Bài 15. Thuyết minh về một thể loại văn học

TRƯỜNG THCS BÌNH MỸ

8
GIÁO VIÊN : PHAN TẤN QUAN


THUYẾT MINH
VỀ MỘT THỂ LOẠI
VĂN HỌC


I/ Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc
điểm một thể loại văn học :
Đề : Thuyết minh thể thơ Đường luật
thất ngôn bát cú.
1/ Quan sát, tìm hiểu :
a/ Số câu, số chữ :
 


Đập đá ở Côn Lôn
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
Lừng lẫy làm cho lở núi non
Xách búa đánh tan năm bảy đống
Ra tay đập bể mấy trăm hòn
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
Mưa nắng càng bền dạ sắt son
Những kẻ vá trời khi lở bước
Gian nan chi kể việc con con
Phan Châu Trinh

QUA ĐÈO NGANG
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá lá chen hoa
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
Dừng chân đứng lại trời non nước
Một mảnh tình riêng ta với ta
Bà Huyện Thanh Quan


1/ Quan sát, tìm hiểu :
a/ Số câu, số chữ :
- Mỗi bài thơ có 8 câu, mỗi câu 7 chữ.
- Số câu, số chữ là bắt buộc, không
được thêm bớt.
b/ Luật bằng trắc :


B

Thanh ngang
Thanh huyền

T

Thanh sắc
Thanh hỏi

Thanh ngã
Thanh nặng


2

4

6

Làm trai(B) đứng giữa(T) đất Côn(B) Lôn
Lừng lẫy(T) làm cho(B) lở núi(T) non
Xách búa(T) đánh tan(B) năm bảy(T) đống
Ra
tay(B) đập
bể(T) mấy trăm(B) hòn
Tháng ngày(B) bao quản(T) thân sành(B) sỏi
Mưa nắng(T) càng bền(B) dạ sắt(T) son
Những kẻ(T) vá
trời(B) khi lở(T) bước
Gian nan(B) chi
kể(T) việc con(B) con


2

4

Bước tới(T) đèo Ngang(B)
Cỏ

cây(B) chen đá(T )
Lom khom( B) dưới núi(T)
Lác
đác(T) bên sông(B)
Nhớ nước(T) đau lòng(B)
Thương nhà(B) mỏi miệng(T)
Dừng chân(B) đứng lại(T)
Một mảnh(T) tình riêng(B)

6
bóng xế(T) tà
lá chen(B) hoa
tiều vài(B) chú
chợ mấy(T) nhà
con quốc(T) quốc
cái gia(B) gia
trời non(B) nước
ta
với(T) ta


1/ Quan sát, tìm hiểu :
a/ Số câu, số chữ :
- Mỗi bài thơ có 8 câu, mỗi câu 7 chữ.
- Số câu, số chữ là bắt buộc, không
được thêm bớt.
b/ Luật bằng trắc :
Theo luật : Nhất tam ngũ bất luận
Nhị tứ lục phân minh
c/ Đối và niêm :

Đối
Đối

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
Lừng lẫy làm cho lở núi non
Xách búa đánh tan năm bảy đống
Ra tay đập bể mấy trăm hòn
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
Mưa nắng càng bền dạ sắt son
Những kẻ vá trời khi lở bước
Gian nan chi kể việc con con


c/ Đối và niêm :
+ Câu 3 > < câu 4
Câu 5 > < câu 6


Niêm

Niêm
Niêm
Niêm

Làm trai(B) đứng giữa(T) đất Côn(B) Lôn
Lừng lẫy(T) làm cho(B) lở núi(T) non
Xách búa(T) đánh tan(B) năm bảy(T) đống
Ra

tay(B) đập bể(T) mấy trăm(B) hòn
Tháng ngày(B) bao quản(T) thân sành(B) sỏi
Mưa nắng(T) càng bền(B) dạ sắt(T) son
Những kẻ(T) vá trời(B) khi lở(T) bước
Gian nan(B) chi
kể(T) việc con(B) con


c/ Đối và niêm :
+ Câu 3 > < câu 4
Câu 5 > < câu 6
+ Câu 1 niêm câu 8
Câu 2 niêm câu 3
Câu 4 niêm câu 5
Câu 6 niêm câu 7
d/ Vần :


Đập đá ở Côn Lôn
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
Lừng lẫy làm cho lở núi non
Xách búa đánh tan năm bảy đống
Ra tay đập bể mấy trăm hòn
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
Mưa nắng càng bền dạ sắt son
Những kẻ vá trời khi lở bước
Gian nan chi kể việc con con
Phan Châu Trinh

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn ( 1 )
Lừng lẫy làm cho lở núi non ( 2 )
Xách búa đánh tan năm bảy đống
Ra tay đập bể mấy trăm hòn ( 4 )
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
Mưa nắng càng bền dạ sắt son ( 6 )
Những kẻ vá trời khi lở bước
Gian nan chi kể việc con con ( 8 )


QUA ĐÈO NGANG
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá lá chen hoa
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
Dừng chân đứng lại trời non nước
Một mảnh tình riêng ta với ta
Bà Huyện Thanh Quan


d/ Vần :
Gieo cuối câu 1, 2, 4, 6, 8
e/ Nhịp :


Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
Lừng lẫy làm cho lở núi non
Xách búa đánh tan năm bảy đống

Ra tay đập bể mấy trăm hòn
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
Mưa nắng càng bền dạ sắt son
Những kẻ vá trời khi lở bước
Gian nan chi kể việc con con


d/ Vần :
Gieo cuối câu 1, 2, 4, 6, 8
e/ Nhịp : 4/3
g/ Bố cục :


Đập đá ở Côn Lôn
Đề
Thực
Luận
Kết

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
Lừng lẫy làm cho lở núi non
Xách búa đánh tan năm bảy đống
Ra tay đập bể mấy trăm hòn
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
Mưa nắng càng bền dạ sắt son
Những kẻ vá trời khi lở bước
Gian nan chi kể việc con con
Phan Châu Trinh

d/ Vần :
Gieo cuối câu 1, 2, 4, 6, 8
e/ Nhịp : 4/3
g/ Bố cục : Đề, thực, luận, kết


2/ Lập dàn bài :
Mở bài : Nêu định nghĩa về thể thơ Đường
luật thất ngôn bát cú
Thân bài : Thuyết minh về đặc điểm thơ
- Số câu, số chữ
- Luật bằng trắc
- Đối và niêm
- Vần
- Nhịp
- Bố cục
Kết bài : Cảm nhận về vẻ đẹp của thể thơ


II/ Luyện tập :
Đề : Thuyết minh đặc điểm truyện ngắn
DÀN BÀI
Mở bài : Nêu định nghĩa về truyện ngắn
Thân bài : Thuyết minh các đặc điểm
truyện ngắn
Kết bài : Vị trí, tác dụng truyện ngắn


DẶN DÒ
- Lập dàn ý cho bài làm văn thuyết

minh một thể loại văn học tự chọn.
- Đọc thêm tài liệu thuyết minh một
thể loại văn học.
- Sọan bài : Muốn làm thằng Cuội
Xem, trả lời các câu hỏi SGK