Bài 28. Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

Ngữ văn
8

T×m hiÓu c¸c yÕu tè tù sù vµ
miªu t¶ trong v¨n nghi luËn .

Người thực hiện :
Nguyễn Bá Cường – THCS Thủy
Triều

1


Kiểm tra bài cũ
Văn nghị luận .
Điều em đã biết
(K)

Điều em cần biết Điều em đã học được
(L)
(W)

2


Kiểm tra bài cũ
Hiệu quả thuyết
phục lớn hơn.

-Người viết phải thật
sự có cảm xúc .

-Từ ngữ , câu
văn truyền
cảm
. được phá vỡ
-Không
mạch lạc nghị luận

3


Đọc văn bản và em hãy xác định yếu tố tự sự,miêu tả .
Các dân tộc anh em trên đất nước chúng ta đã sáng tạo ra muôn vàn
truyện anh hùng đẹp . Có truyện đã trở thành trường ca lớn , như Đam Săn,
Xinh Nhã v.v… Riêng “Chàng Trăng” của dân tộc Mơ-nông và “Nàng Han”
của dân tộc Thái là hai truyện có nhiều nét rất giống với truyện Thánh Gióng ở
miền xuôi .
Mẹ chàng Trăng đã nằm mơ thấy một con thỏ trắng nhảy qua ngực mà thụ
thai và đẻ ra chàng. Sợ tù trưởng phạt vạ, mẹ chàng bỏ chàng trên rừng, phó
mặc cho trời đất. Suốt ngày chàng không nói, không cười, chỉ thích chơi khiên
đao. Sau đó, chàng cưỡi ngựa đá khổng lồ do trời đất cho, đi giết một tên bạo
chúa đến chiếm đất rồi cuối cùng biến vào mặt trăng để đêm đêm soi xuống
dòng thác Pông-gơ-nhi những vầng sáng bạc .
Còn nàng Han là một cô gái thông minh dũng cảm, lớn lên đi đánh giặc
ngoại xâm. Quân nàng liên kết với người Kinh, theo cờ lệnh bằng chăn dệt chỉ
ngũ sắc của nàng mà đánh tan được giặc. Mường bản đang vui thắng trận thì
nàng hóa thành tiên lên trời , vui chơi rồi kéo ra sông Nậm Bờ tắm. Và trên dãy
núi Pu-keo vẫn còn đền thờ nàng Han ở chân rừng, gần đấy có những vũng,
những ao chi chít nối tiếp nhau là vết chân voi ngựa của quân nàng Han và
quân đội của người Kinh .
So sánh với những truyện nói trên, chúng ta thấy truyện Thánh Gióng

thực sự là một bản anh hùng ca và là anh hùng ca của người Việt cổ .
(Theo Cao Huy Đỉnh, Người anh hùng làng Gióng)
4


Đọc văn bản và em hãy xác định yếu tố tự sự,miêu tả .
Các dân tộc anh em trên đất nước chúng ta đã sáng tạo ra muôn vàn
truyện anh hùng đẹp . Có truyện đã trở thành trường ca lớn , như Đam Săn,
Xinh Nhã v.v… Riêng “Chàng Trăng” của dân tộc Mơ-nông và “Nàng Han”
của dân tộc Thái là hai truyện có nhiều nét rất giống với truyện Thánh Gióng ở
miền xuôi .
Mẹ chàng Trăng đã nằm mơ thấy một con thỏ trắng nhảy qua ngực mà thụ
thai và đẻ ra chàng. Sợ tù trưởng phạt vạ, mẹ chàng bỏ chàng trên rừng, phó
mặc cho trời đất. Suốt ngày chàng không nói, không cười, chỉ thích chơi khiên
đao. Sau đó, chàng cưỡi ngựa đá khổng lồ do trời đất cho, đi giết một tên bạo
chúa đến chiếm đất rồi cuối cùng biến vào mặt trăng để đêm đêm soi xuống
dòng thác Pông-gơ-nhi những vầng sáng bạc .
Còn nàng Han là một cô gái thông minh dũng cảm, lớn lên đi đánh giặc
ngoại xâm. Quân nàng liên kết với người Kinh, theo cờ lệnh bằng chăn dệt chỉ
ngũ sắc của nàng mà đánh tan được giặc. Mường bản đang vui thắng trận thì
nàng hóa thành tiên lên trời , vui chơi rồi kéo ra sông Nậm Bờ tắm. Và trên dãy
núi Pu-keo vẫn còn đền thờ nàng Han ở chân rừng, gần đấy có những vũng,
những ao chi chít nối tiếp nhau là vết chân voi ngựa của quân nàng Han và
quân đội của người Kinh .
So sánh với những truyện nói trên, chúng ta thấy truyện Thánh Gióng
thực sự là một bản anh hùng ca và là anh hùng ca của người Việt cổ .
(Theo Cao Huy Đỉnh, Người anh hùng làng Gióng)
5

Đọc văn bản và em hãy xác định yếu tố tự sự,miêu tả .
Các dân tộc anh em trên đất nước chúng ta đã sáng tạo ra muôn vàn
truyện anh hùng đẹp . Có truyện đã trở thành trường ca lớn , như Đam Săn,
Xinh Nhã v.v… Riêng “Chàng Trăng” của dân tộc Mơ-nông và “Nàng Han” của
dân tộc Thái là hai truyện có nhiều nét rất giống với truyện Thánh Gióng ở
miền xuôi .
Mẹ chàng Trăng đã nằm mơ thấy một con thỏ trắng nhảy qua ngực mà
thụ thai và đẻ ra chàng. Sợ tù trưởng phạt vạ, mẹ chàng bỏ chàng trên rừng,
phó mặc cho trời đất. Suốt ngày chàng không nói, không cười, chỉ thích chơi
khiên đao. Sau đó, chàng cưỡi ngựa đá khổng lồ do trời đất cho, đi giết một
tên bạo chúa đến chiếm đất rồi cuối cùng biến vào mặt trăng để đêm đêm soi
xuống dòng thác Pông-gơ-nhi những vầng sáng bạc .
Còn nàng Han là một cô gái thông minh dũng cảm, lớn lên đi đánh giặc
ngoại xâm. Quân nàng liên kết với người Kinh, theo cờ lệnh bằng chăn dệt chỉ
ngũ sắc của nàng mà đánh tan được giặc. Mường bản đang vui thắng trận thì
nàng hóa thành tiên lên trời , vui chơi rồi kéo ra sông Nậm Bờ tắm. Và trên dãy
núi Pu-keo vẫn còn đền thờ nàng Han ở chân rừng, gần đấy có những vũng,
những ao chi chít nối tiếp nhau là vết chân voi ngựa của quân nàng Han và
quân đội của người Kinh .
So sánh với những truyện nói trên, chúng ta thấy truyện Thánh Gióng
thực sự là một bản anh hùng ca và là anh hùng ca của người Việt cổ .
6

(Theo Cao Huy Đỉnh, Người anh hùng làng Gióng)


Mình thấy yếu tố tự sự , miêu
tả không có vai trò gì trong
văn nghị luận cả .

Lan

Mai

7


So sánh để tìm ra điểm khác nhau cơ bản trong 2 cách diễn đạt sau .
a.Các dân tộc anh em trên đất nước chúng ta đã sáng tạo ra
muôn vàn truyện anh hùng đẹp . Có truyện đã trở thành trường
ca lớn , như Đam Săn, Xinh Nhã v.v… Riêng “Chàng Trăng”
của dân tộc Mơ-nông và “Nàng Han” của dân tộc Thái là hai
truyện có nhiều nét rất giống với truyện Thánh Gióng ở miền
xuôi .
Mẹ chàng Trăng đã nằm mơ thấy một con thỏ trắng nhảy
qua ngực mà thụ thai và đẻ ra chàng. Sợ tù trưởng phạt vạ, mẹ
chàng bỏ chàng trên rừng, phó mặc cho trời đất. Suốt ngày
chàng không nói, không cười, chỉ thích chơi khiên đao. Sau đó,
chàng cưỡi ngựa đá khổng lồ do trời đất cho, đi giết một tên
bạo chúa đến chiếm đất rồi cuối cùng biến vào mặt trăng để
đêm đêm soi xuống dòng thác Pông-gơ-nhi những vầng sáng
bạc .
Còn nàng Han là một cô gái thông minh dũng cảm, lớn lên
đi đánh giặc ngoại xâm. Quân nàng liên kết với người Kinh,
theo cờ lệnh bằng chăn dệt chỉ ngũ sắc của nàng mà đánh tan
được giặc. Mường bản đang vui thắng trận thì nàng hóa thành
tiên lên trời , vui chơi rồi kéo ra sông Nậm Bờ tắm. Và trên dãy
núi Pu-keo vẫn còn đền thờ nàng Han ở chân rừng, gần đấy có
những vũng, những ao chi chít nối tiếp nhau là vết chân voi
ngựa của quân nàng Han và quân đội của người Kinh .

So sánh với những truyện nói trên, chúng ta thấy truyện
Thánh Gióng thực sự là một bản anh hùng ca và là anh hùng ca
của người Việt cổ .
(Theo Cao Huy Đỉnh, Người anh hùng làng Gióng)

b. Các dân tộc
anh em trên đất nước
chúng ta đã sáng tạo
ra muôn vàn truyện
anh hùng đẹp . Có
truyện đã trở thành
trường ca lớn , như
Đam Săn, Xinh Nhã
v.v…
Riêng “Chàng
Trăng” của dân tộc
Mơ-nông và “Nàng
Han” của dân tộc Thái
là hai truyện có nhiều
nét rất giống với
truyện Thánh Gióng ở
miền xuôi .
So
sánh
với
những truyện nói trên,
chúng ta thấy truyện
Thánh Gióng thực sự
là một bản anh hùng ca
và là anh hùng ca của

người Việt cổ .
8


So sánh để tìm ra điểm khác nhau cơ bản trong 2 cách diễn đạt sau .

Đoạn a

Đoạn b

Có sử dụng yếu tố tự sự , miêu tả . Không sử dụng yếu tố tự sự , miêu tả .

9


So sánh để tìm ra điểm khác nhau cơ bản trong 2 cách diễn đạt sau .
a.Các dân tộc anh em trên đất nước chúng ta đã sáng tạo ra
muôn vàn truyện anh hùng đẹp . Có truyện đã trở thành trường
ca lớn , như Đam Săn, Xinh Nhã v.v… Riêng “Chàng Trăng”
của dân tộc Mơ-nông và “Nàng Han” của dân tộc Thái là hai
truyện có nhiều nét rất giống với truyện Thánh Gióng ở miền
xuôi .
Mẹ chàng Trăng đã nằm mơ thấy một con thỏ trắng nhảy
qua ngực mà thụ thai và đẻ ra chàng. Sợ tù trưởng phạt vạ, mẹ
chàng bỏ chàng trên rừng, phó mặc cho trời đất. Suốt ngày
chàng không nói, không cười, chỉ thích chơi khiên đao. Sau đó,
chàng cưỡi ngựa đá khổng lồ do trời đất cho, đi giết một tên
bạo chúa đến chiếm đất rồi cuối cùng biến vào mặt trăng để
đêm đêm soi xuống dòng thác Pông-gơ-nhi những vầng sáng
bạc .

Còn nàng Han là một cô gái thông minh dũng cảm, lớn lên
đi đánh giặc ngoại xâm. Quân nàng liên kết với người Kinh,
theo cờ lệnh bằng chăn dệt chỉ ngũ sắc của nàng mà đánh tan
được giặc. Mường bản đang vui thắng trận thì nàng hóa thành
tiên lên trời , vui chơi rồi kéo ra sông Nậm Bờ tắm. Và trên dãy
núi Pu-keo vẫn còn đền thờ nàng Han ở chân rừng, gần đấy có
những vũng, những ao chi chít nối tiếp nhau là vết chân voi
ngựa của quân nàng Han và quân đội của người Kinh .
So sánh với những truyện nói trên, chúng ta thấy truyện
Thánh Gióng thực sự là một bản anh hùng ca và là anh hùng ca
của người Việt cổ .
(Theo Cao Huy Đỉnh, Người anh hùng làng Gióng)

b. Các dân tộc
anh em trên đất nước
chúng ta đã sáng tạo
ra muôn vàn truyện
anh hùng đẹp . Có
truyện đã trở thành
trường ca lớn , như
Đam Săn, Xinh Nhã
v.v…
Riêng “Chàng
Trăng” của dân tộc
Mơ-nông và “Nàng
Han” của dân tộc Thái
là hai truyện có nhiều
nét rất giống với
truyện Thánh Gióng ở
miền xuôi .

So
sánh
với
những truyện nói trên,
chúng ta thấy truyện
Thánh Gióng thực sự
là một bản anh hùng ca
và là anh hùng ca của
người Việt cổ .
10


So sánh để tìm ra điểm khác nhau cơ bản trong 2 cách diễn đạt sau .

Đoạn a

Đoạn b

Có sử dụng yếu tố tự sự , miêu tả . Không sử dụng yếu tố tự sự , miêu tả .

Luận cứ trong bài văn cụ
thể , sinh động hơn
có sức thuyết phục.

Luận cứ không cụ thể ,
không rõ ràng
nên thiếu sức thuyết phục.

11

Lan

Mai

12


Sơ đồ hệ thống hóa kiến
quả thuyết
thức . Hiệu
phục lớn hơn.
-Người viết phải thật
sự có cảm xúc .
-Từ ngữ , câu
văn truyền
cảm
. được phá vỡ
-Không
mạch lạc nghị luận

Trình bày luận cứ rõ
ràng , cụ thể , sinh động

13


Hoạt động
nhóm:

- Vì sao tác giả không kể kĩ, đầy đủ toàn bộ hai
truyện “Chàng Trăng” và “Nàng Han”, mà chỉ kể,
tả một số chi tiết hình ảnh và kể kĩ một số chi tiết
trong những câu chuyện ấy ?
- Khi đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào văn nghị
luận ta cần chú ý điều gì ?
14


- Tự sự nhưng không kể toàn bộ câu chuyện
với tất cả các tình tiết. Miêu tả nhưng không
tràn lan. Vì hai truyện này ít người biết nên
cần kể, tả kĩ một số chi tiết, hình ảnh để giúp
người đọc hình dung được sự gần gũi với
truyện Thánh Gióng, tạo sự thuyết phục cho
luận điểm. Còn truyện Thánh Gióng đã phổ
biến, không cần phải kể.
- Các yếu tố tự sự miêu tả được dùng làm
luận cứ phải phục vụ cho việc làm rõ luận
điểm , không phá vỡ mạch nghị luận bài văn .


Sơ đồ hệ thống hóa kiến
quả thuyết
thức . Hiệu
phục lớn hơn.
-Người viết phải thật
sự có cảm xúc .
-Từ ngữ , câu
văn truyền

cảm
. được phá vỡ
-Không
mạch lạc nghị luận

Trình bày luận cứ rõ
ràng , cụ thể , sinh động

Làm rõ luận điểm ,
không phá vỡ mạch lạc
nghị luận .
16


Bài tập 1/116: Chỉ ra yếu tố tự sự , miêu tả trong đoạn văn nghị luận
dưới đây và cho biết tác dụng của chúng .
Sắp trung thu. Trời xứ Bắc hẳn trong, trăng hẳn tròn và sáng. Đêm
trước rằm đầu tiên từ ngày bị giam giữ. Mười mấy ngày qua, trừ cái bực mình
ban đầu khi bị bắt giữ vô cớ, cái khẳng định mình vẫn là khách tự do, chỉ là
một xâu những sự vật lỉnh kỉnh, lích kích đáng lạ, đáng cười, đáng ghét của bộ
mặt nhà giam. Bỗng đêm nay trăng sáng quá chừng. Trong suốt, bao la, huyền
ảo, vỗ về. Ngay bên cửa sổ, lồng trong bóng cây. Đêm nay rất đẹp. Trong lòng
rạo rực bao nỗi niềm. Cầm lòng không đậu, người tù phải thốt lên :
“Đối thử lương tiêu nại nhược hà”
(Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ)
[…] Vậy trước cảnh đẹp đêm nay, trước cái đẹp đêm lành này (đối thử
lương tiêu), biết làm sao bây giờ (nại nhược hà ?) Một câu hỏi hay một câu
than đều có nghĩa. Nó là dấu hiệu của một tâm trạng dạt dào nên sinh băn
khoăn. Hơn nữa, bối rối, xao xuyến. Nó ăm ắp tình tứ, nó rạo rực, nó muốn yêu,
muốn thưởng thức, muốn chan hòa, muốn giãi bày, bộc lộ. Phải đi ra với đêm,

phải tắm mình trong nguyệt, phải vui, phải làm thơ. Tâm trạng người tù như
vậy nhưng người tù đành như phải làm lơ. Như đành để mặc cho đêm đẹp đêm
lành, cho trăng mời trăng giục. Nghĩa là bao nhiêu dạt dào trước trăng trước
đêm, trước cái đẹp cái lành, phải ẩn vào bên trong, vùi vào im lặng.
(Lê Trí Viễn, Một số bài giảng thơ văn Chủ tịch Hồ Chí Minh).
17


Công
ti ARURA
xả nước
ra
Nhà
máy
nhiệt điện
Tamthải
Hưng
Núi đá
ở Minh
Đức( –
đangHương
bị gặm)
thôn
Trinh
Hưởng
Thiên
xảnhấm
khói bởi
ra môi
con trường

người. .

Bất chấp biển cấm !

Bài tập .
Cho đề bài sau : Suy nghĩ của em về vấn đề ô
nhiễm môi trường ở quê hương Thủy Nguyên .

Và hậu quả ….
Em hãy : - Lập dàn ý cho đề bài trên .
- Dùng 1 luận điểm để viết 1 đoạn văn
theo cách diễn dịch hoặc qui nạp ( trong đoạn có
sử dụng yếu tố tự sự và miêu tả )

18


Bài tập . Cho đề bài sau : Suy nghĩ của em về vấn đề
ô nhiễm môi trường ở quê hương Thủy Nguyên .
Gợi ý .

Mở bài :

- Dẫn dắt , nêu vấn đề nghị luận .
- Đánh giá

Thân bài :
Luận điểm 1 : Biểu hiện ô nhiễm môi trường ở Thủy Nguyên.
+ Ô nhiễm không khí .
+ Ô nhiễm đất .

+ Ô nhiễm nguồn nước ...

Luận điểm 2 : Nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường.
Luận điểm 3 : Tác hại của tình trạng ô nhiễm môi trường.
Luận điểm 4 : Giải pháp – suy nghĩ
Kết bài - Kết thúc vấn đề nghị luận .
- Thông điệp gửi đến mọi người .

19


Em hãy : Dùng luận điểm 1 để viết 1 đoạn
văn theo cách diễn dịch hoặc qui nạp ( trong
đoạn có sử dụng yếu tố tự sự và miêu tả, độ
dài từ 5-> 7 câu )
20


Hoàn thiện phiếu KWL
Văn nghị luận
Điều em đã biết
(K)

Điều em cần biết Điều em đã học được
(L)
(W)

21

Hướng dẫn về nhà

22