kế toán thực hiện ghi chép theo thứ tự thời

gian dùng để đăng ký các chứng từ ghi sổ đảm bảo an toàn cho chứng từ ghi

sổ có tác dụng đối chiếu với các số liệu ghi sổ ở sổ cái.

+Sổ cái: là sổ kế toán tổg hợp ghi theo hệ thống từng tài khoản kế toán ( mở

cho từng tài khoản kế toán )

Hình thức này đơn giản, dễ hiểu, dễ làm, thuận tiện cho việc phân công

và chuyên môn hoá kế toán, dễ áp dụng đện toán kế toán. Tuy nhiên số luợng

chứng từ ghi sổ lập nhiều, số lợng công việc ghi chép nhiều nên dễ trùng lặp,

công việc kiểm tra đối chiếu dồn vào cuối kỳ, cuối tháng ảnh hởng đến thời

gian lập báo cáo.

Chøng tõ gèc
(Hoá đơn GTGT, phiếu

xuÊt kho..)

Sæ quü Sæ kÕ to¸n chi tiÕt
TK 632, TK 511

Chøng tõ ghi sổ

Sổ đăng ký chứng Bảng tổng hợp
tõ ghi sæ chi tiÕt

Sỉ c¸i
( TK 511, TK 632.. )

Ghi hµng ngµy Bảng cân đối tài khoản
Đối chiếu, kiểm tra B¸o c¸o kÕ to¸n

19

Ghi cuèi tháng

6.2.3 Hình thức nhật ký chứng từ
Đặc điểm của hình thức này là kÕt hỵp viƯc ghi sỉ theo thø tù thêi gian

víi ghi sổ theo hệ thống kết hợp giữa kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết.
Nhật ký chứng từ là loại sổ dùng để tổng hợp số phát sinh bên Có của từng tàI
khoản đối ứng Nợ của tàI khoản khác. Mỗi nhật ký dùng để ghi Có cho một
tàI khoản hoặc cho nhiều tài khoản. Cuối kỳ kế toán căn cứ vào sổ tổng hợp số
phát sinh có của nhật ký đối ứng Nợ với các tài khoản để ghi vào sổ cái.
Các loại sổ dùng cho hình thức này: Sổ nhật ký chứng từ, bảng kê, sổ cái, sổ
chi tiết.

Bảng kê ghi Nợ Chøng tõ gèc ThỴ và sổ kế toán
TK (số 8, 10) (Hoá ®¬n GTGT, phiÕu chi tiÕt

xuÊt kho...) TK 632, TK 511

Bảng phân bổ Bảng tổng hợp
chi tiÕt
NhËt ký chøng tõ
(sè 1,8,10,11)

Sỉ c¸i
(TK 511, 632, 3331)

B¸o c¸o kÕ to¸n

Ghi hµng ngµy
§èi chiÕu, kiÓm tra
Ghi cuối tháng
6.2.4 Hình thức sổ nhật ký chung

20