Bài 28. Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

a, Sau nữa việc săn bắt thứ vật liệu biết nói đó, mà lúc bấy giờ
ngời ta gọi là chế độ lính tình nguyện (danh từ mỉa mai một
cách ghê tởm) đã gây ra những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn.
Đây! Chế độ lính tình nguyện ấy đuợc tiến hành nh thế này:
Vị chúa tỉnh- mỗi viên công sứ ở Đông Dơng quả là một vị
chúa tỉnh ra lệnh cho bọn quan lại dới quyền , trong một thời
hạn nhất định phải nộp cho đủ một số ngời nhất định . Bằng
cách nào, điều đó không quan trọng. Các quan cứ liệu mà xoay xở.
Mà cái ngón xoay xở {...] thì các ông tớng ấy thạo hết chỗ nói, nhất
là xoay xở làm tiền.
Thoạt tiên, chúng tóm những ngời khoẻ mạnh, nghèo khổ, những
ngời này chịu chết thôi không còn kêu cứu vào đâu đợc. Sau
đó, chúng mới đòi đến con cái nhà giàu. Những ai cứng cổ thì
chúng tìm ngay ra dịp để sinh chuyện với họ hoặc với gia đình
họ, và nếu cần, thì giam cổ họ lại cho đến khi họ phải dứt khoát
chọn lấy một trong hai con đờng : đi lính tình nguyện, hoặc xì
b,
ấyra.
thế mà trong một bản bố cáo với những ngời bị bắt
tiền

lính, phủ toàn quyền Đông Dơng , sau khi hứa hẹn ban
phẩm hàm cho những lính còn sống (Nguyn
sót vài
truy
những
Quc,tặng
Thu mỏu)
ngời sẽ hi sinh cho Tổ quốc, đã trịnh trọng tuyên bố
rằng:
Các bạn đã tấp nập đầu quân, các bạn đã không ngần ngại

rời bỏ quê hơng xiết bao trìu mến để ngời thì hiến x
ơng máu của mình nh lính khố đỏ, kẻ thì hiến dâng cánh
tay lao động của mình nh lính th.
Nếu quả thật ngời An Nam phấn khởi đi lính đến thế, tại
sao lai có cảnh, tốp thì bị xích tay điệu về tỉnh lị, tốp thì
trớc khi xuống tàu, bị nhốt trong một trờng trung học ở
Sài Gòn, có lính Pháp canh gác, lỡi lê tuốt trần, đạn lên nòng


a, Sau nữa việc săn bắt thứ vật liệu biết nói đó,
mà lúc bấy giờ ngời ta gọi là chế độ lính tình ng
uyện (danh từ mỉa mai một cách ghê tởm) đã gây
ra những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn.
Đây! Chế độ lính tình nguyện ấy đuợc tiến hành
nh thế này: Vị chúa tỉnh- mỗi viên công sứ ở
Đông Dơng quả là một vị chúa tỉnh ra lệnh cho
bọn quan lại dới quyền , trong một thời hạn nhất
định phải nộp cho đủ một số ngời nhất định .
Bằng cách nào, điều đó không quan trọng. Các quan
cứ liệu mà xoay xở. Mà cái ngón xoay xở {...] thì các
ông tớng ấy thạo hết chỗ nói, nhất là xoay xở làm
tiền.
Thoạt tiên, chúng tóm những ngời khoẻ mạnh,
nghèo khổ, những ngời này chịu chết thôi không
còn kêu cứu vào đâu đợc. Sau đó, chúng mới đòi
đến con cái nhà giàu. Những ai cứng cổ thì chúng
tìm
ra dịp
để
sinh

chuyện
hoặcng
vớiời
gia
b, ấyngay
thế mà
trong
một
bản
bố cáovới
vớihọ
những
đình
và nếu
giam
cổDhọ
lại cho
đến
bị bắthọ,
lính,
phủ cần,
toàn thì
quyền
Đông
ơng
, sau
khikhi
họ
một
trong

hai còn
con sống
đờng
hứaphải
hẹndứt
bankhoát
phẩmchọn
hàmlấy
cho
những
lính
sót:
đitruy
línhtặng
tìnhnhững
nguyện,
hoặc
xìsinh
tiềnra.
và
ng
ời sẽ hi
cho Tổ quốc,
(Nguyn i Quc,
đã trịnh trọng tuyên bố rằng:
Thu
mỏu)
Các
bạn đã tấp nập đầu quân, các bạn đã không
ngần ngại rời bỏ quê hơng xiết bao trìu mến để ng

ời thì hiến xơng máu của mình nh lính khố đỏ,
kẻ thì hiến dâng cánh tay lao động của mình nh
lính th.
Nếu quả thật ngời An Nam phấn khởi đi lính đến
thế, tại sao lai có cảnh, tốp thì bị xích tay điệu về
tỉnh lị, tốp thì trớc khi xuống tàu, bị nhốt trong
một trờng trung học ở Sài Gòn, có lính Pháp canh
gác, lỡi lê tuốt trần, đạn lên nòng sẵn? Những cuc
biu tình đổ máu ở Cao Miên, những vụ bạo động ở
Sài Gòn, ở Biên Hoà và ở nhiều nơi khác nữa, phải

THO LUN
-Vn ngh lun
trong on trớch l
gỡ?
- lm rừ vn
ngh lun ny tỏc
ga ó lõp lun
nh th no?
-Tỡm nhng cõu
vn, on vn cú
yu t t s, miờu
t trong on
vn?


a, Sau nữa việc săn bắt thứ vật liệu biết
nói đó, mà lúc bấy giờ ngời ta gọi là
chế độ lính tình nguyện (danh từ mỉa
mai một cách ghê tởm) đã gây ra những

vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn.
Đây! Chế độ lính tình nguyện ấy đuợc
tiến hành nh thế này: Vị chúa tỉnhmỗi viên công sứ ở Đông Dơng quả là một
vị chúa tỉnh ra lệnh cho bọn quan lại
dới quyền , trong một thời hạn nhất định
phải nộp cho đủ một số ngời nhất
định . Bằng cách nào, điều đó không
quan trọng. Các quan cứ liệu mà xoay xở.
Mà cái ngón xoay xở {...] thì các ông tớng
ấy thạo hết chỗ nói, nhất là xoay xở làm
tiền.
Thoạt tiên, chúng tóm những ngời khoẻ
mạnh, nghèo khổ, những ngời này chịu
chết thôi không còn kêu cứu vào đâu đ
ợc. Sau đó, chúng mới đòi đến con cái
nhà giàu. Những ai cứng cổ thì chúng
tìm ngay ra dịp để sinh chuyện với họ
hoặc với gia đình họ, và nếu cần, thì
giam cổ họ lại cho đến khi họ phải dứt
khoát chọn lấy một trong hai con đờng :
đi lính tình nguyện, hoặc xì tiền ra.
(Nguyễn ái Quốc, Thuế máu)

-PTB: Ngh lun.
-Vn NL: Vch
trn s tn bo ca
cỏi gi l ch lớnh
tỡnh nguyn.
- on vn s dng
yu t t s: K v

th on bt lớnh ca
quan cai tr Phỏp.


b, ấy thế mà trong một bản bố cáo với
những ngời bị bắt lính, phủ toàn
quyền Đông Dơng , sau khi hứa hẹn
ban phẩm hàm cho những lính còn
sống sót và truy tặng những ngời sẽ
hi sinh cho Tổ quốc, đã trịnh
trọng tuyên bố rằng:
Các bạn đã tấp nập đầu quân, các
bạn đã không ngần ngại rời bỏ quê h
ơng xiết bao trìu mến để ngời thì
hiến xơng máu của mình nh lính
khố đỏ, kẻ thì hiến dâng cánh tay lao
động của mình nh lính th.
Nếu quả thật ngời An Nam phấn
khởi đi lính đến thế, tại sao lai có
cảnh, tốp thì bị xích tay điệu về
tỉnh lị, tốp thì trớc khi xuống tàu,
bị nhốt trong một trờng trung học ở
Sài Gòn, có lính Pháp canh gác, lỡi lê
tuốt trần, đạn lên nòng sẵn? Những
cuc biu tình đổ máu ở Cao Miên,
những vụ bạo động ở Sài Gòn, ở Biên
Hoà và ở nhiều nơi khác nữa, phải
chăng những biểu hiện của lòng sốt
sắng đầu quân tấp nập và
không ngần ngại?

(Nguyễn ái Quốc, Thuế máu)

-PTB:

Ngh lun.
-Vn NL: Vch trn
s gi di ca cỏi gi l
ch lớnh tỡnh
nguyn.
- on vn s dng
yu t miờu t: Miờu t
cnh kh s ca ngi
b bt i lớnh.


a, Sau nữa việc săn bắt thứ vật liệu biết
nói đó, mà lúc bấy giờ ngời ta gọi là chế
độ lính tình nguyện (danh từ mỉa mai một
cách ghê tởm) đã gây ra những vụ nhũng lạm
hết sức trắng trợn.
Đây! Chế độ lính tình nguyện ấy đuợc
tiến hành nh thế này: Vị chúa tỉnh- mỗi
viên công sứ ở Đông Dơng quả là một vị
chúa tỉnh ra lệnh cho bọn quan lại dới
quyền , trong một thời hạn nhất định phải
nộp cho đủ một số ngời nhất định . Bằng
cách nào, điều đó không quan trọng. Các
quan cứ liệu mà xoay xở. Mà cái ngón xoay xở
{...] thì các ông tớng ấy thạo hết chỗ nói,
nhất là xoay xở làm tiền.

Thoạt tiên, chúng tóm những ngời khoẻ
mạnh, nghèo khổ, những ngời này chịu chết
thôi không còn kêu cứu vào đâu đợc. Sau
đó, chúng mới đòi đến con cái nhà giàu.
b,
ấy thế
mà trong
mộtchúng
bản bố
cáongay
với những
Những
ai cứng
cổ thì
tìm
ra dịpng
ời
bị
bắt
lính,
phủ
toàn
quyền
Đông
D
để sinh chuyện với họ hoặc với gia đìnhơng
họ, ,
sau
khi cần,
hứa hẹn

hàm
chođến
những
và nếu
thì ban
giamphẩm
cổ họ
lại cho
khilính
còn
sống
sótkhoát
và truy
tặng
những
nghai
ời sẽ
hi
họ phải
dứt
chọn
lấy một
trong
con
sinh
cho
Tổlính
quốc,
đãnguyện,
trịnh trọng

tuyên
bố
đờng
: đi
tình
hoặc
xì tiền
rằng:
ra.
Các bạn đã tấp nập đầu quân, các bạn đã
không ngần ngại rời bỏ quê hơng xiết bao trìu
mến để ngời thì hiến xơng máu của mình
nh lính khố đỏ, kẻ thì hiến dâng cánh tay lao
động của mình nh lính th.
Nếu quả thật ngời An Nam phấn khởi đi lính
đến thế, tại sao lai có cảnh, tốp thì bị xích
tay điệu về tỉnh lị, tốp thì trớc khi xuống
tàu, bị nhốt trong một trờng trung học ở Sài

a, Sau nữa việc săn bắt
thứ vật liệu biết nói đó,
mà lúc bấy giờ ngời ta
gọi là chế độ lính tình
nguyện đã gây ra
những vụ nhũng lạm hết
sức trắng trợn. Sự thật
đó đợc thể hiện trong
suốt quá trình bắt lính
ở các tỉnh, huyện xã,
thôn trong cả nớc Việt

Nam. Hoặc đi lính tình
nguyện hoặc phải nộp
b, Thế mà trong bản
tiền.
bố cáo với những ngời
bị bắt lính, phủ toàn
quyền Đông Dơng,
sau khi hứa hẹn khen
thởng và truy tặng
những ngời đã hi sinh
cho Tổ quốc còn tuyên
bố về sự phấn khởi,
tình nguyện đi lính
của họ. Những lời nói
trên hoàn toàn trái ng


Các dân tộc anh em trên đất nớc chúng ta đã sáng tạo ra
muôn vàn truyện anh hùng đẹp. Có truyện đã trở thành trờng ca
lớn, nh Đam San, Sinh Nhã v.vRiêng chàng Trăng của dân tộc
Mơ - nông và nàng Han của dân tộc Thái là hai truyện có nhiều
nét giống với truyện Thánh Gióng ở miền xuôi.
Mẹ chàng Trăng đã nằm mơ thấy một con thỏ trắng nhảy qua
ngực mà thụ thai và đẻ ra chàng. Sợ tù trởng phạt vạ, mẹ chàng bỏ
chàng trên rừng, phó mặc cho trời đất. Suốt ngày chàng không
nói,không cời, chỉ thích chơi khiên đao, Sau đó, chàng cỡi ngựa
đá khổng lồ do trời đất cho, đi giết một tên bạo chúa đến chiếm
đất rồi cuối cùng trốn vào mặt trăng để đêm đêm soi sáng xuống
dòng thác Pông gơ - nhi những vầng sáng bạc.
Còn nàng Han là một cô gái thông minh dũng cảm, lớn lên đi

đánh giặc ngoại xâm. Quân nàng liên kết với ngời Kinh, thêu cờ
lệnh bằng chăn dệt chỉ ngũ sắc của nàng mà đánh tan đợc giặc.
Mờng bản đang vui thắng trận thì nàng hoá thành tiên lên trời,
sau khi tắm ở sông Nậm Bờ, để lại trên bờ thanh gơm nàng đã
dùng diệt giặc. Từ đấy hàng năm đến ngày nàng lên trời, dân
bản mờng lại mở hội rớc cờ nàng Han, vui chơi rồi kéo ra sông
Nậm Bờ tắm.Và trên dãy núi Pu keo vẫn còn đền thờ nàng Han ở
chân rừng, gần đấy có những vũng, những ao chi chít nối tiếp
nhau là vết chân voi ngựa của quân nàng Han và quân đội của
ngời Kinh.
So sánh với những chuyện nói trên, chúng ta thấy truyện
Thánh Gióng thực sự là một bản anh hùng ca và là anh hùng ca của
ngời Việt cổ.


Các yếu tố tự
sự, miêu tả
trong chuyện
chàng Trăng.

Các yếu tố tự
sự,miêu tả trong
trong chuyện nàng
Han.

- Kể chuyện
thụ thai, mẹ
bỏ lên rừng.
Chàng không
nói, không c

ời; cỡi ngựa
đá đi giết bạo
chúa rồi biến
vào mặt
trăng, đêm
đêm soi dòng

-Nàng Han liên kết
với ngời Kinh, thêu cờ
lệnh bằng chăn dệt
chỉ ngũ sắc, đánh
giặc ngoại xâm.
Thắng trận nàng
hoá thành tiên bay
lên trời trên dãy núi
Pu keo vẫn còn
những vũng ao chi
chít những vết

Truyện
Thánh Gióng

Hoàn toàn
không kể,
tả.


II.LuyÖn tËp

Bài tập 1: Chỉ ra các yếu tố tự sự và miêu tả trong đoạn văn
nghị luận
dới đây và cho biết tác dụng của chúng.
Sắp Trung thu. Trời xứ Bắc hẳn trong, trăng hẳn tròn và sáng. Đêm
trớc rằm đầu tiên từ ngày bị giam giữ. Mời mấy ngày qua, trừ cái bực
mình ban đầu khi bị bắt giữ vô cớ, cái khẳng định mình vẫn là
khách tự do, chỉ là một xâu những sự vật lỉnh kỉnh, lích kích đáng
lạ, đáng cời, đáng ghét của bộ mặt nhà giam. Bỗng đêm nay trăng
sáng quá chừng. Trong suốt, bao la, huyền ảo, vỗ về. Ngay bên cửa sổ
lồng trong bóng cây..Đêm nay rất đẹp. Trong lòng rạo rực bao nỗi niềm.
Cầm lòng không đậu, ngời tù phải thốt lên:
Đối thử lơng tiêu nại nhợc hà
(Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ)
[...] Vậy trớc cảnh đẹp đêm nay, trớc cái đẹp đêm lành này ( đối
thử lơng tiêu ), biết làm sao bây giờ ( nại nhợc hà)? Một câu hỏi hay
một câu than đều có nghĩa. Nó là dấu hiệu của một tâm trạng dạt
dào nên sinh băn khoăn. Hơn nữa, bối rối, xao xuyến. Nó ăm ắp tình
tứ, nó rạo rực, nó muốn yêu, muốn thởng thức, muốn chan hoà, muốn
giãi bày, bộc lộ. Phải đi ra với đêm, phải tắm mình trong nguyệt, phải
vui, phải làm thơ. Tâm trạng ngời tù nh vậy nhng ngời tù đành nh
phải làm lơ. Nh đành để mặc cho đêm đẹp đêm lành, cho trăng
mời trăng giục. Nghĩa là bao nhiêu dạt dào trớc trăng trớc đêm, trớc
cái đẹp cái lành, phải ẩn vào bên trong, vùi vào im lặng.
(Lê Trí Viễn, một số bài giảng thơ văn Chủ tịch Hồ Chí Minh)


Yếu tố tự

Sắpsự
Trung thu

Đêm trớc rằm đầu tiên từ ngày
bị giam giữ.
Mời mấy ngày qua, trừ cái bực
mình ban đầu khi bị bắt giữ
vô cớ, chỉ là một xâu những sự
vật lỉnh kỉnh, lích kích đáng
lạ, đáng cời, đáng ghét của bộ
mặt nhà giam.
Phải đi ra với đêm, phải tắm
mình trong nguyệt, phải vui,
phải làm thơ. Tâm trạng ngời tù
nh vậy nhng ngời tù đành nh
phải làm lơ. Nh đành để cho
đêm
đẹpng
đêm
cho trăng
=> Giúp
uời lành,
đọc hình
dung
mời
trăngvề
giục.
rõ hơn
hoàn cảnh sáng tác
của bài thơ và tâm trạng của
Bác.

Yếu tố miêu tả
Trời xứ Bắc hẳn trong, trăng
hẳn tròn và sáng. Bỗng đêm nay
trăng sáng quá chừng. Trong suốt,
bao la, huyền ảo, vỗ về. Ngay
bên cửa sổ lồng trong bóng
cây...
..Đêm nay rất đẹp. Trong lòng rạo
rực bao nỗi niềm. Cầm lòng
không đậu, ngời tù phải thốt
lên...
Nó ăm ắp tình tứ, nó rạo rực, nó
muốn yêu, muốn thởng thức,
muốn chan hoà, muốn giãi bày,
bộc lộ.
=>Giúp ngời đọc nh trông
thấy trớc mắt khung cảnh của
đêm trăng và cảm xúc của Bácngời tù cách mạng


Bài 2:
Nếu viết bài tập làm văn theo đề bài: “Nêu ý kiến của em về
vẻ đẹp của bài ca dao “ Trong đầm gì đẹp bằng sen” thì em
cần vận dụng các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài làm không?
Vì sao?
Viết đoạn văn nghị luận có sử dụng yếu tố
miêu tả hoặc tự sự.


Sen là loại cây, loại hoa đẹp nhất trong đầm . Bằng cách nói so sánh “gì đẹp bằng”, tác

giả tự hào khẳng định: “trong đầm gì đẹp bằng sen”. Câu thứ hai giới thiệu cụ thể vẻ
đẹp của đầm sen. Nhà thơ dân gian đang cùng chúng ta say mê ngắm đầm sen một ngày
hè đẹp”.Trên mặt hồ trong vắt, lá sen xanh xoè ra như những chiếc lọng xinh xinh,
những bông sen trắng, sen hồng nở xòe ra, nhị hoa màu vàng tươi, tỏa hương thơm
ngào ngạt. Lá, hoa, nhị, xanh, trăng, vàng, bấy nhiêu nét vẽ chấm phá trong một câu câu
thơ tám từ mà làm nổi bật vẻ đẹp của sen với màu sắc hài hòa. Sự thần diệu của lời ca là
chẳng nói đến hương sen mà người đọc vẫn cảm thấy hương sen tỏa ngát, tâm hồn lâng
lâng.