SKKN - Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy toán Hình ở bậc THCS

Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lợng dạy học môn hình học ở trờng THCS
A. T VN
Mụn Toỏn l mụn hc cú tớnh thc t rt cao. Nú nh hng ln n i sng
con ngi, nh hng i vi cỏc mụn hc khỏc. Mt nh t tng Anh ó núi:
Ai khụng hiu bit Toỏn hc thỡ khụng th hiu bit bt c mt khoa hc no khỏc
v cng khụng th phỏt hin ra s dt nỏt ca bn thõn mỡnh. V trong thi i
ngy nay khi nn Cụng Ngh Thụng Tin phỏt trin nh v bo thỡ mụn Toỏn cng
tr nờn cp thit hn bao gi ht. Chớnh vỡ nhng lớ do ú m ngnh giỏo dc t ra
mc tiờu cho mụn toỏn trong nh trng THCS l:
* V kin thc:
- Cung cp cho hc sinh nhng kin thc v s (t s t nhiờn n s thc),
v cỏc biu thc i s, v phng trỡnh bc nht, bc hai, v h phng trỡnh v
h bt phng trỡnh bc nht, v tng quan hm s, v mt vi dng hm s n
gin v th ca chỳng
- Mt s hiu bit ban u v thng kờ
- Nhng kin thc m u v hỡnh hc phng, quan h bng nhau v quan h
ng dng gia hai hỡnh phng, mt s yu t ca lng giỏc, mt s vt th
trong khụng gian
- Nhng hiu bit ban u v mt s phng phỏp Toỏn nh: D oỏn v
chng minh; quy np v suy din; phõn tớch v tng hp. . .
* V k nng: Hỡnh thnh v rốn luyn cỏc k nng tớnh toỏn v s dng bng s,
mỏy tớnh b tỳi; thc hin cỏc phộp bin i cỏc biu thc; gii phng trỡnh v bt
phng trỡnh bc nht mt n, gii phng trỡnh bc nht hai n; gii h phng
trỡnh bc nht hai n; v hỡnh, o c, c lng. Bc u hỡnh thnh kh nng
vn dng kin thc Toỏn vo trong i sng v cỏc mụn hc khỏc.
* V thỏi : Hỡnh thnh cho hc sinh kh nng quan sỏt, d oỏn, phỏt trin trớ
tng tng khụng gian; kh nng suy lun lụgớc; kh nng s dng ngụn ng
chớnh xỏc, bi dng cỏc phm cht ca t duy nh linh hot, c lp v sỏng
to ;bc u hỡnh thnh thúi quen t hc, din t chớnh xỏc v sng sa ý tng
ca mỡnh v hiu c ý tng ca ngi khỏc. Gúp phn hỡnh thnh cỏc phm
cht lao ng khoa hc cn thit ca ngi lao ng trong thi i mi

thc hin nhng mc tiờu trờn thỡ ũi hi nhng ngi trong cuc phi n
lc, c gng khụng ngng, phi tỡm ra cho mỡnh mt phng phỏp lm vic ti u
v hiu qu. Chớnh vỡ lớ do ú m tụi chn ch : Mt s gii phỏp dy hc
nhm nõng cao cht lng hc mụn hỡnh hc trng THCS nhm giỳp thy v
trũ hon thnh mc tiờu m ngnh giỏo dc ra.
Ngời thực hiện: Nguyễn Minh Thanh 1
Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lợng dạy học môn hình học ở trờng THCS
B. NI DUNG
I. C s lớ lun:
Phng phỏp dy hc mụn Toỏn trng trung hc c s phi luụn lm gn
lin vic dy hc kin thc, k nng vi vic giỏo dc, rốn luyn con ngi, vi
vic phỏt trin trớ tu ca hc sinh. Cn c bit chỳ ý cỏc im sau:
- PPDH phi kớch thớch HS hng thỳ hc toỏn, khi dy v phỏt huy nng lc
hot ng nhn thc c lp, nng lc t hc ca HS
- Vic dy hc HS trong tp th (nhúm, t, lp) l cn thit, cú tỏc dng giỏo
dc HS bit n kt, hp tỏc, giỳp nhau trong hc tp nhng vic dy hc phi
nhm phỏt trin n mc ti a mi cỏ nhõn HS theo ỳng mc tiờu o to. Do
ú trong PPDH phi quan tõm, giỳp , hng dn vic hc tp ca tng hc sinh
trong tp th.
- iu khin tt vic hc ca HS theo ỳng mc tiờu o to, GV phi
thng xuyờn nm c kt qu hc tp ca HS, nm c nhng thun li v khú
khn vp vỏp ca HS kp thi iu chnh vic dy ca mỡnh. Bn thõn HS cng
phi thng xuyờn bit c kt qu hc tp ca mỡnh kp thi iu chnh vic
hc. Núi cỏch khỏc phi m bo tt mi liờn h ngc (tc l thụng tin phn hi
t trũ ti thy v t trũ tr li trũ trong quỏ trỡnh dy hc). Do ú vn kim tra
hc sinh v giỳp hc sinh t kim tra cú ý ngha ln, c bit i vi mụn Toỏn cú
h thng kin thc lụgớc, cht ch nờn khi hc yờu cu HS phi thc s hot ng
trớ úc. Quy trỡnh cung l t vớ d, bi tp, hỡnh nh thc t i n kin thc mi
t ú khc sõu kin thc cho HS. Quỏ trỡnh chim lnh tri thc toỏn hc ca HS l
quỏ trỡnh tỏi to khỏi nim, tớnh cht, nh lớ, quy tc gn ging vi quỏ trỡnh hỡnh

thnh chớnh nhng kin thc y trong lch s. Do ú PPDH mụn Toỏn phi c
tin hnh t quy np phõn tớch n suy din tng hp. Tuy nhiờn PPDH cng coi
trng vic ging gii trỡnh by kin thc cú h thng, khỏi quỏt v lm mm mi t
duy bng nhiu hot ng a dng, c ỏo, to tin cho sỏng to.
- GV cn nm vng kin thc trng tõm, xõy dng h thng cõu hi, bi tp
dn dt HS gii quyt tỡnh hung hc tp v ỏp dng cỏc bin phỏp s phm
giỏo dc v hỡnh thnh tỏc phong ca con ngi toỏn hc cho hc sinh.
Hỡnh hc l mụn hc c coi l cú tớnh tru tng cao, h thng kin thc
rng, cỏc kin thc lin h cht ch vi nhau. Mụn hỡnh hc cú rt nhiu ng dng
trong thc t v vic hc tt mụn hỡnh s hỡnh thnh hc sinh tớnh cn thn, phỏn
oỏn chớnh xỏc, suy lun lụgớc.
II. Thc trng:
Qua quỏ trỡnh dy hc mụn Toỏn nhiu nm tụi nhn thy vic hc mụn hỡnh
ca hc l rt khú khn, cỏc em khụng bit nờn bt u t õu chng minh mt
bi ton hỡnh, v trong quỏ trỡnh chng minh nờn vn dng nhng kin thc no,
nờn trỡnh by li gii nh th no cho ỳng trỡnh t ..... Chớnh nhng khú khn ú
ó nh hng khụng nh n cht lng mụn Toỏn núi chung v mụn Hỡnh núi
riờng, cỏc em l l trong vic hc cng nh chun b bi. C th theo kt qu iu
tra mt s lp trong trng cui hc kỡ I nm hc 2007 2008 thu c kt qu
nh sau:
Ngời thực hiện: Nguyễn Minh Thanh 2
Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lợng dạy học môn hình học ở trờng THCS
1. Lm bi tp nh:
T gii: 35 %
Trao i vi bn bố gii: 13, 21%
Chộp bi gii t sỏch: 51, 79%
2. Chun b dng c hc tp (compa, ờke, thc thng, thc o )
y : 42.27 % Thiu dng c: 57,
73%
3. Hc sinh hng thỳ hc mụn hỡnh

Hng thỳ: 25% Bỡnh thng: 33, 21% Khụng thớch: 41,
79%
4. Kt qu hc sinh lm c cõu hỡnh trong kim tra hc kỡ I lp 9 l:
bi: Cho na ng trũn (O) ng kớnh AB, AC l mt dõy cung ca ng
trũn (O) K tip tuyn Ax v k ng phõn giỏc gúc CAx ct ng trũn ti E v
ct BC kộo di ti D.
a. Chng minh ABD cõn
b. Chng minh OE // BD
c. Gi I l giao im ca AC v BE. Chng minh DI AB
* Kt qu:
Lm ht: 7, 25% Lm c 2 cõu: 16%
Lm c 1 cõu: 42, 33% Khụng lm: 34, 42%
* Nguyờn nhõn:
- Do cỏch dy ca giỏo viờn cha thc s khi dy hng thỳ hc tp cho hc
sinh
- Do cỏc em tip thu kin thc mt cỏch th ng cho nờn dn n kin thc
thỡ cú nhng khụng bit s dng sao cho ỳng.
- Do cỏc em cha quan tõm ỳng mc n mụn hỡnh hc
- Cỏc em khụng t tin khi gii mt bi toỏn nờn khụng giỏm phỏt biu, khụng
giỏm a ra ý kin ca bn thõn.
- Trỡnh by li gii khụng khoa hc, thiu cn c v ng nhn
- Mang t tng hc i phú, cha thy c li ớch m mụn hỡnh hc
mang li cho cuc sng
III. Gii phỏp:
HS hng thỳ hn trong vic hc mụn Hỡnh hc v nõng cao cht lng hc
b mụn hỡnh hc, trong thi gian qua (t hc kỡ II nm hc 2007 2008 n nay )
tụi dó tin hnh cỏc gii phỏp sau:
1. Gii phỏp khc phc vic chun b dng c ca hc sinh:
Chun b dng c l th hin s quan tõm ca em n mụn hỡnh hc v dn dn
em thy c iu kỡ diu m dng c mang li cho em, t ú em thớch hc mụn

hỡnh hn. Ngoi ra khi hc hỡnh m khụng cú dng c thỡ d gõy ra tỡnh trng sai
lch trong phỏn oỏn dn n xõy dng chng trỡnh gii sai.
Vớ d: Ch cn compa v thc thng (khụng chia vch) ta cú th dng c tia
phõn giỏc ca gúc, dng c trung im ca on thng, .........
hc sinh thng xuyờn chun b dng c y cho mt tit hc hỡnh thỡ GV
cn phi tin hnh mt s bin phỏp sau:
- Thng xuyờn kim tra dng c ca hc sinh trc khi vo bi hc mi
Ngời thực hiện: Nguyễn Minh Thanh 3
Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y häc m«n h×nh häc ë trêng THCS
- Chỉ ra những điều cần thiết phải có dụng cụ khi học môn hình
- Hướng dẫn HS sử dụng dụng cụ một cách có hiệu quả
- Tổ chức các cuộc thi đố vui toán học để tặng những em nghèo học giỏi
những dụng cụ của bộ môn toán.
- Thường xuyên trao đổi với cán sự bộ môn Toán để theo dõi, khắc phục
những khó khăn trong quá trình chuẩn bị của HS.
- Kết hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp để có biện pháp xử lí đối với những
em không có dụng cụ.
2. Giải pháp dạy học môn hình:
Tùy vào từng bài học mà chúng ta xây dựng kế hoạch hoạt động khác nhau, phù
hợp với nội dung của bài và đồng thời đảm bảo học sinh hiểu và vận dụng được
kiến thức bài học một cách thành thạo. Căn cứ vào thực trạng học sinh trong
trường, căn cứ vào tình hình thực tế của trường học, căn cứ vào tình hình chung
của địa phương, theo tôi thì dạy môn hình học nên chia ra làm hai kiểu bài lên lớp:
Một là lên lớp cho một tiết lí thuyết; Hai là lên lớp cho một tiết giải bài tập
a. Đối với tiết lí thuyết
Để học sinh nắm được hệ thống kiến thức của bài và vận dụng kiến thức vào giải
bài tập đây là một quá trình rất khó khăn, đòi hỏi cả người dạy lẫn người học phải
cố gắng nỗ lực. Để cho việc cung cấp kiến thức lí thuyết được nhẹ nhàng mà học
sinh hứng thú học thì GV cần thực hiện các bước sau:
Bước 1: Tổ chức cho học sinh quan sát, tiếp thu

Để thực hiện bước này thì GV cần phải chuẩn bị đồ dùng trực quan một cách
chu đáo, có tính thẩm mỹ (bảng phụ cần phải đẹp, máy chiếu cần phải rõ ràng ….)
để khơi dậy hứng thú, trí tò mò toán học của HS để cho các em chủ động tiếp thu
kiến thức. Một số vấn đề cần giải quyết khi tiến hành bước này là:
- GV cần kết hợp vừa quan sát, vừa giảng, vừa luyện, phân tích chi tiết, cụ
thể giúp HS khắc sâu khái niệm
- Đồng thời với việc cung cấp kiến thức mới là củng cố khắc sâu thông qua
các ví dụ và phản ví dụ, chú ý phân tích cái sai lầm thường gặp
- Tổng kết tri thức và các tri thức phương pháp có trong bài
* Trong quá trình dẫn dắt HS tiếp thu kiến thức thì GV cần phải dùng nhiều câu
hỏi khác nhau cho cùng một vấn đề để gợi mở cho HS chiếm lĩnh vấn đề cần tiếp
thu, tạo cho HS cảm giác tự mình phát hiện ra kiến thức mới. Ví dụ: Khi học bài
“Tiếp tuyến của đường tròn” – Toán 9 – tập 1, GV đưa ra bản phụ là:
Cho đường tròn tâm O và điểm A thuộc đường tròn, trong các hình vẽ sau
hình vẽ nào cho ta hình ảnh tiếp tuyến của đường tròn tại A Nêu nhận xét mối quan
hệ giữa đường thẳng a và OA trong trường hợp đã chọn
Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn Minh Thanh 4
a
a
a
O
A
O
A
O
A
C
xB
H
A

y
K
Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y häc m«n h×nh häc ë trêng THCS
Qua bảng phụ đó GV dể dàng dẫn HS đi vào phát biểu định lí về tiếp tuyến của
đuờng tròn
Giai đoạn này có tác dụng gây hứng thú cho HS, giúp HS phát hiện kiến thức
một cách chủ động nhưng mức độ ghi nhớ kiến thức không lâu dài, để khắc phục hạn
chế này GV cần tiếp hành bước tiếp theo.
Bước 2: Thảo luận nhóm
Đây là cách để HS trao đổi với nhau về những vấn đề vướng mắc mà đối với
GV các em sợ không giám trao đổi, đồng thời giúp cho các em thấy được cái hay
trong sự vận dụng kiến thức vào bài tập, giúp các em học yếu có cơ hội khắc sâu kiến
thức thông qua ý kiến của các em học khá hơn. Nhưng trong quá trình thảo luận
nhóm GV và HS cần lưu ý các điểm sau:
* Đối với GV:
- Cần phân chia nhóm một cách có chọn lọc để đảm bảo làm saok trong nhóm
có đầy đủ các đối tượng, số lượng từ 2 đến 8 HS
- Khi giao nhiệm vụ cho nhóm có thể giao cùng một nhiệm vụ hoặc giao cho
mỗi nhóm một nhiệm vụ khác nhau
- Nội dung câu thảo luận phải rõ ràng, kích thích được sự ham hiểu biết của
HS, liên quan trực tiếp đến nội dung bài học
- Thời gian làm việc của nhóm phải duy trì từ 7 đến 10 phút
- Khi gọi HS trả lời nội dung câu hỏi cần phải gọi một cách ngẫu nhiên để kích
thích tất cả các đối tượng trong nhóm phải nổ lực tìm hiểu và mang vinh quang về
cho nhóm
- Đánh giá câu trả lời của các nhóm cần phải đảm bảo sự công bằng, đảm bảo
khích lệ được các em trong học tập
* Đối với HS:
- Trong quá tình thảo luận các thành viên trong nhóm cần chú ý, giữ trật tự, tập
trung suy nghĩ

- Đưa ra ý kiến của bản thân mình để cùng thảo luận (cho dù ý kiến đó thiếu sự
chính xác ) để cho học biết được cái sai của bản thân mà kịp thời sửa chửa
- Trong nhóm thỏa luận các thành viên trong nhóm phải tôn trọng ý kiến của
nhau có như vậy các bạn học yếu mới có cơ hội bộc lộ kiến thức của bản thân
- Trong khi thảo luận cần chú ý giúp đỡ những bạn học yếu hiểu rõ vấn đề
Ví dụ: Tiết học Định Lí – Toán 7 – tập 1
Giáo viên cho học sinh thảo luận hóm theo phiếu học tập sau
Cho hình vẽ
Cho ∆ABC vuông tại A
Tia Bx là tia đối của tia BA
GT ………………………………………
…………………………………………
KL ∠ BAH = ∠CBK
Chứng minh:
Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn Minh Thanh 5