Bài 32. Tổng kết phần Tập làm văn

Nhiệt liệt chào mừng
Các thầy cô giáo về dự
Hội thảo đổi mới phơng pháp
Giáo viên :

Đồng Thị Thanh

Trờng THCS Lê lợi
Huyện an dơng


TiÕt 163 -164 :
Tæng kÕt TËp
lµm v¨n



Từ trên cao
nhìn xuống
Hồ Gơm nh
một chiếc g
ơng bầu dục
lớn sáng long
lanh .Cầu Thê
Húc màu son
cong cong nh
hình con tôm
, dẫn vào
đền Ngọc
Sơn .Mái đền
lấp ló bên gốc

đa già , rễ lá



Động Phong Nha gồm hai bộ phận động khô và động nớc
.Động khô ở độ cao 200 m , thủa xa vốn là dòng sông ngầm
nay đã kiệt nớc , chỉ có những vòm đá trắng vân nhũ và
vô số cột đá màu xanh ngọc bích óng ánh . Trái với động khô
động nớc hiện thời đang có một con sông dài chảy suốt
ngày đêm , song khá sâu và nớc rất trong .rất hấp dẫn với
khách du lịch


Lêi kªu gäi toµn quèc
kh¸ng chiÕn


Cộng hòa xã hội chủ nghĩa việt nam
Độc lập -Tự do-Hạnh phúc
Đơn xin nghỉ học
Kính gửi : Cô giáo chủ nhiệm lớp 9A
Đồng kính gửi các thầy cô giáo bộ môn
Tên em là : Nguyễn Thu Hơng ,học sinh lớp 9A
Hôm nay , ngày 22 tháng 04 năm 2009.Do em bị ốm ,
nên em không đi học đợc . Vậy em viết đơn này xin phép cô
cho em đợc nghỉ buổi học hôm nay .
Em hứa sẽ chép bài và học bài đầy đủ .Em xin chân
thành cảm ơn .
Lê Lợi , ngày 22 tháng 04 năm 2009
Học

sinh
(ký
tên )


Tiết 163-164 : Tổng kết Tập
làm văn

Kiểu văn bản

Văn bản tự sự
Văn bản miêu tả
Văn bản biểu cảm
Văn bản thuyết minh
Văn bản nghị luận
Văn bản điều hành (hành
chính công vụ )


Tiết 163-164 : Tổng kết Tập làm văn
ST
T

1.

2

3

I.Các kiểu văn bản đã học trong chơng trình Ngữ văn

Kiểu
Phơng thức biểuTHCS
đạt
Ví dụ về hình thức văn
văn bản
bản cụ thể
Văn bản
tự sự

Văn bản
miêu tả

Văn bản
biểu
cảm

Trình bày các sự việc (sự
kiện )có quan hệ nhân
quả dẫn đến kết cục
biểu lộ ý nghĩa.
-Mục đích :biểu hiện con
ngời quy luật đời sống
,bày tỏ tình cảm thái độ

-Bản tin báo chí
-Bản tờng thuật tờng trình
-Tác phẩm lịch sử
Tác phẩm văn học nghệ thuật
: truyện , tiểu thuyết , kí sự

-Tái hiện các tính chất ,
thuộc tính sự vật , hiện t
ợng làm cho chúng hiển
hiện
-Mục đích: giúp con ngời
cảm nhận và hiểu đợc
chúng .

-Văn tả cảnh , tả ngời , tả sự
vật
-Đoạn văn miêu tả trong tác
phẩm tự sự

-Bày tỏ trực tiếp hoặc
gián tiếp tình cảm , cảm
xúc của con ngời đối với
con ngời , thiên nhiên , xã

-Điện mừng , lời thăm hỏi ,
chia buồn , văn tế
-Th từ biểu hiện tình cảm
giữa ngời với ngời


4 Văn
bản
thuyết
minh

Văn
5 bản
nghị
luận

Văn
bản
6 điều
hành
(hành
chính
công
vụ )

-Trình bày thuộc tính cấu tạo ,
nguyên nhân , kết quả , tính
có ích có hại của sự vật hiện t
ợng
-Mục đích :giúp ngời đọc có tri
thức khách quan và có thái độ
đúng đắn với chúng .

-Bản thuyết minh sản
phẩm hàng hóa
-Lời giới thiệu di tích ,
thắng cảnh , nhân vật
-Văn bản trình bày tri thức
và phơng pháp trong khoa
học

-Trình bày t tởng quan điểm
đối với tự nhiên xã hội ,con ngời
và tác phẩm văn học bằng các
luận điểm luận cứ và cách lập
luận
-Mục đích :Thuyết phục mọi
ngời tin theo cái đúng cái tốt ,
từ bỏ cái sai cái xấu .

-cáo , hịch , chiếu , biểu
-Xã luận bình luận , lời kêu
gọi
-Lời phát biểu trong hội
thảo
-tranh luận về một vấn
đề chính trị , xã hội ..

-Trình bày theo mẫu chung và
chịu trách nhiệm pháp lý về
các ý kiến nguyện vọng của cá
nhân tập thể đối với cơ quan
quản lí hoặc bày tỏ yêu cầu
quyết định thỏa thuận giữa
các bên có trách nhiệm .

-Đơn từ
-Báo cáo
-Đề nghị
-Biên bản
-Tờng trình

- Thông báo
-Hợp đồng .


Tiết 163-164 : Tổng kết Tập
làm văn

Phơng thức biểu đạt gồm :
- Đích(mục đích )
- Các yếu tố của nội dung
- Các phơng pháp ,cách thức
- Ngôn từ


-Thảo
1.Nêu
luậnph:ơng thức biểu đạt của từng kiểu văn bản để làm rõ
sự khác nhau của các kiểu văn bản trên theo bảng sau :
Kiểu văn bản

Đích (mục
đích )

Yếu tố Phơng pháp
nội dung , cách thức

Văn bản tự sự
Văn bản miêu tả
Văn bản biểu cảm
Văn bản thuyết

minh
Văn bản nghị luận
Văn bản điều
hành (hành chính
công vụ )
2.Các kiểu văn bản trên có thể thay thế cho nhau đợc
không ? Vì sao ?

Ngôn từ


Kiểu văn
bản

Đích (mục
đích )

Yếu tố nội dung

Phơng
pháp , cách
thức

Văn bản
tự sự

Kể chuyện

Nhân vật , tình
huống ,hành

động ,lời kể ,kết
cục

Văn bản
miêu tả

Cảm thấy ,
hiểu

Nơi chốn , nhân vật Tái hiện đối
(chân dung )
tợng miêu tả

Từ tái hiện , biểu
hiện , cụ thể

Văn bản
biểu cảm

T tởng, tình
cảm =>đồng
cảm

Yếu tố biểu cảm ,
lời văn

Bày tỏ (trực
tiếp gián
tiếp ) tình
cảm

Từ ngữ , hình
ảnh có giá trị
biểu cảm ,biện
pháp tu từ

Văn bản
thuyết
minh

Tri thức khách
quan ,xác thực,
hữu ích

Thuộc tính ,cấu
tạo , nguyên lí , quy
luật , cách thức ...

Trình bày
,giải thích
,giới thiệu

Từ định nghĩa ,
phân tích ,
phân loại ,liệt
kê...chính xác

Văn bản
Thuyết phục
Luận điểm ,luận

nghị luận làm cho phải tin cứ , lập luận

Trình bày t t
ởng quan
điểm

Khái niệm , thuật
ngữ , từ chỉ
quan hệ lô gic

Văn bản
điều
hành

Trình bày
theo mẫu

Từ ngữ chỉ thời
gian , địa điểm
,nội dung

Đảm bảo quan
hệ theo quy
định và pháp

ý kiến , nguyện
vọng , yêu cầu , lợi
ích, nghĩa vụ

Trình bày sự

việc dẫn
đến kết
quả ý nghĩa

Ngôn từ

Động từ hành
động , từ giới
thiệu , từ chỉ
thời gian


Bài tâp:
Đoạn văn sau đây sử dụng kết hợp phơng thức biểu
đạt nào ?
Nhng bây giờ , điều tôi đang hy vọng đây , biết đâu
không phải là một thứ tợng gỗ tự tay tôi chế tạo ra ?có khác
chăng là những điều anh ta mong ớc thì gần gũi ,còn những
điều tôi mong ớc thì xa vời đó thôi .Tôi đang mơ màng , thì
trớc mắt tôi hiện ra cảnh tợng một cánh đồng cát , màu xanh
biếc , cạnh bờ biển , trên vòm trời xanh đậm treo lơ lửng một
vừng trăng tròn vàng thắm .Tôi nghĩ bụng : Đã gọi là hi vọng
thì không thể nói đâu là thực , đâu là h .Cũng giống nh
những con đờng trên mặt đất ;kì thực trên mặt đất vốn làm
gì có đờng .Ngời ta đi mãi thì thành đờng thôi .
(Cố hơng Lỗ Tấn)

A-Tự sự và biểu cảm
tả

C-Lập luận và miêu


Tiết 163-164 : Tổng kết Tập làm văn
ST
T

1.

2

3

I.Các kiểu văn bản đã học trong chơng trình Ngữ văn
THCS Ví dụ về hình thức văn bản
Kiể
Phơng thức biểu đạt
u
cụ thể
văn
bản
Trình bày các sự việc (sự
kiện )có quan hệ nhân quả
Văn
bản dẫn đến kết cục biểu lộ ý
tự sự nghĩa.
-Mục đích :biểu hiện con ng
ời quy luật đời sống ,bày tỏ
tình cảm thái độ

-Bản tin báo chí
-Bản tờng thuật tờng trình
-Tác phẩm lịch sử
Tác phẩm văn học nghệ thuật :
truyện , tiểu thuyết , kí sự

-Tái hiện các tính chất , thuộc
tính sự vật , hiện tợng làm
Văn
bản cho chúng hiển hiện
miêu -Mục đích: giúp con ngời
tả
cảm nhận và hiểu đợc
chúng .

-Văn tả cảnh , tả ngời , tả sự vật
-Đoạn văn miêu tả trong tác
phẩm tự sự

Văn
bản
biểu

-Bày tỏ trực tiếp hoặc gián
tiếp tình cảm , cảm xúc của
con ngời đối với con ngời ,
thiên nhiên , xã hội , sự vật .

-Điện mừng , lời thăm hỏi , chia
buồn , văn tế

-Th từ biểu hiện tình cảm giữa
ngời với ngời


4 Văn
bản
thuyết
minh

Văn
5 bản
nghị
luận

Văn
bản
6 điều
hành
(hành
chính
công
vụ )

-Trình bày thuộc tính cấu tạo ,
nguyên nhân , kết quả , tính
có ích có hại của sự vật hiện t
ợng
-Mục đích :giúp ngời đọc có tri
thức khách quan và có thái độ
đúng đắn với chúng .

-Bản thuyết minh sản
phẩm hàng hóa
-Lời giới thiệu di tích ,
thắng cảnh , nhân vật
-Văn bản trình bày tri thức
và phơng pháp trong khoa
học

-Trình bày t tởng quan điểm
đối với tự nhiên xã hội ,con ngời
và tác phẩm văn học bằng các
luận điểm luận cứ và cách lập
luận
-Mục đích :Thuyết phục mọi
ngời tin theo cái đúng cái tốt ,
từ bỏ cái sai cái xấu .

-cáo , hịch , chiếu , biểu
-Xã luận bình luận , lời kêu
gọi
-Lời phát biểu trong hội
thảo
-tranh luận về một vấn
đề chính trị , xã hội ..

-Trình bày theo mẫu chung và
chịu trách nhiệm pháp lý về
các ý kiến nguyện vọng của cá
nhân tập thể đối với cơ quan

quản lí hoặc bày tỏ yêu cầu
quyết định thỏa thuận giữa
các bên có trách nhiệm .

-Đơn từ
-Báo cáo
-Đề nghị
-Biên bản
-Tờng trình
- Thông báo
-Hợp đồng .


Tiết 163-164 : Tổng kết Tập
làm văn
H? Từ bảng trên, cho biết kiểu văn bản và
hình thức thể hiện ,thể loại tác phẩm văn học có
gì giống và khác nhau .
a.Hãy kể tên các thể loại văn học đã học ?
b.Mỗi thể loại ấy đã sử dụng các phơng thức biểu
đạt nào ?
C.Tác phẩm văn học thơ , truyện kịch có khi nào
sử dụng yếu tố nghị luận không ?cho ví dụ và cho
biết yếu tố nghị luận đó có đặc điểm gì ?


a.Các thể loại văn học : Tự sự , trữ tình , kịch , kí
b.-Tự sự + Miêu tả + Biểu cảm + Thuyết minh +Nghị
luận
-Trữ tình +Tự sự +Miêu tả +Biểu cảm + Thuyết minh

+Nghị luận
-Kịch : Sử dụng phơng thức biểu đạt là ngôn ngữ trực
tiếp (đối thoại ,độc thoại) và hành động của nhân vật
mà không qua lời ngời kể chuyện
c-Các tác phẩm văn học cũng có khi sử dụng các yếu tố
nghị luận .Yếu tố nghị luận trong các tác phẩm văn ch
*Giống
: Các
kiểu
và thể
loại văn học có thể
ơng
thờng
gắn
vớivăn
yếubản
tố biểu
cảm
dùng chung một phơng thức biểu đạt nào đó
*Khác : Kiểu văn bản là cơ sở của các thể loại văn
học .Thể loại văn học chính là môi trờng xuất hiện
các kiểu văn bản


Tiết 163-164 : Tổng kết Tập
làm văn
Bài tập tự luận
A-Kiểu văn bản tự sự và thể loại văn học tự sự
khác nhau nh thế nào ? Tính nghệ thuật trong
tác phẩm văn học tự sự thể hiện ở những điểm

nào ?
B-Kiểu văn bản biểu cảm và thể loại văn học
trữ tình giống và khác nhau ở những điểm
nào ? Nêu đặc điểm của thể loại văn học trữ
tình . Cho ví dụ minh họa ?


A.Kiểu văn bản tự sự và thể loại văn học
khác nhau :

Văn bản tự sự
-Bản tin báo chí (tờng
thuật), hành chính
(đơn từ), lịch sử (kí
sự ,tiểu truyện )
-Trình bày các sự kiện
chủ yếu dùng phơng
thức tự sự

Thể loại văn học tự sự
-Truyện , tiểu thuyết
-Là một dạng của văn
bản tự sự
-Kết hợp tự sự với miêu
tả biểu cảm
-Tính nghệ thuật thể
hiện ở cách sử dụng
ngôn từ , tạo tình
huống , xây dựng đối
thoại , miêu tả tính

cách nhân vật


B.Kiểu văn bản biểu cảm và văn học trữ
tình
*Giống nhau : Bày tỏ tình cảm , cảm xúc
*Khác nhau :
-Kiểu văn bản biểu cảm không chỉ dùng cho
văn bản nghệ thuật mà còn dùng trong
nhiều tình huống và các loại văn bản khác:
điện mừng, thăm hỏi, điếu văn
-Tác phẩm văn học trữ tình ngoài phơng
thức biểu cảm còn dùng các yếu tố khác nh
miêu tả, nghị luận
-Đặc điểm của thể loại văn học trữ tình là
biểu lộ cảm xúc thông qua các hình tợng
văn học


Tiết 163-164 : Tổng kết Tập
làm văn
H? Tác phẩm nghị luận có cần yếu tố
thuyết minh miêu tả , tự sự không ?cần ở
mức độ nào ? Vì sao ?
-Tác phẩm nghị luận cần kết hợp các yếu
tố thuyết minh miêu tả tự sự để làm cho
vấn đề nghị luận thêm sinh động , có
sự thuyết phục
-Các yếu tố tự sự ,miêu tả ,thuyết minh
chỉ cần vận dụng vừa phải để không

làm mất đi sự chặt chẽ logic trong lập
luận của văn bản nghị luận


II.Luyện tập
Khoanh tròn vào chữ cái trớc câu trả lời đúng
1.Phơng thức biểu đạt của văn bản tự sự là gì ?
a.Trình bày các sự việc có quan hệ nhân quả dẫn đến kết
cục
b.Tái hiện tính chất thuộc tính của sự vật
c.Bày tỏ trực tiếp hoặc gián tiếp tình cảm của con ngời
d.Trình bày thuộc tính, cấu tạo, nguyên nhân kết cục của
sự vật hiện tợng
2.Kiểu văn bản chính nào không đợc giới thiệu trong sách
ngữ văn 9 ?
a. Văn bản thuyết minh

b. Văn bản tự sự

c.

d.Văn bản miêu

Văn bản nghị luận
tả

3.Trong văn bản nghị luận, việc đa yếu tố miêu tả vào có ý
nghĩa gì ?
a.Trình bày rõ diễn biến của sự việc
b.Tái hiện cụ thể sự vật hiện tợng

TiÕt 163-164 : Tæng kÕt TËp
lµm v¨n

Trò chơi hoa
may mắn

1

2

3

4