Bài 9. Tổng kết về từ vựng (Từ đơn, từ phức,... từ nhiều nghĩa; Từ đồng âm,... trường từ vựng)

•
•
•
•
•
•

Ào ào
Linh tinh
Ngật ngưỡng
Lanh lảnh
Lui tới
Lảo đảo








Lắc lư
Choe chóe
Tuần tự
Gập ghềnh
Lắt nhắt
Ưử

Từ tượng thanh

Mô phỏng các âm
thanh của tự nhiên, của
con người, sự vật,…








Rũ rượi
Vụn vặt
Hừ hừ
Choang choang
Lui tới
Lướt thướt

Từ tượng hình

Gợi tả hình ảnh, dáng vẻ,
trạng thái của sự vật.




Bài tập 2: Nghe âm thanh đoán tên loài vật

MÈO

BÒ

CHÍCH CHÒE

QUẠ

TU HÚ

TẮC KÈ


TRÒ CHƠI: HỎI NHÀ THÔNG THÁI
THỂ LỆ CUỘC CHƠI
-Chia lớp thành 3 đội.
-Người đầu tiên sẽ được ưu tiên chọn ô câu hỏi.
-Chọn xong, sẽ được cho biết tên khái niệm cần trả lời và
chọn một bạn bất kì trả lời câu hỏi.
-Người được mời phải trả lời cho khái niệm ấy, nếu trả lời
đúng sẽ được chọn ô câu hỏi tiếp theo và chọn mời người
trả lời. Cứ như thế thực hiện cho đến hết các khái niệm.
-Đội nào có nhiều nhà thông thái hơn sẽ là đôi chiến thắng.
Lưu ý: Không mời chung đội trả lời.


BPTT

Khái niệm

Là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét
So sánh

tương đồng, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

Nhân hóa Là gọi hoặc tả đồ vật, cây cối, con vật bằng những từ ngữ vốn
được dùng để gọi, tả người, nhằm làm cho thế giới ….

Ẩn dụ
Hoán dụ

Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên của sự vật, hiện tượng
khác có nét tương đồng với nó, làm tăng sức gợi hình, gợi cảm,...
Là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên của sự vật, hiện
tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi...

Điệp ngữ Là biện pháp lặp lại từ ngữ nhằm làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh...
Chơi chữ

Là lợi dụng đặc sắc về âm, nghĩa của từ ngữ tạo sắc thái dí dởm,
hài hước, làm câu văn thêm hấp dẫn thú vị.

Là biện pháp phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự việc, hiện
tượng nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng tăng sức biểu cảm.
Nói giảm
Là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh
nói tránh gây cảm giác đau buồn ghê sợ, tránh thô tục, thiếu lịch sự.

Nói quá


Ẩn dụ
Thà rằng liều một thân con

Hoa dù rã cánh lá còn xanh cây

 Thúy Kiều

 Gia đình Thúy Kiều


So sánh
Trong như tiếng hạc bay qua,
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
 Tiếng đàn của Thúy Kiều


Nói quá
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.
 Tài sắc vẹn toàn của Thúy Kiều


6) Nhân hóa

Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
 Trăng – người bạn tri âm, tri kỷ

Chơi
Điệp chữ
ngữ

Có tài mà cậy chi tài,
Chữ tài liền với chữ tai một vần.

 Nhấn mạnh:
 Tài
Tài
năng
năng
vàvà
taitai
họa
họa
nhiều
nhiều
lúclúc
đi đi
liền
liền
vớivới
nhau
nhau


Hoán dụ

Áo nâu liền với áo xanh

Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
 Cuộc đấu tranh của nông dân và công nhân


Nói giảm, nói tránh
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời.
 Giảm bớt niềm tiếc thương trước sự ra đi của Bác.


Bài tập Nhanh
Cho biết các ví dụ sau sử dụng biện pháp tu từ từ vựng nào?
1.Trái non như thách thức
Trăm thứ giặc thứ sâu
Thách kẻ thù sự sống
Phá đời không dễđâu.
-> Nhân hoá. (Trái sấu có thái độ thách thức như con người)
2.Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
–> Hoán dụ.(áo nâu: Nông dân; áo xanh: Công nhân)
3. Thuyền ơi có nhớ bến chăng?
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.
-> Ẩn dụ. (Thuyền chỉ người con trai; Bến chỉ người con gái)
4. Thiếp từ thuở lá thắm xe duyên, khi vận tía, lúc cơn đen, điều dại, điều khôn, nhờ bố
đó. Chàng ở dưới suối vàng nghĩ lại, vợ má hồng, con răng trắng, tím gan, tím ruột với
ông xanh.
-> Chơi chữ: các màu
5. Anh đi làm rể Chương Đài,
Một đêm ăn hết mười hai vại cà
Giếng đâu thì dắt anh ra

Kẻo anh chết khát bởi vại cà nhà em
.-> Nói quá.


TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG
TỪ TƯỢNG THANH,
TỪ TƯỢNG HÌNH

SO
SÁNH

ẨN
DỤ

CÁC BIỆN PHÁP
TU TỪ TỪ VỰNG

NHÂN HOÁN ĐIỆP
HÓA
DỤ
NGỮ

CHƠI
CHỮ

NÓI
NÓI GIẢM
QUÁ
NÓI
TRÁNH

Vận dụng kiến thức để xác định giá trị sử dụng của
từ, phân tích nét nghệ thuật độc đáo trong đoạn trích
hoặc trong văn bản  Tạo lập văn bản .



HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
1. Ôn tập lại từ tượng thanh, từ tượng hình và
các biện pháp tu từ.
2. Hoàn thành các bài tập còn lại.
3. Chuẩn bị bài: “Tập làm thơ tám chữ”.
+ Tìm hiểu thể thơ.
+ Sưu tầm các bài thơ tám chữ.
+Tập làm một bài thơ 8 chữ về đề tài môi
trường.