Những vấn đề của đồng tiền chung châu Âu hiện nay và một số hàm ý cho Đông Nam Á (LA tiến sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VƢƠNG THU HƢƠNG

NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA ĐỒNG TIỀN CHUNG CHÂU ÂU
HIỆN NAY VÀ MỘT SỐ HÀM Ý CHO ĐÔNG NAM Á

Chuyên ngành: Kinh tế Quốc tế
Mã số: 60 31 01 06

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS ĐINH CÔNG TUẤN
TS. LÊ THANH BÌNH

HÀ NỘI, NĂM 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu,
tƣ liệu, kết quả sử dụng trong Luận án là trung thực, có xuất xứ rõ ràng,
những phát hiện, đƣa ra trong Luận án là kết quả nghiên cứu của riêng tôi
chƣa đƣợc công bố. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung Luận án.
Tác giả Luận án

Vƣơng Thu Hƣơng


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1. Sự cần thiết của đề tài ............................................................................................... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của Luận án ................................................... 2
2.1. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................... 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của Luận án .................................................... 3
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................................... 3
3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3
4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của Luận án ............................ 4
5. Đóng góp mới về khoa học của Luận án ................................................................ 5
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận án .............................................................. 6
7. Kết cấu của Luận án ................................................................................................. 6
Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU .......................................... 7
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc ........................................................................ 7
1.1.1. Những nghiên cứu liên quan đến hội nhập và liên kết quốc tế nói chung .......... 7
1.1.2. Những nghiên cứu liên quan đến liên kết Eu và vấn đề của đồng Euro.............. 9
1.1.3. Những nghiên cứu liên quan đến liên kết ASEAN và quản lý tài chính Việt
Nam ............................................................................................................................ 14
1.2. Các nghiên cứu nƣớc ngoài ................................................................................. 15
1.2.1. Những nghiên cứu liên quan đến lý thuyết liên kết kinh tế-tiền tệ.................... 15
1.2.2. Những công trình liên quan đến vấn đề bất ổn của đồng Euro.......................... 17
1.3. Đánh giá chung ..................................................................................................... 22
Chƣơng 2 ...................................................................................................................... 24
CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐỒNG TIỀN CHUNG ................... 24
2.1. Cơ sở lý thuyết hình thành và vận hành đồng tiền chung .............................. 24

2.1.1. Lý thuyết khu vực tiền tệ tối ƣu .......................................................................... 24
2.1.2. Lý thuyết chủ nghĩa tiền tệ.................................................................................. 25
2.1.3. Lý thuyết “chu kỳ kinh tế thực”.......................................................................... 27
2.2. Cơ sở thực tiễn để vận hành ổn định đồng tiền chung .................................... 31
2.2.1. Một số hình thức liên kết kinh tế quốc tế chủ yếu ............................................. 31
2.2.1.1. Hiệp định mậu dịch ƣu đãi (Preferential Trade Agreement/PTA) ..................... 31
p2.2.1.2. Khu vực mậu dịch tự do (Free Trade Area/Zone) ........................................................ 32
2.2.1.3. Liên minh về thuế quan (Customs Union) ............................................................................. 32


2.2.1.4. Thị trƣờng chung (Common Market) ......................................................................................... 32
2.2.1.5. Liên minh về Kinh tế-Tiền tệ (Economi-Monetery Union) .................................... 33
2.2.2. Quá trình hình thành và cơ chế vận hành Euro và Eurozone ............................ 35
2.2.2.1. Nền tảng pháp lý và cơ cấu tổ chức Eurozone .................................................................... 35
2.2.2.2. Đồng tiền chung và điều kiện gia nhập khu vực đồng tiền chung ..................... 39
2.2.3. Một số tác động hai mặt khi tham gia Euro và Eurozone .................................. 42
2.2.3.1. Những tác động tích cực ........................................................................................................................ 42
2.2.3.2. Những tác động tiêu cực ........................................................................................................................ 47
Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................................ 49
Chƣơng 3 NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP CHO ĐỒNG EURO VÀ
EUROZONE TỪ NĂM 2008 ĐẾN NAY ................................................................. 51
3.1. Một số vấn đề đặt ra trong hoạt động của đồng Euro và Eurozone giai đoạn
từ năm 2008 đến năm 2016......................................................................................... 51
3.1.1. Sự mất giá của đồng tiền chung .......................................................................... 51
3.1.2. Áp lực suy giảm vị thế và lòng tin vào đồng tiền chung ................................... 55
3.2. Những nguyên nhân chủ yếu .............................................................................. 59
3.2.1. Gánh nặng nợ công của các thành viên .............................................................. 59
3.2.2. Lỗ hổng cơ chế kiểm soát an ninh tài chính nội khối ........................................ 67
3.3. Giải pháp tháo gỡ và triển vọng của Euro và Eurozone ................................. 76
3.3.1. Một số giải pháp chủ yếu .................................................................................... 76

3.3.1.1. Nâng cao vai trò chủ động và sự linh hoạt chính sách tiền tệ theo hƣớng
nới lỏng của ECB ............................................................................................................................................................. 76
3.3.1.2. Xiết chặt kỷ luật và gia tăng trách nhiệm tài chính của mỗi nƣớc thành
viên ............................................................................................................................................................................................... 78
3.3.1.3. Tăng cƣờng hợp tác quốc tế................................................................................................................ 80
3.3.2. Một số thách thức và kịch bản triển vọng của Eurozone ................................... 82
3.3.2.1. Một số thách thức ........................................................................................................................................ 82
3.3.2.2. Một số kịch bản triển vọng .................................................................................................................. 88
Tiểu kết Chƣơng 3 ....................................................................................................... 89
Chƣơng 4MỘT SỐ HÀM Ý CHÍNH SÁCH HƢỚNG TỚI ĐỒNG TIỀN
CHUNG TRONG CỘNG ĐỒNG KINH TẾ ASEAN VÀ GIẢI PHÁP THÍCH
ỨNG CỦA VIỆT NAM .............................................................................................. 91
4.1. Một số hàm ý chính sách hƣớng tới đồng tiền chung của AEC trong so sánh
với Eurozone ................................................................................................................ 91
4.1.1. Định hƣớng nội dung hợp tác kinh tế của AEC ................................................. 91
4.1.2. Hàm ý chính sách hƣớng tới đồng tiền thanh toán chung Đông Nam Á (ACU) ..
............................................................................................................................ 95
4.2. Một số vấn đề và giải pháp thích ứng cần có cho Việt Nam ......................... 103


4.2.1. Chủ động cải thiện môi trƣờng đầu tƣ và tăng cƣờng liên kết khu vực theo lộ
trình phù hợp................................................................................................................ 103
4.2.2. Quyết liệt cải thiện cân đối NSNN và kiểm soát nợ công ............................... 112
4.2.3. Tăng cƣờng xử lý nợ xấu và tái cơ cấu các tổ chức tín dụng theo nguyên tắc thị
trƣờng 120
4.2.4. Coi trọng quản lý an ninh thông tin tài chính-tiền tệ ....................................... 129
Tiểu kết Chƣơng 4 ..................................................................................................... 134
KẾT LUẬN ................................................................................................................ 137
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ............................................ 139
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 140

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
AC
AEC

Tiếng Anh
Tiếng Việt
ASEAN Community
Cộng đồng ASEAN
ASEAN
Economic Cộng đồng kinh tế ASEAN
Community

AFTA (ASEAN)

ASEAN Free Trade Area

ASC

ASEAN Security
Community
ASEAN
Social-Cultural
Community
Association of Southeast
Asian Nations
ASEAN Trade In Goods
Agreement

Khu vực Mậu dịch Tự do
ASEAN
Cộng đồng An ninh ASEAN

FTA
GBP
GDP

Cộng đồng Văn hoá-Xã hội
ASEAN
Hiệp hội các quốc gia Đông
Nam Á
Hiệp định thƣơng mại hàng
hóa ASEAN
châu Âu
Đồng tiền Canada
Đồng Franc Thuỵ Sỹ
Đồng Nhân Dân Tệ
Doanh nghiệp Nhà nƣớc
European Central Bank
Ngân hàng châu Âu
European
Economic Cộng đồng kinh tế châu Âu
Community
Economic and Monetary Liên minh kinh tế-tiền tệ
Union
châu Âu
European
Stability Cơ chế ình ổn châu u

Mechanism
European Union
Liên minh châu Âu
Đồng Ơ-rô
Khu vực đồng tiền chung
châu Âu
Free Trade Area
Hiệp định thƣơng mại tự do
Đồng Bảng Anh
Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm quốc nội

HDI

Human Development Index Chỉ số phát triển con ngƣời

IMF

International
Fund

ASCC
ASEAN
ATIGA
CÂ
CAD
CHF
CNY
DNNN
ECB

EEC
EMU
ESM
Eu
Euro
Eurozone

Monetary Quỹ tiền tệ thế giới


IOM

International Organization Tổ chức Di trú Quốc tế
forMigration

JPY
KTTT
NAFTA

Japanese Yen

NHNN
NHTM
NHTW
NSNN
OECD

PPP
PTA
QE

TCTD
UNHCR/HCR

USD
VAMC
VNĐ
WB
XHCN

Đồng Yên Nhật
Kinh tế thị trƣờng
North American Free Trade Hiệp định mậu dịch tự do
Agreement
Bắc Mỹ
Ngân hàng Nhà nƣớc
Ngân hàng thƣơng mại
Ngân hàng Trung ƣơng
Ngân sách Nhà nƣớc
Organization for Economic Tổ chức Hợp tác và Phát
Cooperation
and triển Kinh tế
Development
Purchasing Power Parity
Sức mua tƣơng đƣơng
Preferential
Trade Hiệp định mậu dịch ƣu đãi
Agreement
Quantitative Easing
Nới lỏng định lƣợng (công

cụ tiền tệ đƣợc các Ngân
hàng Trung ƣơng sử dụng
nhằm kích thích nền kinh tế.
Tổ chức tín dụng
United
Nations
High Cao ủy Tỵ nạn Liên hợp
Commissioner
for quốc
Refugees
United States Dollar
Đồng Đô-la Mỹ
Vietnam
Asset Công ty quản lý tài sản Việt
Management Company
Nam
World Bank

Việt Nam Đồng
Ngân hàng Thế giới
Xã hội Chủ nghĩa


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1

Các hình thức liên kết quốc tế

33

Bảng 2.2

Danh sách các quốc gia của Liên minh châu Âu

35

Bảng 3.1

Mức thâm hụt ngân sách và nợ công năm 2009 của một 60
số nƣớc châu Âu

Bảng 4.1

Danh sách các quốc gia thành viên ASEAN

91

Bảng 4.2

Thống kê kim ngạch xuất khẩu giữa Việt Nam và Anh
trong giai đoạn từ năm 2010-6 tháng đầu năm 2016

111


DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 2.1 Sơ đồ thể chế của Liên minh châu Âu

37

Hình 2.2 Các hiệp ƣớc, cơ cấu và lịch sử của Liên minh châu Âu

37

Hình 2.3 Mức thâm hụt ngân sách của các quốc gia Eurozone so với
tiêu chuẩn Maastricht năm 2007, 2009 và 2011

41

Hình 3.1 Mức đóng góp của các Ngân hàng trung ƣơng thành viên
vào ECB

57

Hình 3.2 Các gói cứu trợ của Eurozone cho một số nƣớc thành viên
từ năm 2010 đến năm 2012

64

Hình 3.3 Tốc độ tăng trƣởng GDP của một số nƣớc Liên minh châu
u giai đoạn từ năm 2007-2015

71

Hình 4.1 4 trụ cột của AEC

93

Hình 4.2 GDP của các nƣớc ASEAN năm 1970 và 2016

96

Hình 4.3 Các FTA của Việt Nam tính đến tháng 2/2016

105

Hình 4.4 Mức độ tập trung thƣơng mại hàng hoá của Việt Nam trong
6 tháng đầu năm 2014

105


MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Trải qua quá trình lịch sử hơn 65 năm tồn tại và phát triển, Liên minh châu
Âu Eu, với tiền thân là Cộng đồng Than-Thép chung giữa Pháp và Đức, đã trở
thành một cộng đồng liên kết khu vực toàn diện và chặt chẽ giữa 28 quốc gia
thành viên.
Đồng tiền chung châu Âu (đƣợc gọi là Euro) chính thức ra mắt vào ngày
1/1/1999, hiện đang đƣợc 18/28 quốc gia sử dụng chung. Đây đƣợc coi là một
thể chế liên kết kinh tế-tiền tệ khu vực đầu tiên duy nhất, cũng nhƣ đƣợc xem là
một hình mẫu thành công và mô hình liên kết triển vọng, tạo động lực tích cực
cho đa dạng hóa các cực và động lực tăng trƣởng trên toàn thế giới.
Không thể phủ nhận rằng, từ khi đồng Euro ra đời đã mở ra nhiều kỳ vọng
mới, góp phần giảm thiệt hại do chênh lệch tỷ giá trong trao đổi nội khối cho các
nƣớc thành viên Eurozone, đa dạng hóa sự lựa chọn các đồng tiền thanh toán
thƣơng mại và dự trữ của các quốc gia, hỗ trợ cho việc ổn định thị trƣờng tài
chính-tiền tệ chung, cả trong khu vực châu Âu và trên toàn cầu.
Tuy nhiên, một đồng tiền chung nhƣ Euro là chƣa có tiền lệ do đó không
thể tránh khỏi nảy sinh vấn đề trong thực tiễn. Những năm gần đây, khu vực

đồng tiền chung châu Âu đã và đang xuất hiện những vấn đề mới đặt ra, đòi hỏi
đƣợc nhận diện và xử lý, nổi bật là hai vấn đề về sự biến động mất giá của đồng
Euro và sự suy giảm lòng tin vào đồng tiền này. Chúng xuất phát từ nhiều
nguyên nhân, từ cơ chế vận hành của đồng tiền chung, cũng nhƣ từ áp lực nợ
công của các quốc gia nội khối, và từ ảnh hƣởng tiêu cực của cuộc khủng hoảng
kinh tế khởi nguồn tại Mỹ năm 2008. Tất cả những nguyên nhân đó khiến khu
vực Eurozone chao đảo, thậm chí đe dọa cả sự tồn tại của đồng tiền này.
Tình trạng bất ổn của đồng Euro không những tác động xấu đến sự tăng
trƣởng kinh tế của khu vực đồng Euro, mà còn đến nhiều khu vực khác trên toàn
thế giới, nhƣ là khu vực ASEAN, trong đó có Việt Nam và khiến cho đồng Euro

1


dƣờng nhƣ mất đi ít nhiều sự kỳ vọng trƣớc đó; đồng thời đặt ra nhiều vấn đề và
câu hỏi về điều kiện, nhân tố và cơ chế nào cho sự hình thành và hoạt động ổn
định của mô hình đồng tiền chung trong liên kết kinh tế khu vực.
Hiện nay, các nƣớc ASEAN đang phấn đấu tích cực cho việc hình thành
đƣợc Cộng đồng ASEAN với ba trụ cột chính là: Cộng đồng An ninh ASEAN
(ASC), Cộng đồng Văn hoá-Xã hội ASEAN (ASCC) và Cộng đồng Kinh tế
ASEAN (AEC) (AEC đã đƣợc thành lập vào tháng 12/2015). Việc khu vực
ASEAN hợp tác ngày càng sâu rộng trên mọi lĩnh vực đã gợi mở nên ý tƣởng
hình thành đồng tiền thanh toán chung.
Nghiên cứu những vấn đề đang đặt ra của đồng tiền chung châu Âu, từ đó
rút ra kinh nghiệm cho việc hình thành đồng tiền chung của khu vực AEC, cũng
nhƣ để hàm ý chính sách cho Việt Nam chủ động thích ứng trong tƣơng lai là
điều cần thiết cả về lý thuyết và thực tiễn.
Cho đến nay, chƣa có đề tài hay công trình nghiên cứu khoa học nào, cả
cấp quốc gia hay quốc tế, trong nƣớc và nƣớc ngoài đề cập trực tiếp đến những
vấn đề và có mục tiêu đặt ra trên đây.

Đó cũng là những lý do mà đề tài “Những vấn đề của đồng tiền chungchâu
Âu hiện nay và một số hàm ý cho Đông Nam Á” đƣợc NCS lựa chọn làm chủ đề
nghiên cứu cho Luận án tiến sỹ kinh tế của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của Luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ những nguyên nhân và giải pháp về sự mất
giá và suy giảm lòng tin vào đồng Euro, Luận án đƣa ra một số hàm ý chính
sách hƣớng tới hình thành đồng tiền chung của khu vực AEC, cũng nhƣ một số
gợi mở chính sách thích ứng cần có cho Việt Nam.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa và phân tích, làm rõ cơ sở lý thuyết và tiến trình ra đời, kết
quả hoạt động thực tế của đồng tiền chung châu Âu.

2


- Làm rõ những động thái và nguyên nhân gây ra sự bất ổn, giá của đồng
Euro và suy giảm lòng tin vào đồng Euro; phân tích các giải pháp thích ứng, tác
động và triển vọng của chúng tới Eurozone và Eu.
- Đề xuất một số hàm ý chính sách cần có trong quá trình liên kết và hƣớng
tới một đồng tiền thanh toán chungcủa khu vực AEC và hàm ý chính sách thích
ứng cần thiết cho Việt Nam.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của Luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Để giải quyết nhiệm vụ nghiên cứu, Luận án tập trung làm rõ những cơ sở
lý thuyết và điều kiện thực tế ra đời đồng tiền chung; những nguyên nhân chủ
yếu và ảnh hƣởng của sự biến động, giảm giá đồng tiền chung; đồng thời,
nghiên cứu sâu những chính sách chung của cộng đồng, cũng nhƣ của quốc gia
nhằm ổn định đồng tiền chung và lành mạnh hóa nền tài chính quốc gia.
Khu vực ASEAN với việc hình thành Cộng đồng ASEAN với ba trụ cột

chính là: Cộng đồng An ninh ASEAN (ASC), Cộng đồng Văn hoá-Xã hội
ASEAN (ASCC) và Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) đã và đang hội nhập
ngày càng sâu rộng không chỉ phạm vi nội khối mà còn với nhiều quốc gia, khu
vực khác trên thế giới. Vậy nhìn từ kinh nghiệm hình thành, thực tiễn của Đồng
Euro, khu vực ASEAN, trong đó có Việt Nam cần phải rút ra bài học gì để có
khả năng hình thành đồng tiền chung cũng nhƣ giải quyết các vấn đề mà khu
vực Eurozone đã và đang gặp phải.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung:
+ Luận án tập trung vào nghiên cứu hai vấn đề nổi bật của đồng tiền chung
châu Âu thời gian gần đây là sự bất ổn, giảm giá của đồng Euro và sự suy giảm
lòng tin vào đồng Euro.
+ Đồng thời, Luận án nghiên cứu làm rõ những nguyên nhân và giải pháp
nhằm đối phó với hai vấn đề trên, tập trung vào ba nhóm nguyên nhân chính là

3


cơ chế quản lý liên kết kinh tế-tiền tệ, nợ công của các nƣớc thành viên
Eurozone, cũng nhƣ hệ lụy từ sự kiện Brexit và cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ
2008.
+ Luận án phân tích, đƣa ra hàm ý chính sách cần có trong quá trình hƣớng
tớihình thành đồng tiền thanh toán chung của các nƣớc AECvà hàm ý chính sách
thích ứng cho Việt Nam trong so sánh với kinh nghiệm từ khu vực đồng tiền
chung châu Âu.
- Phạm vi không gian:
+ Các nƣớc thành viên khu vực đồng tiền chungchâu Âu và Eu
+ Các nƣớc thành viên AEC
- Phạm vi thời gian:
+ Kể từ khi thành lập đồng Euro đến nay, tập trung vào giai đoạn 20082016 và tầm nhìn 2025-2030.

4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của Luận án
- Những vấn đề đối với một đồng tiền thƣờng rất đa dạng và không cố định,
cần xác định vấn đề chủ chốt, cơ bản, cụ thể trong Luận án này có hai vấn đề nổi
bật của đồng tiền chung là: Sự bất ổn theo hƣớng giảm giá trị và sự suy giảm vị
thế, lòng tin của thị trƣờng vào đồng tiền; đồng thời, các vấn đề này luôn là hội
tụ tổng hòa nhiều nguyên nhân, cũng nhƣ đòi hỏi các giải pháp đồng bộ và chú ý
tới tính hai mặt của từng chính sách, giải pháp để bảo đảm hiệu quả mục tiêu cao
nhất đƣợc lựa chọn phù hợp theo thời kỳ, bối cảnh cụ thể.
- Tiếp cận hệ thống và quán triệt các quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện
chứng, duy vật lịch sử, coi trọng xem xét sự vật, hiện tƣợng trong sự phát triển,
liên hệ phổ biến, lịch sử và cụ thể, có tính liên ngành và logic,…Đặc biệt, coi sự
ra đời và ổn định của một đồng tiền chung phải là kết quả tổng hợp sự chín muồi
các điều kiện pháp lý và kinh tế trên thực tế, trên cơ sở bảo đảm hài hòa các lợi
ích của các bên liên quan. Mỗi đồng tiền luôn có sự tƣơng đồng và khác biệt,
cũng nhƣ có quan hệ nhất định với nhau trong bối cảnh toàn cầu hóa; do đó, có

4


thể học hỏi từ kinh nghiệm thực tiễn của thế giới để góp phần giảm thiểu những
tác động mặt trái trong liên kết kinh tế-tiền tệ của mỗi khu vực và mỗi quốc gia
thành viên.
- Sử dụng đồng bộ và hài hòa các phƣơng pháp và công cụ nghiên cứu khoa
học truyền thống, nhƣ tổng hợp, thống kê, phân tích, so sánh, dự báo và kế thừa
khoa học, theo đó:
+ Phƣơng pháp tổng hợp và phân tích các tài liệu thứ cấp đƣợc dùng chủ
yếu trong tập hợp và xử lý các tài liệu trong các sách, báo, công trình nghiên cứu
khoa học và các số liệu thống kê Nhà nƣớc có liên quan. Phƣơng pháp này dùng
cho cả 4 chƣơng, trong đó nhiều nhất là chƣơng 1, 2 và 3.
+ Phƣơng pháp thống kê đƣợc sử dụng chủ yếu để tập hợp các chuỗi số

liệu theo thời gian và có hệ thống, phục vụ việc so sánh, đánh giá và nhận định
thực trạng biến động đồng Euro và tình hình kinh tế-tài chính Việt Nam ở
chƣơng 3 và 4.
+ Phƣơng pháp nghiên cứu điển hình (case studies-tiếp cận điểm): nghiên
cứu cái chung dựa trên cơ sở của một số nƣớc điển hình trong khối liên kết
(Pháp-Đức và Hy Lạp-Tây Ban Nha). Phƣơng pháp này dùng chủ yếu ở chƣơng
3.
+ Phƣơng pháp so sánh, đối chiếu: đƣợc sử dụng nhằm hỗ trợ cho việc
đánh giá nợ công và quản lý nợ công của Eurozone với các khu vực khác trên
thế giới nhƣ ASEAN.Phƣơng pháp này dùng chủ yếu ở chƣơng 3 và 4.
5. Đóng góp mới về khoa học của Luận án
- Góp phần hệ thống hóa và phân tích sâu lý thuyết về điều kiện ra đời, tác
động hai mặt và nhân tố thể chế bảo đảm sự ổn định và lòng tin của đồng tiền
chung.
- Đánh giá những tác động của vấn đề nợ công, cơ chế kiểm soát thâm hụt
NSNN và nợ công; đánh giá các giải pháp thực tế giải quyết nợ công, nâng cao

5


năng lực kiểm soát sự ổn định đồng tiền chung và dự báo triển vọng đồng Euro
và liên kết khối Eurozone.
- Nêu ra một số hàm ý trong liên kết kinh tế-tiền tệ khu vực AEC nói chung
và nhằm lành mạnh hoá nền tài chính-tiền tệ Việt Nam nói riêng trong bối cảnh
hội nhập khu vực và quốc tế.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận án
- Luận án góp phần nhận diện những hạn chế về cơ sở lý luận và cơ chế
quản lý cho sự ra đời, duy trì hoạt động ổn định đồng tiền chung của một cộng
đồng kinh tế khu vực.
- Luận án góp phần cảnh báo và đề xuất một số chính sách, giải pháp cần

có cho quá trình thúc đẩy liên kết kinh tế-tiền tệ các nƣớc AEC, cũng nhƣ kiểm
soát nợ công, thâm hụt NSNN, và nợ xấu của Việt Nam.
7. Kết cấu của Luận án
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục các chữ viết tắt và Danh mục Tài
liệu tham khảo, Danh mục bảng biểu và Danh mục hình vẽ, nội dung chính của
Luận án bao gồm 4 chƣơng:
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Chƣơng 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐỒNG TIỀN
CHUNG
Chƣơng 3. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP CHO ĐỒNG
EURO VÀ EUROZONE TỪ NĂM 2008 ĐẾN NAY
Chƣơng 4. MỘT SỐ HÀM Ý CHÍNH SÁCH HƢỚNG TỚI ĐỒNG
TIỀN CHUNG TRONG AEC VÀ GIẢI PHÁP THÍCH ỨNG CỦA VIỆT
NAM

6


Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc
1.1.1. Những nghiên cứu liên quan đến hội nhập và liên kết quốc tế nói
chung
Thời gian qua đã có một số công trình nghiên cứu đƣợc triển khai trong
nƣớc có liên quan đến hội nhập và liên kết kinh tế quốc tế, nổi bật là:
- Lƣu Ngọc Trịnh, chủ biên, “Kinh tế và chính trị thế giới đến năm 2020”
(2012), Nhà xuất bản Khoa học Xã Hội đã nghiên cứu nền kinh tế, chính trị thế
giới và khu vực trong thời gian từ năm 2000 cho đến hết thập kỷ đầu thế kỷ XXI
lẫn triển vọng của chúng tới năm 2020 và xa hơn. Đi sâu trả lời các câu hỏi lớn:
Những vấn đề nổi bật của nền kinh tế và chính trị thế giới hiện nay (10 năm đầu

thế kỷ XXI) và trong hơn một thập kỷ tới là gì? Thực trạng của các vấn đề đó,
nguyên nhân xuất hiện và tồn tại chủ yếu. Xu hƣớng tiến triển cơ bản của các
vấn đề nổi bật này sẽ nhƣ thế nào trong hơn một thập kỷ tới; tác động tới định
hƣớng phát triển và chính sách đối ngoại của Việt Nam nhƣ thế nào trong 10
năm qua và trong khoảng hơn một thập kỷ tới. Cộng đồng quốc tế, khu vực và
Việt Nam sẽ phải chịu những tác động gì, sẽ tham gia nhƣ thế nào, ứng phó ra
sao trƣớc các vấn đề nổi bật này của nền kinh tế và chính trị thế giới, khu vực.
- Tạ Kim Ngọc chủ biên cuốn sách “Cục diện kinh tế thế giới - hai thập
niên đầu thế kỷ XXI” (2005), Nxb Thế giới, đã phân tích những biến động lớn
của tình hình kinh tế chính trị thế giới từ sau chiến tranh lạnh, đặc biệt là những
biến động lớn trong mấy năm đầu thế kỷ XXI, những điều chỉnh chiến lƣợc phát
triển của các nƣớc lớn cũng nhƣ sự điều chỉnh quan hệ của các nƣớc này; ảnh
hƣởng của chúng đối với tình hình thế giới và khu vực. Từ đó tìm tòi, phát hiện
những xu thế phát triển của kinh tế thế giới hai thập niên đầu thế kỷ XXI và xa
hơn.Cuốn sách xem xét những vấn đề liên quan trực tiếp đối với Việt Nam nhƣ
xu thế liên kết khu vực Đông Á; vai trò của các nƣớc lớn trong khu vực.Từ đó

7


đề xuất các quan điểm phát triển kinh tế Việt Nam trong tình hình kinh tế thế
giới mới từ nay đến 2020.
- “Thế giới hai đồng tiền giữa hội nhập và giải hội nhập: Giới thiệu những
cuộc phỏng vấn và nói chuyện có tính chiến lược với các nhà lãnh đạo các tổ
chức kinh tế, tài chính quốc tế và một số quốc gia ở châu Âu” (1999) của Viện
Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ƣơng; chủ đề của các cuộc nói chuyện bàn về
vấn đề toàn cầu hóa quản lý hệ thống kinh tế, tài chính thế giới; quan hệ giữa thị
trƣờng, Nhà nƣớc và những sắp xếp về tài chính, tiền tệ cho thế kỷ XXI; các nền
kinh tế đang phát triển trƣớc thách thức của hội nhập kinh tế quốc tế, nhất là sau
cuộc khủng hoảng ở châu Á. Giới thiệu trả lời phỏng vấn của nguyên Thủ tƣớng

Phan Văn Khải về cách thức và công cụ tiến hành công cuộc đổi mới ở Việt
Nam, về toàn cầu hóa và sự tìm kiếm những quy tắc thích hợp.
- Nguyễn Quang Thuấn chủ biên cuốn sách “Quan hệ kinh tế Việt Nam Liên minh châu Âu: Thực trạng và triển vọng” (2009), Nxb Khoa học Xã hội,
Hà Nội. Cuốn sách phân tích thực trạng quan hệ hợp tác kinh tế Việt Nam-Liên
minh châu Âu từ năm 1995 đến nay với ba nội dung chính là thƣơng mại, đầu tƣ
và hỗ trợ phát triển chính thức. Trên cơ sở đó, đƣa ra những định hƣớng và giải
pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác kinh tế Việt Nam-Liên minh châu Âu cho giai
đoạn đến năm 2020.
- Nguyễn Quang Thuấn và Bùi Nhật Quang đồng chủ biên cuốn sách “Mô
hình phát triển xã hội của một số nước phát triển châu Âu: Kinh nghiệm và ý
nghĩa đối với Việt Nam” (2011), Nhà xuất bản Khoa học xã hội. Cuốn sách này
đã đƣa ra hệ thống hóa các lý thuyết về quá trình hình thành, vận hành của các
loại hình phát triển xã hội điển hình ở một số quốc gia Liên minh châu Âu. Vấn
đề xây dựng chiến lƣợc phát triển tổng thể kinh tế, xã hội, bảo vệ môi trƣờng và
an sinh xã hội đƣợc mô tả khá rõ. Trên cơ sở tính ƣu việt của các mô hình này,
các nhà nghiên cứu đã đƣa ra những kiến nghị và bài học cho Việt Nam.

8


- Bùi Huy Khoát, chủ biên cuốn sách “Thúc đẩy quan hệ thương mại-đầu
tư giữa Liên hiệp châu Âu và Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XXI”
(2001), Nxb Khoa học xã hội đã góp phần làm rõ hơn những cơ hội và thách
thức mà sự liên minh kinh tế-tiền tệ của Eu đang tạo ra trƣớc nền kinh tế Việt
Nam trong bối cảnh vƣợt qua ảnh hƣởng tiêu cực của khủng hoảng kinh tế khu
vực để tiếp tục thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc.
- Trần Thị Kim Dung biên soạn cuốn sách “Quan hệ Việt Nam – Liên minh
châu Âu” (2001), Nxb Khoa học xã hội, có trọng tâm nghiên cứu là quá trình
hình thành, phát triển mối quan hệ Việt Nam–Eu, đặc biệt từ khi hai bên thiết
lập quan hệ ngoại giao chính thức (tháng 10/1990) với mục tiêu rút ra những

kinh nghiệm, những bài học để thúc đẩy mối quan hệ đó lên một tầm cao mới.
1.1.2. Những nghiên cứu liên quan đến liên kết Eu và vấn đề của đồng
Euro
- “Khủng hoảng kinh tế ở Liên minh châu Âu: Tác động và giải pháp ứng
phó” (2009), Nguyễn Quang Thuấn, Tạp chí nghiên cứu châu Âu, số 7; bài viết
đã đánh giá tác động khủng hoảng kinh tế ở Eu, nợ công ở một số nƣớc Eu,
những giải pháp ứng phó khủng hoảng kinh tế và triển vọng phát triển trong thời
gian tới.
- Đinh Công Tuấn chủ biên cuốn sách “Đồng Euro và tác động của nó đến
nền kinh tế thế giới và Việt Nam” (2003), Nxb. Thống kê; cuốn sách đã đề cập
đến những cơ sở lý luận và thực tiễn cho sự ra đời của đồng Euro, quá trình hình
thành đồng Euro và những tác động của đồng Euro đối với nền kinh tế thế giới
và Việt Nam, đƣa ra những đề xuất kiến nghị chính sách cho Việt Nam, đặc biệt
trong vấn đề đa dạng hóa nợ, cải tổ hệ thống ngân hàng, ngăn ngừa tình trạng đô
la hóa,... Tuy nhiên, sự cập nhật thông tin về những biến động gần đây về khủng
hoảng nợ công, biến động của đồng Euro, những thay đổi trong lý thuyết khu
vực tiền tệ tối ƣu áp dụng cho Liên minh tiền tệ châu Âu (EMU) chƣa đƣợc
cuốn sách này đề cập đến.

9


- Đinh Công Tuấn chủ biên cuốn sách “Liên minh châu Âu hai thập niên
đầu thế kỷ XXI” (2011), Nxb. Khoa học xã hội, đã phân tích, nghiên cứu, đánh
giá những vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội của Eu trong giai đoạn 2000 - 2010,
đồng thời vạch ra ba kịch bản và dự báo xu hƣớng phát triển của Eu giai đoạn
2011 - 2020, đánh giá những xu hƣớng phát triển của Eu đối với thế giới, khu
vực châu Âu và Việt Nam trong thời gian tới.
- Đinh Công Tuấn biên soạn cuốn sách “Mô hình phát triển Bắc Âu”
(2011), Nxb. Từ điển Bách khoa, Hà Nội, đã giới thiệu mô hình Bắc Âu gồm:

khái niệm, nguồn gốc ra đời, những nội dung cơ bản, những đặc trƣng chính,
quá trình phát triển. Cũng nhƣ là giới thiệu các mô hình phát triển của các nƣớc
Bắc u điển hình: Thuỵ Điển, Phần Lan, Đan Mạch, Na Uy; từ đó đƣa ra những
so sánh, đánh giá và dự báo triển vọng mô hình phát triển ở Bắc Âu.
- Đinh Công Tuấn chủ biên cuốn sách “Hệ thống an sinh xã hội của một số
nước Eu giai đoạn hậu khủng hoảng tài chính - kinh tế toàn cầu” (2013), Nxb.
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, đã đi sâu phân tích những ƣu điểm và khuyết điểm
của hệ thống an sinh xã hội tại một số nƣớc Eu và tác động của cuộc khủng
hoảng đối với các hệ thống đó. ên cạnh đó, cuốn sách cũng phân tích các chính
sách an sinh xã hội đƣợc ban hành nhằm đối phó với hậu quả của cuộc khủng
hoảng, trên cơ sở đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Những
nƣớc đƣợc chọn làm đối tƣợng nghiên cứu của cuốn sách đều là những nƣớc đại
diện cho từng mô hình an sinh xã hội tiêu biểu tại Liên minh châu Âu.
- Đinh Công Hoàng có bài viết “Đồng Euro và cuộc khủng hoảng nợ công
châu Âu” (2012) đƣợc đăng trên Tạp chí Cộng sản điện tử, 13/4/2012. Bài viết
đề cập đến các cơ sở nền tảng của đồng Euro và tác động của đồng Euro đối với
khủng hoảng nợ công châu Âu. Tuy nhiên, trong khuôn khổ một bài báo, những
vấn đề cơ bản về đồng Euro nhƣ nguyên nhân hình thành, cơ chế thực hiện, biến
động của đồng Euro trong khủng hoảng nợ công châu Âu và bài học cho Việt
Nam chƣa đƣợc tác giả đề cập đến.

10


- Lê Thị Thùy Vân có bài viết “Vai trò, sự biến động của đồng Euro kể từ
khi ra đời và triển vọng trong bối cảnh khủng hoảng nợ công” (2012), Viện
Chiến lƣợc và chính sách tài chính, Bản quyền của Trƣờng đào tạo và phát triển
nguồn nhân lực Vietinbank. Bài viết phân tích sự biến động của đồng Euro kể từ
khi ra đời đến khi khủng hoảng nợ công châu Âu nổ ra và một số dự báo về tỷ
giá Euro/USD trong thời gian tới. Bài viết tập trung chủ yếu ở các vấn đề tỷ giá,

chứ chƣa đề cập sâu đến các nguyên nhân dẫn đến sự biến động tỷ giá đồng
Euro cũng nhƣ tác động của sự biến động đó.
- ùi Đƣờng Nghiêu chủ biên cuốn sách “Euro - Vị thế quốc tế, những ảnh
hưởng tới hệ thống tiền tệ thế giới và kinh tế Việt Nam” (2000), Nxb. Tài chính,
Hà Nội, đã phân tích việc châu Âu cho lƣu hành đồng tiền chung duy nhất thay
cho nhiều đồng tiền ở nhiều quốc gia có chủ quyền độc lập. Đồng thời cũng
đánh giá và đƣa ra những tác động đến đời sống kinh tế xã hội trong Liên minh
châu Âu mà còn ảnh hƣởng lớn tới hệ thống tài chính tiền tệ thế giới, trong đó
có Việt Nam.
- “Liên minh kinh tế tiền tệ châu Âu và Euro nhân tố mới ổn định hệ
thống tiềntệ thế giới” (1999) của tác giả

ùi Đƣờng Nghiêu, Tạp chí Nghiên

cứu Đông Nam Á, số 01/1999 đã phân tích sự ra đời của liên minh kinh
tế tiền tệ châu Âu (EMU), sự ra đời của đồng Euro đã khẳng định tính vĩ đại của
sự liên minh kinh tế tiền tệ là đỉnh điểm của tiến trình toàn cầu hoá, khu vực hoá
theo 5 cấp độlà: Hiệp định mậu dịch ƣu đãi, Khu vực mậu dịch tự do, Liên minh
thuế quan, Khối thị trƣờng chung, Liên minh kinh tế tiền tệ. Sự ra đời của EMU
khẳng định xu hƣớng vận động của một thế giới kinh tế 3 cực Âu-Mỹ-Nhật, thể
hiện sức mạnh của một thực thể kinh tế mới ngang hàng với Mỹ và vƣợt xa
Nhật. Từ đây địa lý tài chính tiền tệ thế giới sẽ đƣợc kết cấu lại nhân sự
kiện đồng Euro ra đời. Đó thực sự còn là một sự kiện nổi bật trong nền tài
chính tiền tệ quốc tế.

11


- Carlo Altomonte và GS. Mario Nava đồng chủ biêncuốn sách “Kinh tế và
chính sách của Eu mở rộng”, đƣợc bổ sung chƣơng cuối do GS. Bùi Huy Khoát

viết, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, giúp ngƣời đọc có cái nhìn toàn diện
và chi tiết về các lĩnh vực chính của Eu ngày nay và quan hệ của Eu với Việt Nam
thời gian qua, với mục tiêu góp phần tăng cƣờng sự hiểu biết lẫn nhau và phát
triển hơn nữa quan hệ mật thiết giữa Eu và Việt Nam.
- Bùi Nhật Quang biên soạn cuốn sách “Điều chỉnh chính sách thương mại
của Liên minh châu Âu trong bối cảnh phát triển mới” (2009), Nxb. Khoa học
Xã hội, nội dung bao gồm những vấn đề sau: Bối cảnh phát triển mới và sự cần
thiết phải điều chỉnh chính sách thƣơng mại. Những nội dung điều chỉnh chủ
yếu trong chính sách thƣơng mại của Liên minh châu Âu. Một số đánh giá
chung về chính sách thƣơng mại của Liên minh châu Âu.
- Nguyễn Duệ chủ biên, sách “Đồng tiền chung châu Âu và chính
sách tiền tệ của Ngân hàng Trung ương châu Âu” (1999), Nxb. Thống kê, Hà
Nội; cuốn sách đã phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn của đồng Euro và hệ
thống ngân hàng Trung ƣơng châu Âu, chính sách tiền tệ của ngân hàng Trung
ƣơng châu Âu: Khái quát về khung chính sách tiền tệ, các cộng cụ chính
sách tiền tệ, các thủ tục giao dịch, tài sản đƣợc chấp nhận trong giao dịch.
- “Một số vấn đề chính trị, kinh tế nổi bật của châu Âu giai đoạn 20012010, dự báo giai đoạn 2011-2020” (2012), Nxb. Khoa học Xã hội; đề tài này
đã đề cập đến những vấn đề chính trị, kinh tế nổi bật của châu Âu giai đoạn
2001-2010, dự báo đến 2020, trong đó có nghiên cứu đến khu vực Liên minh
châu Âu, đồng Euro, nợ công và nguyên nhân dẫn đến nợ công ở mức độ tồi tệ
của nhiều nƣớc Eu, một số giải pháp khắc phục nợ công của các nƣớc Eu.
- “Khủng hoảng kinh tế ở Liên minh châu Âu: tác động và giải pháp ứng
phó” (2009), tác giả Nguyễn Quang Thuấn, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu, số 7,
2009. Bài viết đánh giá tác động khủng hoảng kinh tế ở Eu, nợ công ở một số

12


nƣớc Eu, những giải pháp ứng phó khủng hoảng kinh tế và triển vọng phát triển
trong thời gian tới.

- Phạm Huy Hùng, Chủ tịch HĐQT Viettinbank có bài viết “Đồng tiền
chung châu Âu: thách thức, triển vọng và bài học cho châu Á” (2012) đƣợc đăng
trên website của Vietinbank; bài viết phản ánh những biến động của đồng Euro
trong khủng hoảng nợ công châu Âu, từ đó rút ra bài học cho khu vực châu Á và
triển vọng của đồng Euro. Tuy nhiên, bài viết mới cung cấp nhiều chỉ số về tỷ
giá đồng Euro/USD tính đến năm 2012, mà chƣa phân tích đƣợc nguyên nhân vì
sao đồng Euro giảm giá và những tác động đối với khu vực Eu, thế giới và Việt
Nam.
- “Vì sao đồng Euro mất giá” (2015), bản tin của Tạp chí Tài chính, ngày
12/1/2015. Bản tin phân tích sức ép gia tăng khiến đồng Euro mất giá và dự báo
đồng Euro tiếp tục suy yếu trong thời gian tới.
- Vũ Mạnh Hồng có bài viết “Tác động của sự ra đời đồng
Euro tới nền kinh tế thế giới” (1999), tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, số
01/1999 phân tích yếu tố rất quan trọng quyết định tƣơng lai của đồng Euro là
mức độ đánh giá về sự ổn định của đồng Euro với vai trò là đồng tiền dự trữ.
Điều này phụ thuộc vào sự tín nhiệm đối với ECB.Nhiệm vụ của ECB là ổn định
giá cả.Tác động của đồng Euro tác động tới các nƣớc châu Âu nằm ngoài khu
vực đồng Euro; tác động tới nền kinhtế phát triển khác; tác động tới các nƣớc
thuộc các nền kinh tếchuyển đổi và tác động tới các nƣớc châu Á.
- “Vai trò của Liên minh kinh tế-tiền tệ châu Âu (EMU) trong tiến trình
nhất thể hóa châu Âu và nguyên nhân của cuộc khủng hoảng đồng Euro” (2011)
của tác giả Đỗ Hoàng Linh, tạp chí Nghiên cứu quốc tế, số 3/2011, Học viện
Ngoại giao-Bộ Ngoại giao đã phân tích rõ nguyên nhân của cuộc khủng hoảng
đồng tiền chung châu Âu (Euro) năm 2008 và chỉ ra những vai trò của khối liên
minh kinh tế - tiền tệ châu Âu trong khối chung Eu.

13


- Dƣơng Thanh

ình, trong bài viết “Những thách thức đối với liên minh

châu Âu trong giai đoạn hiện nay” (2000), tạp chí Nghiên cứu Quốc tế, số 36,
năm 2000, đã khái quát những thành tựu của Eu từ khi thành lập nhƣ: đi lại tự do
giữa các nƣớc trong khuôn khổ Hiệp ƣớc Schengen, hàng rào thuế quan đƣợc rỡ
bỏ, tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch tài chính giữa các nƣớc thành viên và
điều quan trọng hơn là nó đã phần nào phá bỏ đƣợc vị trí độc tôn trong giao dịch
tiền tệ quốc tế của đồng USD. Bên cạnh đó, bài viết mạnh dạn đề cập đến những
khó khăn mà đồng Euro phải đƣơng đầu từ ảnh hƣởng của cuộc khủng hoảng
kinh tế, ngƣời dân trên thế giới hiện nay chƣa tin tƣởng vào đồng Euro; nhất là
hiện nay khu vƣc này đang phải đối diện với những thách thức về vấn đề nợ
công: tiếp tục tăng trƣởng hay vẫn chính sách thắt lƣng buộc bụng; vấn đề mở
rộng liên minh châu Âu, vấn đề cải tổ Liên minh châu Âu do các thể chế và cách
thức làm việc của Liên minh châu Âu hiện nay tỏ ra không còn phù hợp với tình
hình thực tiễn,…
1.1.3. Những nghiên cứu liên quan đến liên kết ASEAN và quản lý tài
chính Việt Nam
- Nguyễn Hồng Sơn biên soạn cuốn sách “Cộng đồng kinh tế ASEAN: nội
dung và lộ trình” (2009), Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội, đề cập đến sự hình
thành cộng đồng kinh tế ASEAN và những đặc trƣng cơ bản của cộng đồng kinh
tế ASEAN và tác động của việc thực hiện AEC đến các nƣớc thành viên. Sự
tham gia của Việt Nam vào quá trình liên kết kinh tế ASEAN và một số kiến
nghị chính sách nhằm nâng cao hiệu quả tham gia vào AEC của Việt Nam.
- Lƣu Ngọc Trịnh chủ biên cuốn sách“Cộng đồng Kinh tế Đông Á và
những toan tính của các nước lớn” (2010), Nxb. Lao Động, đề cập và lý giải
những vấn đề then chốt nhƣ định hƣớng con đƣờng cộng đồng kinh tế hay tự do
hóa mậu dịch; ảnh hƣởng của một cộng đồng kinh tế đến các quốc gia thành
viên và thế giới cũng nhƣ vai trò của các nƣớc lớn; FTA là một xu hƣớng tất yếu
của bất kỳ quốc gia nào, và cũng mang lại những lợi ích to lớn, nhƣng các quốc

14


gia cần có chiến lƣợc, bƣớc đi nhƣ thế nào để tận dụng những lợi ích đó và hạn
chế những rủi ro; và liệu FTA có dẫn đến hình thành một cộng đồng kinh tế
chung cho khu vực Đông Á.
- “Khủng hoảng kép: Khủng hoảng nợ công và khủng hoảng tiền tệ, đánh
giá rủi ro đối với Việt Nam” (2012), Trung tâm thông tin tƣ liệu, Viện nghiên
cứu quản lý kinh tế Trung ƣơng; chuyên đề phân tích các cuộc khủng hoảng nợ
công trên thế giới, Eu và thực trạng nợ công ở Việt Nam, các vấn đề duy trì giá
trị đồng tiền trƣớc các cuộc khủng hoảng tài chính và tiền tệ.
- Đinh Công Tuấn chủ biên cuốn sách “Nợ công Việt Nam nhìn từ kinh
nghiệm châu Âu” (2014), Nxb. Chính trị Quốc gia, là một nghiên cứu quan
trọng, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn sâu sắc. Nội dung sách gồm các bài viết
của các chuyên gia, nhà nghiên cứu hàng đầu nghiên cứu sâu về lĩnh vực tài
chính-kinh tế.Cuốn sách cung cấp cho bạn đọc cái nhìn mới, đầy đủ và rõ nét
hơn về nợ công ở một số nƣớc thuộc Liên minh châu Âu và liên hệ với nền kinh
tế Việt Nam.
1.2. Các nghiên cứu nƣớc ngoài
Trên thế giới, cũng đã có một số công trình nghiên cứu có liên quan đến đề
tài, nhƣ:
1.2.1. Những nghiên cứu liên quan đến lý thuyết liên kết kinh tế-tiền tệ
- Tác giả Paul De Grauwe biên soạn cuốn sách “Economic of Monetary
Union” (Lý thuyết kinh tế của liên minh tiền tệ) (2000), Nxb. Oxford University
Press, đã đề cập tới lý thuyết chi phí và lợi ích của đồng tiên chung, cơ hội và chi
phí của lý thuyết so sánh, giới thiệu về hệ thống tiền tệ châu Âu, Ngân hàng
Trung ƣơng châu Âu; đồng thời giới thiệu về chính sách tiền tệ của châu Âu.
- Các tác giả Richard M. axbaum, Gerard Hertig, Hirsch Alain đồng chủ
biên cuốn sách “European Economic and Business Law” (Nền kinh tế châu Âu và

luật kinh doanh) (1994), Nxb. Elsevier Siences Inc, đã giới thiệu các vấn đề về
việc tuân thủ và đảm bảo của các thành viên tham gia trong cộng đồng chung; lý

15


thuyết để hình thành một đồng tiền chung; đồng thời nêu bật lý thuyết tài khóa
trong cộng đồng châu Âu mới và các bài học kinh nghiệm cho các quốc gia khác.
- Các tác giả P.M. Roth, Graham Child đồng chủ biên cuốn sách
“European Community Law of Competition”(Luật canh tranh của Cộng đồng
châu Âu) (2001), Nxb. Sweet & Maxwell Limited, đã giới thiệu về bối cảnh của
cộng đồng chung, vai trò của các thành viên trong cộng đồng chung; đồng thời
giới thiệu các vấn đề nhƣ năng lƣợng, than, nông nghiệp, thép và giao thông vận
tải trong cách thức giải quyết của cộng đồng châu Âu.
- Trong bài viết “Euro: the common currency explained”, tác giả Kazi
Stastna đã khái lƣợc về sự hình thành, cách thức gia nhập đồng tiền chung châu
Âu và nêu những ƣu, nhƣợc điểm khi sử dụng đồng tiền chung này ở các nƣớc
tham gia. Cuối cùng, tác giả nhấn mạnh rằng, không phải tất cả các nƣớc trong
Liên minh châu Âu là một phần của khu vực châu Âu nhƣng họ đều là một phần
của một thị trƣờng chung, có nghĩa là họ đã xóa bỏ các rào cản thƣơng mại, thuế
quan, kiểm soát biên giới và những trở ngại khác để di chuyển tự do của hàng
hóa, vốn, lao động và dịch vụ qua biên giới quốc gia. Những điều này giúp thúc
đẩy sự phát triển của thị trƣờng chung ở châu Âu.
- Ognian Hishow trong nghiên cứu “The Effects of the Common Currency
on Europe’s Economic Integration” (Tác động của đồng tiền chung đối với sự
hội nhập kinh tế của châu Âu) cho rằng đồng tiền chung châu Âu giúp giảm
thiểu rủi ro về tỷ giá, đồng thời cũng giúp cho việc thông thƣơng hàng hóa, dịch
vụ và các luồng vốn đầu tƣ giữa các quốc gia trong khối Eu có điều kiện di
chuyển tự do và thuận tiện hơn và điều này có nghĩa là đã tác động thúc đẩy sự
phát triển kinh tế châu Âu. Việc sử dụng đồng tiền chung còn giúp giảm các chi

phí giao dịch, nâng cao tính minh bạch trong giá cả, giúp các nƣớc thành viên
tránh đƣợc sự phá giá đột ngột các đồng tiền quốc gia cũng nhƣ giảm thiểu việc
đầu cơ của một số nhà đầu cơ tài chính. Tất cả những tác động nêu trên góp
phần giúp các nƣớc châu Âu ổn định kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, việc sử dụng

16