Giáo trình thiết kế tổ chức xây dựng - Chương 7

GT TCTC_TKTC VẬN TẢI CÔNG TRƯỜNG
CHƯƠNG VII
THIẾT KẾ TỔ CHỨC VẬN TẢI CÔNG TRƯỜNG
7.1 KHÁI NIỆM CHUNG
Công tác vận chuyển trên công trường rất đa dạng và phức tạp, từ chủng loại hàng
hóa, phương tiện vận chuyển đến đường sá, cự ly vận chuyển…và phụ thuộc rất
nhiều vào trình tự, thời hạn, khối lượng, phương pháp tổ chức thi công trên công
trường.
Công tác vận chuyển kể cả bốc xếp chiếm tới 50% tổng khối lượng công tác ở
công trường và khoảng 20-30% giá thành xây dựng công trình. Việc vận chuyển
trong xây dựng hầu hết là 1 chiều, dễ tổ chức nhưng lãng phí nên hiệu quả không
cao. Như vậy việc thiết kế tổ chức vận tải công trường có vai trò rất quan trọng
trong việc đảm bảo thi công trên công trường cũng như giảm giá thành xây dựng.
7.2 TỔ CHỨC VẬN CHUYỂN HÀNG ĐẾN CÔNG TRƯỜNG
7.2.1 Xác định tổng khối lượng hàng hóa phải vận chuyển đến công trường.
• Nhóm vật liệu xây dựng (A), là toàn bộ khối lượng của các loại nguyên vật
liệu sử dụng cho việc thi công xây dựng công trình, nó được xác định từ dự
toán công trình, từ biểu kế hoạch tiến độ hoặc từ các biểu đồ tài nguyên…
• Nhóm các máy móc thiết bị xây dựng (B), xác định từ thông số kỹ thuật máy
tra ở catalog hoặc có thể ước lượng theo kinh nghiệm (20-30)%A.
• Nhóm máy móc, thiết bị (C) phục vụ cho việc vận hành công trình nếu có, đặc
biệt là các công trình công nghiệp.
Tổng khối lượng hàng cần vận chuyển cần tính thêm 10% dự phòng:
( ) ( )
tan,1,1 CBAH
++×=
7.2.2 Xác định lượng hàng lưu thông theo phương tiện vận chuyển và cự ly vận
chuyển đến công trường.
Để xác định lượng hàng hóa lưu thông hàng ngày trên từng tuyến đường, cần phải
phân loại tùy theo tính chất, đặc điểm của hàng hóa; phương thức vận chuyển; theo
địa điểm giao nhận hàng.

Việc phân loại được lập thành các bảng biểu để tiện sử dụng. Ví dụ:
TT Tên Hàng Đv Khối Lượng Nơi Nhận Đường đi Ghi chú
1 2 3 4 5 6 7
1 Xi măng tấn 7800 Cảng Tiên Sa 18km PC40,30
2 Gạch xây viên 235000 Lai Nghi - Hội An 25km …..
7.2.3 Lựa chọn hình thức vận chuyển.
Hiện nay có 2 phương thức vận chuyển đến công trường.
• Một là theo phương thức truyền thống, tức là công trường tự tổ chức vận
chuyển lấy hàng hóa như trong thời kỳ bao cấp. Khi này phải lựa chọn
phương tiện vận chuyển và tổ chức vận chuyển (chỉ áp dụng cho các công
trường có quy mô lớn hoặc dạng tổng công ty nhiều chức năng thi công cùng
lúc nhiều công trình)…
• Hai là theo phương thức hợp đồng vận chuyển, chủ hàng sẽ giao hàng sẽ giao
73/100
GT TCTC_TKTC VẬN TẢI CÔNG TRƯỜNG
hàng tại công trường, phương thức này hiện nay đang chiếm ưu thế, giảm áp
lực cho khâu quản lý, mang tính cạnh tranh cao…
7.2.4 Tổ chức vận chuyển.
a.) Chọn phương tiện vận chuyển.
Để chọn phương tiện vận chuyển hợp lý, thường phân ra các loại sau:
• Theo loại hình vận chuyển có: đường sắt, đường bộ, đường thủy, đường hàng
không.
• Theo phạm vi vận chuyển có: vận chuyển ngoài công trường, vận chuyển
trong công trường.
• Theo sức kéo có: thủ công, cơ giới.
Tùy theo vị trí xây dựng công trình, đặc điểm hệ thông giao khu vực xây dựng
ngoài công trường có thể tận dụng được các loại hình vận chuyển. Sau đó xét đến
những yêu cầu kỹ thuật trong vận chuyển của từng loại hàng hóa…để lựa chọn sơ
bộ phương tiện vận chuyển. Sau cùng là xét đến mặt kinh tế tức là tính giá thành
vận chuyển theo từng loại phương tiện. Một số kinh nghiệm:

• Vận chuyển bằng đường sắt giá rẻ, năng suất cao, thích hợp khi cự ly vận
chuyển lớn (>100km), khu vực xây dựng có sẵn mạng lưới đường sắt và trên
công trường đường sắt là loại phương tiện vận chuyển chính thức. Tuy nhiên
việc xây dựng các tuyến đường sắt riêng cho công trường là rất tốn kém và
không khả thi.
• Vận chuyển bằng đường thủy có giá thành rẻ nhất trong các loại hình vận
chuyển, nhưng phụ thuộc thời tiết và chỉ sử dụng khi có cảng sông, cảng biển
tiếp cận công trình. Vận chuyển bằng đường sắt, đường thủy nhiều khi cần
phải trung chuyển mới đến được công trường nên lại phức tạp và tốn kém.
• Vận chuyển bằng đường bộ có tính cơ động cao, khả năng đưa hàng vào tận
nơi sử dụng không qua trung gian, cho phép vận chuyển nhiều loại hàng hóa
nhờ sự phong phú về chủng loại phương tiện…, thích hợp vận chuyển tại chỗ
trên công trường.
Hoặc có những trường hợp mà theo kinh nghiệm thấy hợp lý, thì cũng không cần
tính toán so sánh mà quyết định ngay phương tiện đó.
b.) Tính số lượng xe vận chuyển.
Chủ yếu ở đây ta tính toán cho vận chuyển bằng ôtô, chu kỳ vận chuyển của xe.
qdxqdxck
tt
v
l
tt
v
l
t
v
l
tt
+++=++++=
2

1
Với l_quãng đường vận chuyển 1 chiều.
v
1
, v
2
, v_vận tốc của xe khi có tải, không tải và trung bình.
t
x
, t
d
, t
q
_thời gian xếp, dỡ, quay xe (kể luôn thời gian nghĩ).
Xác định số chuyến xe có thể chở hàng trong một ngày:

ck
ng
t
T
m
=
(với T
ng
_thời gian làm việc của xe trong ngày).
Số lượng xe cần thiết theo tính toán:

mq
Q
N

×
=
(xe)
Với Q, q_là tổng khối lượng hàng cần vận chuyển trong ngày và trọng tải xe.
Số lượng xe cần thiết theo thực tế công trường, có kể đến sự không tận dụng hết tải
trọng xe, một số xe phải bão dưỡng…
74/100
GT TCTC_TKTC VẬN TẢI CÔNG TRƯỜNG

321
kkk
N
N
tte
××
=
Với k
1
_hệ số kể đến sự không tận dụng hết thời gian (với ôtô lấy 0,9);
k
2
_hệ số kể đến sự không tận dụng hết trọng tải (với ôtô lấy 0,6);
k
3
_hệ số an toàn (với ôtô lấy 0,8).
Việc lựa chọn loại xe phụ thuộc đặc điểm tính chất loại hàng vận chuyển, một số
loại xe như hình 7-1.
75/100
GT TCTC_TKTC VẬN TẢI CÔNG TRƯỜNG
Hình 7-1. Một số loại xe vận chuyển trong xây dựng.

a)Xe ôtô có thùng; b)Xe ôtô có bệ; c)Xe ôtô có thùng tự đổ; d)Xe chở vữa;
e)Xe chở bêtông; g)Xe chở tấm tường,tấm sàn; h)Xe chở dầm;
i)Xe chở panen; k)Xe chở dàn; l)Xe chở thùng.
76/100
GT TCTC_TKTC VẬN TẢI CÔNG TRƯỜNG
7.3 THIẾT KẾ HỆ THỐNG GIAO THÔNG CÔNG TRƯỜNG
Hệ thống giao thông công trường (hệ thống đường tạm) được xây dựng phục vụ
cho việc thi công công trình, gồm: hệ thống giao thông ngoài công trường (là
đường nối công trường với hệ thống giao thông hiện có của khu vực xây dựng) và
hệ thống giao thông trong công trường (trong phạm vi công trường).
Khi thiết kế quy hoạch mạng lưới giao thông tạm, cần tuân theo các nguyên tắc
chung sau.
• Triệt để sử dụng các tuyến đường hiện có ở khu vực xây dựng và kết hợp sử
dụng các tuyến đường sẽ được xây dựng thuộc quy hoạch của công trình,
bằng cách xây dựng trước một phần tuyến đường này để phục vụ cho việc thi
công.
• Căn cứ vào các sơ đồ luồng vận chuyển hàng để thiết kế hợp lý mạng lưới
đường, đảm bảo thuận tiện việc vận chuyển các loại vật liệu, thiết bị…giảm
tối đa số lần bốc xếp.
Đặc điểm của đường công trường là thời gian sử dụng ngắn, cường độ vận chuyển
không lớn, tốc độ xe chạy 25-50km/h vì vậy khi thiết kế cho phép sử dụng những
tiêu chuẩn kỹ thuật thấp hơn so với đường vĩnh cửu.
Khi thiết kế đường công trường, phải tuân theo các tiêu chuẩn hiện hành của Bộ
GTVT và các quy định khác của Nhà nước, ngoài ra có thể sử dụng các thiết kế
mẫu về kết cấu mặt đường công trường trong các bảng tra thi công.
7.3.1 Thiết kế mạng lưới đường ngoài công trường.
a.) Thiết kế quy hoạch tuyến đường. Dựa vào các nguyên tắc.
• Tuyến đường có giá thành xây dựng rẻ nhất.
• Khoảng cách vận chuyển là ngắn nhất nếu có thể.
• Cần tận dụng tối đa những đường có sẵn hoặc sẽ xây dựng cho công trình…

b.) Thiết kế cấu tạo đường.
Còn gọi là thiết kế kết cấu đường, gồm phần móng, phần nền và phần mặt đường.
Khi thiết kế cần dựa vào thời gian sử dụng đường, phương tiện vận chuyển, tải
trọng…để cấu tạo đường một cách hợp lý, an toàn và kinh tế.
7.3.2 Thiết kế mạng lưới đường trong công trường.
Mạng lưới đường trong công trường hay còn gọi là mạng lưới đường nội bộ, được
thiết kế để phục vụ cho việc thi công trong công trường. Nguyên tắc thiết kế:
• Giảm giá thành xây dựng bằng cách tận dụng những tuyến đường có sẵn hoặc
xây dựng trước một phần các tuyến đường sẽ xây dựng theo quy hoạch của
công trình để sử dụng tạm.
• Thiết kế phải tuân theo các quy trình, tiêu chuẩn về thiết kế và xây dựng
đường công trường.
a.) Thiết kế quy hoạch tuyến đường.
• Cổng ra vào: tùy theo đặc điểm của công trường và hệ thống giao thông của
khu vực xây dựng mà có thể thiết kế một hay nhiều cổng ra vào. Nếu có điều
kiện thì nên bố trí 2-3 cổng để đảm bảo luồng xe vào ra theo một chiều sẽ
được nhanh chóng và một cổng cho các phương tiện thô sơ, công nhân…
• Tuyến đường: các tuyến đường sẽ tạo thành mạng lưới đường, thường được
quy hoạch theo 3 sơ đồ: sơ đồ vòng kín, sơ đồ nhánh cụt có vị trí quay đầu xe
77/100