Tuần 11. Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh

ChàO mừng các thầy, cô giáo về tham gia
chuyên đề dạy những bài khó trong chơng
trình ngữ văn 11

Giáo viên: Chu Văn bằng thpt dtnt quế phong


Bài cũ:
1. Thao tác lập luận phân tích là gì?
2. Thao tác lập luận so sánh là gì?
* Phân tích là: Chia nhỏ đối tợng thành
nhiều yếu tố để đi sâu xem xét một
cách kỹ càng và mối quan hệ bên trong
cũng nh bên ngoài trong quá trình nhận
* So sánh là đối chiếu đối tợng đang
thức.
nghiên cứu xem xét trong tơng quan với
đối tợng khác để tìm ra nét tơng đồng
hoặc khác biệt nhằm làm sáng rõ đối t
ợng ®ã.


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh
Bài tập 1:
Chớ có tự kiêu tự đại. Tự kiêu tự đại là
khờ dại. Vì mình hay, còn nhiều ngời hay
hơn mình. Mình giỏi, còn nhiều ngời giỏi
hơn mình. Tự kiêu tự đại là thoái bộ. Sông
to, bể rộng thì bao nhiêu nớc cũng chứa đợc,

vì độ lợng của nó rộng và sâu. Cái chén nhỏ
cáI đĩa cạn thì một chút nớc cũng đầy tràn,
vì độ lợng của nó hẹp và nhỏ. Ngời mà tự
kiêu tự mÃn thì cũng nh cái chén, cái đĩa
cạn.
(Hồ Chí Minh, Cần kiệm liêm
chính)


Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập
luận phân tích và so sánh
* Chủ đề của đoạn văn là phê phán và chỉ
ra tác hại của căn bệnh tự kiêu tự đại.

Đoạn văn sử dụng các thao
tác lập luận nào? Em hÃy
phân tích từng thao tác?
* Đoạn trích sử dụng hai thao tác lập
luận là phân tích và so s¸nh.


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh
* Phân tích từng thao tác:
- Thao tác phân tích:
+ Luận điểm chính: Chớ có tự kiêu tự đại.
+ Hai lý do để không nên tự kiêu tự đại là tự kiêu
tự đại là khờ dại và tự kiêu tự đại là thoái bộ.
- Thao tác so sánh:

+ Mình hay >< nhiều ngời hay hơn mình.
+ sông to, bể rộng >< cái chén nhỏ, cái đĩa
cạn
+ độ lợng của nó rộng và sâu >< độ lợng của
nó hẹp và nhỏ
=> so sánh tơng phản.


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh
+ ngời tự kiêu tự mÃncái chén, cái đĩa cạn
So sánh tơng đồng.
Thao tác lập luận chính đợc sử dụng là so sánh
có sự kết hợp với thao tác phân tích.
* Mục đích , tác dụng của việc vận dụng hai thao
tác:
- Làm cho vấn đề đa ra bàn luận trở nên sinh
động, cụ thể, dễ hiểu, dễ đi vào lòng ngời hơn.
- Để từ đó sống khiêm tốn hơn, biết tôn trọng ngời
khác, chịu khó học hái h¬n.


Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập
luận phân tích và so sánh

* Kết luận:
Từ đó em có kết luận gì
- Trong
luậncác

chúng ta
vềlàm
thaovăn
tác nghị
vân dụng
nên vận
hai
thao
tácvăn
lập luận
thaodụng
tác lập
luận
trong
nghị
luận?
chính là phân
tích
và so sánh để
đạt hiệu quả giao tiếp cao hơn.
- Trong từng văn bản hoặc đoạn
văn bản bao giờ cũng có 1 thao tác
chủ yếu, các thao tác còn lại có tính
chất bổ trợ.


Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập
luận phân tích và so sánh
Bài tập 2:
Vận dụng kết hợp phân tích và so sánh , viết đoạn

văn bàn về vẻ đẹp của bài thơ Tự tình II của
Hồ Xuân Hơng:
Tự tình II
Hồ Xuân Hơng
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nớc non
Chén rợu hơng đa say lại tỉnh
Vầng trăng bóng xế khuyết cha tròn.
Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn
Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại
Mảnh tình san sẻ tÝ con con.


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh
a. Phần văn bản em viết là một bộ phận của
một bài văn hoàn chỉnh, với:
Chủ
đềbài
củavăn
bàilà
văn
là về
gì?đặc sắc
- Chủ đề
của
bàn
Với chủ đề trên ta có những

nghệ thuật của
bài thơ tự tình II của Hồ
luận điểm nào?
Xuân Hơng.


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh
Thảo luận nhóm:

Nhóm 1
Em hÃy nhận
xét nghệ
thuật sử dụng
ngôn từ của
Hồ Xuân H
ơng trong bài
thơ Tự tình
II? (nhận
định ngắn
gọn).

Nhóm 2
Em hÃy nhận
xét nghệ
thuật xây
dựng hình
ảnh của Hồ
Xuân Hơng

trong bài thơ
Tự tình II?
(chỉ nêu một
nhận định
ngắn gọn
không bàn
luận dài).

Nhóm 3

Nhóm 4

Em có nhận
xét gì về các
biện pháp
nghệ thuật đ
ợc sử dụng để
khắc họa
tâm trạng của
nhân vật trữ
tình trong bài
thơ Tự tình
II? (nhận
định ngắn
gọn).

Cảm nhận của
em về giọng
điệu trữ
tình trong bài

thơ Tự tình
II của Hồ
Xuân Hơng.
Gợi ý: chú ý
vào nhịp
điệu, âm h
ởng, cách dùng
từ thuần Việt,
đảo ngữ


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh
- Để làm sáng tỏ chủ đề trên, chúng ta cần nêu ra
những luận điểm cụ thể nh sau:
+ Bài thơ Tự tình II thể hiện tài năng độc đáo
của Bà chúa thơ Nôm trong nghệ thuật sử dụng
ngôn từ.
+ Bài thơ Tự tình II thể hiện nghệ thuật xây
dựng hình ảnh điêu luyện của Hồ Xuân Hơng.
+ Bài thơ còn vận dụng rất linh hoạt các biện pháp
nghệ thuật trong việc thể hiện tâm trạng của nhân
vật trữ tình.
+ Bài thơ có một giọng điệu và âm hởng da diết,
sắc sảo thể hiện rất thành công tâm trạng vừa đau
buồn vừa phẫn uất của nhân vật trữ tình.


Luyện tập vận dụng kết hợp các

thao
tác lập luận phân tích và so sánh
Em chọn
luận điểm
nào trên
Học sinh
sẽ trình
bày thành
đoạn văn
đây
để
thành
đoạn
văn?
để làm
sáng
tỏviết
luận
điểm
thứ
nhất (Thể
sao? Sử dụng những phơng
hiện tàiTạinăng
độc đáo của Bà chúa thơ
tiện liên kết nào?
Nôm
trong
nghệ
thuật
dụng đầu

ngôn tiên
từ).
Luận
điểm
này
nằmsử
ở phần

trong dàn ý, do vậy cần sử dụng những
phơng tiện liên kết chuyển đoạn có tính
chất mở đầu nh Trớc hết chúng ta
thấy, Biểu hiện đầu tiên, thứ
nhất, Để làm sáng tỏ cho nhận định
ấy trớc tiên chúng ta xem xét


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh
b.* Các luận
cứđiểm
để làm
sáng
cho
Với luận
nh trên
thìtỏem
sẽ luận
điểm:
- Ngôn

bài thơ
na,
dễ
hiểu, gần
cótừ
những
luậnnôm
cứ nào
để
thuyết
gũi với lờiminh
ăn tiếng
nóiđiểm
hàngcủa
ngày
của nhân
cho luận
mình?
dân nhng lại rất chọn lọc, tinh tế, thể hiện
một cách tài tình tâm trạng đau buồn,
phẫn uất của ngời con gái trớc duyên phận
muộn mằn, gắng gợng vơn lên để đón đợi
hạnh
phúc từ
mà
vẫn
rơi
bi kịch.
- Ngôn
bài

thơ
đvào
ợc chắt
lọc tài tình,
rất giàu giá trị tạo hình và biểu cảm, kết
hợp từ ngữ một cách sáng tạo:


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh
+ Toàn từ thuần Việt giàu giá trị tạo hình và
biểu cảm nh Văng vẳng, dồn, trơ, say lại
tỉnh, xiên ngang, đâm toạc, từng đám, mấy
hòn..
+ Hệ thống từ láy đợc sử dụng rất đắt:
văng vẳng, nớc non, con con
+ Kết hợp từ độc đáo: cái hồng nhan, Mảnh
tình san sẻ tí con con, khuyết cha
tròn
+ Sử dụng từ đồng âm khác nghĩa: lại lại,
xuân đi(tuổi xuân), xuân lại(mùa xuân).
+ So sánh với ngôn từ thơ của các nhà thơ
cùng thời nh: Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn
Du, Đoàn Thị Điểm


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh

Có thể sử dụng thao tác lập luận phân tích là
chính, vì nh thế mới chỉ ra đợc những khía
cạnh rất chi tiết trong nghệ thuật độc đáo về
ngôn từ của bài thơ.
* Thông thờng các thao tác bổ trợ tùy vào diễn
biến của ý mà sử dụng ở phần nào cho hợp lí
song ngời ta thờng sử dụng ở phần sau của
đoạn văn hoặc bài văn, hoặc xen kẽ giữa các ý.
* Không nên để thao tác bổ trợ lấn át thao tác
chính, phải vận dụng một cách linh hoạt, nhuần
nhuyễn.


Luyện tập vận dụng kết hợp các
thao
tác lập luận phân tích và so sánh
* c. Diễn đạt các ý đà có thành một đoạn
văn hoàn chỉnh, trong đó vận dụng thao
tác lập luận phân tích là chính còn so
sánh là phụ.
Gợi ý: Có thể tham khảo các bài thơ
của các nhà thơ cùng thời Hồ Xuân Hơng
nh Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Du,
Đoàn Thị ĐiểmVí dụ:


Chiều hôm nhớ nhà
Bà Huyện Thanh
Quan
Chiều trời bảng lảng bóng

hoàng hôn
Tiếng ốc xa đa lẫn trống dồn;
Gác mái ng ông về viễn phố
Gõ sừng mục tử lại cô thôn.
Ngàn mai gió cuốn chim bay
mỏi
Dặm liễu sơng sa khách bớc
dồn;
Kẻ chốn Chơng Đài ngời lữ thứ
Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn.

Nỗi lòng ngời chinh phụ
(Trích Chinh phụ ngâm
Đoàn Thị Điểm)
Vài tiếng dế nguyệt soi trớc
Một hàng tiêu gió thốc ngoài
hiên;
Lá màn lay ngọn gió xuyên
Bóng hoa theo bóng nguyệt
lên trớc rÌm;
Hoa d·i ngut, ngut in
mét tÊm
Ngut lång hoa, hoa th¾m
tõng bông;
Nguyệt hoa hoa nguyệt trùng
trùng
Trớc hoa dới nguyệt trong lòng