Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng của dự án xây dựng nút giao hoàng tân tại km 9+751,19 trên tuyến đường nối thành phố hạ long với cầu bạch đằng, tại phường tân an, xã ti
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.92 MB, 71 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
----------
----------
PHÙNG THỊ HIỀN
Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CỦA
DỰ ÁN XÂY DỰNG NÚT GIAO HOÀNG TÂN TẠI KM 9+751,19 TRÊN
TUYẾN ĐƯỜNG NỐI THÀNH PHỐ HẠ LONG VỚI CẦU BẠCH ĐẰNG
TẠI PHƯỜNG TÂN AN, XÃ TIỀN AN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ QUẢNG
YÊN TỈNH QUẢNG NINH
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
: Chính quy
Chuyên ngành
: Địa chính Môi trường
Khoa
: Quản lí Tài nguyên
Khóa học
: 2013- 2017
Thái Nguyên – 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
----------
----------
PHÙNG THỊ HIỀN
Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CỦA
DỰ ÁN XÂY DỰNG NÚT GIAO HOÀNG TÂN TẠI KM 9+751,19 TRÊN
TUYẾN ĐƯỜNG NỐI THÀNH PHỐ HẠ LONG VỚI CẦU BẠCH ĐẰNG
TẠI PHƯỜNG TÂN AN, XÃ TIỀN AN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ QUẢNG
YÊN TỈNH QUẢNG NINH
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
: Chính quy
Chuyên ngành
: Địa chính Môi trường
Khoa
: Quản lí Tài nguyên
Khóa học
: 2013- 2017
Giảng viên hướng dẫn : Th.S.Nông Thu Huyền
Thái Nguyên – 2017
i
LỜI CẢM ƠN
Thực tập tốt nghiệp là giai đoạn cần thiết của mỗi sinh viên trong quá trình
đào tạo tại các trường Đại học. Đây là thời gian giúp mỗi sinh viên quen với công
tác nghiên cứu khoa học, củng cố những kiến thức lý thuyết và vận dụng những
kiến thức đó vào thực tế.
Để đạt được mục tiêu trên, được sự nhất trí của khoa Quản lý Tài Nguyên, trường
Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, em đã tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá công
tác bồi thường, giải phóng mặt bằng của dự án xây dựng Nút giao Hoàng Tân tại Km
9+751,19 trên tuyến đường nối thành phố Hạ Long với cầu Bạch Đằng, tại phường
Tân An, xã Tiền An trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.”
Sau thời gian nghiên cứu và thực tập tốt nghiệp tại Phòng Tài nguyên và Môi
trường Thị xã Quảng Yên, Tỉnh Quảng Ninh bài khóa luận của em đã hoàn thành đã hoàn
thành. Với lòng biết ơn sâu sắc em xin chân thành cảm ơn:
Ban giám hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Ban Chủ nhiệm
khoa Quản lý Tài Nguyên trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên cùng toàn thể
các thầy cô giáo trong khoa đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ em trong thời gian học
tập và rèn luyện tại trường.
Em xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới cô giáo Th.S.Nông Thu Huyền. Cô đã
trực tiếp, tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn Phòng Tài nguyên và Môi trường và Trung tâm
phát triển quỹ đất Thị xã Quảng Yên, Tỉnh Quảng Ninh đã tạo điều kiện giúp đỡ em
trong suốt quá trình thực tập cũng như trong việc hoàn thành bản khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn tới gia đình, bạn bè và người thân đã luôn cổ vũ,
động viên em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Do trình độ bản thân còn hạn chế và thời gian có hạn, bước đầu làm quen với
thực tế và phương pháp nghiên cứu nên trong khóa luận không tránh khỏi những sai
sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô và bạn bè để khóa
luận của em được hoàn chỉnh sâu sắc hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Thái nguyên, ngày….. tháng….. năm 2017
Sinh viên thực hiện
Phùng Thị Hiền
ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
GPMB
: Giải phóng mặt bằng
TP
: Thành Phố
UBND
: Ủy ban nhân dân
TĐC
: Tái định cư
BT
: Bồi thường
NĐ-CP
: Nghị định - Chính phủ
TT-BTC
: Thông tư - Bộ Tài chính
BTNMT
: Bộ Tài nguyên Môi trường
QĐ
: Quyết định
QĐ-UBND
: Quyết định - Ủy ban Nhân dân
NĐ
: Nghị Định
Đường 5B
: Đường nối Thành phố Hạ Long với cao tốc Hà
Nội – Hải Phòng
iii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 4.1. Kết quả thống kê diện tích đất tự nhiên của phường Tân An và xã
Tiền An năm 2015 ........................................................................................ 33
Bảng 4.2: Dân số của phường Tân An và xã Tiền An năm 2015 .................. 34
Bảng 4.3: Cơ cấu các ngành kinh tế của phường Tân An và xã Tiền An năm
2015 ............................................................................................................. 35
Bảng 4.4. Hiện trạng sử dụng đất tại phường Tân an và xã Tiền An Thị xã
Quảng Yên Tỉnh Quảng Ninh năm 2015 ......................................................... 36
Bảng 4.5: Diện tích và cơ cấu các loại đất thu hồi để phục vụ dự án ............ 41
Bảng 4.6: Kết quả bồi thường đất ở .............................................................. 42
Bảng 4.7: Kết quả bồi thường đất nông nghiệp............................................. 44
Bảng 4.8: Đánh giá kết quả bồi thường về nhà và các công trình vật,
kiến trúc ...................................................................................................... 45
Bảng 4.9: Kết quả bồi thường, cây cối hoa màu ........................................... 46
Bảng 4.10: Tổng hợp kết quả chính sách hỗ trợ của dự án............................ 47
Bảng 4.11. Tổng hợp kinh phí bồi thường .................................................... 48
Bảng 4.12: Tình hình kinh tế các hộ trong khu vực dự án trước và sau khi bị
thu hồi đất .................................................................................................... 49
Bảng 4.13. Tình hình lao động và việc làm của các hộ dân bị thu hồi đất
tại dự án ...................................................................................................... 51
Bảng 4.14: Ảnh hưởng của dự án đến an ninh trật tự xã hội của người dân .. 52
Bảng 4.15: Ảnh hưởng của dự án đến môi trường sống của người dân ......... 53
iv
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 4.1. Sơ đồ vị trí phường Tân An và xã Tiền An .................................. 31
Hình 4.2. Bình độ tuyến nút giao Hoàng Tân tại Km9+751,19. .................... 40
Hình 4.3: Hình ảnh khu vực dự án khi đã hoàn thành và môi trường sống của
người dân xung quanhkhu vực ..................................................................... 53
1
PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Như ta đã biết đất đai có nguồn gốc tự nhiên, cùng với vòng quay của bánh
xe thời gian thì con người xuất hiện và tác động vào đất đai, cải tạo đất đai và biến
đất đai từ sản phẩm tự nhiên lại mang trong mình sức lao động của con người, tức
cũng là sản phẩm của xã hội.
Đất nước ta đang phát triển mạnh theo hướng công nghiệp hóa hiện đại hóa
và thúc đẩy quá trình đô thị hóa. Nhiều khu đô thị mới, khu công nghiệp khu kinh tế
được hình thành. Các dự án liên doanh và ngoài nước, hệ thống cấc công trình hạ
tầng nâng cấp quốc gia, cấp địa phương được mở mang…đã và đang được hoạt
động trên diện tích hàng nghìn héc ta.
Trong điều kiện quỹ đất ngày càng hạn hẹp mà nhu cầu sử dụng đất ngày
càng tăng thì vấn đề lợi ích của kinh tế của các tổ chức, cá nhân khi nhà nước giao
đất cũng như thu hồi đất ngày càng được quan tâm. Vì vậy công tác GPMB, bồi
thường thiệt hại khi nhà nước thu hồi đã và đang là vấn đề mang tính cấp bách.
Trong nhiều năm qua chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng đã đi vào cuộc
sống tạo mặt bằng cho các dự án xây dựng Việt Nam, tạo nguồn lực sản xuất,
chuyển đổi cơ cấu, phát triển đô thị, đổi mới diện mạo nông thôn
Phường Tân An và xã Tiền An thuộc thị xã Quảng Yên nằm ở phía tây nam
của tỉnh Quảng Ninh,thuộc Vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam. Cùng với sự phát triển
của cả nước về kinh tế - xã hội, phường Tân An và xã Tiền An trong thời gian qua
đã có nhiều công trình dự án được thực hiện nhằm mục đích đẩy mạnh nền kinh tế
của tỉnh cũng như của thị xã, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và góp
phần nhỏ vào sự nghiệp phát triển của cả nước. Nhiều công trình, dự án đã hoàn
thành và đi vào hoạt động đem lại nhiều thành tựu về kinh tế - xã hội cho tỉnh. Tuy
nhiên, nhiều công trình dự án đã đi vào sử dụng nhưng vẫn còn nhiều đơn thư khiếu nại.
Xuất phát từ những lý do trên, để nhìn thấy đầy đủ về công tác bồi thường,
GPMB, được sự phân công của khoa quản lý tài nguyên, dưới sự hướng dẫn tận
2
tình của cô giáo TH.S. Nông Thu Huyền em đã tiến hành nghiên cứu đề tài:“Đánh
giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng của dự án xây dựng Nút giao
Hoàng Tân tại Km 9+751,19 trên tuyến đường nối thành phố Hạ Long với cầu
Bạch Đằng, tại phường Tân An, xã Tiền An, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng
Ninh.”
1.2. Mục đích đề tài
1.2.1. Mục đích chung
Đánh giá thực trạng công tác bồi thường, GPMB và tái định cư khi Nhà nước
thu hồi đất dự án án xây dựng Nút giao Hoàng Tân tại Km 9+751,19 trên tuyến
đường nối thành phố Hạ Long với cầu Bạch Đằng, tại phường Tân An và xã Tiền
An trên địa bàn thị xã Quảng Yên.Từ đó tìm ra những thuận lợi, khó khăn và đề
xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi thườnggiải phóng mặt bằng
tại thị xã Quảng Yên trong thời gian tới.
1.2.2. Mục đích cụ thể
- Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của thị xã Quảng Yên; tình hình
quản lý và sử dụng đất trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.
- Đánh giá thực trạng việc tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư trên địa bàn thị xã Quảng Yên, Tỉnh Quảng Ninh.
- Đánh giá việc thực hiện bồi thường GPMB, hỗ trợ tái định cư của dự án.
- Xác định một số yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
- Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải phóng mặt bằng.
1.3. Yêu cầu của đề tài
- Nắm chắc Luật Đất Đai, các Quyết định có liên quan đến công tác giải
phóng mặt bằng.
- Nắm chắc các Nghị định, thông tư, quyết định, văn bản hướng dẫn thi hành
luật và khung giá đền bù của Chính phủ và của địa phương có liên quan đến việc
bồi thường thiệt hại.
- Số liệu điều tra, thu thập phải đảm bảo chính xác, khách quan.
3
- Phân tích và nhận xét công tác bồi thường giải phóng mặt bằng dự án.
- Đề xuất phải dựa trên cơ sở Nghị định, Quy định và phải đảm bảo tính
khách quan.
- Kết quả phải được các cấp các ngành có trách nhiệm nghiệm thu và tổ chức,
cá nhân hộ gia đình nhất trí.
1.4. Ý nghĩa của đề tài
1.4.1. Ý nghĩa trong học tập và thực tiễn khoa học
- Đề tài này giúp sinh viên củng cố và hoàn thiện kiến thức đã học trong nhà
trường, áp dụng vào thực tế công việc. Qua đó biết cách thu thập, tổng hợp xử lý số
liệu và biết cách trình bày một báo cáo khoa học hoàn chỉnh.
- Nắm chắc các quyết định về giải phóng mặt bằng bằng việc áp dụng kinh
nghiệm thực tế trong công việc.
1.4.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
- Từ quá trình nghiên cứu và thực tiễn đề tài chúng ta có thể nắm được những
thuận lợi, khó khăn, để từ đó đưa ra những giải pháp có tính khả thi, rút ra những
bài học kinh nghiệm cho công tác giải phóng mặt bằng được tốt hơn.
4
PHẦN 2
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài
2.1.1.Cơ sở lý luận của đề tài
Nhu cầu thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích
quốc gia và đầu tư xây dựng các công trình công cộng, phát triển đô thị, các dự án
sản xuất, kinh doanh là một tất yếu khách quan trong quá trình phát triển kinh tế - xă
hội, đặc biệt đối với sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá của cả nước nói chung
và tỉnh Quảng Ninh nói riêng. Trong quá trình thực hiện các dự án đầu tư thì công tác
giải phóng mặt bằng là một khâu quan trọng và có tính đặc thù, không những ảnh
hưởng lớn đến tiến độ đầu tư mà còn liên quan đến sự ổn định tình hình kinh tế,
chính trị - xã hội.[2]
Hiện nay, vấn đề bồi thường, GPMB khi Nhà nước thu hồi đất đang là một
vấn đề mang tính thời sự cấp bách. Không chỉ vậy, công tác bồi thường giải phóng
mặt bằng còn là vấn đề phức tạp mang tính chất chính trị, kinh tế - xã hội tổng hợp,
đòi hỏi được sự quan tâm của nhiều ngành, nhiều cấp, các tổ chức và cá nhân.
Để làm giảm những mâu thuẫn trên, đã có rất nhiều cố gắng trong việc cải
thiện các chính sách về đền bù thiệt hại cho người sử dụng đất khi Nhà nước thu
hồi đất để thực hiện các dự án đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, các
chính sách này cũng có những bất cập, hạn chế nhất định, nhất là mức giá bồi
thường thiệt hại và việc khôi phục mức sống cho các hộ dân bị di chỗ ở chuyển đến
nơi ở mới, hoặc mất nguồn thu nhập chính do phải di chuyển, giải phóng mặt bằng.
2.1.2. Cơ sở pháp lý của đề tài
2.1.2.1. Các văn bản pháp quy của nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
- Luật Đất đai năm 2013 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày
01/07/2014, để hướng dẫn việc bồi thường GPMB theo quy định của Luật Đất đai
2013, một số văn bản được ban hành có liên quan đến công tác bồi thường
GPMB.[11]
5
- Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi
tiết thi hành một số điêu của luật đất đai.
- Nghị định số 44/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về
giá đất.
- Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về
thu tiền sử dụng đất.
- Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ quy định về
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;
- Thông tư số 36/2014/TT-BTNMT ngày 30/06/2014 của Bộ Tài nguyên và
Môi trường quy định chi tiết phương pháp xác định giá đất; xây dựng điều chỉnh
bảng giá đất; định giá đất cụ thể và tư vấn xác định giá đất;
- Thông tư số 37/2014/TT-BTNMT ngày 30/06/2014 của Bộ Tài nguyên và
Môi trường quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất;
- Nghị định số 104/2014/NĐ-CP ngày 14/11/2014 cuả Chính phủ quy định
về khung giá đất.
- Thông tư 30/2014/TT-BTNMT ngày 02/06/2014 của Bộ Tài Nguyên và
Môi trường quy định về hồ sơ giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất,
thu hồi đất
2.1.2.2.Những văn bản pháp quy của tỉnh Quảng Ninh liên quan đến công tác
bồithường và giải phóng mặt bằng
- Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất 5 năm kì đầu
(2011-2015) của thị xã Quảng Yên đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số
472/2014/QĐ-UBND ngày 06/03/2014.
- Quyết định 1766/2014/QĐ-UBND ngày 13/08/2014 của UBND tỉnh Quảng
Ninh về việc ban hành quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước
thu hồi đất theo Luật đất đai 2013 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.
6
- Quyết định 398/2012/QĐ-UBND ngày 27/02/2012 của UBND tỉnh Quảng
Ninh về việc ban hành bộ đơn giá bồi thường tài sản đã đầu tư vào đất khi Nhà nước
thu hồi đất theo Luật đất đai 2013 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.
- Quyết định 4234/2015/QĐ-UBND ngày 28/12/2015 của UBND tỉnh Quảng
Ninh về việc ban hành bộ đơn giá bồi thường tài sản đã đầu tư vào đất khi Nhà nước
thu hồi đất theo Luật đất đai 2013 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.
- Quyết định 3238/2014/QĐ-UBND ngày 26/12/2014 của UBND tỉnh Quảng
Ninh về quy định giá các loại đất trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh thực hiện từ này
01/01/2015 đến 31/12/2019.
2.1.3. Những văn bản pháp lí có liên quan đến dự ánxây dựng Nút giao Hoàng
Tân tại Km 9+751,19 trên tuyến đường nối thành phố Hạ Long với cầu Bạch
Đằng, tại phường Tân An, xã Tiền An, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh
- Quyết định 2745/QĐ-UBND ngày 09/09/2009 về việc phê duyệt nhiệm vụ
chuẩn bị đầu tư dự án Đường nối thành phố Hạ Long với cao tốc Hà Nội – Hải Phòng
- Quyết định số 166/QĐ-UBND ngày 19/1/2012 về việc phê duyệt đầu tư dự
án Đường nối thành phố Hạ Long với cao tốc Hà Nội – Hải Phòng.
- Quyết định số 1063/QĐ-UBND ngày 21 tháng 4 năm 2015 của UBND tỉnh
Quảng Ninh về việc phê duyệt quy hoạch mặt bằng tỷ lệ 1/500 (in thu tỷ lệ 1/1000)
các cầu vượt, nút giao và kết cấu bảo vệ trên tuyến đường nối thành phố Hạ Long
với cầu Bạch Đằng, thị xã quảng Yên.
- Quyết định 3886/QĐ-UBND ngày 09/12/2015 của UBND tỉnh Quảng Ninh
về việc phê duyệt giá đất cụ thể để bồi thường, giải phóng mặt bằng để xây dựng
cầu vượt, nút giao thông về kết câu trên tuyến đường nối thành phố Hạ Long với
cầu Bạch Đằng, thị xã Quảng Yên.
- Thông báo số 170/TB-UBND thị xã Quảng Yên ngày 20/6/2013 về thu hồi
đất để thực hiện dự án Đường nối thành phố Hạ Long với đường cao tốc Hà Nội –
Hải Phòng của UBND thị xã Quảng Yên.
- Thông báo 186/TB-UBND ngày 23/6/2015 của UBND thị xã Quảng Yên
về thu hồi đất để thực hiện dự án xây dựng Nút giao Hoàng Tân tại Km9+751,19
7
trên tuyến đường nối thành phố Hạ Long với cầu Bạch Đằng, tại phường Tân An,
xã Tiền An, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.
2.2. Khái quát về vấn đề nghiên cứu
2.2.1. Khái niệm về bồi thường GPMB, hỗ trợ và tái định cư.
-Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước quyết định thu lại quyền sử dụng đất
của người được Nhà nước trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất của người sử
dụng đất vi phạm pháp luật về đất đai.
- Bồi thường về đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với
diện tích đất thu hồi cho người sử dụng đất.
- Chi phí đầu tư vào đất còn lại bao gồm chi phí san lấp mặt bằng và chi phí
khác liên quan trực tiếp có căn cứ chứng minh đã đầu tư vào đất mà đến thời điểm
Nhà nước thu hồi đất còn chưa thu hồi được.
-Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trợ giúp cho người có đất
thu hồi để ổn định đời sống, sản xuất và phát triển.
- Tái định cư:
+ Tái định cư trong bồi thường, GPMB khi Nhà nước thu hồi đất được hiểu
là việc di chuyển người có đất bị thu hồi đến sinh sống ổn định tại một nơi ở mới
thông qua các hoạt động hỗ trợ của Nhà nước nhằm giúp người bị thu hồi đất ổn
định đời sống, sản xuất tại khu tái định cư.
+ Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất ở mà phải di chuyển chỗ ở thì
được bố trí đất tái định cư bằng một trong các hình thức sau:
Bồi thường bằng nhà ở;
Bồi thường bằng việc giao đất ở mới;
Bồi thường bằng tiền để tự lo chỗ ở mới.
+ Tái định cư là một bộ phận không thể tách rời và giữ vị trí quan trọng trong
chính sách bồi thường GPMB. Các dự án bố trí tái định cư phải luôn đảm bảo về
điều kiện hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ.
8
2.2.2. Một số vấn đề ảnh hưởng đến công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi nhà nước thu hồi đất
2.2.2.1.Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
- Quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không
gian sử dụng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo
vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất đai và nhu cầu
sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng vùng kinh tế - xã hội và đơn vị
hành chính trong một khoảng thời gian xác định.
- Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có liên quan mật thiết đến công
tác bồi thường GPMB. Vì trước khi thực hiện công tác bồi thường GPMB hỗ trợ và
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất phải căn cứ vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất đã được xét duyệt để phê duyệt dự án đầu tư. Từ đó mới lập được phương án
bồi thường, hỗ trợ GPMB.
2.2.2.2. Đăng ký quyền sử dụng đất, lập và quản lý hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất
- Đăng ký đất đai, nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất là việc kê khai và ghi
nhận tình trạng pháp lý về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn
liền với đất và quyền quản lý đất đối với một thửa đất vào hồ sơ địa chính.
- Theo quy định của luật Đất đai năm 2013, người sử dụng đất phải đăng ký
quyền sử dụng đất, nhà ở, tài sản gắn liền với đất tại cơ quan Nhà nước có thẩm
quyền để được xét duyệt lập hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.
- Hệ thống hồ sơ địa chính và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có quan
hệ mật thiết với công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, là một trong những yếu
tố quyết định khi xác định nguồn gốc, thời điểm bắt đầu sử dụng đất, đối tượng sử
dụng đất và mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người có đất bị thu hồi.
- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác
gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất,
quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử
9
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất.
2.2.2.3. Giá đất
- Giá đất là giá trị của quyền sử dụng đất tính trên một đơn vị diện tích đất.
- Giá trị quyền sử dụng đất là giá trị bằng tiền của quyền sử dụng đất đối
với một diện tích đất xác định trong thời hạn sử dụng đất xác định.
- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định giá đất cụ thể. Cơ quan quản lý đất đai
cấp tỉnh có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức việc xác định giá đất
cụ thể. Trong quá trình thực hiện, cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh được thuê tổ
chức có chức năng tư vấn xác định giá đất để tư vấn xác định giá đất cụ thể.Việc
xác định giá đất cụ thể phải dựa trên cơ sở điều tra, thu thập thông tin về thửa đất,
giá đất thị trường và thông tin về giá đất trong cơ sở dữ liệu đất đai.[11]
2.2.2.4. Định giá đất
- Định giá đất được hiểu là sự ước tính về giá trị của quyền sử dụng đất bằng hình
thái tiền tệ cho một mục đích sử dụng đã được xác định, tại một thời điểm xác định.
Phương pháp chủ yếu hiện nay được sử dụng để định giá đất là phương pháp so
sánh trực tiếp và phương pháp thu thập. Các phương pháp định giá đất được hướng
dẫn chi tiết, cụ thể theo thông tư 36/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 của Bộ Tài
nguyên và Môi trường.[4]
2.2.2.5.Thị trường bất động sản
- Thị trường bất động sản: Là nơi buôn bán, giao dịch bất động sản mà ở đó
có người mua, người bán, người môi giới, người đại diện pháp lý để thực hiện các
quan hệ giao dịch về giấy tờ pháp lý, tài chính, giá cả, tiền tệ, hàng hóa bất động
sản theo các quy định của Nhà nước.
Việc hình thành và phát triển thị trường bất động sản góp phần giảm thiểu
việc thu hồi đất để thực hiện các dự án đầu tư. Khi đó người bị thu hồi đất có thể tự
mua hoặc thuê đất, công trình trên đất mà không bắt buộc phải thông qua chính
sách tái định cư của Nhà nước.
Tuy nhiên giá đất để tính bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất sẽ bị tác động
giá cả của bất động sản được hình thành trên thị trường. Đây là một trong những
10
nguyên nhân khiến công tác bồi thường GPMB trong thời gian qua bị kéo dài và
cũng là nguyên nhân của phần lớn các vụ khiếu kiện đông người ở các địa phương.
2.3. Công tác bồi thường, GPMB của một số nước trên thế giới và Việt Nam
2.3.1. Công tác bồi thường, GPMB của một số nước trên thế giới
2.3.1.1. Trung Quốc
Tại chương 20 và 23 Luật quản lý đất đai của Trung Quốc 2004 và Điều 13,
16 quy định về trưng mua nhà thuộc sở hữu Nhà nước và bồi thường 2011: Trước
hết, tiến hành khảo sát các điều kiện thu hồi đất về các mặt dân số, nông nghiệp, đất
canh tác trên thu nhập đầu người, tổng sản lượng hàng năm, diện tích đất, loại đất,
và vấn đề sở hữu của khu vực bị ảnh hưởng.
Thứ hai, dự thảo kế hoạch thu hồi đất. Kế hoạch này là cơ sở để Chính phủ
phê duyệt công tác thu hồi đất và thực hiện việc bồi thường và tái định cư. Công tác
này bao gồm trưng mua đất thuộc sở hữu hợp tác xã, mục đích sử dụng đất, vị trí
chính xác của khu đất bị trưng mua, chủ sở hữu và diện tích.
Thứ ba, báo cáo với chính quyền cấp địa phương. Cơ quan quản lý đất đai
đệ trình kế hoạch thu hồi đất và các tài liệu khác lên cấp cao hơn để kiểm tra, phê
duyệt.
- Ngày công bố dự án (Ngày thông báo): Điều 46 Luật quy định: Ngày công
bố dự án là ngày công bố chính thức việc dự án được phê duyệt.
- Cơ sở bồi thường: Điều 47 của Luật và Điều 19 “Quy định về trưng mua
nhà trên đất thuộc sở hữu Nhà nước và bồi thường 2011” quy định:
+ Bồi thường không căn cứ giá thị trường, mức bồi thường phụ thuộc vào
mục đích sử dụng ban đầu của khu đất bị trưng mua, mức này thấp hơn nhiều so với
phí giao đất.
+ Trong trường hợp mức bồi thường không đủ để duy trì mức sống ban đầu,
có thể tăng thêm, tuy nhiên, tổng mức bồi thường không vượt quá 30 lần giá trị sản
lượng trung bình của 3 năm trước khi thực hiện trưng mua.
+ Bồi thường cho giá trị nhà ở không thấp hơn giá thị trường.
+ Cơ quan thẩm định giá bất động sản sẽ do chủ sở hữu lựa chọn.
11
- Hình thức bồi thường: Có một số hình thức bồi thường và tái định cư cho
những hộ nông dân như sau:
+ Chỉ bồi thường tiền
+ Tái định cư và có việc làm
+ Tái định cư với bảo hiểm phúc lợi
- Bồi thường Đất nông nghiệp: Điều 47 đoạn 2 và Điều 19”Quy định về
trưng mua nhà trên đất thuộc sở hữu Nhà nước và bồi thường 2011” quy định:
+ Mức bồi thường từ 6 đến 10 lần giá trị sản lượng hàng năm trung bình của
3 năm trước khi bị thu hồi.
+ Trợ cấp tái định cư bằng 4 đến 6 lần giá trị sản lượng hàng năm trung bình.
- Bồi thường đất ở và các loại đất khác: Các tiêu chuẩn về bồi thường cho
các loại đất khác tùy thuộc vào từng địa phương, trên cơ sở tham khảo mức bồi
thường cho đất canh tác.
+ Đối với việc thu hồi đất trồng rau ở khu vực ngoại ô, chủ dự án cũng phải
trả một khoản tiền cho Quỹ xây dựng phát triển đất trồng rau mới.
- Bồi thường công trình xây dựng: Mức bồi thường cho giá trị nhà ở bị trưng
mua sẽ không thấp hơn giá thị trường.
+ Mức bồi thường sẽ do chính quyền địa phương quyết định.
- Bồi thường ảnh hưởng cho hoạt động kinh doanh: Bồi thường cho các thiệt
hại về ngừng sản xuất và kinh doanh sẽ được quyết định dựa trên mức lợi nhuận,
thời gian ngừng sản xuất hoặc kinh doanh và các yếu tố khác.
- Bồi thường đối với người thuê đất: Không bồi thường cho cá nhân thuê
đất; không có điều khoản dành cho người thuê đất.
- Các hộ gia đình được cấp nhà: Nếu hộ gia đình có nhà ở đạt chuẩn, sẽ
được ưu tiên đền bù nhà ở như vậy.
+ Nếu như phải tái định cư do bị thu hồi, cơ quan phụ trách về thu hồi nhà ở
sẽ chi trả chi phí về tái định cư.
+ Bồi thường cho các hộ gia đình bị thu hồi không thấp hơn giá thị trường
của tài sản tương tự tại thời điểm trưng mua. Mức bồi thường bao gồm:
12
Cho giá trị nhà bị thu hồi;
Cho chi phí tái định cư hoặc nhà ở tạm thời;
Cho thiệt hại phát sinh từ việc phải đóng cửa hoạt động kinh doanh.
- Các biện pháp phục hồi thu nhập: Điều 46 của Luật, Điều 13, 16 “Quy
định về trưng mua nhà trên đất thuộc sở hữu nhà nước và bồi thường 2011” quy
định cụ thể như sau:Không có quy định rõ ràng trong luật về việc phục hồi thu nhập
- Tái định cư bằng tiền: Theo đó các khoản hỗ trợ sẽ được cung cấp tới các
cá nhân (cộng thêm khoản bồi thường cho chi phí về đất đai trong một số trường
hợp), và sau đó, cá nhân sẽ tự chịu trách nhiệm. Khoảng hơn 90% số hộ nông dân
bị ảnh hưởng đã chọn cách này.
Tái định cư thông qua thỏa thuận chia sẻ cổ phần: Người được bồi thường
sẽ chuyển khoản tiền được bồi thường thành cổ phần của công ty được thành lập
với vốn đầu tư từ các khoản tiền bồi thường.
- Giám sát: Khi kế hoạch thu hồi đã được phê duyệt, cơ quan quản lý đất đai
của tất cả các địa phương sẽ báo cáo về Bộ Tài nguyên và Đất đai về các khoản chi cho
bồi thường, tái định cư vào cuối mỗi năm. Bộ này sẽ chịu trách nhiệm xem xét báo cáo.
+ Không có biện pháp giám sát đối với ảnh hưởng của việc triển khai Luật này đối
với điều kiện sinh sống của các cá nhân bị ảnh hưởng, trừ các dự án xây dựng hồ trữ nước.
- Tham vấn người dân: Không quy định về quy trình tham vấn. Tuy nhiên,
trong văn bản về thủ tục tố tụng đối với tài nguyên và đất đai 2004 có yêu cầu cơ
quan trưng mua đất đai phải thông báo tới nông dân về quyền lợi của họ trong việc
khiếu kiện bồi thường, tái định cư và nếu cần, sẽ có phiên tòa xử trong vòng 5 ngày
sau khi các bên được thông báo.
- Cơ chế khiếu nại: Tranh chấp về quyền chủ sở hữu hoặc quyền sử dụng đất
sẽ được giải quyết thông qua đàm phán giữa các bên, nếu đàm phán không thành
công, sẽ do chính quyền địa phương giải quyết.
+ Tranh chấp giữa các đơn vị sẽ được giải quyết bởi chính quyền địa phương
ở cấp trên cấp quận, tranh chấp giữa cá nhân hoặc giữa cá nhân và đơn vị sẽ được
giải quyết ở cấp thị xã hoặc cấp quận hoặc cấp cao hơn.
13
+ Nếu các bên liên quan không chấp nhận quyết định của chính quyền địa
phương, tranh chấp sẽ được đưa ra tòa án trong vòng 30 ngày sau khi các bên nhận
được thông báo về quyết định.
+ Người nông dân được phép đưa khiếu kiện ra tòa, tuy nhiên, theo báo cáo
năm 2007 của ADB, hiện tại, các khiếu kiện này không thể xử lý ở tòa do mức phí
cao và các hạn chế khác.
- Những trường hợp không được đền bù: Trước khi quyết định trưng mua
nhà ở, chính quyền địa phương sẽ thành lập các bộ phận để điều tra, xác định các
tòa nhà trong diện trưng mua nhưng chưa đăng ký.
- Công trình tái định cư: Không quy định cụ thể.
2.3.1.2. Hàn Quốc
Đạo luật về thu hồi đất cho các công trình công cộng 2009 quy định về việc
chuẩn bị kế hoạch thu hồi đất và tái định cư (LAR) cụ thể như sau:
+ Xác định danh mục các công trình công cộng và tiến hành khảo sát cơ bản
về các đối tượng và tài sản bị ảnh hưởng.
+ Đàm phán về các điều khoản và điều kiện của LAR với các bên liên quan.
+ LAR bao gồm thời hạn áp dụng các biện pháp tái định cư, thời gian, địa
điểm, và các vấn đề liên quan đến hồ sơ đăng ký.
- Ngày công bố dự án (Ngày thông báo): Điều 22 Đạo luật về thu hồi đất cho
các công trình công cộng 2009 quy định 2 bước thông báo:
+ Chính phủ phải đưa ra thông báo sơ bộ về thu hồi đất, để cho phép cán bộ
thực hiện
+ Định giá để bồi thường sẽ do chuyên gia định giá tư nhân thực hiện, mức
bồi thường sẽ được tính là mức trung bình của các giá trị định giá. Nếu giá trị định
giá cao nhất và thấp nhất chênh lệch 10% hoặc nhiều hơn, sẽ phải có chuyên gia
định giá khác thực hiện tiếp việc định giá, và từ đó, mức bồi thường sẽ được tính
toán lại.
- Hình thức bồi thường: Bồi thường được trả bằng tiền mặt. Các chủ sở hữu
tài sản bị thu hồi có thể lựa chọn các hình thức khác, không phải tiền mặt, bao gồm
14
đất thay thế hoặc nhà ở xã hội.
- Bồi thường đất nông nghiệp: Đạo luật về thu hồi đất cho các công trình
công cộng 2009 quy định:
+ Nếu như đất bị thu hồi trước khi thu hoạch hoa màu, giá trị hoa màu đó sẽ
đươc bồi thường;
+ Khoản bồi thường được tính dựa trên số hoa màu thực tế được trồng tại
thời điểm dự án được công bố;
+ Khoản bồi thường được tính trên cơ sở 2 lần tổng thu nhập hàng năm từ
sản xuất nông nghiệp;
- Bồi thường đất ở và các loại đất khác: Luật quy định, bồi thường theo giá
thị trường.
- Bồi thường công trình xây dựng: Các công trình xây dựng sau thời điểm
công bố dự án sẽ không được bồi thường. Các công trình xây dựng không phép vào
hoặc trước ngày 24/1/1989 được cho là hợp pháp và sẽ được bồi thường tương ứng.
+ Nếu như giá trị tổng thể của cả công trình bị giảm hoăc bị gây thiệt hại do
một phần công trình bị thu hồi, những thiệt hại đó sẽ được bồi thường.
+ Nếu như một phần của công trình bị thu hồi nhưng sau khi sửa chữa không
thể sử dụng phần còn lại được, thì chi phí sửa chữa sẽ được bồi thường.
Nếu như giá trị định giá của một tòa nhà dân cư thấp hơn 5 triệu won
(khoảng 4300 USD), mức bồi thường sẽ được tính là 5 triệu won.
- Bồi thường ảnh hưởng cho hoạt động kinh doanh: Bồi thường cho thiệt hại
về kinh doanh được tính dựa trên thiệt hại về thu nhập hoặc lợi nhuận, chứ không
dựa trên các tài sản hiện có.
+ Bồi thường cho việc sa thải tạm thời hoặc thất nghiệp được áp dụng với
những nhân công làm việc ít nhất 3 tháng, mức bồi thường tương đương 70% lương
trung bình cho thời gian tạm ngừng việc (tối đa là 90 ngày).
- Bồi thường đối với người thuê đất: Người thuê nhà được bồi thường chi phí
di chuyển và ổn định nơi ở mới hoặc có thể được thu xếp thuê nhà ở xã hội.
+ Nếu người thuê nhà là chủ hộ và trong diện phải di dời, sẽ được ưu tiên
15
trong việc thuê nhà ở xã hội.
- Các hộ gia đình được cấp nhà: Đạo luật quy định hộ gia đình sẽ được lựa
chọn một trong các cách sau:
+ Được cấp đất cho nhà liền kề với nhiều mục đích sử dụng, ví dụ cửa hàng
(diện tích ít hơn 265m2) hoặc mục đích nhà ở (diện tích ít hơn 320m2) với một khoản phí.
+ Được cấp nhà ở chung cư diện tích ít hơn 85m2 cho một hộ với một khoản phí.
+ Được cấp 1 khoản trợ cấp, khoảng 30% giá trị định giá.
+ Chi phí di chuyển đến nhà ở tạm thời.
+ Khi hoạt động kinh doanh bị gián đoạn, hoặc giải thể do việc xây dựng
khu đô thị, các thiệt hại có liên quan sẽ được bồi thường.
- Các biện pháp phục hồi thu nhập: Ở Hàn Quốc không có quy định trong Luật
thu hồi và bồi thường. Luật mới ban hành đưa ra một số căn cứ để hỗ trợ sinh hoạt, bao gồm:
+ Đào tạo nghề và ưu tiên tuyển dụng trong các dự án xây dựng khu đô thị.
+ Cung cấp địa điểm để kinh doanh thương mại trong các tòa nhà thương
mại cho các nhân công bị sa thải (không quá 27m2 một hộ gia đình)
+ Các biện pháp phục hồi thu nhập được áp dụng trong một số luật như:
Luật về xây dựng đê điều và hỗ trợ môi trường (2000).
Luật về hỗ trợ Pyeongtaek-si.
Quy định về vị trí các cơ sở quân sự ở Hàn Quốc (2005).
- Giám sát: Không có hoạt động giám sát về ảnh hưởng của việc triển khai
Luật đối với điều kiện sống của người dân bị ảnh hưởng.
+ Việc đánh giá sau dự án chỉ được thực hiện trong một số trường hợp đặc biệt.
- Tham vấn người dân: Người dân bị ảnh hưởng sẽ thành lập Ủy ban công
dân (RC) để tham vấn về kế hoạch tái định cư, bao gồm bồi thường, vị trí tái định
cư và các giải pháp khôi phục đời sống.
+ Ủy ban sẽ tổ chức tham vấn về việc định giá tài sản, quy mô của đất còn
lại, xây dựng kế hoạch phục hồi thu nhập và địa điểm tái định cư và các vấn đề
kháctheo yêu cầu của người dân.
- Cơ chế khiếu nại: Thành lập Ủy ban về bồi thường với vai trò là cơ quan tư
16
vấn về quyền của người dân.
+ Thành viên của Ủy ban này là quan tòa, luật sư, cơ quan công chứng, giáo
sư và quan chức của các cơ quan liên quan, ít nhất 1/3 số thành viên phải là người
dân bị ảnh hưởng.
+ Hầu hết các khiếu kiện về kinh tế và sức khỏe được xử lý ở Ủy ban này.
- Những trường hợp không được đền bù: Các tòa nhà được xây dựng không
phép thì không được bồi thường. Các tòa nhà xây không phép trước hoặc vào ngày
24/1/1989 thì được coi là hợp pháp và do đó chi phí xây dựng lại được bồi thường.
Những người được sắp xếp địa điểm tái định cư là chủ sở hữu của tòa nhà
hợp pháp và những người (kể cả người đi thuê) đã sống trong tòa nhà trước ngày
công bố dự án, do đó những đối tượng sau sẽ không được xét.
Chủ sở hữu tòa nhà không phép. Tuy nhiên, những tòa nhà xây không phép
trước 24/1/1989 vẫn được bồi thường.
Để có thể được nhận bồi thường, người kinh doanh cần phải có cơ sở kinh
doanh đầy đủ trang thiết bị (bao gồm cả nhân công) và có mặt bằng sản xuất, kinh
doanh hợp pháp trước ngày công bố dự án.
- Công trình tái định cư: Khu tái định cư phải bao gồm các cơ sở hạ tầng
thiết yếu như đường xá, hệ thống nước và nước thải.
+ Chi phí cho việc xây dựng các cơ sở hạ tầng này sẽ do chủ đầu tư chi trả.
2.3.1.3. Australia
Đạo luật quản lý đất đai WA 1997 điều 170 quy định về kế hoạch khảo sát
và triển khai dự án.
- Ngày công bố dự án (Ngày thông báo): Điều 170, 171, 172 Đạo luật quản
lý đất đai WA 1997 quy định ngày công bố dự án (Ngày thông báo) căn cứ vào:
+ Thông báo về kế hoạch dự kiến ngay sau khi kế hoạch đó được đăng ký;
+ Thông báo về kế hoạch dự kiến phải bao gồm:
- Bản miêu tả về khu đất, chi tiết về mục đích của công trình công cộng sẽ
xây dựng, thông tin chi tiết về các lợi ích bị ảnh hưởng.
- Nêu chi tiết về:
17
+ Địa điểm mà mọi người có thể xem bản kế hoạch vào những thời gian thích hợp
+ Lí do lựa chọn khu đất để xây dựng công trình công cộng;
+ Thời hạn dự kiến tiến hành thu hồi đất;
+ Tên của cán bộ đầu mối trong cơ quan chịu trách nhiệm về thu hồi;
+ Địa chỉ để khiếu nại, khiếu kiện;
Sẽ không có giao dịch nào được tiến hành đối với những tài sản trong khu
vực này nếu không có sự phê duyệt của Bộ trưởng.
- Cơ sở bồi thường: Điều 55 Đạo luật quản lý đất đai quy định Nguyên tắc
“giá trị đối với chủ sở hữu” thừa nhận rằng mức bồi thường cao hơn giá trị thị trường.
- Hình thức bồi thường: Luật quy định, bồi thường được trả bằng tiền mặt.
- Bồi thường đất nông nghiệp, đất ở và các loại đất khác, bồi thường công
trình xây dựng: Dựa trên giá thị trường.
- Bồi thường ảnh hưởng cho hoạt động kinh doanh: Bồi thường cho việc
phải gián đoạn và khôi phục sản xuất;
- Bồi thường đối với người thuê đất: Chỉ có chủ sở hữu mới được bồi thường;
- Các hộ gia đình được cấp nhà: Thu hồi nhà ở được bồi thường $10,000
(có tính đến yếu tố lạm phát so với năm 1989).
- Giám sát: Không có hoạt động giám sát
- Tham vấn người dân: Luật quy định Bộ trưởng sẽ đưa bản copy công bố
dự án cho những người sẽ bị ảnh hưởng bởi dự án, cùng với:
+ Sơ đồ vị trí khu đất mà dự án sẽ triển khai.
+ Văn bản nêu tóm tắt các quyền chính cho những người dân bị ảnh hưởng.
- Cơ chế khiếu nại:Ở Australia có tòa án riêng về đất đai.
Luật cũng quy định rõ đối tượng được đòi bồi thường, những gì có thể được
bồi thường và cách xử lư bồi thường, theo đó, chỉ những người có lợi ích bị ảnh
hưởng mới có quyền đòi bồi thường.
- Những trường hợp không được đền bù: Những công trình xây dựng bất
hợp pháp sẽ không được bồi thường. Tuy nhiên, do việc quản lý đất đai khá chặt
chẽ, nên những trường hợp như vậy không nhiều.
18
- Công trình tái định cư: Không quy định cụ thể, chủ sở hữu sẽ phải tự tìm
nhà mới.
2.3.2. Công tác bồi thường, GPMB ở Việt Nam
2.3.2.1. Công tác bồi thường, GPMB trong giai đoạn từ năm 1993 đến năm 2003
Luật Đất đai năm 1993 được Quốc hội khóa IX thông qua tại kỳ họp thứ 3
ngày 14/7/1993 và có hiệu lực ngày 15/10/1993 với quy định cụ thể như sau:
Tại điều 12 Luật quy định: “ Nhà nước xác định giá các loại đất để tính thuế
chuyển quyền sử dụng đất hoặc thu tiền khi giao đất, cho thuê đất, tính giá trị tài
sản khi giao đất, bồi thường thiệt hại về đất khi thu hồi. Chính phủ quy định khung
giá các loại đất đối với từng vùng và theo từng thời gian”.
Điều 27 Luật quy định: “Trong trường hợp thật cần thiết, Nhà nước thu hồi
đất đang sử dụng của người sử dụng đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an
ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng thì người bị thu hồi đất được đền bù thiệt hại...”
Sau khi Luật đất đai năm 1993 ra đời ngày 17/9/1994 Chính phủ ban hành
Nghị định số 90/NĐ-CP quy định cụ thể về việc bồi thường, GPMB khi Nhà nước
thu hồi đất để sử dụng vào các mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi
ích công cộng. Nghị định này mang tính toàn diện cao và cụ thể hóa việc thực hiện
chính sách bồi thường GPMB khi Nhà nước thu hồi đất.
Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Đất đai năm 1998 và năm 2001
quy định cụ thể hơn về bồi thường GPMB khi Nhà nước thu hồi đất sử dụng vào
mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Việc bồi thường,
hỗ trợ được thực hiện theo quy định của Chính phủ. Nhà nước có chính sách để ổn
định đời sống cho người có đất bị thu hồi.
2.3.2.2. Công tác bồi thường, GPMB trong giai đoạn từ năm 2003 đến tháng 7 năm 2014
Luật đất đai năm 2003 được Quốc hội Khóa XI thông qua tại kỳ họp thứ 4
ngày 26/11/2003, có hiệu lực ngày 01/7/2004. Luật đất đai năm 2003 ra đời có ý
nghĩa quan trọng đáp ứng yêu cầu mới đặt ra trong tiến trình phát triển nền kinh tế,
ổn định chính trị - xã hội của đất nước, hội nhập kinh tế trong khu vực và kinh tế
quốc tế.
19
Sau đó Chính phủ đã ban hành Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng
5 năm 2007 của Chính phủ quy định bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai; Nghị
định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13 tháng 8 năm 2009 của Chính phủ quy định bổ
sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái địnhcư.
Luật Đất đai năm 2003 sau hơn mười năm thực hiện đã tạo ra những bước
đột phá, mang lại một diện mạo mới trong quản lý và sử dụng đất. Luật cùng với
các văn bản hướng dẫn thi hành Luật đã thúc đẩy sử dụng tài nguyên đất ngày càng
tiết kiệm và hiệu quả. Công tác quản lý nhà nước về đất đai dần đi vào kỷ cương,
nền nếp. Công tác tài chính về đất và giá đất từng bước được hoàn thiện theo hướng
tiếp cận cơ chế thị trường, tạo nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện Luật đang đặt ra không ít khó khăn,
bất cập cần tiếp tục bổ sung và sửa đổi.
Đối với công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng còn có những tồn tại như
việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư vẫn còn nhiều bất cập lớn, dẫn đến
tình trạng khiếu kiện đông người, kéo dài thời hạn giải phóng mặt bằng, làm chậm
tiến độ thực hiện các dự án đầu tư, trong đó có các dự án, công trình trọng điểm của
Nhà nước, làm tăng chi phí đầu vào của quá trình sản xuất, ảnh hưởng đến môi
trường đầu tư. Khiếu nại, tố cáo về đất đai chiếm khoảng trên 70% tổng số các vụ
việc khiếu nại, tố cáo trong cả nước. Tính chất các vụ việc khiếu nại, tố cáo về đất
đai ngày càng phức tạp, khiếu nại vượt cấp, đông người ở địa phương có chiều
hướng tăng lên, nhất là ở các địa phương có nhiều dự án thu hồi đất để xây dựng
nhà ở thương mại, tiềm ẩn sự mất ổn định ở một số vùng, đặc biệt là ở các thành
phố lớn, các đô thị.
2.3.2.3.Công tác bồi thường, GPMB từ sau tháng 7 năm 2014
Luật Đất đai số 45/2013-QH13 đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2013, có
hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2014 gồm 14 chương với 212 điều, tăng 7
