Bài 29. Luyện tập đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận

Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi:
1.

Em hiểu thế nào là lượt lời trong hội thoại? Chúng ta phải làm gì
để đảm bảo lịch sự khi tham gia cuộc hội thoại?
2. Đọc đoạn văn: “anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống
tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngẩng đầu lên. Run rẩy cất bát
cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng
đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người
hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp
tiền sưu! Mau!”
? Cho biết ai tham gia trong cuộc thoại? Người đó có bao nhiêu lượt
lời? Tính cách của nhân vật thể hiện qua lời nói như thế nào?

- Người tham gia trong cuộc thoại là: Cai lệ.
- Cai lệ có một lượt lời Nhấn mạnh sự hung hãn, hách dịch, vô tâm.



Bµi 28: Lùa chän trËt tù tõ trong c©u

I.NhËn xÐt chung
1,§äc ®o¹n trÝch
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay
xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát
cháo, anh mới kề vào đến miệng,cai lệ và người nhà lí trưởng
đã sầm sập tiến vào với những roi song,tay thước và dây thừng.

Gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét bằng giọng khàn
khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à?
Nộp tiền sưu ! Mau!

(Ng« TÊt Tè- T¾t ®Ìn)


LA CHN TRT T T TRONG CU
I.Nhn xột chung
1, Đọc đoạn trích:
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét
bằng giọng khàn khàn của ngời hút
nhiều xái cũ:
. Gõ u roi xung t :TN
. cai l: CN
. thét : VN
. bng ging khàn khàn ca ngi hút
nhiều xái cũ : BN
? Hãy sắp xếp các từ và cụm từ
trên thành những câu văn đồng
nghĩa.


BÀI 28
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

i lÖ gâ ®Çu roi xuèng ®Êt ,thÐt b»ng giäng khµn khµn cña
hót nhiÒu x¸i cò .

ai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái
õ đầu roi xuống đất.
ét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ,
ệ gõ đầu roi xuống đất.
ằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ
ầu roi xuống đất, thét.
ng giäng khµn khµn cña mét ngêi hót nhiÒu x¸i cò ,gâ ®Çu
uèng ®Êt cai lÖ thÐt.
õ đầu roi xuống đất,bằng giọng khàn khàn của một người
hiều xái cũ cai lệ thét.


LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1.§äc ®o¹n trÝch /sgk
2.Nhận xét

- Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa
cơ bản của câu.


BÀI 28

LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

I/ Nhận xét chung:
1/ Đọc đoạn trích:
2/NhËn xÐt

Câu hỏi

 Vì sao tác giả chọn trật tự như trong
đoạn trích mà không chọn trật tự chúng
ta vừa thay đổi?
Đáp án
 Tác giả muốn nhấn mạnh sự hung hãn
của cai lệ.


Lần lợt thay thế câu in đậm bằng các câu
vừa sắp xếp đợc và nhận xét về tác dụng
của sự thay đổi ấy.
Anh Du un vai ngỏp di mt ting.U
oi,chng tay xung phn,anh va rờn va ngng
u lờn.Run ry ct bỏt chỏo, anh mi k vo n
ming, cai l v ngi nh lớ trng ó sm sp tin
vo vi nhng roi song, tay thc v dõy thng.
(a) Cai l gừ u roi xung t, thột bng ging
khn khn ca ngi hỳt nhiu xỏi c:
-Thng kia ! ễng tng my cht ờm qua,cũn
sng y ? Np tin su ! Mau!
Nhấn mạnh vị thế XH,liờn kt vi cõu
trc v cõu sau.


Lần lợt thay thế câu in đậm bằng các câu
vừa sắp xếp đợc và nhận xét về tác dụng
của sự thay đổi ấy.
Anh Du un vai ngỏp di mt ting.U oi,
chng tay xung phn,anh va rờn va ngng u
lờn. Run ry ct bỏt chỏo, anh mi k vo n ming,

cai l v ngi nh lớ trng ó sm sp tin vo vi
nhng roi song, tay thc v dõy thng.
(b) Cai l thột bng ging khn khn ca ngi hỳt
nhiu xỏi c, gừ u roi xung t:
- Thng kia ! ễng tng my cht ờm qua,cũn sng
y ? Np tin su ! Mau!
Nhấn mạnh vị thế XH, liên kết câu(câu
trớc)


Lần lợt thay thế câu in đậm bằng các câu
vừa sắp xếp đợc và nhận xét về tác dụng
của sự thay đổi ấy.
Anh Du un vai ngỏp di mt ting.U oi, chng
tay xung phn,anh va rờn va ngng u lờn.Run ry
ct bỏt chỏo, anh mi k vo n ming, cai l v ngi
nh lớ trng ó sm sp tin vo vi nhng roi song, tay
thc v dõy thng.
(c)Thột bng ging khn khn ca ngi hỳt nhiu xỏi
c, cai l gừ u roi xung t:
- Thng kia ! ễng tng my cht ờm qua,cũn sng y
? Np tin su ! Mau!

Nhấn mạnh thái độ hung hãn (không liên
kết)


Lần lợt thay thế câu in đậm bằng các câu
vừa sắp xếp đợc và nhận xét về tác dụng
của sự thay đổi ấy

Anh Du un vai ngỏp di mt ting.U oi,
chng tay xung phn,anh va rờn va ngng u
lờn.Run ry ct bỏt chỏo, anh mi k vo n
ming, cai l v ngi nh lớ trng ó sm sp tin
vo vi nhng roi song, tay thc v dõy thng.
(d)Bng ging khn khn ca một ngi hỳt
nhiu xỏi c,cai l gừ u roi xung t,thột:
- Thng kia! ễng tng my cht ờm qua,cũn
sng y ? Np tin su! Mau!

Chỉ liên kết với câu sau


Lần lợt thay thế câu in đậm bằng các câu
vừa sắp xếp đợc và nhận xét về tác dụng
của sự thay đổi ấy
Anh Du un vai ngỏp di mt ting.U oi,
chng tay xung phn,anh va rờn va ngng u
lờn.Run ry ct bỏt chỏo, anh mi k vo n
ming, cai l v ngi nh lớ trng ó sm sp tin
vo vi nhng roi song, tay thc v dõy thng.
(e)Bng ging khn khn ca ngi hỳt nhiu
xỏi c, gừ u roi xung t,cai l thột.
- Thng kia ! ễng tng my cht ờm qua,cũn
sng y ? Np tin su ! Mau!
Chỉ liên kết với câu sau


Lần lợt thay thế câu in đậm bằng các câu
vừa sắp xếp đợc và nhận xét về tác dụng

của sự thay đổi ấy
Anh Du un vai ngỏp di mt ting.U oi,
chng tay xung phn,anh va rờn va ngng u
lờn.Run ry ct bỏt chỏo, anh mi k vo n ming,
cai l v ngi nh lớ trng ó sm sp tin vo vi
nhng roi song, tay thc v dõy thng.
(g)Gừ u roi xung t, bng ging khn khn ca
một ngi hỳt nhiu xỏi c, cai l thột.
- Thng kia ! ễng tng my cht ờm qua, cũn
sng y ? Np tin su ! Mau!
ể nhấn mạnh thái độ hung hãn và liên
kết với câu sau


LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Câu

Nhấn mạnh Liên kết chặt với
sự hung hãn câu đứng trước

Liên kết chặt với
câu đứng sau

a

kh«ng

cã

cã

b

kh«ng

cã

kh«ng

c

kh«ng

kh«ng

kh«ng

d

kh«ng

kh«ng

cã

e

kh«ng

kh«ng

cã

g

cã

kh«ng

cã


BÀI 28

LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I/ Nhận xét chung:
1/ Đọc đoạn trích:
2/NhËn xÐt
3/ Ghi nhớ:
 Trong một câu có thể có nhiều
cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách
đem lại hiệu quả diễn đạt riêng.
Người nói (người viết)cần biết lựa
 Qua sự sắp xếp trật tự từ trong câu,
chọn trật tự từ thích hợp với yêu
cầu giao tiếp.
em rút ra nhận xét gì?


LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

I.Nhận xét chung
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.VÝ dô /sgk
2.Nhận xét :
*Ngữ liệu 1:
a.Trật tự từ thể hiện thứ tự
trước sau của các hoạt động

… giật phắt cái thừng
trong tay anh này và chạy
sầm sập đến chỗ anh Dậu.
- Chị Dậu xám mặt, vội
vàng đặt con xuống đất,
chạy đến đỡ lấy tay hắn.


LA CHN TRT T T TRONG CU
II.Mt s tỏc dng ca s sp xp trt t t
1.Ví dụ /sgk
2.Nhn xột
Ng liu 1
a.Trt t t th hin th t
trc sau ca cỏc hot ng.
b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc
-cai lệ và ngời nhà lí trởng
cao thấp và thứ tự xuất hiện cai lệ có thứ bậc cao hơn.
-roi song,tay thớc và dây
của các nhân vật.
thừng
cai lệ: mang roi song, đi trớc.

ngời nhà lí trởng: mang tay
thớc và dây thừng, đi sau.


LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.VÝ dô /sgk
2.Nhận xét
a)Tre gi÷ lµng, gi÷ níc, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn.
B
T
T
B
B
B
T
T
b)Tre gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ lµng, gi÷ níc.
4
4
2
2
c)Tre gi÷ lµng, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ níc.

2
4
4
2
→ Cách viết a (của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có
sự hài hòa về ngữ âm.

Nhng tỏc dng ca vic sp xp trt t t
trong cõu
*Trật tự từ trong câu có thể :
-Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hoạt
động, đặc điểm (nh thứ bậc quan trọng của sự
vật, thứ tự của hoạt động, trình tự quan sát của
ngời nói,)
-Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật,
hiện tợng.
-Liên kết câu với những câu khác trong văn
bản.
-Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói.

*Ghi nh : SGK/112


LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1 VÝ dô /sgk
2.Nhận xét
- Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung
hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.
3.Ghi nhí:
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1VÝ dô /sgk
2.Nhận xét
a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.
b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và

thứ tự xuất hiện của các nhân vật.
-Cách a (cách viết của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn,
vì có sự hài hòa về ngữ âm.
*Ghi nhớ 2 : SGK/112


LA CHN TRT T T TRONG CU
I.
II.
III. Luyện tập
a. Kể tên các vị anh
hùng dân tộc theo thứ
tự xuất hiện trong lịch
sử.
b. Nhấn mạnh vẻ đẹp
của Tổ quốc.
- Tạo ra sự hài hoà về
ngữ âm cho khổ thơ.
c. Lặp lại từ và cụm từ
"mật thámvà đội con
gái để tạo liên kết với
câu đứng trớc.

a.Bà Trng, Bà Triệu,Trần Hng
Đạo, Lê Lợi, Quang Trung
b. Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!
Rừng cọ đồi chè, đồng xanh
ngào ngạt
Nắng chói sông Lô,hò ô tiếng
hát

Chuyến phà dào dạt bến nớc
Bình Ca...
c.- Âý cũng may cho cô, vơ vẩn mãi
ở ngoài phố thế này mà gặp mật
thám hay đội con gái thì khốn:
- Mật thám tôi cũng chả sợ,
đội con gái tôi cũng chả cần.


LA CHN TRT T T TRONG CU
I- Nhn xột chung
1.Đọc đoạn trích /sgk
2.Nhn xét :
- Cỏch vit ca tỏc gi nhm mc ớch:nhn mnh s hung hón ca cai l
v to liờn kt cõu.
3.Ghi nhớ 1: SGK/111

II- Mt s tỏc dng ca s sp xp trt t t
1.Ví dụ /sgk
2.Nhn xét:
a. trt t t th hin th t trc sau ca cỏc hot ng
-b.trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và
thứ tự xuất hiện của các nhân vật
cách a(cách viết của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn vi có sự
hài hoà về ng âm
*Ghi nhớ 2: SGK/112

III- Luyện tập
a. Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện trong lịch sử
b. Nhấn mạnh vẻ đẹp của tổ quốc. Tạo ra sự hài hoà về ngữ âm cho

khổ thơ
c. Lặp lại từ và cụm từ mật thámvà đội con gái để tạo liên kết với
câu đứng trớc


Bài tập nhanh
Hãy biến đổi câu Rất đẹp
hình anh lúc nắng chiều thành
những câu thơ có trật tự từ khác
nhau.
- Rất đẹp lúc nắng chiều hình
anh.
- Hình anh rất đẹp lúc nắng
chiều.
- Lúc nắng chiều rất đẹp hình