SKKN NHỮNG điểm cần CHÚ ý KHI sử DỤNG GIÁO án điện tử vào VIỆC dạy học TRÊN lớp

NHỮNG ĐIỂM CẦN CHÚ Ý KHI SỬ DỤNG GIÁO ÁN
ĐIỆN TỬ VÀO VIỆC DẠY HỌC TRÊN LỚP.

A. ĐẶT VẤN ĐỀ.
I/ YÊU CẦU CÔNG VIỆC
Hiện nay hầu như tất cả các trường đều sử dụng công
nghệ thông tin vào giảng dạy. Nói đến ứng dụng CNTT thì
rất là rộng (như tìm kiếm thông tin thông qua truy cập
internet, viết và sử dụng các phần mềm ứng dụng để hỗ
trợ cho công tác dạy và học, sử dụng giáo án điện tử để
dạy học…) ở bài viết này đi sâu về dạy học bằng giáo án
điện tử.
Vậy giáo án điện tử là gì ? Ta có thể hiểu như sau : là
giáo án được biên soạn trên máy tính bằng một phần mềm
chuyên dụng soạn giảng nào đó ví dụ PowerPoint của
Microsoft, sau đó nhờ thiết bị máy chiếu (projector) kết nối
với máy tính, để xuất nội dung giáo án ra màn ảnh lớn cho
học sinh xem trong quá trình dạy học.
Sở dĩ bài viết này chủ yếu nói về phần mềm PowerPoint là
do phần mềm PowerPoint là phần mềm mà hiện nay các
trường trong huyện chúng ta hiện nay gần như gần như
đều dùng vì có nhiều tiện ích sau :
- Tính tương thích cao với hệ điều hành Windows (là hệ
điều hành phổ biến trên các máy tính ở Việt Nam).
- Khả năng hỗ trợ âm thanh, hình ảnh tốt.
- Sự đa dạng về hiệu ứng, nhưng sử dụng hiệu ứng lại đơn
giản.


- Người đã biết dùng Word dễ dàng sử dụng PowerPoint.
Trong những năm gần đây ngành giáo dục tăng cường việc

ứng dụng công nghệ thông tin vào trong dạy học, việc dạy
học bằng giáo án điện tử trở nên phổ biến ở các trường có
điều kiện. Trên 50% giáo viên ra hội giảng, chuyên đề đã
sử dụng giáo án điện tử vào trong giảng dạy.
Sử dụng giáo án điện tử sẽ giúp giáo viên có điều kiện
giảng dạy tốt hơn. Giáo viên có điều kiện để áp dụng nhiều
phương pháp, và hình thức dạy học trên lớp. Học sinh thích
thú khi học bằng giáo án điện tử.
Qua những lý do trên việc tổ chức, tạo điều kiện cho thầy
cô giáo được giảng dạy bằng giáo án điện tử là việc cần
thiết. Rất nhiều thầy cô giáo hiện nay đang soạn giảng
giáo án điện tử nhưng vẫn còn thiếu kinh nghiệm do đó
việc tổ chức chuyên đề, truyền đạt kinh nghiệm về soạn
giảng bằng giáo án điện tử cho giáo viên là điều nên làm.
II/ THỰC TRẠNG BAN ĐẦU:
Trường tiểu học Xuyên Mộc cũng như một phần lớn các
trường trong huyện Xuyên Mộc, là trường thuộc vùng nông
thôn đời sống giáo viên còn nhiều khó khăn nên số lượng
giáo viên có máy tính cá nhân chỉ chiếm 20%. Vì vậy việc
sử dụng máy tính để soạn giáo án nhiều giáo viên chưa
làm được, nên sử dụng giáo án điện tử để dạy học vẫn còn
lạ lẫm đối với một số giáo viên. Ngoài ra việc sử dụng giáo
án điện tử vào dạy học trong những năm qua còn nhiều
hạn chế do thiếu máy chiếu. Giáo viên bước đầu tập sử
dụng phần mềm PowerPoint vào giảng dạy, việc giảng dạy
chưa mang tính đại trà mà chỉ thực hiện ở các tiết chuyên
đề hoặc hội giảng. Giáo viên còn thiếu kinh nghiệm trong
soạn thảo và trình bày. Việc sử dụng giáo án điện tử vào
dạy học giáo viên thường vấp phải một số khuyết điểm
như sau :

- Sử dụng màn hình không hợp lí trong việc bố trí chữ (viết
quá nhiều – dư, viết quá ít – phải lật trang liên tục), kích cỡ
chữ, nội dung viết cũng như tính nhất quán trong trình
bày (đâu là nội dung cho học sinh ghi chép, đâu là điều
khiển của giáo viên ...)
- Lạm dụng các hiệu ứng làm học sinh mất tập trung vào
bài giảng.
- Lạm dụng màu sắc, âm thanh hoặc sử dụng chúng không
hợp lí, không nhất quán…
- Cỡ chữ, kiểu chữ không được qui định thống nhất làm cho
bài giảng lộn xộn, khó theo dõi .
- Nội dung nghèo nàn, chỉ nhằm thay thế chiếc bảng đen.
- Sai sót các loại lỗi chính tả, lỗi văn bản.
- Quá lạm dụng về kiến thức bên ngoài, đưa những tư liệu
chưa được thẩm định vào bảng giảng.
- Sử dụng hình ảnh không đúng kích thước làm hình ảnh
sai lệch, méo mó…
Đầu năm 2010 cơ sở vật chất nhà trường tương đối bảo
đảm chọ việc học tập và giảng dạy của giáo viên, máy vi
tính, đèn chiếu có thể đáp ứng cho giáo viên tham gia
giảng dạy bằng giáo án điện tử, đây là điều kiện tốt để nhà
trường ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
III/ GIẢI PHÁP ĐÃ ĐƯỢC SỬ DỤNG
Giải pháp được đưa ra là:
- Đánh giá tình trạng việc sử dụng giáo án điện tử phục vụ
cho công tác dạy học trong những năm qua và hiện nay tại
nhà trường.

- Tìm ra những ưu điểm, tồn tại của việc sự dụng giáo án
điện tử trong giảng dạy thực tế.
- Đưa ra một số giải pháp nhằm giúp giáo viên có thêm
kinh nghiệm trong việc sử dụng giáo án điện tử vào giảng
dạy.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN :
Từ năm học 2008-2009 đến nay bộ giáo dục và đào tạo đã
quyết định đẩy mạnh và ứng dụng công nghệ thông tin
vào trong quản lí và dạy học. Các cấp các ngành đều
quang tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin vào
dạy học.
Ở lứa tuổi học sinh tiểu học tính tò mò phát triển, các em
thường ham thích cái mới, cái lạ. Dễ nhàm chán trong các
hoạt động kéo dài, không thay đổi hình thức. Nếu chúng ta
những người làm công tác giáo dục biết quan tâm tạo sự
ham thích cho các em trong học tập, trong các hoạt động
ở trường, lớp thì mới có động lực thúc đẩy việc học, nâng
cao được khả năng tiếp thu, và thực hành các kĩnăng, kĩ
xảo mà chúng ta cung cấp cho các em. Với việc thực hiện
giáo án điện tử vào giảng dạy trên lớp, trong hoạt động
phong trào có thể đáp ứng được.
Việc
II/ GIẢ THUYẾT KHOA HỌC :
+ Phải chăng trong công tác giáo dục hiện nay ở các
trường tiểu học tại huyện Xuyên Mộc chưa thể ứng dụng
công nghệ thông tin vào giảng dạy. Nhất là việc sử dụng
giáo án điện tử dạy học trên lớp. Do trình độ về tin học, về
ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học của giáo viên

còn rất yếu. Do Ban giám hiệu các trường không khuyến


khích giáo viên sử dụng giáo án điện tử vào dạy học.
+ Có phải khi sử dụng giáo án điện tử vào trong dạy học
thì giáo viên có điều kiện đổi mới hình thức, phương pháp
dạy học, học sinh học tập tích cực hơn và việc học sinh
chán học sẽ không có ?
Và việc khắc phục những nguyên nhân trên sẽ giúp thực
hiện việc úng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
III/ QUÁ TRÌNH SỬ DỤNG SÁNG KIẾN :
Sau đây là những kinh nghiệm, biện pháp mà tôi thấy có
hiệu quả trong việc tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin
trong dạy học. Đặc biệt là sử dụng giáo án điện tử vào
giảng dạy trên lớp.
1/ Ban giám hiệu cần chú trọng đến việc ứng dụng
công nghệ thông tin vào công tác nhà trường. Đặc
biệt là việc sử dụng giáo án điện tử vào giảng dạy.
Nhà trường nên quan tâm tạo điều kiện cho anh em được
tiếp cận với tin học. Như tại trường phải có máy dành riêng
cho giáo viên học tập, nghiên cứu, có máy nối mạng cho
giáo viên dùng chung để tìm kiếm thông tin. (Tránh việc
máy móc nhà trường để BGH dùng còn giáo viên thì không
có).
Tin thần tự giác ở một số giáo viên lớn tuổi còn chưa tốt, ít
chịu học hỏi, nghiên cứu. Do, đó BGH cần phải có biện
pháp để giáo viên học tập nghiên cứu tại trường. Ví dụ : Tổ
chức mở lớp dạy tin học căn bản cho tất cả giáo viên. Mở
chuyên đề về ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức kiểm
tra trình độ sử dụng máy tính của giáo viên. Thành lập tổ

công nghệ thông tin tại trường, để giáo viên có cơ hội học
tập kinh nghiệm và giúp đỡ lẫn nhau.
Hiện nay một số trường thường than phiền không có máy
chiếu để dạy công nghệ thông tin. Mà kinh phí cấp trên có


hạn không thể cấp đồng loạt. Vậy BGH làm gì để khắc
phục. Có thể : Mượn (thuê) trường bạn (trong một hai
ngày, nhưng nhớ sử dụng kĩ vì đèn chiếu dễ cháy nếu sử
dụng không đún cách). Dành nguồn kinh phí để mua máy
mới. Có thể vận động mạnh thường quân, có thể trích tăng
thu nhập (nhiều trường tăng thu nhập một giáo viên trên
dưới một triệu. Nhưng có trường tăng thu nhập lên 5-6
triệu đồng mỗi giáo viên nhưng vẫn kêu là không có máy
để học. Chỉ cần trong tăng thu nhập mỗi giáo viên bớt đi
vài trăm ngàn là đủ. Tóm lại tạo kinh phí để sắm một máy
chiếu cho anh em học tập, giảng dạy.
Và muốn giáo viên sử dụng giáo án điện tử tốt, ban giám
hiệu cần biết ưu, nhược điểm của nó để từ đó có một
hướng đi tốt nhất tại trường mình.
* Ưu điểm khi sử dụng giáo án điện tử :
- Giúp giáo viên thực hiện được nhiều thứ mà cách dạy
“bảng phấn” không thể làm được như : sơ đồ động, tài liệu
minh họa đa dạng và phổ biến được đến từng học sinh, …
- Cho phép giáo viên liên kết sử dụng các phần mềm
chuyên dụng phục vụ bộ môn.
- Các hiệu ứng, màu sắc, kiểu chữ… rất tiện lợi cho một xử
lí một bài giảng linh hoạt, hấp dẫn và sư phạm.
- Khả năng sử dụng hiệu quả các hình ảnh,.phim, các tư
liệu dạy học nhanh chóng và chất lượng.

- Tiết kiệm nhiều thời gian viết, vẽ trên lớp.
- Thuận lợi cho việc sử dụng các phương pháp dạy học tích
cực.
- Giáo án điện tử cũng hỗ trợ tốt cho việc dạy các môn
khoa học xã hội.


* Nhược điểm khi sử dụng giáo án điện tử :
- Nhiều trường không có máy chiếu. Hoặc có chỉ một bộ
nên giáo viên chỉ sử dụng trong các tiết chuyên đề, hội
giảng còn đại trà thì chưa sử dụng được.
- Vấn đề kĩ thuật sử dụng máy tính, máy chiếu còn là một
khó khăn chưa thể vượt qua ở nhiều giáo viên.
- Thời gian đầu tư cho một bài dạy rất nhiều, nhất là đối
với giáo viên mới biết sử dụng máy tính.
- Nếu không có ý thức sử dụng giáo án điện tử tốt thì các
ưu thế của phần mềm này có thể sẽ trở thành nhược điểm
lớn và cơ bản : Học sinh thích học vì mới lạ nhưng tâm lí bị
phân tán, không theo dõi được bài học, không ghi được nội
dung cơ bản của bài….
2/ Một vài nguyên tắc khi sử dụng giáo án điện tử.
Phong trào sử dụng giáo án điện tử để dạy học đang phát
triển mạnh ở trường Phổ thông. Mỗi bài giảng, thậm chí
mỗi trang trình chiếu đều có sự hướng đích khác nhau, thể
hiện ở sự bố trí thông tin, bố cục, màu sắc… Tuy nhiên,
mọi hướng đích đều có một mục đích chung, đó là chuyển
tải được thông tin một cách có hiệu quả và thuyết phục
người nghe. Vì vậy, thu hút sự chú ý có nghĩa là làm cho
học sinh phải theo dõi bài giảng một cách tự nguyện. Đó
cũng là nghệ thuật sư phạm của người giảng và người

thiết kế các trang trình chiếu.
Nghệ thuật sư phạm của người thiết kế bài giảng bằng
giáo án điện tử sẽ có một sức hút riêng đối với học sinh
trong giờ học. Có một số nguyên tắc cần thiết cho việc
thiết kế bài giảng bằng giáo án điện tử như sau:
Những nguyên tắc dưới đây đưa ra từ thực tế sử dụng và
từ tham khảo một số tài liệu, không hề có ý định ghép
chúng vào thành nguyên tắc cho tất cả, bởi vì khả năng


sáng tạo trong việc sử dụng giáo án điện tử là rất rộng và
đa dạng cho những ai ham thích nó.
2.1. Sử dụng màu sắc trong các trang trình chiếu :
Trong khi giảng dạy bằng giáo án điện tử hiện nay nhiều
giáo viên sử dụng màu sắc chưa được hợp lí. Sự phối màu
giữa màu nền và màu chữ chưa được tốt nhiều màu chõi
nhau, màu sắc không phù hợp cho môi trường sư phạm
dẫn đến tính thẫm mỹ của bài dạy không có, ảnh hưởng
đến sự tập trung của học sinh. Một số giáo viên không sử
dụng màu sắc ở trang nền (nền trắng chữ đen xuyên suốt
bài dạy) làm cho trang chiếu xấu hơn khi dùng bảng đen
phấn trắng, tạo cho học sinh một cảm giác về một bài
giảng sơ sài, thiếu sự chuẩn bị.
Về màu chữ một số giáo viên sử dụng quá nhiều màu sắc
trong một trang hoặc trong một bài giảng làm cho học
sinh hoặc cảm giác đẹp sặc sỡ, thích thú với màu mà
không tập trung vào nội dung bài học, hoặc có cảm giác
khó chịu, dẫn đến phản tác dụng.
Do đó để có những trang trình chiếu thu hút và ấn tượng,
ngoài nội dung khoa học ra, chúng ta phải biết sử dụng

màu sắc hợp lí : chọn màu, phối màu giữa nền và chữ, phối
màu giữa các dòng văn bản.
Theo các công trình nghiên cứu, mỗi màu nền có mang ý
nghĩa riêng. Chẳng hạn, những màu trung tính như màu
xám và những màu tối hơn sẽ tạo một không khí nghề
nghiệp (tất nhiên không ai chọn nền đen) ; màu cam và
những màu lân cận trong dãy quang phổ như vàng, hồng
nhạt, nâu nhạt sẽ tạo không khí thân thiện (màu đỏ không
nên chọn vì quá chói mắt) ; màu tím nhạt và hồng có thể
dùng cho lứa tuổi cấp tiểu học ; để tạo một bầu không khí
vui tươi, chào đón ta có thể dùng màu vàng và màu hổ
phách ; màu xanh nước biển và xanh lá cây thì nhã nhặn,
màu trắng rất nghiêm túc song cũng không nên dùng


nhiều ở cấp tiểu học.
Màu chữ và hình sẽ là công cụ đắc lực phục vụ cho bài
giảng nếu ta sử dụng nó hợp lí. Ngược lại, bài giảng sẽ dễ
dàng trở thành một buổi biểu diễn màu sắc loè loẹt nhưng
nhạt nhẽo, thậm chí còn gây cảm giác khó chịu cho người
đọc. Để đảm bảo việc sử dụng màu sắc hiệu quả, có một
số nguyên tắc sau:
- Sử dụng nhiều nhất là 5 màu trong mỗi trang bài
giảng.
Nếu chữ viết trong một trang chỉ có một màu duy nhất,
người đọc sẽ rất nhàm chán. (Ngoại trừ trường hợp, trên
trang đó chỉ chứa một loại nội dung duy nhất, như, nội
dung của một mục, một đoạn trích, một câu hỏi thảo luận
hay nhiệm vụ khám phá). Nên dùng từ 2 đến tối đa 5
màu, phân phối hợp lí thì trang trình chiếu sẽ trở nên hấp

dẫn hơn. Ví dụ: Dùng một màu chính xuyên suốt cho nội
dung khoa học của bài học, một vài màu nổi hơn cho các
đề mục và một màu khác để làm nổi bật các ý quan
trọng. Chú ý, các đề mục có vai trò ngang nhau thì phải có
màu giống nhau (cỡ chữ, kiểu chữ cũng giống nhau) Ví
dụ : Hoạt động 1, hoạt động 2…. Thế nhưng nên dùng màu
nào để làm nổi bật các ý quan trọng ? Thông thường,
người ta dùng màu đỏ (nhưng không được để trên nền
xanh và tím).
- Màu đỏ được mắt tiếp nhận tốt nhất trong số các màu
cơ bản.
- Tránh đặt màu nền và màu chữ có bước sóng quá
khác nhau (màu chõi, như : đỏ - xanh dương ; đỏ tím) hoặc có bước sóng gần nhau (khó phân biệt, như : đỏ
- cam…)
Thủy tinh thể của mắt không thể điều chỉnh để mắt
tập trung vào cùng một lúc hai màu có bước sóng khác xa


nhau (đỏ và xanh chẳng hạn). Mắt sẽ có cảm giác không
tốt khi nhìn vào trang trình chiếu có hai màu này đặt cạnh
nhau (các màu nóng và các màu lạnh sẽ “đối chọi”
nhau), nhất là màu nền và màu chữ.
2.2. Chữ viết trong trang (slide) trình chiếu :
a) Font chữ :
Một số giáo viên sử dụng Font chữ một cách tùy tiện, ít sử
dụng font thông dụng do đó nhiều khi mắc những lỗi cơ
bản như : Khi soạn bài thì dùng máy tính ở nhà. Khi giảng
dạy lại dùng máy của nhà trường nên khi trình chiếu có
một số font chữ không có, thành thử bài dạy có những
dòng hiện lên những kí hiệu không đọc được. Do đó khi

soạn bài và đem đến máy khác sử dụng chúng ta cần sử
dụng những font chữ cơ bản mà máy nào cũng có như font
Times New Roman và Arial của uincode hoặc VNI-times
của VIN-Windows. Chú ý : Nên dùng WordArt để viết đề bài
hoặc tiêu đề lớn để đẹp hơn.
b) Kích cỡ chữ :
Mục đích của việc chiếu các slide lên màn ảnh là để học
sinh đọc nội dung chính được viết trên đó, cho nên cần
phải đảm bảo để học sinh ngồi hàng ghế đầu không thấy
chữ quá lớn, học sinh ngồi ở hàng ghế cuối cùng cũng đọc
được hết chữ. Theo tính toán, chiều cao (kích thước) chữ
trên màn hình có tỉ lệ không nhỏ hơn 1/150 (so với khoảng
cách đến người xa nhất). Ví dụ : Nếu người xem ngồi cách
màn hình 5 m, chữ trên màn hình phải cao ít nhất 3,3
cm. Tất nhiên, nếu đặt máy chiếu ra xa màn hình thì chữ
sẽ được phóng lớn lên, song, khi đó độ nét của hình và chữ
cũng giảm theo. Trong lớp học nên đặt máy chiếu khoảng
cách với màn hình từ 2m đến 3m vì lớp học có chiều dài
trung bình 8m nếu đặt máy xa hơn thì không có chỗ. Có
nhiều lí do để ta có thể quyết định cỡ chữ, như: dạy ở lớp
học hay ở phòng chuyên dụng, độ phân giải của máy, nội


dung nhất thiết chỉ thể hiện trong một trang nhưng lại quá
nhiều chữ (hoặc ngược lại). Cho nên người thiết kế phải tự
quyết định cỡ chữ cho phù hợp để bài giảng đạt yêu cầu
cả cho người thiết kế lẫn người học. Nếu không phải là đề
mục của bài thì nên dùng cỡ chữ 24 (trường hợp bất khả
kháng, phải viết nhiều chữ trên một trang thì có thể nhỏ
hơn) và lớn nhất là 28, 32. Chữ nhỏ hơn 20, đặt máy gần

sẽ nhỏ, đặt máy xa thì mờ, cả hai trường hợp đều khó đọc.
Chữ lớn, tất nhiên dễ đọc song cũng không nên dùng cỡ
quá lớn vì thị trường của mắt bị phân tán, cản trở nhận
thức của người đọc. Cố gắng chữ trên màn hình bằng hoặc
lớn hơn một chút so với chữ giáo viên thường viết trên
bảng đen.
Có một số giáo viên khi cần nhấn mạnh một từ ngữ quan
trọng thường nâng cữ chữ lên vài bậc như vậy nhìn vào
không được đẹp. Ví dụ : Hãy điền vần “oan” vào chỗ chấm
trong những từ dưới đây. Vần “oan” khi viết được tăng
kích cỡ nhìn không hay. Để khắc phục ta chỉ dùng một
màu khác cho riêng vần “oan”.
c) Số chữ trên một trang trình chiếu :
Vấn đề này cũng cần lưu ý. Nói là dùng cỡ chữ tối thiểu là
20 nhưng không có nghĩa là cho phép viết đầy kín trang
trình chiếu. Thông thường, chữ quá nhiều thì người ta sẽ ít
tập trung đọc hoặc đọc không hết, thậm chí có thể đọc
nhầm hàng. Đặc biệt là học sinh tiểu học tốc độ đọc còn
chậm. Cho nên về nguyên tắc, không nên viết quá nhiều
hàng trên một trang trình chiếu, mỗi hàng không nên quá
nhiều chữ (trừ trường hợp bất khả kháng). Để khắc phục
điều đó, cũng như viết trên bảng đen, và để các trang
trình chiếu phải chứa đủ nội dung cơ bản của bài học,
không nhất thiết phải viết nhiều, viết nguyên câu, đầy đủ
như trong sách giáo khoa, có thể làm như sau:
- Thay vì viết nguyên câu, ta chọn từ khóa hoặc cụm từ


khóa cho chính xác để đưa lên màn hình thay cho câu ấy.
- Nếu không có gì đặc biệt, trên mỗi trang nên có khoảng

từ 10 đến 15 dòng, mỗi dòng không quá 10 chữ để trang
trình chiếu được tập trung và sáng sủa.
Chú ý : Cùng một cỡ chữ nhưng font chữ Arial lớn hơn
Tims New Roman 1 bậc. Do đó tránh viết hai font chữ trên
cùng một hàng điều này cũng thường xảy ra do giáo viên
cắt ghép bài từ tài liệu này sang tài liệu khác lại không
chịu đổi font chữ. Ví dụ :Đây là font chữ Arialvà đây là font
chữ Tims New Roman .
2.3. Cách thức trình bày.
Giáo viên chúng ta hiện nay phần lớn là mới bắt đầu sử
dụng giáo án điện tử nên chưa chú ý đến việc trình bày
trang trình chiếu cho có thẫm mỹ hoặc chính xác. Những
lỗi thường có như sau:
- Hình ảnh bị méo mó không đúng tỉ lệ làm nội dung hình
bị sai. (Do giáo viên muốn chèn hình kín trang trình chiếu
mà không quan tâm đến kích cỡ chiều ngang, chiều dọc
của hình.) Ta thấy các trang chiếu thường có tỉ lệ giữa
chiều ngang và chiều cao là 5/4, phù hợp với một số kích
cỡ ảnh. Nhưng nhiều ảnh tỉ lệ các chiều lại không giống
như vậy. Do đó để ảnh đưa lên phù hợp giáo viên có thể
cắt bớt một chiều nào đó mà không ảnh hưởng đến nội
dung tranh. (Trong PowerPoint ta có thể cắt hình ảnh như
sau : Bấm chọn hình cần cắt, đưa chuột lên thanh menu
bấm phải chuột rồi chọn picture, tiếp tụcchọn Crop và
chỉnh sửa theo ý thích
- Các hình toán học không đúng kích thước so với số đo.
- Trình bày sai qui tắc sử dụng dấu câu làm cho trang chiếu
mất thẫm mỹ. Tạo cho học sinh thói quen xấu về trình bày.
Sai nhiều nhất là dấu câu : Như dấu hai chấm, dấu gạch

ngang, dấu chấm hỏi, dấu chấm than, dấu ba
chấm… không có khoảng cách với chữ đứng trước. Dấu
phẩy, dấu chấm lại có khoảng cách với chữ đứng trước. Ví
dụ : Một bài dạy môn tập làm văn lớp 5 tuần 25. Cách
trình bày của giáo viên và cách trình bày từ sách giáo
khoa.
- Có những thông tin cần giữ liên tục từ trang này sang
trang khác Ví dụ : thứ, ngày, tháng, môn học, bài học, các
hoạt động … trên các trang trình chiếu cần phải giống
nhau. Nhưng khi soạn bài giáo viên lại sử dụng kiểu chữ và
hình thức trình bày khác nhau làm cho mỗi lần lật trang là
màn hình hiện một kiểu. Khi nhìn vào thấy không có tính
thẩm mỹ. Muốn giữ được các thông tin trên giống nhau
giáo viên khi soạn bài chỉ cần thao tác cóp-py từ trang
ban đầu sang các trang khác là được. Nên để nhan đề
hoặc một vấn đề nào đó trên cùng của trang cùng xuất
hiện với màn hình (không cho hiệu ứng hàng chữ đó).
Tránh tình trang khi chuyển trang thì xuất hiện màn hình
trắng một cách vô nghĩa và mất thời gian.
2.4. Sử dụng thông tin, kiến thức bên ngoài.
Việc sử dụng giáo án điện tử giúp giáo viên dễ dàng đưa
thêm những kiến thức từ bên ngoài vào bài dạy để cho bài
dạy sinh động, đa dạng hơn. Nhưng nhiều giáo viên
thường đưa rất nhiều dữ liệu bên ngoài vào bài dạy nhất là
các môn học như : địa lí, lịch sử , khoa học, đạo đức... làm
cho bài dạy trở nên nặng nề hơn. Những lỗi thường gặp là :
- Đưa quá nhiều tranh ảnh, đoạn phim bên ngoài vào để
minh họa làm giáo viên mất nhiều thời gian giải thích. Tiết
dạy sẽ vượt quá thời gian qui định.

- Thay tranh sách giáo khoa bằng tranh sưu tầm trên
mạng. Những tranh này chưa được thẩm định, công nhận.


- Đưa thêm những định nghĩa, qui tắc ở các lớp trên vào
nội dung bài học. Đưa thêm những kiến thức không có
trong yêu cầu của chuẩn kiến thức kĩ năng tiểu học.
Việc đưa thêm kiến thức, thông tin từ bên ngoài vào bài
dạy sẽ làm cho học sinh cảm thấy nặng nề hơn. Có những
kiến thức, thông tin không đúng hoặc không chính xác sẽ
làm sai lệch kiến thức. Ví dụ : Như các bản đồ, lược đồ trên
mạng sẽ khác rất nhiều so với bản đồ lược đồ do bộ giáo
dục đưa ra. Có những thông tin làm học sinh khó hiểu
không đủ khả năng để nắm bắt.
Nói như vậy không có nghĩa là chúng ta không thể đưa
thêm tư liệu từ bên ngoài vào bài dạy. Có những kênh hình
trong sách giáo khoa không rõ, khó hiểu so với học sinh thì
chúng ta có thể thay bằng những kênh hình khác. Ví dụ :
Bài tập đọc “Con chuồn chuồn nước ở lớp 4”. sách giáo
khoa minh họa con chuồn bằng một hình vẽ nên không
làm toát lên được vẽ đẹp con chuồn chuồn. Ở đây giáo
viên có thể thay đổi hình ở sách giáo khoa bằng một hình
ảnh chụp con chuồn chuồn thì học sinh dễ dàng cảm
nhận hơn. Hoặc môn tập làm văn lớp 5 “tả bác thợ rèn”
nếu như giáo viên giảng bằng lời cũng khó cho học sinh
hình dung ra được cảnh một người thợ rèn làm việc ra sao,
giống như những gì đoạn văn đã tả. Nhưng nếu giáo viên
cho học sinh xem một đoạn phim quay cảnh bác thợ rèn
đang làm việc. Cảnh lò than tỏa hơi nóng, lửa bắn tun tóe,
bác thợ rèn cơ bắp cuồn cuộn, săn chắc, mồ hôi chảy ướt

khuôn mặt… đang hùng hục quai búa thì học sinh sẽ dễ
hiểu hơn.
Như vậy khi chuẩn bị một giáo án điện tử vào giảng dạy
giáo viên cần sử dụng những kênh hình, kênh chữ có trong
sách giáo khoa. Không nên thay đổi kênh hình, kênh chữ
đó bằng một kênh hình, kênh chữ khác mà giáo viên sưu
tầm và chưa được thẩm định. Việc đưa những tranh ảnh,
đoạn phim vào bài giảng chỉ nhằm mục đích cho học sinh
dễ hiểu những kiến thức có trong sách giáo khoa hoặc giúp


tiết học thêm sinh động. Những thông tin từ bên ngoài khi
thu thập cần lấy ở những nguồn tin cậy. Như từ các trang
của bộ giáo dục, từ các báo của nhà nước ta. (Thông tin
mạng là con dao hai lưỡi, cẩn thận khi dùng đến).
2.5. Việc sử dụng các hiệu ứng (Effect) trên trang trình
chiếu :
Nhiều giáo viên mới tập soạn giáo án điện tử. Thích thú
trước các hiệu ứng của PowerPoint. Nên giáo viên quá lạm
dụng sự trình diễn, đưa vào nhiều hình ảnh động để làm
học sinh thích thú nhưng cách đó chỉ làm cho học sinh tập
trung vào sự bay nhảy của các hình mà không chú ý đến
kiến thức bài học. Ngoài ra còn tốn thêm thời gian của
giáo viên để chờ đợi các hiệu ứng. Có bài giáo viên còn
cho hiệu ứng xuất hiện của từng con chữ một cách chậm
chạp với một nội dung bài học dài (mất gần một phút nội
dung mới hiện thị hết). Do đó khi dạy bằng giáo án điện tử
giáo viên lưu ý không được lạm dụng nhiều các hiệu ứng.
Đặc biệt với những kênh chữ thông thường như: thứ ngày
tháng, tựa bài, nội dung bài, ghi nhớ…Chỉ cần làm hiệu

ứng những nội dung giáo viên cần học sinh lưu ý để học
sinh chú ý đến. Như yêu cầu bài, đối tượng bài cho biết,
những từ ngữ mới…Đặc sắc của phần mềm PowerPoint là
sự phong phú của các hiệu ứng (các kiểu cho xuất hiện
trang trình chiếu – Animation Schemes, các kiểu xuất hiện
chữ, hình - Custom Animation …). Song sử dụng chúng
cũng tùy trường hợp, nhất là các kiểu xuất hiện chữ. Có
thể như sau:
Nếu là báo cáo trong Hội thảo, Hội nghị, cần hạn chế sử
dụng các effect “quay lộn”, “bay nhảy” vì chúng không
thích hợp với không khí nghiêm túc, khẩn trương của hội
nghị. Đối với bài giảng lại càng phải giữ nghiêm túc như
vậy. Vấn đề này đã được đề cập ở trên. Các effect vui mắt
không đúng lúc sẽ gây thích thú cho các em nhưng không
phải với nội dung bài giảng mà là với phần mềm của máy
tính ! Cho nên chỉ nên sử dụng các effect vừa phải, đảm


bảo ở mức đủ sinh động:
- Nên dùng một số kiểu cho màn hình xuất hiện (Animation
Schemes): Grow and exit, Boumerang and exit, Title arc,
Compress, Big title, Unfold, Rise up, Bounce, Ellipse
motion, Float. Mỗi bài giảng nên dùng một kiểu thống
nhất.
- Các kiểu xuất hiện chữ (Custom Animation) thì nên sử
dụng hạn chế ở một vài effect như : Box, Diamond, Rise
up, Ease In hoặc những chức năng tương tự. Chú ý, cho
thực hiện nhanh để không mất thời gian và nhàm chán
(chọn Fast hoặc Very Fast trong ngăn Speed).
Khai thác kỹ các tính năng của Power Point, lại thấy nổi lên

xu hướng lạm dụng màu sắc (chữ, mảng trang trí, các nền
templates) và các hiệu ứng hoạt hình. Trang trí nhiều khi
không có chủ đích, không liên quan gì tới thông tin đang
cung cấp.
Có slide, khi trình chiếu thấy hoa nở, bướm đập cánh bay
rộn rã (?) quanh tiêu đề với nội dung khá nghiêm túc.
Không khó bắt gặp các slides có gắn nhiều hình clipart,
màu sắc biến ảo, chữ chạy ra vô, quay vòng… Đặt trong
nội dung bài dạy, các yếu tố trang trí này nhiều khi thu hút
chú ý, khiến người học bị nhiễu, hoặc phân tán khả năng
nhận biết thông tin chính.
Power Point còn có rất nhiều ứng dụng sinh động khác cần
được khai thác phục vụ đắc lực cho nội dung, chẳng hạn ở
môn toán, dễ dàng thao tác cắt ghép, chuyển dời các phần
hình minh họa cho nhận biết thiết diện hình học. Một số
giáo viên lại tích hợp quá nhiều nội dung, chuyển động,
hình, sơ đồ khiến slide trở thành toàn bộ bảng ghi của
phần bài trong giờ học. Khi đó, người học trở thành “khán
giả”, có thể chăm chú và thích thú, nhưng khó biết sẽ nắm
kiến thức, rèn luyện kỹ năng, phát triển tư duy vào lúc nào


và bằng cách nào. Có bài giảng hoàn toàn dùng hình ảnh
(ảnh chụp, hình vẽ) minh họa từng chi tiết khái niệm, lạm
dụng trực quan, đánh mất các thao tác tư duy tự tìm hiểu
của người học.
2.6. Thao tác của giáo viên khi sử dụng đèn chiếu.
- Kĩ năng của giáo viên khi sử dụng đèn chiếu. Giáo viên
thao tác chưa rành, bấm chuột nhanh quá làm nội dung
bài học trôi qua khi giáo viên chưa kịp giảng. Vì vậy đối với

giáo viên mới bước đầu dạy bằng giáo án điện tử nên sử
dụng các phím mũi tên trên bàn phím để điều chỉnh sự
xuất hiện nội dung bày dạy.
- Ngoài ra khi đứng lớp giáo viên đi qua lại trước màn hình
nhiều làm cho màn chiếu luôn có hình bóng giáo viên
chiếu lên. Khi cho học sinh lên bục giảng còn để học sinh
đứng trước màn hình, còn để ánh sáng chiếu thẳng vào
mắt ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh. (Ánh sáng đèn
chiếu có cường độ rất lớn nhìn lâu có thể gây mù lòa nhất
là đối với học sinh tiểu học…) Do đó, khi sử dụng đèn
chiếu trên lớp, giáo viên cố gắng sắp xếp sau cho có
đường học đi lên bục giảng mà không phải vướng dây điện
của máy móc, không để học sinh đi ngang qua ánh sáng
đèn chiếu.
2.6. Trò chơi trong giáo án điện tử :
Khi sử dụng giáo án điện tử trên lớp thông thường giáo
viên thường sử dụng các trò chơi để dạy học. Chủ yếu là ở
phần củng cố bài (tất nhiên trò chơi dạy học có thể sử
dụng ở các bước) nhằm ôn lại kiến thức đã học và làm cho
bài học sinh động hơn, giúp các em thư giản. Ví dụ : Trò
chơi ô chữ, tìm ô số bí mật, trắc nghiệm đúng sai, chiếc
nón kì diệu… Nhưng khi sử dụng trò chơi giáo viên thường
mắc phải một số lỗi sau :
- Một số trò chơi còn nặng nề kiến thức, những câu hỏi đưa


ra nhiều em không trả lời được gây ảnh hưởng tâm lý các
em. Lưu ý trò chơi cần nhẹ nhàng, thoải mái tránh quá dài
để học sinh thư giản sau một tiết học căng thẳng.
- Một số giáo viên khi đến phần củng cố dùng một hai câu

hỏi để hỏi nội dung chính của bài học. Sau đó cho học sinh
chơi trò chơi mà nội dung trong trò chơi đó học sinh cũng
trả lời lại nội dung bài học mà các em vừa trả lời. Thành ra
học sinh trả lời hai lần một nội dung. Vậy nên khi tổ chức
chơi trò chơi ở phần củng cố. Giáo viên chỉ sử dụng trò
chơi là đủ. (Lưu ý : Nội dung trò chơi là cho học sinh ôn lại
kiến thức vừa học, tránh đưa nội dung không trọng tâm,
bên ngoài vào).
- Khi dạy học bằng giáo án điện tử giáo viên có lợi thế là
các bước dạy có sẵn khó bỏ sót bước nào. Nhưng đó cũng
là hạn chế của giáo viên khi tiết dạy hết thời gian muốn bỏ
đi một bước rất khó vì phải bấm chuột liên tục cho qua. Do
đó khi dạy giáo viên cần có phần dự bị là trò chơi ở phần
củng cố. Nếu thời gian chưa hết thì giáo viên cho học
sinh chơi (thông thường một trò chơi chiếm gần 5
phút) còn thời gian đã hết giáo viên nên hỏi nhanh một,
hai câu hỏi củng cố lại bài và kết thúc bỏ qua trò chơi.
Nhưng làm sao để bỏ qua trò chơi ? Tại mỗi trang cuối bài
mới, ngay góc cuối chúng ta dùng hình một bông hoa (hay
bất cứ hình hoặc biểu tượng nào) và sử dụng kiên kết
(Hyperlink) để nối các trang đến trang cuối của bài. Khi
dạy hết thời gian ta chỉ cần ta chỉ cần bấm chuột vào
bông hoa thi bài sẽ chuyển tới trang củng cố mà bỏ qua
trang trò chơi.
- Ngoài ra khi tạo trang trò chơi giáo viên cũng cần tạo
thêm nút kết thúc liên kết với trang cuối để vì một lí do
nào đó không thể chơi tiếp được ta có thể nhanh chóng
chuyển đến trang cuối bài (như hình trên). Và trên trang
trò chơi cũng nên có tên trò chới đó.

2.7.Màn hình.
- Trong khi trình chiếu lưu ý đến màn hình : Để như thế nào
là hợp lí sao sao cho vừa đẹp mắt lại có thể hiện thị rõ nội
dung bài học cho học sinh thấy. Trong lớp học thông
thường thì việc dùng bộ giá đỡ của màn hình không hợp lí,
vừa cồng kềnh chiếm diện tích vừa mất thẩm mĩ. Hiện nay
một số giáo viên treo màn hình trực tiếp lên bảng. Nhưng
như vậy màn hình sẽ chiếm gần hết bảng vì diện tích quá
lớn của nó. Do đó chúng ta có thể sử dụng một màn hình
gọn hơn. (Dùng một mảnh vải trắng có kích cỡ vừa lọt lòng
bảng đen. Kích cỡ các chiều tương ứng với kích cỡ màn
hình máy chiếu sao đó giáo viên dùng4 viên nam châm
đính lên bảng đen) Như vậy khi trình chiếu lên bảng thì sẽ
đẹp hơn, và sẽ có phần bảng đen dư ra để giáo viên trình
bày nội dung khác…(xem hình dưới)
V/ HIỆU QUẢ MỚI
Qua việc thực hiện các biện pháp trên để giúp giáo viên
trong trường thực hiện tốt hơn các tiết dạy bằng giáo án
điện tử. Kết quả cho thấy giáo viên rất thích thú tìm hiểu,
nghiên cứu nội dung bài soạn. giáo viên từng bước có tiến
bộ trong việc soạn giáo án điện tử, ít mắc phải những lỗi kĩ
thuật cơ bản, làm cho tiết học, hấp dẫn và hiệu quả hơn.
Đặc biệt học sinh ham học hơn, tích cực, năng động trong
học tập cũng như sinh hoạt vui chơi.
C/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
I. KINH NGHIỆM CỤ THỂ
Sử dụng giáo án điện tử để dạy học là một trong những
hướng thay đổi phương pháp dạy học trong nhà trường
chúng ta hiện nay. Trong đó, việc giảng bằng các trang

trình chiếu PowerPoint đang được các trường bắt đầu thực
hiện. Đương nhiên, không phải và cũng không cần thiết
biến mọi tiết dạy trở thành giờ học bằng máy tính, cho dù


ở trường có đủ khả năng về cơ sở vật chất cũng như các kĩ
năng thích hợp cho công việc. Mỗi giáo viên cần chọn tiết
học sao cho nếu đưa nó lên trang trình chiếu thì sẽ tận
dụng được tối đa ưu việt của máy tính về phương diện
cung cấp thông tin cho người học, về tính hấp dẫn của bài
giảng, chí ít cũng có hiệu quả hơn bài giảng với bảng viết
thông thường. Cần tránh việc chạy theo phong trào để rồi
bài giảng thiếu chất lượng, lạm dụng các hiệu ứng trong
phần mềm nhất là PowerPoint làm người học bị phân tán
sự chú ý. Cũng không nên tầm thường hoá việc dạy bằng
PowerPoint. Nhiều người quan niệm trang trình chiếu
chẳng qua là thay bảng đen, thậm chí không bằng bảng
đen (vì họ không được viết xóa thoải mái như dùng bảng
đen). Cái “lí” của họ cũng có thể đúng, bởi vì thực tế, một
số giáo viên dạy bằng PowerPoint nhưng cuối cùng học
sinh chẳng ghi được gì vào tập, không thu nhận được kiến
thức gì quan trọng ngoài sự “thú vị” một cách chung
chung!
Sau đây là những kinh nghiệm, biện pháp mà tôi thấy có
hiệu quả trong việc tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin
trong dạy học. đặc biệt là sử dụng giáo án điện tử vào
giảng dạy.
1/ Ban giám hiệu cần quan tâm đến việc ứng dụng công
nghệ thông tin trong nhà trường. Đặc biệt là việc sử dụng
giáo án điện tử vào giảng dạy ở mỗi giáo viên

2/ Khi sử dụng giáo án điện tử cần chú ý đến những
nguyên tắc trình chiếu và thao tác của giáo viên đã được
trình bày ở trên.
II/ SỬ DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
Thật sự bài viết này chỉ là vài kinh nghiệm mà nhỏ mà qua
nghiên cứu tài liệu, qua thực tế tổ chức chuyên đề, hội
giảng ở trường rút ra để cho mọi giáo viên trong trường
những người mới nghiên cứu về dạy học bằng giáo án điện


tử cùng nghiên cứu. Những ý kiến trên là một phần nhỏ
những suy nghĩ của tôi. Qua thực tiễn có một phần kết quả
nhưng chưa được hoàn mỹ cho lắm. Nên việc nghiên cứu
tìm ra những kinh nghiệm để mọi trường, mọi giáo viên có
thể sử dụng giáo án điện tử để datyj trên lớp là việc dành
cho tất cả chúng ta, những người làm công tác giáo dục.
Mong tất cả các bạn đọc hãy cùng nghiên cứu bàn luận để
đóng góp thêm.
Trong công tác giáo dục, việc tạo cho giáo viên áp dụng
công nghệ thông tin vào dạy học muốn thành công hay
không thì khi tổ chức, nên thực hiện đến nơi đến chốn.
Không nên đầu voi đuôi chuột để rồi không có kết quả. Khi
thực hiện Ban giám hiệu phải thường xuyên theo dõi kiểm
tra các các phong trào đưa ra, các thành viên, kịp thời điều
chỉnh khi có sự chệch hướng.
Những gì viết trong bài này có thể ứng dụng riêng đối với
từng cá nhân giáo viên đứng lớp. Đối với tổng phụ trách
đội ở các trường khi tổ chức phong trào, công tác đội cũng
có thể ứng dụng để tăng sự hứng thú cho học sinh trong
các phong trào đội, hội thi. Đối với ban giám hiệu các

trường có thể áp dụng nội dung bài viết này để dự giờ, mở
chuyên đề và giúp giáo viên trong trường mình được tốt
hơn. Điều cần thiết nên tổ chức thành buổi chuyên đề, hay
tập huấn cho giáo viên những nội dung trên để giáo viên
định được hướng đi trong việc sử dụng công nghệ thông
tin trong giảng dạy. Tất nhiên nội dung bài viết chưa được
sâu, và còn nhiều mặt chưa được đề cập đến, việc thực
hiện với thời gian ngắn. Nên việc vận dụng cần cố gắng rút
thêm kinh nghiệm từ thực tế ở các trường để công việc đạt
kết quả hơn.
III/ KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.
1/ Kết luận :
Tóm lại trong bài viết này : Đối với những người có kĩ


thuật máy tính cao, có thể dùng nhiều thủ thuật trình
chiếu phức tạp hơn. Ở đây, là vài cách làm cơ bản, chủ
yếu là để phù hợp với trình độ chung của giáo viên (những
người có kiến thức tối thiểu về giáo án điện tử mà chủ yếu
là phần mềm PowerPoint) có thể thiết kế một bài giảng
bằng giáo án điện tử không cầu kì nhưng hấp dẫn và dạy
học bằng máy tính có hiệu quả. Chắc chắn rằng, khi chúng
ta đã thiết kế nhiều giáo án rồi thì mỗi cá nhân sẽ có đòi
hỏi tất yếu là làm sao cho giáo án mỗi ngày một phong
phú hơn, hay hơn. Sẽ có hai hướng để cải tiến giáo án cho
hay hơn. Hướng thứ nhất phải tích cực tìm tòi, tham khảo
tài liệu để có nhiều tư liệu đưa vào giáo án, hướng thứ hai
là nghiên cứu thêm các kĩ thuật trong máy tính để ứng
dụng cho những trường hợp có ý tưởng về phương pháp
dạy học phức tạp hơn. Việc nghiên cứu các phần mềm mô

phỏng các thí nghiêm hoặc các hiện tượng trên máy tính
cũng là vấn đề phải làm và đó cũng là những “tư liệu” tự
tạo làm cho giáo án của chúng ta hấp dẫn hơn. Cần phải
nhắc lại một yêu cầu quan trọng đó là sự hấp dẫn của một
giáo án dạy học phải được bắt nguồn từ nội dung trình
chiếu là chủ yếu, không phải là sự hấp dẫn của những
trang quảng cáo hoặc những trang tiêu đề như trên truyền
hình.
2/ Kiến nghị :
- Ngành giáo dục các cấp cần ưu tiên trang bị cho mỗi
trường một đèn chiếu. tổ chức kiểm tra việc ứng dụng
công nghệ thông tin vào dạy học ở mỗi trường. Đặc biệt
nên mở một chuyên đề về việc sử dụng giáo án điện tử
vào giảng dạy để các trường học tập kinh nghiệm lẫn
nhau. Tổ chức hội thi về ứng dụng công nghệ thông tin vào
dạy học. Không cần phải viết những phần mềm phức tạp,
nên những cái mà giáo viên sử dụng hàng ngày.
Trên đây là một số vấn đề tôi rút ra trong hoạt động tổ
chức ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học ở trường
học trong năm 2009 - 2010. Trong bài có sử dụng nhiều tư


liệu sưu tầm.