ứng dụng các phương pháp đo lường và đánh giá kết quả học tập môn toán lớp 11 phần hình học nhằm nâng cao năng lực tư duy toán học của học sinh

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU..................................................................................................1
PHẦN NÔI DUNG..........................................................................................3
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP ĐO LƯỜNG VÀ
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ KIỂM TRA TRONG HỌC TẬP...........................3
1. Tổng quan về đo lường và kiểm tra đánh giá kết quả trong học tập.....3
1.1 Các khái niệm.......................................................................................3
1.2 Một số phương pháp và yêu cầu phương pháp đo lường trong công tác
kiểm tra :......................................................................................................4
1.2.1. Một số phương pháp đo lường...........................................................4
1.2.2. Một số yêu cầu trong quá trình đo lường..........................................4
1.3 Một số phương pháp kiểm tra...............................................................5
1.4 Vai trò của quá trình kiểm tra...............................................................5
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
BỘ MÔN TOÁN PHẦN HÌNH HỌC TRONG DẠY HỌC TOÁN Ở
TRƯỜNG THPT..............................................................................................7
2.1. Một số thông tin, mục tiêu, chương trình sách giáo khoa về môn Toán
hình học.......................................................................................................7
2.1.1. Vị trí của môn Toán trong chương trình giáo dục phổ thông............7
2.1.2. Mục tiêu và phân phối chương trình bộ môn Toán ở trường phổ
thông............................................................................................................7
2.2. Phân tích một số đề kiểm tra trong Sách giáo khoa..............................8
2.3. Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá ở trường phổ thông hiện nay...9
2.3.1. Các hình thức kiểm tra đánh giá đang được sử dụng trong bộ môn
Toán tại trường THPT Sơn Dương............................................................10
2.4. Những ý kiến đánh giá của giáo viên trường THPT Sơn Dương về
cách đo lường và đánh giá toán học hiện nay............................................11

1

2.5. Thực trạng một số đề kiểm tra Toán 11 của trường THPT Sơn Dương
phần hình học không gian..........................................................................12
2.5.1 Đề kiểm tra 15 phút chương quan hệ song song (Sau khi học xong
bài hai đường thẳng chéo nhau, hai đường thẳng song song – lớp 11B4).12
2.5.1.1. Mục đích kiểm tra.........................................................................12
2.5.1.2. Nội dung bài kiểm tra...................................................................13
2.5.2. Đề kiểm tra 45 phút chương quan hệ song song.............................13
2.5.2.1. Mục đích kiểm tra.........................................................................13
2.5.2.2.Nội dung của bài kiểm tra:............................................................13
2.5.3. Đề kiểm tra 15 phút chương quan hệ vuông góc (Sau khi học xong
bài hai đường thẳng vuông góc)................................................................14
2.5.3.1. Mục đích kiểm tra:........................................................................14
2.5.3.2. Nội dung bài kiểm tra:..................................................................14
CHƯƠNG 3: KẾT LUẬN, MỘT SỐ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ NHẰM
HOÀN THÀNH TRONG CÔNG TÁC KIỂM TRA..................................16
3.1 Kết luận Luận văn đã thu được những kết quả sau đây:......................16
3.2. Một số giải pháp.................................................................................17
3.3 Đề xuất,kiến nghị.................................................................................17
KẾT LUẬN....................................................................................................19
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................20

2


LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay trong giáo dục, có nhiều mức phân ngạch để phân biệt năng
lực học sinh đó là: giỏi, khá, trung bình, kém. Qua nhiều năm, việc giáo dục
toán học cũng có rất nhiều học sinh giỏi từ nhà trường đào tạo ra cho các kỳ
thi rất quan trọng trongcuộc đời của học sinh như kỳ thi THPT, kỳ thi đại học.
Mà học sinh cần phảicố gắng và nỗ lực vượt qua. Tuy nhiên, bên cạnh đó

cũng có nhiều vấn đề đáng lưu ý về vấn đề môn toán cũng có nhiều vấn đề bất
cập.
Về phía học sinh, tuy đã được nhà trường giảng dạy môn toán và tầm
quan trọng của môn Toán. Nhưng cũng có nhiều học sinh cũng rất chú trọng
môn toán nhưng kết quả thì không cao, và chưa đồng đều. Chất lượng đa số ở
những lớp giỏi, lớp chọn. Còn những lớp cơ bản thì trình độ học tiếp thu môn
toán rất thấp. Vì vậy, em đã chọn đề tài: “ứng dụng các phương pháp đo
lường và đánh giá kết quả học tập môn Toán lớp 11 phần hình học nhằm
nâng cao năng lực tư duy toán học của học sinh “ làm đề tài cho bài tiểu luận
bộ môn Quản trị học. Nghiên cứu thực trạng công tác kiểm tra đánh giá ở
trường trung học phổ thông (THPT), đối tượng là các học sinh học tại trường
THPT Sơn Dương – Huyện Sơn Dương – Tỉnh Tuyên Quang.
Tiến hành xây dựng hệ thống các bài tập kiểm tra và đánh giá kết quả
học tập môn Toán học lớp 11 theo hướng kết hợp các phương pháp đánh giá
nhằm đánh giá toàn diện kết quả học tập và phát triển năng lực tư duy của học
sinh. Tiến hành thực nghiệm và đánh giá kết quả thực hiện khi sử dụng hệ
thống các bài tập toán lớp 11, kết hợp phương pháp đo lường và đánh giá
trong môn Toán.
Ngoài phần mở dầu, kết thúc đề tài chia làm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về phương pháp đo lường và đánh giá kết quả
học tập môn Toán lớp 11 phần hình học nhằm nâng cao năng lực tư duy toán
học của học sinh.

1


Chương 2: Thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá bộ môn Toán phần
hình học trong dạy học toán ở trường THPT.
Chương 3: Một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thành trong công
tác kiểm tra.

2


PHẦN NÔI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP ĐO LƯỜNG VÀ
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ KIỂM TRA TRONG HỌC TẬP
1. Tổng quan về đo lường và kiểm tra đánh giá kết quả trong học
tập
Trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người, muốn biết được hiệu quả
thực hiện một công việc có đạt được mục đích đề ra hay không, thì nhất thiết
phải có sự kiểm tra đánh giá kết quả của công việc đó. Đánh giá là quá trình
hình thành những nhận định, những phán đoán về kết quả công việc dựa vào
sự phân tích thông tin thu được đối chiếu với mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra.
Đánh giá được xem là một khâu quan trọng, đan xen với các khâu lập
kế hoạch và triển khai công việc tiếp the.
Theo tác giả Nguyễn Bá Kim khẳng định về mục đích của môn Toán
trong trường phổ thông: “Môn Toán cần được khai thác để góp phần phát triển
những năng lực trí tuệ chung như tư duy trừu tượng và trí tưởng tượng không
gian, tư duy lôgic và tư duy biện chứng, rèn luyện các hoạt động trí tuệ cơ bản
như phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa, , các phẩm chất tư duy như
linh hoạt, độc lập, sáng tạo ”. Những năng lực trí tuệ này được thể hiện trong
toàn bộ hoạt động dạy – học của bộ môn Toán ở trường phổ thông. Vì vậy,
người giáo viên không chỉ trong công tác dạy mà cần phải chú trong cả ở
khâu kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh.
1.1 Các khái niệm
Phương pháp đo: là cách thức, thủ thuật để xác định thông số cần đo.
Đó là tập hợp mọi cơ sở khoa học có thể thực hiện phép đo, trong đó nguyên
tắc để xác định thông số đo. Các nguyên tắc này có thể dựa trên mối quan hệ
toán học hay mối quan hệ vật lý có liên quan đến đại lượng đo.

Phương pháp đo lường: Đo lường (Measurement) là quá trình thu thập
thông tin một cách định lượng về các đại lượng đặc trưng của đào tạo năng
lực (nhận thức, tư duy, kỹ năng và phẩm chất nhân văn) trong quá trình giáo
3


dục.
Kiểm tra (Testing): Là bộ phận hợp thành của quá trình hoạt động dạy
- học nhằm nắm được thông tin về trạng thái và kết quả học tập của học sinh,
về những nguyên nhân cơ bản củathực trạng đó để tìm ra những biện pháp
khắc phục những lỗ hổng, đồng thời củng cố và tiếp tục nâng cao hiệu quả
của hoạt động dạy- học (Tự điển Giáo dục học, 2001). Như vậy trong lĩnh vực
giáo dục, kiểm tra là một thuật ngữ chỉ sự đo lường, thu thập thông tin để có
được những phán đoán, xác định xem mỗi người học sau khi học đã nắm
được gì (kiến thức), làm được gì (kỹ năng) và bộc lộ thái độ ứng xử ra sao,
đồng thời có được những thông tin phản hồi để hoàn thiện quá trình dạy-học.
Kiểm tra là bộ phận hợp thành của quá trình hoạt động dạy học nhằm
nắm được thông tin về trạng thái và kết quả học tập của học sinh, về những
nguyên nhân cơ bản của thực trạng đó để tìm ra những biện pháp khắc phục
những lỗ hổng, đồng thời củng cố và tiếp tục nâng cao hiệu quả của hoạt động
dạy học.
Đánh giá (Evaluation) là việc căn cứ vào kết quả của quá trình đo
lường và đánh giá năng lực và phẩm chất của sản phẩm đào tạo đểđưa ra
những nhận định, kết luận và đề xuất các quyết định nhằm không ngừng nâng
cao chất lượng đào tạo.
1.2 Một số phương pháp và yêu cầu phương pháp đo lường trong
công tác kiểm tra :
1.2.1. Một số phương pháp đo lường
Đánh giá bảng điểm và đồ thị
Xếp hạng luôn phiên

So sánh cặp đôi
Đo lường điểm mấu chốt
Sử dụng các công cụ IOS, hộp đen
1.2.2. Một số yêu cầu trong quá trình đo lường
Không được mang tiêu chuẩn của một công vệc này sang để áp đặt,
4


đánh giá một công việc khác.
Loại bỏ những thành kiến và định kiến cá nhân trong quá trình đo
lường, đánh giá.
Tiến hành đo lường, đánh giá thường xuyên, đúng yêu cầu trong quá
trình đo lường, đánh giá.
1.3 Một số phương pháp kiểm tra
Phương pháp vấn đáp
Phương pháp trắc nhiệm khách quan
Phương pháp tự sự
1.4 Vai trò của quá trình kiểm tra
Kiểm tra - đánh giá là quá trình xác định trình độ đạt tới những chỉ tiêu
của mục đích dạy học, đánh giá tình trạng kiến thức, kỹ năng, thái độ của học
sinh đối chiếu với những chỉ tiêu của mục đích dạy học đề ra.
Xác định xem khi kết thúc một đoạn trọn vẹn của một quá trình dạy
học, mục đích dạy học đã hoàn thành đến mức độ nào, kết quả học tập của
học sinh phù hợp đến đâu so với mục đích mong muốn.
Nhờ kiểm tra - đánh giá sẽ phát hiện mặt đạt được và chưa đạt được
trong trình độ cần đạt tới của học sinh và phát hiện ra những khó khăn trở
ngại trong quá trình lĩnh hội kiến thức của học sinh.
Trên cơ sở này tìm hiểu kỹ các nguyên nhân của những lệch lạc về phía
người dạy cũng như người học hoặc có thể từ khách quan. Phát hiện lệch lạc,
tìm ra nguyên nhân của lệch lạc cho phép giáo viên điều chỉnh kế hoạch hành

động trong quy trình công nghệ dạy học của mình, hoàn thiện hoạt động dạy
nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của quá trình dạy học.
Qua đó, giáo viên sẽ tìm biện pháp khắc phục các khó khăn, trở ngại,
giúp học sinh tự đánh giá và điều chỉnh hoạt động học cho phù hợp, thúc đẩy
quá trình chiếm lĩnh các khái niệm hóa học của học sinh để tiến lên chất
lượng mới.

5


Kết luận chương 1: Trong chương 1, luận văn đã phân tích cơ sở lí
luận về đo lườngđánh giá trong giáo dục bao gồm các khái niệm đo lường,
đánh giá, kiểm tra, mục tiêu nhận thức, mục tiêu môn học bài học. Luận văn
đã hệ thống được một số phương pháp kiểm tra đang được sử dụng rộng rãi
tại các trường phổ thông hiện nay là phương pháp vấn đáp, phương pháp trắc
nghiệm khách quan, phương pháp tự luận. Đó là cơ sở lí thuyết quan trong
giúp ta xác định được những yêu cầu về nội dung, hình thức cũng như cách
thức xây dựng bộ câu hỏi kiểm tra. Tuy nhiên, trong thực tế công tác kiểm tra
đang diễn ra như thế nào? Nội dung chương trình SGK có đề cập đến việc
phát triển tư duy hay không? Nội dung chương trình Hình học không gian chú
ý khai thác những năng lực tư duy gì của học sinh? Liệu công tác kiểm tra có
thể góp phần phát triển tư duy cho học sinh không? Tìm hiểu thực tế đó sẽ
giúp chúng ta đề xuất được các phương pháp kiểm tra nhằm góp phần phát
triển tư duy Toán học cho học sinh.

6


CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
BỘ MÔN TOÁN PHẦN HÌNH HỌC TRONG DẠY HỌC TOÁN Ở

TRƯỜNG THPT.
2.1. Một số thông tin, mục tiêu, chương trình sách giáo khoa về môn
Toán hình học
2.1.1. Vị trí của môn Toán trong chương trình giáo dục phổ thông
Trong chương trình giáo dục phổ thông, môn Toán giữ một vị trí hết
sức quan trọng vì hai lí do: thứ nhất, môn Toán là một môn học công cụ. Thứ
hai, Môn toán còn góp phần phát triển tư duy, qua đó hình thành nhân cách
cho học sinh.
2.1.2. Mục tiêu và phân phối chương trình bộ môn Toán ở trường
phổ thông
Theo chương trình giáo dục cấp trung học phổ thông môn Toán, mục
tiêu chương trình môn Toán gồm bốn nội dung chính là kiến thức, kĩ năng, tư
duy, tính cảm thái độ.
Mục tiêu chương trình Hình học không gian 11 cơ bản gồm:
Về kiến thức, về kỹ năng, về tư duy , học sinh được rèn luyện về trí
tưởng tượng trong khôn gian thông qua các hình ảnh thực tế, mô hình cụ thể
như: hình chóp, hình lăng trụ, hình hộp, hình lập phương , học sinh được rèn
luyện cách đọc và vẽ các hình biểu diễn các hình không gian.Thông qua việc
chứng minh các định lí, các bài toán hình học không gian, rèn cho học sinh
các năng lực tư duy Toán học như: tư duy lôgíc, tư duy thuật toán, tư duy trừu
tượng.Thông qua các bài toán chứng minh hình học, các năng lực tư duy sẽ
được khai thác triệt để giúp học sinh tự rèn luyện khả năng tư duy của mình.
Một bài toán Hình học không gian chứa đựng rất nhiều thao tác tư duy mà
học sinh phải sử dụng, qua đó nâng cao năng lực tư duy của mình.
Nội dung chương trình Hình học không gian lớp 11 – Ban cơ bản Nội
dung phần Hình học không gian lớp 11 bao gồm chương 2 và chương 3.
Chương 2. Đường thẳng và mặt phẳng trong không gian. Quan hệ song song
7

Chương 3. Vectơ trong không gian. Quan hệ vuông góc trong không gian...
2.2. Phân tích một số đề kiểm tra trong Sách giáo khoa
Phân tích một số đề kiểm tra toán hình lớp 11 trong sách giáo viên –
Ban cơ bản Trong nội dung này luận văn phân tích hai bài kiểm tra 45 phút
trong sách giáo viên để làm rõ các hình thức kiểm tra và các năng lực tư duy
thông qua bài kiểm tra.
Ví dụ 1. Bài kiểm tra 45 (chương 2 – Quan hệ song song)
+ Phân tích đề kiểm tra 45 phút chương 2Về nội dung: Nội dung đề
kiểm tra này bao gồm các dạng bài tập cơ bản trong chương như: chứng minh
bốn điểm không đồng phẳng (câu 1); chứng minh điểm thuộc đường thẳng,
xác định thiết diện của hình chóp cắt bởi một mặt phẳng (câu 2); Tìm giao
điểm của các đường thẳng, đường thẳng thuộc mặt phẳng (câu 3). Để làm
được các dạng bài tập trên học sinh cần nắm chắc kiến thức cơ bản, vận dụng
thành thạo các kiến thức đó vào giải bài tập.
+ Hình thức kiểm tra: Đề kiểm tra này sử dụng hình thức tự luận tập
trung vào việc đánh giá khả năng vận dụng các kiến thức vào giải bài tập, bài
kiểm tra chưa thể hiện rõ được các mức độ nhận thức mà học sinh cần đạt
trong chương, mang tính chủ quan của người ra đề hơn, chưa bám sát trình độ
học tập của học sinh, điều này làm cho các giáo viên khó áp dụng trong thực
tế giảng dạy của mình.Các năng lực tư duy toán thể hiện trong bài: Khả năng
lập luận chứng minh bằng phản chứng: trong câu 1, để chứng minh hai đường
thẳng IB và JA không cùng nằm trong một mặt phẳng ta giả sử điều ngược lại
là chúng cùng thuộc một mặt phẳng rồi lập luận dẫn đến điều mâu thuẫn với
giả thiết. Khả năng lập luận lôgic trong chứng minh: trong câu 2.a) để chứng
minh điểm I BC, ta chứng minh I là điểm chung của hai mặt phẳng mà giao
tuyến của hai mặt phẳng đó chính là BC.
Ví dụ 2. Đề kiểm tra 45 phút (chương 3 – Vectơ trong không gian.
Quan hệ vuông góc trong không gian)
+ Phân tích đề kiểm tra 45 phút chương 3Về nội dung: Nội dung đề
8

kiểm tra này bao gồm một số dạng bài tập cơ bản trong chương như: chứng
minh hai đường thẳng vuông góc (câu 1); xác định và tính khoảng cách giữa
hai đường thẳng chéo nhau (câu 2). Để làm được các dạng bài tập trên học
sinh cần nắm chắc kiến thức cơ bản về hai đường thẳng vuông góc, cách xác
định và tính khoảng cách giữa hai đường thẳng chéo nhau, vận dụng thành
thạo các kiến thức đó vào giải bài tập. Tuy nhiên nội dung bài chưa bao quát
được các kiến thức cơ bản của chương, thiếu một số bài tập về vectơ trong
không gian, đường thẳng vuông góc với mặt phẳng, hai đường thẳng vuông
góc.
+ Hình thức kiểm tra: Đề kiểm tra này sử dụng hình thức tự luận tập
trung vào việc đánh giá khả năng vận dụng các kiến thức vào giải bài tập, bài
kiểm tra chưa thể hiện rõ được các mức độ nhận thức mà học sinh cần đạt
trong chương, mang tính chủ quan của người ra đề hơn, chưa bám sát trình độ
học tập của học sinh.Các năng lực tư duy thể hiện trong bài: Thông qua việc
giải các bài toán trong đề kiểm tra, rèn luyện cho học sinh các năng lực tư duy
sau: Năng lực tư duy lôgic: trong câu 1, để chứng minh hai đường thẳng
vuông góc ta chứng minh một đường thẳng vuông góc với mặt phẳng chứa
đường thẳng đã cho. Trí tưởng tượng không gian: qua việc vẽ và phân tích
hình vẽ. Khả năng lập luận lôgic: chẳng hạn trong câu 2 để chứng minh IJ là
đường vuông góc chung của OA và BC, học sinh phải lập luận chứng minh
lần lượt IJ vuông góc với OA và IJ vuông góc với BC.
2.3. Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá ở trường phổ thông hiện
nay
Luận văn cũng tập trung phân tích nội dung chương trình sách giáo
khoa cũng như một số đề kiểm tra gợi ý của chương trình để làm rõ những
năng lực tư duy Toán học được thể hiện trong phần Hình học không gian lớp
11. Tuy nhiên, trong thực tế, công tác kiểm tra đánh giá ở trường phổ thông đã
chú trọng đến việc nâng cao năng lực tư duy Toán học ở phổ thông hay chưa?

Công tác xây dựng đề kiểm tra đánh giá đang diễn ra như thế nào ? Các giáo
9


viên có chú trọng đến công tác kiểm tra đánh giá không ? Để trả lời các câu
hỏi đó ta đi nghiên cứu thực trạng công tác kiểm tra đánh giá ở trường THPT
Sơn Dương – Huyện Sơn Dương – Tỉnh Tuyên Quang .
Đặc điểm đối tượng nghiên cứu Trường THPT Sơn Dương – Huyện
Sơn Dương – Tỉnh Tuyên Quang đặc thù là một trường ngoại thành, đa số các
gia đình học sinh đều làm 12/16 nghề nông nghiệp nên chất lượng đầu vào
lớp 10 của nhà trường hàng năm đều thấp hơn so với thành phố.
Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá của nhà trường hiện nay Để tiến
hành hành điều tra thực trạng công tác kiểm tra đánh giá tại trường THPTSơn
Dương, hành điều tra giáo viên bộ môn Toán và ý kiến của học sinh. Nội dung
điều tra tập trung vào các vấn đề như: các phương pháp kiểm tra đánh giá
thường được sử dụng hiện nay; quy trình xây dựng đề kiểm tra; các tiêu chí
của một bài kiểm tra viết; cách tiến hành kiểm tra đánh giá học sinh; ý kiến
đánh giá của giáo viên về công tác kiểm tra đánh giá trong bộ môn Toán hiện
nay; công tác kiểm tra hiện nay đã chú trong đến phát triển tư duy chưa.
2.3.1. Các hình thức kiểm tra đánh giá đang được sử dụng trong bộ
môn Toán tại trường THPT Sơn Dương
Các hình thức kiểm tra hiện nay nhà trường đang áp dụng là: kiểm tra
miệng, kiểm tra vấn đáp, kiểm tra 15 phút, kiểm tra 45 phút, kiểm tra học kỳ.
Kiểm tra miệng thường được áp dụng khi bắt đầu một tiết học, giáo viên gọi
học sinh lên bảng kiểm tra kiến thức bài cũ bằng phương pháp vấn đáp hoặc
trình bày tại bảng, thời gian dành cho kiểm tra miệng khoảng từ năm đến bảy
phút. Kiểm tra vấn đáp được sử dụng thường xuyên trong giờ học, sau mỗi
phần kiến thức, giáo viên muốn kiểm tra kết quả nhận thức của học sinh thì có
thể gọi trực tiếp học sinh đứng tại chỗ (hoặc trình bày bảng) trả lời câu hỏi
liên quan đến nội dung kiến thức vừa được tiếp thu.

Kiểm tra 15 phút được giáo viên chủ động sử dụng nhằm mục đích
củng cố một số nội dụng cần thiết cho phần kiến thức về sau của học sinh, tuy
nhiên số bài kiểm tra 15 phút phải được sự thống nhất của tổ nhóm chuyên
10


môn và tuân thủ theo phân phối chương trình (mỗi học kỳ học sinh phải có đủ
ba điểm 15 phút). Phương pháp kiểm tra áp dụng trong bài 15 phút là phương
pháp trắc nghiệm khách quan.
Dưới sự chỉ đạo của Ban chuyên môn, tổ chuyên môn Toán, bài kiểm
tra 45 phút được thống nhất trong cả khối, triển khai đồng loạt ở cùng một
thời gian và cùng một nội dung kiểm tra.
Đây là một cách quản lý mới trong công tác kiểm tra đánh giá của nhà
trường, qua quá trình thực hiện chúng tôi nhận thấy được biện pháp này đã
đảm bảo được tiến độ chương trình, thời gian chấm bài vào điểm của giáo
viên. Phương pháp kiểm tra đánh giá được áp dụng trong bài 1tiết là phương
pháp tự luận.
Kiểm tra học kỳ được triển khai chung toàn trường. Bắt đầu từ năm học
2010 – 20011, nhà trường triển khai hình thức kiểm tra chung toàn trường tất
cả các bộ môn. Mỗi môn tự ra bốn đề/ khối, được tổ trưởng, nhóm trưởng
chuyên môn thẩm định và Ban chuyên môn của nhà trường chọn bất kỳ một
trong bốn đề để kiểm tra học sinh. Ngoài các môn thi tự luận gồm: Ngữ văn,
Toán, Lịch sử, còn lại các môn đều thi theo phương pháp trắc nghiệm khách
quan.
2.4. Những ý kiến đánh giá của giáo viên trường THPT Sơn Dương
về cách đo lường và đánh giá toán học hiện nay
Một số giáo viên chưa nhận thức đầy đủ và đúng đắn các mục đích của
việc kiểm tra đánh giá.
Một số giáo viên còn cho rằng: Việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập
của học sinh là nhằm mục đích để cho điểm và vào sổ điểm theo chương

trình, nếu nhận thức đơn thuần như vậy thì việc kiểm tra đánh giá sẽ không
phản ánh được đầy đủ, rõ ràng, trung thực các nội dung cần kiểm tra đánh giá
và như vậy điểm số đó sẽ không đảm bảo được tính khách quan của việc đánh
giá.
Kỹ năng đánh giá của giáo viên thường dựa vào thói quen kinh
11


nghiệm, dễ bị cảm tính chủ quan chi phối, chưa có tiêu chí cụ thể. Nội dung
kiểm tra còn tập trung vào việc kiểm tra kiến thức theo tài liệu có sẵn (SGK,
bài soạn, phân phối chương trình, …) Việc kiểm tra viết bằng phương pháp tự
luận hạn chế tính toàn diện và khách quan của nội dung kiểm tra và đề thi, đề
kiểm tra thông thường do giáo viên dạy trực tiếp ra đề cho nên đôi khi còn
mang tính chất cảm tính, chủ quan, không kiểm tra hết được các kiến thức cơ
bản trong bài, trong chương. Không đảm bảo được sự công bằng trong các lớp
đối tượng học sinh của cùng một khối trong một trường hay giữa các trường,
các vùng với nhau.
Bài kiểm tra bằng phương pháp trắc nghiệm khách quan đã khắc phục
được các nhược điểm trên, tuy nhiên đó cũng chưa phải là tuyệt đối. Phương
pháp này vẫn có một số hạn chế như: Việc xây dựng nên một đề trắc nghiệm
khách quan tốn rất nhiều công sức và thời gian, từ vệc phân tích mục tiêu môn
học, bài học, thiết kế câu hỏi kiểm tra và ma trận đề kiểm tra không phải giáo
viên nào cũng làm đúng đủ các bước đó được, hơn nữa không phải trường
phổ thông nào cũng có một đội ngũ giáo viên thành thạo công nghệ thông tin
để phụ trách việc nhập, in, chấm bài trắc nghiệm khách quan, nếu có giáo viên
như vậy thì cũng chỉ là kiêm nhiệm nên sự tập trung cao độ cho công việc đó
là khó thực hiện được.
2.5. Thực trạng một số đề kiểm tra Toán 11 của trường THPT Sơn
Dương phần hình học không gian
2.5.1 Đề kiểm tra 15 phút chương quan hệ song song (Sau khi học

xong bài hai đường thẳng chéo nhau, hai đường thẳng song song – lớp
11B4)
2.5.1.1. Mục đích kiểm tra
Về kiến thức: Kiểm tra kiến thức đã học về hai đường thẳng song song:
vị trí tương đối; định nghĩa hai đường thẳng song song, hai đường thẳng chéo
nhau và các tính chất của hai đường thẳng song song.
Về kĩ năng: Kĩ năng làm bài tập trắc nghiệm; Kĩ năng vẽ và phân tích
12


hình vẽ.
2.5.1.2. Nội dung bài kiểm tra
Phân tích ưu điểm, nhược điểm của bài kiểm tra:
Ưu điểm: Bài kiểm tra này đã nêu ra một cách rất tổng quát về nội dung
của bài học về hai đường thẳng song song, hai đường thẳng chéo nhau. Các
câu hỏi bám sát nội dung kiến thức, phù hợp với khả năng của học sinh (lớp
có khả năng tiếp thu trung bình).
Hạn chế: nội dung câu hỏi trắc nghiệm hầu như chỉ chú trọng bám sát
nội dung bài học chứ chưa chú ý đến kỹ thuật ra đề kiểm tra trắc nghiệm, nên
học sinh chỉ cần thuộc lòng lý thuyết thì đã có thể làm tốt bài kiểm tra này.
Chưa chú trọng đến việc phát huy năng lực tư duy Toán học của học sinh như:
Tư duy lôgic, tư duy thuật toán, khả năng suy luận lôgic. Điều này thể hiện rất
rõ trong việc thiết kế nội dung các câu hỏi kiểm tra, nội dung các câu hỏi chỉ
tập trung vào kiểm tra việc thuộc kiến thức, các câu hỏi vận dụng chỉ dừng lại
ở mức vẽ và phân tích hình vẽ thì sẽ thấy ngay đáp án cần tìm.
Trong khi đó nếu muốn khai thác khả năng tư duy lôgic, tư duy thuật
toán thì giáo viên nên đưa ra câu hỏi dạng tự luận với nội dung như xác định,
chứng minh.
2.5.2. Đề kiểm tra 45 phút chương quan hệ song song
2.5.2.1. Mục đích kiểm tra

Về kiến thức: Kiểm tra các kiến thức đã được học của chương quan hệ
song song.
Về kĩ năng: Kiểm tra kĩ năng vận dụng các định lí vào chứng minh bài
toán, các kĩ năng vẽ và phân tích hình vẽ, tư duy lôgic.
2.5.2.2.Nội dung của bài kiểm tra:
Phân tích ưu điểm, nhược điểm của bài kiểm tra:
Ưu điểm: Bài kiểm tra đã sử dụng kết hợp giữa phương pháp kiểm tra
TNKQ và phương pháp kiểm tra tự luận. Nội dung kiểm tra bao gồm các kiến
thức quan trọng trong chương quan hệ song song.
13


Hạn chế: Trong cách đặt câu hỏi trắc nghiệm khách quan, giáo viên
mới chỉ chú trọng đến kiến thức, chưa chú trọng đến việc phát huy năng lực tư
duy: các câu hỏi đưa ra mới chỉ dừng lại ở mức độ nhớ và hiểu, tức là học
sinh chỉ cần nhớ được các nội dung kiến thức sách giáo khoa là có thể trả lời
được ngay bài toán. Trong phần tự luận, mặc dù đề toán đưa ra là chứng minh,
tuy nhiên nếu học sinh vẽ hình đúng theo yêu cầu của bài toán sẽ thấy ngay
kết quả cần phải chứng minh, điều này có thể dẫn đến việc chứng minh bài
toán sơ sài, lập luận không lôgíc.
2.5.3. Đề kiểm tra 15 phút chương quan hệ vuông góc (Sau khi học
xong bài hai đường thẳng vuông góc)
2.5.3.1. Mục đích kiểm tra:
Kiểm tra kiến thức đã học về: công thức tính tích vô hướng, góc giữa
hai đường thẳng chéo nhau trong không gian, hai đường thẳng vuông góc
trong không gian.
2.5.3.2. Nội dung bài kiểm tra:
Nhận xét về ưu điểm, nhược điểm của bài kiểm tra:
Ưu điểm: Kiểm tra được toàn bộ nội dung kiến thức sau khi học sinh
học xong bài hai đường thẳng vuông góc.

Hạn chế: Mặc dù không đề cập đến trong mục đích kiểm tra nhưng qua
phân tích nội dung ra câu hỏi tôi nhận thấy mục tiêu chính trong bài kiểm tra
này là để hoàn thành điểm cho học sinh theo yêu cầu của nhà trường, điều này
thể hiện rất rõ trong nội dung các câu hỏi, học sinh chỉ cần nhớ nội dung
chính của bài là có thể làm tốt bài tập này. Do đó khả năng phát triển tư duy
thu được qua kiểm tra đánh giá là rất ít.
Kết luận chương 2,trong chương 2, luận văn đã phân tích nội dung
chương trình sách giáo khoa hiện hành, một số đề kiểm tra môn được giới
thiệu trong sách giáo viên để làm rõ những năng lực tư duy Toán học thể hiện
trong phần Hình học không gian lớp 11. Luận văn cũng đã tìm hiểu thực trạng
công tác kiểm tra đánh giá tại trường phổ thông tại trường THPT Sơn Dương
14


– Tuyên Quang. Qua đó đánh giá được thực tế công tác kiểm tra đánh giá hiện
nay ở trường phổ thông.
Qua phân tích mục tiêu chương trình, nội dung SKG, một số đề kiểm
tra trong sách giáo viên và thực trạng công tác kiểm tra ở trường phổ thông,
tôi nhận thấy: Chương trình sách giáo khoa chưa chỉ rõ về khả năng phát triển
tư duy toán của học sinh khi học phần hình học không gian một cách rõ ràng
mà mới chỉ đề cập mang tính định hướng vì vậy sẽ tạo ra nhiều khó khăn cho
giáo viên khi muốn phát triển năng lực tư duy toán cho học sinh.Giáo viên
còn chưa hiểu rõ về các năng lực tư duy toán khi dạy học và kiểm tra đánh giá
ở học sinh vì vậy, các bài kiểm tra chưa xác định được các năng lực tư duy
toán sẽ đánh giá như thế nào. Việc kết hợp một cách khoa học các phương
pháp đo lường đánh giá trong toán học để phát triển tư duy toán cho học sinh
chưa xác định rõ vì vậy giáo viên gặp nhiều khó khăn trong khi ra để
toán.Việc đo lường và đánh giá của giáo viên còn mang tính chủ quan, chưa
bao quát được hết chương trình toán cũng như chưa chú trọng đến phát triển
tư duy cho học sinh.

15


CHƯƠNG 3: KẾT LUẬN, MỘT SỐ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ NHẰM
HOÀN THÀNH TRONG CÔNG TÁC KIỂM TRA
3.1 Kết luận Luận văn đã thu được những kết quả sau đây:
3.1.1 Luận văn đã nghiên cứu cơ sở lý luận về đo lường và đánh giá
kết quả học tập của học sinh. Luận văn đã phân tích được ưu, nhược điểm của
các phương pháp kiểm tra đánh giá đang được sử dụng rộng dãi hiện nay ở
phổ thông.
3.1.2. Luận văn đã phân tích nội dung chương trình sách giáo khoa
Hình học 11 – Ban cơ bản để thấy được những năng lực tư duy toán học thể
hiện trong nội dung chương trình.
3.1.3. Việc phân tích thực trạng kiểm tra của giáo viên cho thấy: giáo
viên đã sử dụng kết hợp các phương pháp kiểm tra đánh giá trong quá trình
dạy học, tuy nhiên việc kết hợp đó còn mang tính cảm tính và do chưa có các
công trình nghiên cứu cụ thể nên chưa xác định một cách rõ ràng những năng
lựctư duy mà học sinh cần đạt trong mỗi nội dung kiểm tra.
3.1.4. Các phân tích trong luận văn đã cho phép đề xuất quy trình xây
dựng bộ câu hỏi kiểm tra đánh giá theo hướng kết hợp các phương pháp kiểm
tra đánh giá, đặc biệt các bước để xây dựng một bài kiểm tra cụ thể trong đó
đã xác định rõ các năng lực tư duy toán được hình thành ở HS khi lĩnh hội
kiến thức toán học.
3.1.5. Luận văn nghiên cứu đã xây dựng được hệ mục tiêu chi tiết cho
nội dung lớp 11, trong đó xác định rõ các năng lực tư duy cho học sinh qua
mỗi nội dung kiến thức đồng thời xây dựng được bộ câu hỏi KTĐG theo
hướng kết hợp các phương pháp kiểm tra.
3.1.6. Kết quả thực nghiệm đã cho thấy việc áp dụng kết hợp các
phương pháp kiểm tra đánh giá đã nâng cao tư duy toán cho học sinh, các

năng lực tư duy toán được thể hiện cụ thể trong mỗi nội dung kiểm tra.
Dựa trên những hình thức kiểm tra kiến thức, tư duy của học sinh, tôi
xin hoàn thiện thêm một số giải pháp sau:
16


3.2. Một số giải pháp
3.2.1. Xây dựng một bộ câu hỏi kiểm tra đánh giá phần hình học theo
hướng kết hợp các phương pháp.
3.2.2. Kiểm tra khảo sát
Lấy một lớp ở trường THPT Sơn Dương – Huyện Sơn Dương và một
lớp trường THPT Tân Trào – Tp. Tuyên Quang, cùng làm chung một đề bộ
môn Toán hình học để có được kết quả thực nghiệm khách quan, trung thực
nhất. Sau đó, sẽ đánh giá kết quả thông qua bài làm của học sinh và đánh giá
kết quả thông qua các số đo lường rồi so sánh độ lệch chuẩn giữa 2 lớp. Điểm
trung bình và độ lệch chuẩn của 2 lớp tương đương nhau, chứng tỏ học lực
của học sinh 2 lớp không khác là mấy và ngược lại.
3.2.3. Xây dựng một đề kiểm tra theo hướng kết hợp chặt chẽ giữa tự
luận và trắc nghiệm đánh giá toàn diện được kết quả của học sinh đồng thời
phát huy được tối đa năng lực tư duy của học sinh trong việc giải toán
3.2.4. Thường xuyên, khuyến khích các học sinh làm các đề có tính tư
duy, logic cao để nâng cao trình độ học tập, tư duy, sáng tạo.
3.2.5. Cần kiểm tra các Tỉnh, Huyện sát xao và nghiêm khác hơn trong
công tác coi và chấm thi hơn nữa
3.3 Đề xuất,kiến nghị
3.3.1. Cần tiếp tục nghiên cứu cơ sở lý luận về đo lường và đánh giá
nhằm phát triển tư duy cho học sinh , đặc biệt trong các môn học cụ thể.
3.3.2. Cần chỉ rõ những năng lực tư duy cụ thể sẽ được hình thành
trong chương trình sách giáo khoa toán phổ thông.
3.3.3. Cần tập huấn về công tác kiểm tra đánh giá cho giáo viên , giúp

giáo viên biết cách kết hợp một cách khoa học các phương pháp kiểm tra
đánh giá để có thể đánh giá toàn diện kết quả của học sinh trong môn toán,
biết cách khai thác và phát triển năng lực tư duy toán thông qua kiểm tra đánh
giá.
3.3.4. Các bài kiểm tra trong môn toán học nói chung và phần nói riêng
17


cần chỉ rõ các năng lực tư duy toán học cần được hình thành ở học sinh.
3.3.5. Nên tiếp tục nghiên cứu và triển khai việc áp dụng kết hợp các
phương pháp kiểm tra đánh giá để nâng cao năng lực tư duy toán cho
học sinh.

18


KẾT LUẬN
Kiểm tra là một tiến trình đo lường kết quả thực hiện so sánh với những
điều đã được hoạch định, đồng thời sửa chữa những sai lầm để đảm bảo việc
đạt được mục tiêu theo như kế hoạch hoặc các quyết định đã được đề ra.
Kiểm tra là chức năng của mọi nhà quản trị, từ nhà quản trị cao cấp đến
các nhà quản trị cấp cơ sở trong một đơn vị. Mặc dù qui mô của đối tượng
kiểm tra và tầm quan trọng của sự kiểm tra thay đổi tùy theo cấp bậc của các
nhà quản trị, tất cả mọi nhà quản trị đều có trách nhiệm thực hiện các mục
tiêu đã đề ra, do đó chức năng kiểm tra là một chức năng cơ bản đối với mọi
cấp quản trị.
Tiến trình kiểm tra gồm các bước là xây dựng các tiêu chuẩn và chọn
phương pháp đo lường việc thực hiện, đo lường việc thực hiện, điều chỉnh các
sai lệnh.
Kiểm tra là chức năng quản trị rất quan trọng, liên quan chặt chẽ đến

các chức năng khác, và về cơ bản, kiểm tra là một hệ thống phản hồi, là bước
sau cùng của tiến trình quản trị và không thể thiếu được đối với nhà quản trị
giỏi.

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Đức Chính (2004). Tập bài giảng “Đo lường và đánh giá kết
quả học tập của HS”. Khoa sư phạm ĐHQGHN, lưu hành nội bộ.
2. Trần Khánh Đức (2006). Tập bài giảng về đo lường và đánh giá
trong giáo dục – hệ cao học về lí luận và phương pháp giảng dạy. Khoa Sư
Phạm. ĐHQG Hà Nội.
3. Nguyễn Thái Hòe (2003). Rèn luyện tư duy qua việc giải bài tập
Toán. Nhà xuất bản Giáo dục

20