Tuần 20. Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản thuyết minh

Kiểm tra bài cũ
Một học sinh đã thuyết minh về tác phẩm Bình
Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi nh sau:
Văn bản 1:

Văn bản 2:

Sau cuộc kháng chiến chống
Sau cuộc kháng chiến chống
quân Mông - Nguyên thắng lợi,
quân Minh thắng lợi, Nguyễn
Nguyễn Trãi đã thừa lệnh Lê Lợi Trãi đã Tìm
thừa lỗi
lệnh
sai Lê
và Lợi soạn
soạn thảo Bình Ngô đại
thảo Bình
đại cáo.
sửa lỗiNgô
trong
cáo. Bài cáo viết ra nhằm tố
Bài cáo viết ra nhằm tố cáo
văn bản thuyết
cáo tội ác của kẻ thù xâm lợc,
tội ác của kẻ thù xâm lợc, ngợi
minh
ngợi ca cuộc khởi nghĩa Tây
ca cuộc
khởitrên?

nghĩa Lam Sơn
Sơn và tuyên bố nền thái bình và tuyên bố nền thái bình
của dân tộc. Ngời viết đã vận
của dân tộc. Ngời viết đã
dụng nghệ thuật tả cảnh ngụ
vận dụng nghệ thuật viết văn
tình và qua đó thể hiện t tởng chính luận tài tình và qua đó
nhân nghĩa sâu sắc. Vì
thể hiện t tởng nhân nghĩa
những lẽ trên, bài cáo xứng đáng sâu sắc. Vì những lẽ trên, bài
Văn
bảnlàtrên
cung
cấp
những
thông
tin đ
về
đợc coi
bản đã
tuyên
ngôn
độc
cáo xứng
đáng
ợc hoàn
coi làcảnh
bản
ra
đời,

nội
và nghệ
phẩm
lập,
một giá
áng trị
thiên
cổdung
hùng văn.
tuyênthuật
ngôncủa
độctác
lập,
một áng


Ngµy 20/ 01/2010
TuÇn 21
TiÕt 61:

TÝnh chuÈn x¸c,
hÊp dÉn cña v¨n
b¶n thuyÕt minh


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
thuyết minh
I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
1. Tính chuẩn xác và một số biện pháp đảm
bảo tính chuẩn xác của văn bản thuyết minh

Tính chuẩn xác
văn thuyết
bản
- Khái niệm: Tính chuẩn xác trongtrong
văn bản
thuyết
minh
là gì?
Saulà
cuộc
kháng
chiếnvề
chống
Môngminh
Nguyên
minh
những
tri thức
đối tquân
ợng thuyết
nêu
ra
thắng
lợi, Nguyễn
Trãivới
đã chân
thừa lệnh
Lợi soạnmực
thảovà
phải đúng,

phù hợp
lí, vớiLêchuẩn
Bình
Ngô đại
cáo.
Bài cáo viết ra nhằm tố cáo tội ác
khách quan,
khoa
học.
của kẻ thù xâm lợc, ngợi ca cuộc khởi nghĩa Tây Sơn và
Tính
xác có
tuyên bố nền thái bình
củachuẩn
dân tộc.
Ngời viết đã vận
vaixác
trò
nhyêu
thếcầu
nào
dụng
nghệ
thuật chuẩn
tả cảnh
ngụ
tình
và
qua
đóvàthể

- Vai
trò: Tính
là
đầu
tiên
quan
trong
văn
bản minh.
hiện
tởng của
nhân
nghĩa
sâu
sắc.
Vì những lẽ trên, bài
trọngt nhất
mọi
văn
bản
thuyết
thuyết
minh?
cáo xứng đáng đợc coi
là bản
tuyên ngôn độc lập, một
áng thiên cổ hùng văn.


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản

I. Tính chuẩn xác thuyết
trong văn minh
bản thuyết minh
1. Tính chuẩn xác và một số biện pháp đảm bảo
tính chuẩn xác của văn bản thuyết minh
- Biện pháp:
+ Tìm hiểu thấu
đáo về đối tợng.
+ Thu thập tài liệu
tham khảo (tài liệu
có giá trị).

Đối với đối tợng
thuyết minh có sự
+ Chú
ý thời điểm
biến động theo thời
xuất
bảnchúng
của ta
tàicần
liệu
gian,
lu
để ýcập
nhật
thông
điều
gì khi
đọc

tài liệu?
tin mới.

Ngữ liệu
Ví dụ 2:
1: Thuyết
Nhà thờ
minh
Ngọc
vềĐồng
tấm g
ơng
nằmđạo
trênđức
địa
Hồbàn
Chí Minh.
xã Ngọc
Ví
dụ
3:
Việt
Nam
là
một
Thanh Kim Động, tỉnhnớc
H
có diện
tích
nhỏ nhkế

ng dân
ng
Yên đ
ợc thiết
theosố
rấtkiến
đông.
Dân
số nớcnguy
ta là 78
lối
trúc
Gôma
triệu đồ
ngời...
nga,
sộ, hình dáng nh
một con tàu biển hớng về
phía địa phận Phát Diệm
trung tâm đạo thiên chúa
Việt Nam. Hai bên mái giống
nh hai bên boong tàu, có
nhiều cửa, tạo ánh sáng tự


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
2. Luyện tập:
Phiếu học tập số 1
Câu a (SGK 24)

Em hãy đọc kĩ câu văn thuyết minh sau và trả lời các câu hỏi:
ở lớp trung học phổ thông, học sinh chỉ đợc học văn học dân gian
(ca dao, tục ngữ, câu đố).
(1). Câu văn thuyết minh trên:
- Thiếu thông tin nào?
+ có phải chỉ đợc học văn học dân gian hay còn học phần
nào nữa?...............
..............................................................................................................
.............................
+ có phải chỉ đợc học ca dao, tục ngữ của văn học dân
gian ? (còn đợc học thể loại nào
nữa?)....................................................................................................
- Thừa thông tin nào? (trong phần văn học dân gian có học câu đố
không?)...............


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
2. Luyện tập:
Phiếu học tập số 2
Câu b (SGK 25)
Em hãy đọc kĩ câu văn thuyết minh sau và trả lời các câu hỏi:
Gọi Đại cáo bình Ngô là áng thiên cổ hùng văn vì đó là bài văn
hùng tráng đã đợc viết ra từ nghìn năm trớc.
(1) Câu văn trên có điểm nào cha chuẩn xác?
- Ngời viết giải nghĩa cụm từ thiên cổ hùng văn đúng hay
sai?......................
- Cần phải hiểu đúng cụm từ ấy nh thế
nào?........................................................
(2) Từ bài tập trên hãy cho biết: một bài văn thuyết minh chuẩn xác

cần đáp ứng yêu cầu gì?
..............................................................................................................
...............................


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
2. Luyện tập:
Phiếu học tập số 3
Câu c (SGK 25)
Đọc kĩ đoạn văn thuyết minh trong SGK- 25 và trả lời các
câu hỏi sau:
(1)Văn bản thuyết minh vấn đề nào về nhà thơ Nguyễn Bỉnh
Khiêm?................
.......................................................................................................
...........
- Muốn thuyết minh về Nguyễn Bỉnh Khiêm với t cách nhà thơ
thì vấn đề chính cần phải tập trung thuyết minh là
gì?.............................................................
Có nên sử dụng văn bản đó để thuyết minh về nhà thơ
Nguyễn Bỉnh Khiêm
không?.......................................................................................
...................


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xácthuyết
trong vănminh
bản thuyết minh
2. Luyện tập:

Bài tập

Phát hiện lỗi và sửa

Bài tập a: ở
lớp 10 THPT
chỉ ....văn học
dân gian....

+ Thiếu thông tin:
- Văn học trung đại; văn học
nớc ngoài; tiếng việt; làm
văn.
- Văn học dân gian: sử thi,
cổ tích...
+ Thừacổ
thông
Câu đố.
Thiên
hùngtin:
văn
+ Sai: áng văn viết cách
đây 1000 năm.
+ Đúng: áng hùng văn của
nghìn đời.
+ Vấn đề thuyết minh: tiểu
sử của Nguyễn Bỉnh Khiêm
không thuyết minh về
Nguyễn Bỉnh Khiêm với t
cách nhà thơ.

Bài tập b:
Gọi Bình
Ngô đại
cáo... 1000
năm trớc.
Bài tập c:
Nguyễn Bỉnh
Khiêm ... Trạng
Trình.

Yêu cầu
Nội dung
thông tin đầy
đủ (không
thừa, không
thiếu).
Dùng từ ngữ,
diễn đạt chính
xác.
Nội dung thuyết
minh phải phù hợp
yêu cầu đề bài
hoặc đối tợng
thuyết minh.


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xác thuyết
trong văn minh

bản thuyết minh
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
1. Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo tính
hấp dẫn của văn bản thuyết minh
Văn bản
Văn bản
2
1
ở
n
ớc
ta,
không
biết cây sen có tự
Sen có nhiều ở n
ớc ta, xuất hiện ở
rất nhiều tỉnh đồng
bằng. Riêng sen ở
Hồ Tây là đẹp
nhất. Mỗi bông sen
lớn cho nhiều gạo
sen.

bao giờ. Chỉ biết đâu đâu cũng thấy
bạt ngàn hoa sen. Từ miền núi, trung du
đến đồng bằng, nhiều nhất là ở
Đồng Tháp Mời, vùng đồng trũng Hà
Nam, Hng Yên, Hải Phòng. Song tuyệt
nhất vẫn là sen Hồ Tây. Bông sen
nơi đây rất lớn, hơng thơm ngát, mỗi

bông cho từ 90 100g gạo sen. Những
hạt gạo sen trắng tinh nằm trên
những tua hoa thanh mảnh màu vàng
rực.


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn
bản thuyết minh

I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh

1. Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo tính
hấp dẫn của văn bản thuyết minh
- Khái niệm: Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
là sự lôi cuốn, gây đợc
sự chú
và hứng
thú của ngời
Tính
hấpýdẫn
của văn
nghe (ngời đọc) đối với bản
đối thuyết
tợng thuyết
minhminh.
là gì?
Tính hấp dẫn của văn
- Vai trò: Tính hấp dẫn
tròcóquan

bản đóng
thuyếtvai
minh
vai trọng,
tạo ý nghĩa thực tiễn của
bảnnào?
thuyết minh.
trò văn
nh thế


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xác thuyết
trong văn minh
bản thuyết minh
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh.
1. Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo tính
hấp dẫn của văn bản thuyết minh
- Biện pháp:
ở nớc+ta,
cây
baoxác.
giờ. Chỉ
Đakhông
ra chi biết
tiết cụ
thể,sen
concó
số tự
chính

biết đâu đâu cũng thấy bạt ngàn hoa sen. Từ miền
+ So
nổibằng,
bật sự
khác nhất
biệt. là ở Đồng
núi, trung
dusánh
đếnlàm
đồng
nhiều
Tháp M+
ời,Sử
vùng
đồng
Hà Nam,
Hng Yên,
dụng
linhtrũng
hoạt các
kiểu câu,
ngônHải
từ
Phòng. giàu
Songhình
tuyệtảnh.
nhất vẫn là sen Hồ Tây. Bông sen
nơi đây rất lớn, hơng thơm ngát, mỗi bông cho từ
+ Phối
loạihạt

kiến
90 100g
gạo hợp
sen.nhiều
Những
gạothức.
sen trắng tinh nằm
trên những tua hoa thanh mảnh màu vàng rực.


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh.
1. Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo tính
hấp dẫn của văn bản thuyết minh
- Biện pháp:
ở nớc ta, không biết cây sen có tự bao
giờ. Chỉ biết đâu đâu cũng thấy bạt ngàn hoa
sen. Từ miền núi, trung du đến đồng bằng,
nhiều nhất là ở Đồng Tháp Mời, vùng đồng
trũng Hà Nam, Hng Yên, Hải Phòng. Song tuyệt
nhất vẫn là sen Hồ Tây. Bông sen nơi đây rất
lớn, hơng thơm ngát, mỗi bông cho từ 90 100g
gạo sen. Những hạt gạo sen trắng tinh nằm trên
những tua hoa thanh mảnh màu vàng rực.


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xác thuyết
trong văn minh

bản thuyết minh
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
1. Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo tính
hấp dẫn....
2. Luyện
Câu
1 (SGK tập:
26):
Ngời viết đã sử dụng những biện pháp nào để văn bản
thuyết minh trở nên cụ thể, dễ hiểu, hấp dẫn?
A. Nêu ví dụ cụ thể, giàu hình ảnh, so sánh.
B. Đa con số chính xác, nêu ví dụ cụ thể, so sánh.
C. Phối hợp nhiều loại kiến thức, đa con số chính xác, giàu
hình ảnh.
D. So sánh, nêu ví dụ, giàu hình ảnh.


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản thu
I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
1. Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo tính
hấp dẫn....
2. Luyện tập:
Câu 2 (SGK- 26)

Tác giả kể truyền thuyết
về hòn đảo An Mạ.
Giúp ngời đọc trở về thuở
xa xa, kì ảo, tâm hồn giàu
có hơn, phong phú, sâu

sắc hơn.


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xác thuyết
trong văn minh
bản thuyết minh
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
* Ghi nhớ: (SGK 27)
* Văn bản thuyết minh cần phải chuẩn xác.
Để đảm bảo yêu cầu này, những tri thức
trong văn bản phải có tính khách quan,
khoa học, đáng tin cậy. Có thế mới thực sự
có ích cho ngời đọc, ngời nghe.
* Văn bản thuyết minh cần phải hấp dẫn để
thu hút sự chú ý của ngời đọc, ngời nghe.
Muốn thế cần sử dụng nhiều hình tợng
sinh động, nhiều so sánh cụ thể, và câu
văn phải biến hóa linh hoạt. Những sự
tích, những truyền thuyết thích hợp
cũng làm cho văn bản thuyết minh thêm hấp


Củng cố kiến thức
* Yêu cầu:
- Nắm vững hai đơn vị kiến thức: Tính chuẩn xác
và tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh (khái niệm, vai
trò, biện pháp).
- ứng dụng làm bài tập.
- Vận dụng vào việc viết bài văn thuyết minh đảm

bảo tính chuẩn xác và có tính hấp dẫn (bài viết số 5).


Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản
I. Tính chuẩn xácthuyết
trong vănminh
bản thuyết minh
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
III. Luyện tập
Phân tích tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh về
phở Hà Nội của Vũ Bằng (SGK - 27)
- Các kiểu câu đợc sử
dụng:....................................................................
- Tìm những hình ảnh so sánh, liên t
ởng:................................................
- Tác giả sử dụng các giác
quan:.........................................................
- Các câu văn, từ ngữ bộc lộ cảm xúc trực tiếp của ngời


Hệ thống kiến thức bài học
I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
1. Tính chuẩn xác và một số biện pháp đảm bảo tính chuẩn xác
của văn bản thuyết minh
- Khái niệm: tính chuẩn xác là.....................
- Tầm quan trọng: yêu cầu đầu tiên........................................
- Biện pháp: tìm hiểu thấu đáo....................................................
2. Luyện tập
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
1. Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo tính hấp dẫn của văn bản

thuyết minh
- Khái niệm: tính hấp dẫn là....................................
- Tầm quan trọng: tạo ý nghĩa thiết thực........................
- Biện pháp: đa chi tiết cụ thể..........................................
2. Luyện tập


Câu hỏi nhận thức
Câu 1: Biện pháp nào không phải là biện pháp cơ bản
nhằm bảo đảm tính chuẩn xác của văn bản thuyết
minh:
A. Phải thu thập tài liệu tham khảo về vấn đề cần
thuyết minh.
B. Phải xem phim, ảnh về vấn đề cần thuyết minh.
C. Chú ý đến thời điểm xuất bản tài liệu để cập
nhật thông
Câu
2: Khi tin.
thuyết minh về một tác phẩm văn học, cần
đảm
xác về:
D. bảo
Phảitính
tìmchuẩn
hiểu thấu
đáo về vấn đề cần thuyết
minh.
A. Hoàn cảnh ra đời, cốt truyện, nhân vật, các sự
việc chính.
B. Hoàn cảnh ra đời, tên tác phẩm, nhân vật, các sự

việc chính.
C. Tên tác phẩm, hoàn cảnh ra đời, đặc sắc về nội


Câu hỏi nhận thức
Câu 3: Câu nào sau đây nêu đúng về tính hấp dẫn của
văn bản thuyết minh:
A. Văn bản giàu số liệu thống kê, nhiều hình ảnh và chi
tiết cụ thể.
B. Phải đảm bảo tính khách quan, khoa học, đáng tin
cậy.
C. Văn bản có sức lôi cuốn và thu hút sự chú ý của ngời
đọc.
Câu 4: Dòng nào sau đây không phải là biện pháp cơ
bảnD.tạo
nên
tính
hấpđậm
dẫn của
minh?
Văn
bản
mang
cảmvăn
xúcbản
củathuyết
ngời viết.
A. Sử dụng nhiều hình tợng sinh động.
B. Câu văn phải biến hóa, linh hoạt.
C. Kết hợp với các sự tích, truyền thuyết thích hợp.

D. Khách quan, khoa học.