Bài 24. Hành động nói (tiếp theo)

HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP

?

Hành động là việc làm cụ
thể của một con người
nhằm một mục đích nhất
định

HÀNH ĐỘNG NÓI


Tiết 95:

HÀNH ĐỘNG NÓI


Tiết 95:

HÀNH ĐỘNG NÓI

• Đọc đoạn trích sau:
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa.
Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng
sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe
chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý
Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
−Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất
không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng
em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ
con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi
thân.
(Thạch Sanh)


−(1)

Con trăn ấy là
của vua nuôi đã
lâu. (2) Nay em giết
nó, tất không khỏi
bị tội chết. (3) Thôi,
bây giờ nhân trời
chưa sáng em hãy
trốn ngay đi. (4) Có
chuyện gì để anh ở
nhà lo liệu.


−(1)

Con trăn ấy là của vua
nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó,
tất không khỏi bị tội chết. (3)
Thôi, bây giờ nhân trời chưa
sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có
chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

- Lý Thông

tìm cách đuổi
Thạch Sanh đi
để cướp công
của Thạch
Sanh


−(1)

Con trăn ấy là của vua
nuôi đã lâu. (2) Nay em giết
nó, tất không khỏi bị tội chết.
(3) Thôi, bây giờ nhân trời
chưa sáng em hãy trốn ngay
đi. (4) Có chuyện gì để anh ở
nhà lo liệu.

- Lý Thông
tìm cách đuổi
Thạch Sanh đi
để cướp công
của Thạch
Sanh


,

• Đoạn trích :
Mẹ con
con Lý

LýThông
Thôngđang
đang
ngủ,
bỗng
nghe
tiếng
gọi cửa.
ngủ,
bỗng
nghe
tiếng
gọi cửa.
Ngỡ
Ngỡ
là oan
hồn của
oan Thạch
của Thạch
về, mẹ
hoảng
là
hồn
SanhSanh
hiện hiện
về, mẹ
con con
hắnhắn
hoảng
sợ,

sợ, van
lạyrít.
rốiKhi
rít.Thạch
Khi Thạch
Sanh
vào
chochuyện
nghe
van
lạy rối
Sanh vào
nhà
kểnhà
cho kể
nghe
chuyện
chúng
mới
hoànLýhồn.
Nhưng
Lý
giết
chằngiết
tinh, chằn
chúngtinh,
mới hoàn
hồn.
Nhưng
Thông

bỗng nảy
Thông
bỗng
nảynói:
ra kế khác. Hắn nói:
ra
kế khác.
Hắn
−Con trăn
trăn ấy là của vua nuôi
nuôi đã lâu. Nay em giết
giết nó, tất
không
khỏibịbịtội
tộichết.
chết.Thôi,
Thôi,
bây
nhân
chưa
sáng
không khỏi
bây
giờgiờ
nhân
trờitrời
chưa
sáng
em
em

Có chuyện
đểởanh
hãy hãy
trốn trốn
ngayngay
đi. Cóđi.chuyện
gì để gì
anh
nhà ởlonhà
liệu.lo liệu.
Thạch
Sanh lại
lạithật
thậtthà
thàtintin
ngay.
Chàng
vãgiã
từ mẹ
giã con
mẹ
Thạch Sanh
ngay.
Chàng
vộivội
vã từ
con
Lý Thông,
dưới
củi nuôi

Lý Thông,
trở vềtrở
túpvề
lềutúp
cũ lều
dướicũ
gốc
đa, gốc
kiếmđa,
củikiếm
nuôi thân.
thân.
(Thạch Sanh)
(Thạch Sanh)


−(1)

Con trăn ấy là của vua
nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó,
tất không khỏi bị tội chết. (3)
Thôi, bây giờ nhân trời chưa
sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có
chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

Lời nói

- Lý Thông
tìm cách đuổi
Thạch Sanh đi

để cướp công
của Thạch
Sanh

Có
Hành động nói

Mục đích


Bài tập tình huống
A hỏi B:
=> Hành động nói => Hỏi
- Mấy giờ rồi ?
B có thể ứng xử như sau:
B không cộng tác với A. Có thể B
đang mải theo đuổi chuyện
riêng của mình và không nghe
(1) B im lặng không trả lời.
thấy lời A hỏi. Hoặc có thể B
nghe thấy lời A nhưng không
muốn trả lời.
(2) B nói: Xin lỗi, tôi không biết.

B có cộng tác nhưng B không nắm
được nội dung thông tin để trả lời
theo nội dung đòi hỏi của A.

(3) B nói: 3 giờ rồi.

Câu trả lời của B thỏa mãn được
việc cung cấp thông tin cần
thiết cho A.


Xác định mục đích của hành động nói:
Lời của Lý Thông

Mục đích

−(1)Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.

Trìnhbày

(2)Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.

Điềukhiển (đe
doạ )

(3)Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy.
trốn đi ngay đi.

Điều khiển

(4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

Hứa hẹn

Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi

•Thảo luận nhóm(3 phút): Chỉ ra các
hành động nói trong đoạn trích sau và
cho biết mục đích của mỗi hành động.

•Đoạn văn:
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng
luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị Thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói dãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ
và òa lên khóc.
[…] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những
con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ
nghe mẹ nó giục phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư ? Khốn nạn thân
con thế này ! Trời ơi !...
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )


HÀNH ĐỘNG NÓI
• (1) Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
• (2) Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
• (3) U nhất định bán con đấy ư ? U không cho
con ở nhà nữa ư?

•(4 )Khốn nạn t hân c on t hế này ! T rờ i ơ i !...

MỤC ĐÍCH

Hỏi, bộc lộ cảm xúc
Trình bày ( báo tin )
Hỏi, bộc lộ cảm xúc
Bộc lộ cảm xúc


Tiết 95: Hành động nói
Bài tập mở rộng:

A.

Cậu vừa đi du lịch về đấy à?

B.

Gật đầu.

A.

Có vui không?

B.

Lắc đầu.

Em
chođộng
biết đoạn
trênđộng
có

->
Cóhãy
hành
hỏi vàvăn
hành
nhữnglắc
hành
động
nào?
gật đầu,
đầu
( xácnói
nhận
và bác
=>Nh vậy hành động
bỏ). nói có thể diễn ra
bằng lời nói tơng ứng với các kiểu câu,
cũng có thể bằng cử chỉ, điệu bộ, nhng
dạng điển hình của hành động nói vẫn
là bằng lời nói.



III. Luyện tập: Bài 1 (trang 63)
“Ngó thấy sứ giặc đi lại
nghênh ngang ngoài đường,
uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng
triều đình,đem thân dê chó
mà bắt nạt tể phụ,thác mệnh
Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc

lụa,để thỏa lòng tham không
cùng,giả hiệu Vân Nam
Vương mà thu bạc vàng ,để
vét của kho có hạn.”

trình bày (tả)

“Các ngươi ở cùng ta coi giữ
binh quyền đã lâu ngày, không
có mặc thì ta cho áo,không có
ăn thì ta cho cơm;quan nhỏ thì
ta thăng chức, lương ít thì ta
cấp bổng; đi thủy ta cho
thuyền, đi bộ ta cho ngựa; lúc
trận mạc xông pha thì cùng
nhau sống chết,lúc ở nhà
nhàn hạ thì cùng nhau vui
cười.”

“Huấn luyện quân sĩ, tập
dượt cung tên khiến cho
người người giỏi như Bàng
Mông,nhà nhà đều là Hậu
Nghệ;có thể bêu được đầu
Hốt Tất
Liệt
ở
cửa
khuyết,làm rữa thịt Vân Nam
Vương ở Cảo Nhai.”

trình bày(kể)
MỤC ĐÍCH CỦA HÀNH ĐỘNG NÓI

khích lệ lòng căm
thù giặc…

khích lệ lòng trung
quân ái quốc…

điều khiển

khích lệ tinh thần
học tập,rèn luyện…

Khích lệ tinh thần học tập “Binh thư yếu
lược”… và lòng yêu nước của các tướng sĩ.



-

-

1) Bác trai đã khá rồi chứ ?=> Hỏi
(2) Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề
bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt
=> lắm.
Cảm ơn, trình bày
=> Cầu khiến ( khuyên bảo )

(3) Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn.
(4) Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói
thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng
cho hoàn hồn.
=> Trình bày ( dự đoán tình hình )
=> cho
Trìnhnhà
bày.
(5) Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu
cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(6) Thế thì=>
phải
giục
anh( ấy
ăngiục,
maukhuyên
lên đi,bảo
kẻo)nữa người ta sắp sửa kéo vào
Điều
khiển
thúc
rồi đấy !


Hµnh ®éng nãi

Môc ®Ých

§©y lµ trêi cã ý...lµm viÖc tr×nh bµy
lín.

Chóng t«i nguyÖn...tæ
quèc!

høa hÑn


Hµnh ®éng
nãivàng đi đời rồi , ông giáo
“Cậu
ạ!”, Bán rồi, họ vừa bắt xong”

môc ®Ých
B¸o
tin

Cụ bán rồi?; “thÕ nã cho
b¾t µ? ”
Khốn nạn... Ông giáo ơi!...

hái

C¸c c©u cßn l¹i

xóc
Tr×nh bµy

§Ó
Béc lé c¶m

Bài 3 :

Xác định kiểu hành động nói đợc
thực hiện trong câu chứa từ hứa.
- Anh phải hứa với em
hành động
không bao giờ để chúng
điều khiển
ngồi cách xa nhau.

- Anh hứa đi.

hành động
điều khiển

- Anh xin hứa.

hành động
hứa


Bài tập:
Viết một đoạn hội thoại từ 5 – 6 câu với chủ đề tự
chọn có sử dụng hành động nói sao cho phù hợp với
tình huống giao tiếp ?


xin chân thành cảm ơn
các thầy cô và các em học

sinh
đã chú ý lắng nghe !