Bài 24. Hành động nói (tiếp theo)

CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ

MÔN NGỮ VĂN 8


KIỂM TRA BÀI CŨ
- Thế nào là hành động nói ?
- Nêu các hành động nói thường gặp ?

ĐÁP ÁN
- Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời
nói nhằm mục đích nhất định.
- Các hành động nói thường gặp là hành động hỏi, trình
bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán …), điều khiển
(cầu khiến, đe dọa, thách thức…), hứa hẹn, bộc lộ cảm
xúc.



Vớ d:

1

Tinh thần yêu nớc cũng nh các thứ của quý. Có khi
2
đợc trng bày trong tủ kính trong bình pha lê, rõ ràng
3
dễ thấy. Nhng cũng có khi đợc cất giấu kín đáo trong r
ơng, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho
4
những thứ của quý kín đáo ấy đều đợc đa ra trng

bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ
5
chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nớc của
tất cả mọi
ngời đều đợc thực hành vào công cuộc yêu nớc, công
cuộc kháng chiến.
(H Chớ Minh, Tinh thn yờu nc ca nhõn dõn ta)


1

2

3

4

5

+

+

C©u
Môc ®Ých

Hái
Tr×nh bµy
§iÒu khiÓn
Høa hÑn

Béc lé c¶m xóc

+

+

+


* Mối quan hệ giữa các kiểu câu với các hành động nói và
cách dùng :
KIỂU CÂU
NGHI VẤN

HÀNH ĐỘNG NÓI
- Hỏi
- Điều khiển, bộc lộ tình cảm, cảm
xúc

CẦU KHIẾN

- Điều khiển, yêu cầu.

CẢM THÁN

- Bộc lộ tình cảm, cảm xúc

TRẦN THUẬT

- Trình bày…

-Điều khiển, hứa hẹn, bộc lộ tình
cảm, cảm xúc

CÁCH DÙNG
Trực tiếp
Gián tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Gián tiếp



Bài tập :
- Ôi chao, hoàng hôn đẹp thật!
(Câu
cảm
thán
thựctôihiện
hành
lộ cảm xúc)
- Anh
đóng
giúp
cánh
cửađộng
đượcbộc
không?
Cách dùng trực tiếp
(Câu nghi vấn nhưng được dùng để ra lệnh,điều khiển,

cầu khiến)
Cách dùng gián tiếp


Bài 1: Tìm các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sĩ của Trần
Quốc Tuấn. Cho biết những câu ấy được dùng để làm gì?
1. Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước, đời nào
không có? (thực hiện hành động khẳng định)
2. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không?
( thực hiện hành động phủ định)
3. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có được
không? (thực hiện hành động khẳng định)
4. Vì sao vậy? (thực hiện hành động gây sự chú ý)
5. Nếu vậy, rồi đây sau khi giặc giã dẹp yên, muôn đời để thẹn,
há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa?
(thực hiện hành động phủ định)


Bài 3: Tìm các câu có mục đích c ầu khiến trong đoạn trích sau. Mỗi câu ấy thể
hiện mối quan hệ giữa các nhân vật và tính cách nhân vật như thế nào?
Dế Choắt trả lời tôi bằng một giọng rất buồn rầu:
- Thưa anh, em cũng muốn khôn nhưng khôn không được. Đụng đến việc là e
thở rồi, không còn hơi sức đâu mà đào bới nữa […]. Hay bây giờ em nghĩ thế này…
Song anh cho phép em mới dám nói …
Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Được, chú mày cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái
ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy
sang…

Chưa nghe hết câu , tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu
khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức ! Thông ngách sang nhà ta ? Dễ nghe nhỉ ! Chú mày hôi như cú
mèo như thế này, ta nào chịu được.
Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.
Đào
tổ nông thì cho chết!
Tôi về không chút bận tâm.

Dế Choắt yếu đuối nên cầu khiến nhã nhặn, mềm mỏng, khiêm
tốn.
Dế Mèn ỷ thế mạnh giọng ra lệnh, hách dịch.


Bài 4: Trong những câu hỏi dưới đây , em nên dùng những cách
nào để hỏi người lớn ?
a. Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ ?
b. Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu ạ ?
c. Bưu điện ở đâu hả bác ?
d. Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với ?
e. Bác có thể chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu không ạ ?

Trong năm cách hỏi đường chọn cách a, b, c. Nhưng cách b và
c là hai cách thể hiện sự lịch sự, lễ phép nên dùng
Còn cách c và d là cách nói trống không, thiếu lễ độ không nên
dùng


Hành động nói

Khái niệm

Hỏi

Trình
bày

Các kiểu hành
động nói

Điều
khiển

Hứa
hẹn

Cách thực hiện
hành động nói

Bộc lộ
cảm
xúc

Trực
tiếp

Gián
tiếp