Định hướng khai thác kịch bản văn học trong Ngữ văn 9

Sở Giáo dục đào tạo Hải Phòng
Phòng giáo dục Thị x Đồ Sơnã
Giáo viên thực hiện: Lương Thị Như Quỳnh
Đơn vị: Trường THCS Bàng La
Năm học: 2006 - 2007
Định hướng Khai thác Kịch bản Văn học
Trong Ngữ Văn 9 Tập 2


I. Đăt vấn đề
II. Định hướng khai thác kịch bản
văn học trong Ngữ văn 9 Tập 2
1. Định hướng chung
2. Định hướng cụ thể
III. Định hướng thiết kế một giáo án cụ thể
IV. Kết luận.


I.Đặt vấn đề:
Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 đã lựa chọn được một hệ thống văn bản phong phú đa dạng
về thể loại, về các thời kì và các nền văn học. Hệ thống ấy mở ra một thế giới đa dạng về
nội dung đời sống xã hội và về con người về các vấn đề tư tưởng tình cảm, về bút pháp
và phong cách...Cùng với văn bản nhật dụng, kịch bản văn học là một thể loại mới được
đưa vào chương trình Ngữ văn. Cái mới thường đi liền với cái khó, đòi hỏi người giáo
viên phải chịu khó tìm tòi, phát hiện để đi đến sáng tạo. Công việc ấy càng khó khăn hơn
khi tài liệu tham khảo về kịch không phổ biên, đễ kiếm như các thể loại văn học khác.
Dạy-học kịch ở THCS, kinh nghiệm, kĩ năng giảng dạy trong giáo viên có thể nói là chưa

nhiều; ý thức học tập và sự yêu thích kịch chưa trở thành niềm đam mê trong học sinh.
Làm thế nào để trong một thời gian hết sức khiêm tốn 4/ 81tiết đọc hiểu văn bản Ngữ
văn 9 có thể nâng cao hiệu quả giờ dạy kịch bản văn học? Đó là vấn đề không đơn giản
và đòi hỏi nhiều tâm lực. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi xin được trao đổi cùng
đồng nghiệp định hướng khai thác kịch bản văn học trong Ngữ văn 9, tập 2.


II. Định hướng khai thác kịch bản văn học.
* Tìm hiểu cơ sở lí luận chuẩn bị cho khai thác, tiếp cận kịch bản văn học
- Những đặc điểm chung của kịch bản văn học:

Tình huống kịch
+ Là yếu tố nghệ thuật có vai trò quan trọng
+ Là tình huống chứa đựng mâu thuẫn gay gắt , bộc lộ các xung đột,
buộc nhân vật phải thể hiện rõ tính cách hoặc đời sống nội tâm.

Xung đột kịch
Chú ý: mâu thuẫn xung
đột
1.Định hướng chung
- Kịch kịch bản văn học.
Nhân vật kịch
+Phải có tính cách nổi bật
+Tính cách các nhân vật thường phản ánh những mâu thuẫn của cuộc sống đã
chín mùi, gay gắt.
+ Nhân vật trong kịch chứa đựng những cuộc đấu tranh nội tâm gay gắt .
+ Tính cách nhân vật kịch khắc họa qua ngôn ngữ đối thoại, độc thoạị, độc
thoại, hành động...

II. Định hướng khai thác kịch bản văn học.
1. Định hướng chung

2. Định hướng cụ thể.
* Xác định thể loại: Kịch Bắc Sơn của Nguyễn Huy Tưởng, Tôi và chúng ta của
Lưu Quang Vũ là hai tác phẩm kịch nói hiện đại.
* Tìm hiểu văn bản theo đặc trưng của thể loại kịch bản văn học

Đoạn trích kịch Bắc Sơn của Nguyễn Huy Tưởng:
Xung đột cơ bản : xung đột giữa lực lượng cách mạng lực lượng phản cách
mạng -> xung đột cụ thể giữa các nhân vật và trong đời sống nội tâm của
nhân vật (Thơm)
Tình huống kịch: Thái, Cửu (chiến sĩ cách mạng) lẩn trốn sự truy lùng của
Ngọc là Việt gian (chồng Thơm) đã chạy đúng vào nhà Ngọc => Đấu tranh
nội tâm ở nhân vật Thơm.
Nhân vật: Thơm một cô gái quen được chồng chăm sóc, sống sướng, an nhàn,
thích sắm sửa, ăn diện, thờ ơ khi khởi nghĩa nố ra > < xót xa, ân hận vì cái
chết của cha, em trai, càng bị dày vò, day dứt, khi biết chồng mình là Việt
gian => Quyết định che dấu Thái và Cửu - đứng hẳn về phía cách mạng.
=> Tác giả khẳng định cách mạng không thể bị tiêu diệt, nó có thể thức tỉnh
quần chúng cả với những người ở vị trí trung gian.


2. Định hướng cụ thể.
* Tìm hiểu văn bản theo đặc trưng của thể loại kịch bản văn học.

Trích đoạn cảnh ba Tôi và chúng ta của Lưu Quang Vũ:
Xung đột kịch: Lực lượng có tư tưởng tiến bộ, khao khát đổi mới (GĐ Hoàng
Việt, kĩ sư Lê Sơn..) lực lượng có tư tưởng bảo thủ, lạc hậu (Phó GĐ
Nguyễn Chính, quản đốc Trương...)

Tình huống kịch: GĐ mới Hoàng Việt quyết định công bố kế hoạch mở rộng
sản xuất và phương án làm ăn mới cho xí nghiệp thắng Lợi...=> Đấu tranh
gay gắt, quyết liệt giữa cái cũ mới=> Bộc lộ tính cách của nhân vật.
Nhân vật: - GĐ Hoàng Việt: một người lãnh đạo có tinh thần trách nhiệm cao,
năng động, dám nghĩ dám làm vì sự phát triển của xí nghiệp, quyền lợi của
chị em công nhân. Anh là người trung thực, thẳng thắn, kiên quyết đấu
tranh với niềm tin và chân lí...
- Phó GĐ Nguyễn Chính: tiêu biểu cho loại người máy móc, bảo thủ
nhưng gian ngoan, nhiều mánh khóe. Nguyễn Chính luôn tin vào cơ chế,
các nguyên tắc dù đã trở thành lạc hậu để chống đối lại sự đổi mới. Anh ta
khéo luồn lọt, xu nịnh cấp trên...
=>Cuộc đấu tranh giữa hai phái ấy thật gay gắt nhưng tất yếu chiến thắng sẽ
thuộc về những con người mới...