Bài 23. Cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

- Thế nào là nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)?
- Trong các đề bài sau, đề bài nào là nghị luận về tác phẩm
truyện( hoặc đoạn trích)?
A. Suy nghĩ về đạo lý của dân tộc: “ Uống nước nhớ nguồn”.
B. Đất nước ta có nhiều tấm gương vượt khó học giỏi.Em hãy
trình bày một số tấm gương đó và nêu suy nghĩ của mình.
C.
C. Phân tích truyện ngắn “ Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang
Sáng.
D. Cảm nhận của em về tình bà cháu trong bài thơ “ Bếp lửa” của
Bằng Việt.


- Thế nào là nghị luận về tác phẩm truyện
và đoạn trích?
-Nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích là
trình bày những nhận xét đánh giá của mình về
nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một
tác
phẩm
cụ
thể.


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)

I. Bài học:
1/- Đề bài nghị luận về
tác phẩm truyện và

đoạn trích.

Các đề bài trên đã nêu vấn
đề nào về tác phẩm
truyện?

Đề 1: Suy nghĩ về thân phận ngời
phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân
vật Vũ Nơng ở chuyện ngời con gái
Nam Xơng của Nguyễn Dữ.
Đề 2: Phân tích diễn biến cốt
truyện trong truyện ngắn Làng
của Kim Lân.
Đề 3: Suy nghĩ về thân phận
Thuý Kiều trong đoạn trich Mã
Giám Sinh mua Kiều của Nguyễn
Du.
Đề 4: Suy nghĩ về đời sống tình
cảm gia đình trong chiến tranh
qua truyện ngắn Chiếc lợc ngà của
Nguyễn Quang Sáng.


tiết 121 Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)

I. Bài học:
1) Đề bài nghị luận về
phẩm truyện và đoạn
trích.

Đề 1: Suy nghĩ về thân phận ngời
phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân
tác vật Vũ Nơng ở chuyện ngời con gái
Nam Xơng của Nguyễn Dữ.

Các từ Suy nghĩ, Phân tích
đòi hỏi phải làm khác nhau nh
thế nào?
-Suy nghĩ: xuất phát từ sự cảm
thụ, hiểu của mình để nhận
xét, đánh giá tác phẩm.

Đề 2: Phân tích diễn biến cốt
truyện trong truyện ngắn Làng
của Kim Lân.
Đề 3: Suy nghĩ về thân phận
Thuý Kiều trong đoạn trich Mã
Giám Sinh mua Kiều của Nguyễn
Du.

Đề 4: Suy nghĩ về đời sống tình
- Phân tích: Xuất phát từ cốt cảm gia đình trong chiến tranh
truyện nhân vật để lập luận qua truyện ngắn Chiếc lợc ngà của
Nguyễn Quang Sáng.

và sau đó nhận xét đánh giá


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện

(hoặc đoạn trích)
I. Bài học:
1) Đề bài nghị luận về tác
phẩm truyện và đoạn trích.
Vậy vn nghị luận về tác
phẩm truyện là bàn về vấn
đề gì?

vn ngh lun cú th yờu cu bàn
về chủ đề, nhân vật cốt
truyện, nghệ thuật của truyện.

Đề 1: Suy nghĩ về thân phận ngời
phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân
vật Vũ Nơng ở chuyện ngời con gái
Nam Xơng của Nguyễn Dữ.
Đề 2: Phân tích diễn biến cốt
truyện trong truyện ngắn Làng
của Kim Lân.
Đề 3: Suy nghĩ về thân phận
Thuý Kiều trong đoạn trich Mã
Giám Sinh mua Kiều của Nguyễn
Du.
Đề 4: Suy nghĩ về đời sống tình
cảm gia đình trong chiến tranh
qua truyện ngắn Chiếc lợc ngà của
Nguyễn Quang Sáng.


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện

(hoặc đoạn trích)
I. Bài học:
a) Đề bài: Suy nghĩ về nhân
vật ông Hai trong truyện ngắn
1) Đề bài nghị luận về tác
*) Tìm hiểu đề, tìm ý.
phẩm truyện và đoạn trích. làng của Kim Lân.
*) Tìm hiểu đề:
vn nghị luận về tác phẩm -Thể loại: Nghị luận về tác phẩm
truyện hoặc đoạn trích có thể truyện.
bàn về chủ đề, nhân vật cốt -Đối tợng: Suy nghĩ về nhân vật
truyện, nghệ thuật của truyện. ông Hai.
-*) Nội
Truyện ngắn Làng
Tìmdung:
ý:
của Kim Lân.
2) Các bớc làm bài nghị luận -Đề thuộc loại nghị luận về vấn
về tác phẩm truyện hoặc đề gì?
đoạn trích.
*) Bớc 1:Tìm hiểu đề, tìm ý.
Yêu cầu nghị luận? Để làm đợc
đề bài này phải dựa vào
đâu?


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)
I. Bài học:
a) Đề bài: Suy nghĩ về nhân

vật ông Hai trong truyện ngắn
1) Đề bài nghị luận về tác
*) Tìm hiểu đề, tìm ý.
phẩm truyện và đoạn trích. làng của Kim Lân.
*) Tìm hiểu đề:
vn nghị luận về tác phẩm -Thể loại: Nghị luận về tác phẩm
truyện hoặc đoạn trích có thể truyện.
bàn về chủ đề, nhân vật cốt -Đối tợng: Suy nghĩ về nhân vật
truyện, nghệ thuật của truyện. ông Hai.
2) Các bớc làm bài nghị luận
-*) Nội
Truyện ngắn Làng
Tìmdung:
ý:
về tác phẩm truyện hoặc
của Kim Lân.
Cái gì là nét nổi bật nhất ở
đoạn trích.
*Bớc 1:Tìm hiểu đề, tìm ý.
nhân vật ông Hai? Tình yêu
làng, yêu nớc bộc lộ trong tình
-Thể loại: Nghị luận về tác phẩm
huống nào? Tình yêu ấy có
truyện.
- Đối tợng: Suy nghĩ về nhân vật ông đặc điểm gì ở hoàn cảnh cụ
thể?
Hai.
- Nội dung: Truyện ngắn Làng của

tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)

a) Đề bài: Suy nghĩ về nhân vật
I. Bài học:
ông Hai trong truyện ngắn làng
*B
ớc1:
Tìm
hiểu đề, tìm ý.
của
Kim
Lân.
1) Đề bài nghị luận về tác
Tìm hiểu đề:
phẩm truyện và đoạn trích. **Tìm
ý:
Bn v: chủ đề,nhân vật,cốt + Tình yêu làng hòa quyện với
tình yêu nớc của nhân vật ông
truyện, nghệ thuật
Hai.

2) Các bớc làm bài nghị luận
về tác phẩm truyện hoặc
đoạn trích.
* Bớc 1:Tìm hiểu đề, tìm ý.

*Bớc 2: Lập dàn ý:

+ Tình huống: - Tình cờ ông Hai

nghe tin làng chợ Dầu của ông trở
thành làng Việt gian theo Tây.
-Niềm vui của ông Hai nghe tin
Làng đợc cải chính.
-Tình yêu làng, yêu nớc của ông
Hai càng chứng tỏ cuộc kháng
chiến chống Pháp là cuộc kháng
chiến toàn dân, toàn diện.
- Tìm những chi tiết: Cử chỉ,


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)

a) Đề bài: Suy nghĩ về nhân
vật ông Hai trong truyện ngắn
làng của Kim Lân.

I. Bài học:
1) Đề bài nghị luận về tác
phẩm truyện và đoạn trích.
2) Các bớc làm bài nghị luận
* Bớc 2: Lập dàn ý:
về tác phẩm truyện hoặc a) Mở bài: Giới thiệu tác phẩm nêu ý
đoạn
trích.
kiến đánh giá.
*Bớc 1:Tìm
hiểu đề, tìm ý.
* Bớc 2: Lập dàn ý:

Bố cục: 3 phần

b) Thân
bài: Nêu luận điểm
chính về nội dung và nghệ thuật.
c) Kết bài: Nhận định, đánh giá
chung về tác phẩm
Vậy nghị luận về tác phẩm truyện
hoặc đoạn trích có bố cục nh thế
nào? Nội dung chính của từng
phần?


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
I. Bài học:

(hoặc đoạn trích)

2) Các bớc làm bài nghị luận
về tác phẩm truyện hoặc
đoạn trích.
Bớc 1:Tìm hiểu đề, tìm ý.
Bớc 2: Lập dàn ý: (3 phần)
* Mở bài:-Giới thiệu tác phẩm

-Nêu ý kiến đánh giá.
*Thân bài:
-Nêu các luận điểm chính về nội
dung và nghệ thuật của tác phẩm
-Phân tích chứng minh bằng các

luận cứ tiêu biểu và xác thực.
*Kết bài: Nêu nhận định đánh
giá chung

Ghi nhớ 2: Bố cục: 3 phần
-Bài nghị luận về tác phẩm truyện
gồm 3 phần:
+ Mở bài: Giới thiệu tác phẩm ( tuỳ
theo yêu cầu cụ thể của đề bài)
và nêu ý kiến đánh giá sơ bộ của
mình.
+ Thân bài: Nêu các luận điểm
chính về nội dung và nghệ thuật
của tác phẩm; có phân tích chứng
minh bằng các luận cứ tiêu biểu và
xác thực.
+ Kết bài: Nêu nhận định đánh
giá chung của mình về tác phẩm
truyện hoặc đoạn trích.


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)
I. Bài học:
2) Các bớc làm bài nghị luận
về tác phẩm truyện hoặc
đoạn
trích.
Bớc 1:Tìm
hiểu đề, tìm ý.

Bớc 2: Lập dàn ý:
Bớc 3: Viết bài:
a) Mở bài:
+ Đi từ khái quát đến cụ thể.
+ Nêu trực tiếp suy nghĩ của ngời
viết.

*) Bớc 3: Viết bài:
Theo em có những cách nào khi
làm phần mở bài?
+ Đi từ khái quát đến cụ thể.
+ Nêu trực tiếp suy nghĩ của ngời
viết.

Khi viết phần mở bài cần chú ý
điều gì?
Chú ý: - Giới thiệu ngắn gọn tác
giả, tác phẩm, xuất xứ.
b) Thân bài:

-Nêu đợc vấn đề mình sẽ phân
tích.


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)
I. Bài học:
2) Các bớc làm bài nghị luận
về tác phẩm truyện hoặc
đoạn trích.

* Bớc 1:Tìm hiểu đề, tìm ý.

*) Bớc 3: Viết bài:
Khi vit phn thõn bi cn trỡnh by bao
nhiờu on vn ?Cú nhng cỏch trỡnh
by on vn no?

*Bớc 2: Lập dàn ý:
* Bớc 3: Viết bài:
a Mở bài:
b Thân bài:
+ Diễn dịch ( suy diễn)
+ Tơng phản, đối lập.
+ Tơng đồng.
+ Quy np
đầu đoạn diễn
dịch.
Luận
điểm
cuôí đoạn quy
nạp.

Khi triển khai đoạn văn thì
luận điểm thờng đứng ở vị
trí nào?


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)
I. Bài học:

2) Các bớc làm bài nghị luận về
tác phẩm truyện hoặc đoạn
trích.
* Bớc 1:Tìm hiểu đề, tìm ý.

* Bớc 2: Lập dàn ý:
* Bớc 3: Viết bài:
a) Mở bài:
b) Thân bài:
+ Diễn dịch ( suy diễn)
+ Tơng phản, đối lập.
+ Tơng đồng.
+ Quy np
đầu đoạn diễn
dịch.
Luận
điểm
cuôí đoạn quy
Luận
- Cú t liờn kt vinạp.
m bi
điểm
- Các đoạn có sự liên kết

*) Bớc 3: Viết bài:
Yêu cầu giữa các đoạn trong phần
thân bài với nhau và với phần mở
bài là gì?
Thân bài phải có sự liên kết với mở
bài, các đoạn có sự liên kết mạch

lạc, tự nhiên.
Trong qúa trình triển khai luận
điểm, luận cứ ngời viết cần chú ý
điều gì?
*) Lu ý: Trong qúa trình triển khai
các luận điểm, luận cứ, cần thể
hiện sự cảm thụ và ý kiến riêng
của ngời viết về tác phẩm.
- Chú ý cách lập luận, dẫn chứng, lí
lẽ, liên kết, từ ngữ chuyển tiếp
giữa các phần, các đoạn.


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)
I. Bài học:
2) Các bớc làm bài nghị luận về
tác phẩm truyện hoặc đoạn
trích.

*) Bớc 3: Viết bài:
Khi vit phn kt bi em cn chỳ ý iu
gỡ?

*) Bớc1:Tìm hiểu đề, tìm ý.
*) Bớc 2: Lập dàn ý:
*) Bớc 3: Viết bài:

*)Kết bài:

Liên kết với phần thân
bài
Hô ứng với mở bài.

a) Mở bài:
b) Thân bài:
c) Kết bài:
- Liên kết với phần
thân
bàivới mở bài.
- Hô ứng
*) Bớc 4: Đọc lại bài và sửa chữa.

*Ghi nh: (sgk-68)

Từ việc tìm hiểu trên em rút ra
cách làm bài nghị luận tác phẩm
truyện hoặc đoạn trích?


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện
(hoặc đoạn trích)
I. Bài học:
1) Đề bài nghị luận về tác
phẩm truyện và đoạn trích.
2) Các bớc làm bài nghị luận
về tác phẩm truyện hoặc
đoạn trích.
*) Bớc 1:Tìm hiểu đề, tìm ý.
*) Bớc 2: Lập dàn ý:

*) Bớc 3: Viết bài:
a) Mở bài:
b) Thân bài:
c) Kết bài:
*) Bớc 4: Đọc lại bài và sửa chữa.

II. LUYN TP:


II. Luyện tập:
Bài tập :
Một bạn dự định viết hai đoạn văn phân tích nhân vật ông
Hai với hai luận điểm sau:
LĐ 1: Ông Hai nhớ Làng.
LĐ 2: Ông luôn theo dõi tin tức kháng chiến.
Hãy giúp bạn viết những câu mở đoạn sao cho chúng có
sự liên kết với nhau chặt chẽ.
* Gợi ý:
- Câu mở đầu đoạn 1:
+ Trước hết, tình yêu làng của ông được bộc lộ trong nỗi nhớ
quê.
+ Phải tản cư đi kháng chiến, ông Hai đau đáu nỗi nhớ quê.
Câu mở đầu đoạn 2:
+ Càng nhớ làng bao nhiêu, ông càng háo hức ngóng chờ tin
thắng trận bấy nhiêu.
+ Dù không được trực tiếp ở lại quê hương tham gia đấu
tranh nhưng ông luôn theo dõi tin tức kháng chiến.


tiết 121: Cách làm bài nghị luận về tác pHẩm truyện

(hoặc đoạn trích)

Bi c :
- Xem li lý thuyt v cỏc bi tp .
- Nm ni dung Ghi nh SGK/68 .
Bi mi : Tit 122 :
Luyn tp cỏch lm bi vn ngh lun v tỏc phm truyn
(hoc on trớch):
+ Mc I : Chun b nh : SGK / Tr.68
+ Mc II: Da vo cỏc cõu hi gi ý SGK/Tr.69 xõy dng dn ý .