DSpace at VNU: Một số ý kiến về phương pháp luận nghiên cứu sự biến đổi cơ cấu xã hội Việt Nam trong quá trình đổi mới

TẠP CHÍ KHOA HỌC No 2 - 1992

MỘT SỐ Ý KIẾN v ầ PHƯƠNG PHÁP LUẬN
NGHIÊN CỨU S ự BIẾN Đ ồ l c ơ CẤU XẢ HỘI
VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH Đ ồ l MỚI
N G U Y Ề N AN L ỊC H

M ột tro o g n h ữ n g biỀu hiỆa q u an trọ n g của sự liế n b ộ và p h át I r iỉ n xă hội là sự b iế n
đ ồ i c a c ỉ u x ă hội - sự b iín đồi vị trỉ của các giai c ỉ p . cá c lần g iổrp d ỉ n c v Iro n g hệ th õ n g
» ỉo x u ỉt x i h ộ i - sự biSn dồ i qu an hộ của cá c giai c ĩ p v à tẫ o g lớ p đ ổ d ã i viVi i ư liệu sản
XBất, d 6 i v ớ i |6 c h ứ c v à p h â n c ô n g la o d ộ n g x ỉ h ộ i... M ỗ i ih ờ ỉ kỳ p h á t tr ỉè n c ử a m ộ i xã
h ộ l d ỉ u x u ĩ t h i$ a m ộ t c ơ c ấ u xẵ h ộ i th íc h h ợ p . Đ i ĩ u d ố d ã d v ự c th è hiệD r ỗ tr o n g s u ố t

q u á trin h l|c h sử . N h iỉu n h à xả hội h ọ c tré o t h í g iớ i đ ã có n h iỉu công trin h nghi£n cử u
v ỉ v ĩ o đS n à y . N g h iỗ a c ứ u vS c ư c ỉ u xã h ộ i &ẽ là CIT siV c h o v iệ c n g h iê n c ứ u c á c v ấ n d ề

k h á c IroDg xã hội và ch o vỉệc hoạch định chủ Irư a n g c h ín h »ách kinb l ể - xă bội của các
N hà nư ớc.
T ro n g x a h v ớ n g đồi m ói cửa T h ẽ g iớ i biện đ ậi, d ị c biệl Iro n g s ự khửng h o ản g cửa
các nưiVc xã hội chủ Bghia, đ ã x u ĩl hiện n h iỉu khuynh hưiVng khác nhau Irong việc di lỉm
con d ư ờ n g và mỏ hỉnh m ới của xã hội hiện
T h ự c t i ỉ a cửa T h ế giớ ỉ và của xả hội ViỆl Nam d ã d ật ra nhiệm vẹ c ấ p b ách phải
n g h iêo cứ u v ỉ cir c í u xẳ hội.
Đ «i hội Vi cửa Đ ản g CSVN
d ă d ĩ ra đ ư ờ n g lối đồi m ới, m ử ra b ư ứ c ngoặl
Iro n g s ự n ghiộp xây d ự n g chủ nghía xả hội iV V iệl N am . C ô ag cu ộ c đồ i miVi m ặc db lậ p
iru n g giải q u y ếl n h ữ n g vẫn đ ỉ kinh t ỉ , xả hội c ỉ p b ách Dhirng nó dã ẳnh hưỏrng sfiu rộ n g
d í o cá c lỉnh vực Iru o g diVi sổog xă hội, d ả tắc dộng d £ n các tẫ n g lứ p d ân c ư và các lậ p
đ o à n xá hội. C h ín h sự ihay dồi Irong c ơ cấu kinh l ỉ và c a c h í qu ản lỷ kioh l í đ â ilẴn đ ến
sự b iế n dồi tro n g Cc ỉ u x â h ộ i vả o h ử n g y í u l ố lá c đ ộ n g d ế n s ự b iế n d ồ i đ ó s ẽ k h ố n g I h è c 6 c h í n h s á c h k in h

l ĩ và chính sách xả hội dũng. v . l . L ỏnin d ã chi ra r ỉn g : 'K í t cấu xà hội củ a xă hội và
c b í n h q u y ĩ n c ủ a n h i ỉ u b iế n đ&i, DÍU k h ố n g lim h iè u c á c b i f o d&i n à y Ih l k h ố n g t h ỉ n ỉ o

l i í n d ư ự c m ội bưiVc Iro n g b ĩ l kỳ iioh vực hoại dộng xả hội nào*
D 4 Ì hội làn ih ứ VI cùa D àng đã coi di&u Irii c u b ản vS c ư cấu giai c ĩ p • xả hội V iệt
N am iả m ột lĩo n g o h ử n g n h iệm vụ q u a n Irụ n g c ủ a c á c o g à n h k b o a h ọ c lự D hiéo v à xá b ộ i.

D ỏ ch in h là căn c ứ khoa hục d ỉ D àn g và N hà nưiVc la đS ra các chú Irư irn g ch fn h sách
kinh l í - xá hội Irong ihìVi kỳ quá dộ.


D o lín h c í p b íc h cAa V4 D đ ỉ , m ột s>. c ư q u an , V i(n nghiên cứ u . nhả khit.i h<;c ờ
ŨUỞC ta đ ả và đan g o g h iỉn cứ u vẵn đ ỉ cư cấ u xả hội Vlệl Nam Irôn nhiCu bliih diộn khác
o h an .
M ỘI s ố v ỉ n đ ỉ c ố lín h c h ấ l phưiTD g p>) I ,' iu ậ n I r o n g q u á I r ìn h n g h iC n c ứ u đ á đ ư ự c

n h iỉtt D gvử i q u a o l&m và c ũ n g x u ấ t h iệ n n h ii'u q u a n đ iè m k h á c n h a u .

K hái niệm d ỉ u tiê n - K hải niệm v ỉ c ơ c ỉ u x i hội dẳ có n h iĩn ý kiến khác nhan N hận
I h ử c v ĩ c ư c ỉ u x ă h ộ i k h á c a h a u t ấ t n h iẽ n q u a o a iệ m vS s ự b i ế o đ ồ i c ù a c h ú n g c iiiig k h á c

nhau .
T ừ o h ử n g n ă m 2 0 c ủ a T h ĩ kỷ này , v à o th á n g S/1927, n h à k h o a hợc x ỏ v iíl Yii. I <11 III

d ẳ n êu đ in h og hia v ĩ c a c ỉ u xẳ hội. N h iỉu n h ả xă bội, Iriế t học, sử học của oh iẽu nijỉ><
n h ư B u n g ari (M ikhailov, O sakov, Đ im itrov, D o b rian u v v.v...), L iên Xô (R u isk iH ii li,
P h ilip p o v , Ivanov, A m brosov, P ablenov v .v ...), Ba L an, Đ ứ c, H u n g a ri, Bi, P h áp ,

đã d ỉ

ihiVi g ia n d à l v à tổ n nhiS u cữ b g s ứ c d ẽ p h ẳ a tíc h k h á i n h iệ m này. c . M a c d ã &ử đ g n g
k h á i n iệ m *lft c h ứ c x ă hội* đ è g iả i th íc h v ĩ c a c í u xã h ộ i.

S ở dĩ xác đ ịn h k hái niệm này khó khẫn chử y í u u do: m ộl m ật, xã hội với lur cách là
m ột hộ tk ố n g Ịm đ inh , tự p h á t trifeo và b ao gồm o h iỉu I0 9 I c ư c ấ u khác a h a u , cá c c ư c ấ u
d 6 c ó ỉ>v .sắp x íp , b ổ t r í k h ác n h au vá có s ự tá c d ộ n g q u a I9 Ì l ỉ n n h au rấ t p h ứ c lạp ; m ặt
Lhác xã hội lại là m ột hộ ihfiag luôn ludn vận đ ộ n g và b iếu d ^ i. T ro n g q u á trìn h vận d ộ o g ,
b iến d ồ i ãy sẽ d iễn ra sự Ihay dồi g iử a cơ c ấ u cũ và c ơ cẵ u m ới, đ ồ n g thỏri làm xuẫl h iện
các ih àn h p h ần m ứỉ cAa hệ th ố n g xã hội.
cquy luậi p h ồ b i ĩ n củ a các phư irog d iệ a ch ío h củ a đ ờ i sữ ag xả bội. T ro a g hộ th ố n g các
q u an hệ xã hội thì qu an hệ kinh lế có vaí trò q u y ết d ịnh. C hi có cản cúr vảo q u a n bệ kinh
t f niiVi I’ó 1 I1C p liả n líc h dưự« c á c q u a n h ệ k h á c và lá i h iệ o c it c ấ u xả h ộ i lư ir o g úrng. C ù n g

vứi các q u a n hệ kinh l í lả m àng Iv ớ i chằng cb tt các m ỗi q u an bê khác - phụ th u ộ c vă tá c
d ộ n g lân nhau, liCn k í t đ an vào nhau th àn h m ột h ệ th ố n g các q u an hệ xă hội đ ặ c t r v a g
ch o mỗi ihiVl kỳ l|ch sử , nố xác d |n h trậ l tự về lin h fin đinb Ivcm g d ổ i cửa cá c inSi q u a o
hộ dó. Hộ Ihifng các q u an hệ xă hội thay dAi q u a các hình Ihái kinh t£ xả hội k h ác nh au ,
lạ o n£n n h ữ n g cor c í u xấ hội khác nhau.
X ét ih e n nghĩa rộog, c a c í u x ỉ hội I& m ội hệ tb ổ o g t v a n g d ố i ồn dinh củ a c ỉ c c ộ a g
d ồ n g ngirtVi khác nhau. T o àn hộ hệ Ihốog c á c cộ og đỉVag và các nhỏm xẵ hội đ ư ự c hin h
th ản h và ph ái Ir iỉn Irên c ơ s ờ c ơ c ítt kinb t í - xá hội, lr£ n c<7 aờ q o á Irìn h lá i sản x u ỉl xã
hội, (|uá trìn h pliủn cỏiig và
chứ c lao đ ộ n g xă hội. N hưng hệ th ố n g ỉ y lại k hống d ồ n g
n h ấl về giá iii, VỄ vỊ Irl, v'é vai Irò iroDg q u ỉ trỉn h lá i .SÌD Xttíl x i hội.
Xả iiội học Nt.. xii ch o rằng: tro n g x i hội có giai c í p , c ư c í u g iai c ĩ p xả hộ i là m ịt
cắl cư l>ản của i . ' > .u xã hội - oA quy dinb kbuynh b ư ứ n g phái Ir iỉn cửa c ơ c ỉ u xẩ hội.
D ó cũng lả xcl ih co nghia hụp của lừ này.
K h ô n g Iiliậii ih ứ c đ ú n g v a i I r ò c ù a c ir c ĩ u g ia i c ẵ p x ă h ộ l t r u n g CiT c ỉ u x ả h ộ i &Ể m á c

sai ITim khi xcm x£l các m ổi q u an hẠ nhóm xả hội vá s£ m ỉl p h ư ơ n g h ư ớ n g khi xél q u á
Irìiih biốn d ò i tủ a cư ciíu xã hội. N hưng m c n h a u d ã d ẫ n đ ế a v iệc h ìn h th à o h c á c tồ c h ứ c xă h ộ i tv o rn g ứ o g n h ỉm b i o vệ cAc

q u y ĩn Kri đó, như các lồ ch ứ c dảng phái chính trị, các lồ chứ c xả hộl lAn giáo. T h ồ n g q u a
cắc lồ ch ứ c dó, các giai c í p , các nbAin xả hội d ấu Iranb nhằm duy Irl, b ảo
q u y ỉa lợi
cu a Dhóiti c ũ n g n h ư c ủ a b ả n ih ả n m ình.

D ù các y íu lố chính irỊ, văn hỏa, tư iưiVng, lồ ch ứ c... nổi ch u n g là th ư ợ n g t i a g k iễo
trứ c c ó vai I rò q u a n trọD g d ế n dÂu, c&ng c ầ n p h ả i k h ẳ n g d in h rằ n g : d i ỉ u k iệ n c a b ả n c h o

&ự lAn lại và phái triỉỉn của CiT c ỉ u xă hội là lính th ố n g nhSt và lín h liêo lụ c củ a quA Irln h
«ản xuẵl và tái sản xuẵl xã hội, cả » hệ th ổ n g phân công lan dộng vầ |6 c b ứ c lao đỘBg x ỉ
hội. Sự phàn còng và |5 ch ứ c lao đỘRg xã hội dóng vai Irò quaii irụ n g Iro n g c ư c ỉ u x i hội.
C hính c . M ác đ ã chi ra rằng: Sự tỒD lại dồng ih ở i của các i h ỉ I0 4 Ì la o dỘDg khầc a b a u
'và luo dộng lòn lại lân nhau*. Và F .A nghcn cũng ilả d ỉ cậ p d£n: tru n g sự p h ẳ a c h ia c i c


g ia i c ỉ p x ỉ h ộ i, c ó q u y lu ệ i p h a o c h ia la o d ộ o g .

S ự m âu th u ẫn vS lự i (ch của cấc giai c ỉ p , các nhóm xả hộl, cũng n h ư sự k h ác nhau v2
đ ia vi, vai trồ , v ỉ sự binh dẳng và kbông bioh d ẳ n g giừa các nhóm xá hội khác nhau d ỉ u
l i ỉ a q u a n c h ậ t c h ỉ v ớ i h ệ th ố n g s i o x u ỉ l x i h ộ i, v ớ i s ự p h d n c ồ n g và tò c h ứ c la o đ ộ n g xả

hộl.
C6 thè nóỉ riog, sự ph&n cồng lao dộng x ỉ hội lầ bộ phận cỉu Ihành của lực lurợng
sỉn xult cững ahir của các quao hệ sản xuĩt. Chíoh do tỉnh chĩt bai mặt mâu ihuân của
m in h , s ự p h ỉ n c ổ n g la o đ ộ n g x i h ộ i q u y d in h vi t r í , c h ứ c n ỉn g , o h iộ m vụ c ủ a c á c g ia i c í p ,

các iSng lởp riỄng biệt trong cir cĩu xả hội. Trên cir sỏr dổ dịa vi và quy&n lực của mAi
Ihảnh vi(n trong cv cỉtt xă hội cũng dvợc xác dịnh.
Cư cSu x i bội là một tiỉu chí tồng hựp. Nó thỉ hiện »ự tiín bộ xă hội, nó là thưức du
lốl nhSt về các khi nỉag hiẠn thực cho sv phát Irièn lo io diện cửa con người vả cAc
nhóm giai c ĩp - x i hội, các cộng d&ng của con DgViVi. Trong một phạm vi nhíi dinh, Irong
mối xá hội, c v cíu giai cíp - xS hội c6 Ihỉ điỉu cbtnh hệ thống các m6i quao hẠ xã bội.
Nếu hản ch ỉt càa hệ thSng các mối quan hệ x i hội thSng nhất, thỉ theo quy luậl khách
quan, các abỗni x i bộl có lựi ích co bẳa phù hợp với nhau s£ xích l«i gìn nhau vă đia vi
cùa các thành vlêa sẽ
đ|ah tvvng diĩl. V i đó cQog là cư iở t«o aẽa sự ỒD d|nh càa cư
c ỉ u xâ h ộ i. N h v n g s ự th ố n g n h ỉ l cử a h ệ Ih ố n g c ỉ c q u a n h ệ x i h ộ i k h ố n g phAi lầ s ự th lỉn g
n h ỉ i luyCl d ổ i. Đ ổ là s ự ih ố n g n h í t b a o h à m m ẳu i h u l o troD g q u i I r ìn h p h i t (r iè n . Q u á
iTỈnh Sy lạ o DÍO s v b i í o đ ồ i c o c ỉ u x i h ộ i v à s v tb a y đ ộ i vi I r í c á c Ih à n h p b ì n I r o a g c a

cỉu xă hội ĩy.
Cỏ Ihỉ xét một &ố phvưag diện cv bẳo của cư cfu xS hội.
1. C ư c ấ u g ia i c í p x ỉ h ộ i g iử v ai t r ò tr u n g tftm c ử a C9 c ỉ u x ỉ h ộ i.

» - Các giai c íp c ơ bản và kb6ng c ơ bản
b - Các tìng l2. C'«v c ă u x i h ộ l • d â n s ổ

» - C (/ cẵ u giới: nam - n ữ

b - Cor cíu luồi: thanh niên, người giầ, về bưu
c - C v c ỉ u liio đỘDg, n g h ỉ n g h iệ p

(1 CiT cíu vỉo hỏa
3. Cơ cíu x ỉ hội - dỉn cư - Xél Ibeo I^hvomg diện khu vực cư Irđ: tbềnh (hi. nổDg
Ihòn, dỒDg bằn g, Iru n g du, miSn ndi.

Xél Ikeo c ỉc cộng ddng x ỉ hộl: dẳn «>c, chàng lộv, gl« dìnb.
4. Cơ cỉu x ỉ hội lồ chức: cơ cíu c ỉc dỉng phái chinh tri, c ỉc lồ chức x i bội, cAc
doàn ihỄ, các
chửc lồn giáo.
Tinh ch ỉl pbong phủ cử« ca cỉu xt hội. MỘI Irong các Bhiệan vụ cơ bỈB cửa nghièa cdru cơ cỉu x i


h ộ i h iệ n n a y là làm s a o ihS y rổ đ ư ự c l(n h d a d ạ n g p h o n g p h ú d ỏ , I 90 CÌT SiV c h o s ự d ự

đ o in cb ín b xác t i í n Irio h p h ât Ir itn của xẳ hội, lim ra d ư ợ c các y ỉu tố lá c đ ộ n g các q u á
trin h xả bộ i. D o d ỏ việc xem xél các y íu tc( khách quan và chủ q u an tro n g q u á Irìn h lác
đỘDg đ ế n s ự b i í n dM c a c í u x i h ộ i lả vSn dỄ c ó lỉm q u a n trọ n g tr o n g p h v o ro g p h á p lu ậ o
nghiC n c ứ u .
X á h ộ i n ó i c h u n g , c a c í u xă bội o ó i riê n g b a o g lở c â n g tồ n lậ l và p h á t iriỈD Ittẳo

th e o các quy luật khách qu an , phụ thuộc vào d iỉu kiện khách q u an , và làm x u ĩt h iệ n các
k h á n ẫ n g k h á c h q u a o I ro n g q u á Irln h p h á t triề n .
NhẬn I b ứ c d ú n g d l n v à v ận d ụ n g sá n g tạ o c á c quy lu ậ l k h á c b q u a a , c á c d i ỉ u ki^B

k h ách q u an , p hát hiộo d v ự c các khả năng khách quỉin và b iín các khả n ỉn g í y ib ầ n h h iện
Ih ự c , d ó là v a i ITÒ c ử a c á c nh&n tfi ch ủ q u a n . C o n o g v ờ ỉ, v ớ i t v c á c h là c h ủ Ib è c ử a Mch

s ử , có vai tr ò q u an trợ n g tro o g nhão tố chủ q u an . T ro o g d iỉu kiện hiện nay, c o n Bgirời
dang đ ư ợ c quan t&m d ịc biệt, n h ỉt là đang dư ợc xem xél iại trong mối quan b ị con
n g ư ờ i - xă h ộ i - n h à n ư ớ c . C o a n g ư ờ i, \'ứ i k iế n ih ứ c k h o a h ụ c hiộn d « i, c ổ k h ả nS n g lu

iém tro n g viộc d ỉìu khièn q u á Irlah xă hội bằng quy luậl và tri th ứ c khoa học. T uy n h iên ,
c o n n g ư ờ i k h ổ n g thỄ tb y tiệ n , d u y ý c h í chủ q u a n , d ẫ li d ế n p h ủ o h ậ o , q u y lu ậ t k h á c h

quan. Mục đích bo«t đ ộag của con người bao giở cũng bấl nguồn từ hiỘD Ihực. N 6 là s v
Ihtfng n h ĩt g iữ a chủ q u a n và khách qu an . V iệc dinh h ư ớ n g c«r c ĩ u xẳ hội s ỉ là đ iỉm x u ít
pbát cửa chử Irvomg cAa cầc Nhà n vứ c và các đảng phái chíoh tr{.
S ự b iể n đ ố i c v c ỉ u xẫ hội là k í t quả cùa sự lác động nhiSu y íu lố kh ách q u a a và chủ
q u a n , củ a s ự th ay đ&i các hỉnh th ứ c S(V b ử u , sự (hay dồi kỷ Ihuật tro n g sản x u ỉ l , Iro n g bệ
th ố n g tồ c h ứ c , q u ả n lý, tr o n g q u á ir ìa h diSu c h in h s ự p h â n p h ố i lợ i ích và o h u c ì u , tr o n g
q u á tr in b g ỉa o iv u k in h l í , v ăn h ó a , k h o a h ọc kỹ (h u ậ t tro n g và n g o à i n ư ớ c , I ro n g q u á

Irin h qu ần ch ú n g tham gia vào đ ử i sAag chính Iri - xã hội - vãn hổa. Vi vậy k h ổng tb ẽ đem
m ộ l k h u ô n m ẫ u c ó s ỉ n • m ội ccr c ấ u xẳ Bội lỹ itcở n g á p d ặ t v à o xă h ộ i h iệ n Ih ự c , c h o rằ n g
cur c ấ u xă h ộ i ch i c ó c ổ n g a h ẳ n , n ố ng d ã n , tr í th ứ c m à q u ỉ n m ế t c á c g ia i c ỉ p , c á c t ỉ n g lớ p

xẫ hội khác đ an g tồ n tạ i v i p hái I r iỉn d o sự tác dộng cửa n ĩn kinh t í n h iỉu Ih&nh p h ỉn ,
d o sự kộỉ n h ậ p của nhlồu tb | If ư ờ a g kinh l í khác nhau.
c \ r c ĩ u xă h ộ i củ a n ư ớ c la cũ n g d a n g d i ỉ n ra du dỉing, p h o n g p h ú , n h iỉu m ẳ u ih u â o

đ a o xen n h au , n h iĩu y íu lố chư« dỊnh hỉnh rố. S ự c h u y ĩn dồi lừ cơ c í u kinh t í và ccr c ỉu
x i hội truySn th ố n g san g cor c ĩ u kinh t ĩ và cơ c ĩu xă hội q u á dộ, sự ihay đfti d ia vi các
g iai t i n g xã hội, sự di d ộ n g d ẳn c ư giữa các vùng lánh thft, sự gián do ạn g iử a các t h í hệ...
d a n g d ư a d ố n sự b iín dồi p h ứ c lạp tro n g cir cẩu xã hội Viội Nam từ aAng th ố n đ í n th à a h
Ihỉ.
H iện tư ự n g phân lăng xả hội tro n g n h iỉu vùng nỏng ihAn n ư ớ c la đ ả ch ử n g m inh rỏ.
N h iĩu nống Ihỏ n tách khỏi Dổng nghiệp, chuyền sang cbuyén iảm n g h ĩ ihử cAog, m ộl sti
Iro n g dó d ã IrcV ih àn h liỄu chủ. SA nAng dân chuyền sang kinh d o an h , buòn b án , lìm dich
vụ ngày càng n h iĩu , nhấl lầ vbng vcn (hị Irấn , dò lh | và các vùng phái Irièn m ynb kinh l ỉ
hàn g hỏa. C ác nhiSnt xả hội ihuộc vùng này th ư ở n g khòng ^n ilịnh và khỏng vử ng chắc.
N h ư n g ogày càng xuấl hiện rỏ néi bố ngân cách giữ a ngư ởi giàu v& n g ư ờ i nghèo. T b eo
d i ĩ u i r a c ủ a T ồ n g c ụ c ih ố n g kẽ năm

1T n ỏ n g th ò n n ư ở c tu, c á c hộ k h á g lả c ó I k '


■ hập tru o g bình là 56.413 đSng / n g ư ờ i / m ột Iháng. C ác hộ nghèo lả 7.72*) d ồ n g / n g ư ờ i /
m ột th án g . T»i x ỉ N inh H iệp (G la lâm H i N ội) k h o ản g cách ihu nhập g iử a n h ử n g h ộ giàu
c ó vk n h ữ n g h ộ n g h è o c h ê n b l^cb 2(X) lần (Ih u n h ậ p c ủ a m ộ i la o dỘDg n h ầ n g h è o ià

d& ng/tháng, còn th u nhập cỏa m ột lao d ộ n g tro n g giìi din h khá giả là 2,5 Iriộu
đ ồ a g /th á n g ). N hững bộ có ibu n h ập cao Ih ư ở n g lậ p Irung ò nhỏm ngảnh nghề thủ còng
h o ặc b u ổ n b á n , tiẼu ch ù , ihSu khoán, chù xưiVng... N hử ng hộ c6 th u n h ập i h ỉ p ih u ộ c
n h ó m la o đ ộ n g th u S n a ỏ n g .

T ro o g diSu lciỘD th i trirở n g tự d o phát I r iĩn , s ự phân hốa giàu nghèo IriV n ẽn gay gắl
v& o h ử n g lệ n ạn xả hội x u íl hiẠn ngày càng n h iĩtt đ á ảo h bưỏrng Idn d í n c a cẵ u xã hội.
T ro a g c i c vừng đ 6 th i, các khu cAag n g h iệp cũ n g p h ấn hổa và xuấl hiện n h iều nhóm
x ỉ h ộ i m ới. NỘI b ộ cỏ a g nhân, trí th ứ c, viên chdrc khổng còn ih u ăo n h ấ t n h ư q u a n niệm
Ir v ớ c đ ẳy . T ro n g cô n g nb&n mỏ, m ội
có vSn đ ỉ bừn nhan i«i m ở các hầm lò lư n h ân ,
d ĩ u th ặu câc cỡ ng trìn h vS th an , cát, d á và triV th à n h các *Ang chủ* nhỏ n h ư iV vùng Khe
cá Q uảng N inh. Sỗ đ ỏ n g kbỏng có vốn, khốog có việc làm đă di làm ih u ẽ ch o các ôog cbủ
này. NhiỄu cỡog ah ãn viỀn ch ứ c tiu n g n h iỉu n h à m áy, x{ Dghiệp, c ơ qu an đ ả th âm o h ập
v ào th i tr v ờ n g lự d o đ ề kinh d o an h , buốo bán m ột số m ặt hàog nhằm tỈD g th u n h ậ p ngoài
Iưivng. T ro n g s5 38.443 công ty tư ohãn ò H à N ội c6 16.299 là d o gia d in h c á a bộ, viôn
c h ứ c kinh d o an h . N h iĩtt Ihày giáo đ ă m à rộ n g h o ạt độog ogoài chuyên m òn (hom 5 0 % ) d ề
duy irl s ự ồn d in b đ ờ i số a g hàog ogày. Đỏrl số n g gia d ỉa h khỏ khãn dang là nguyêa nhân
h à o g đ ỉ a c ả n t r ở s ự h o ạ t đ ộ n g n g ỉiiê n c ứ u k h o a h ọ c vầ g iả n g d ạ y cử a d ộ i n g ũ g ỉá o c h ứ c ò

n ư ớ c ta.
C a c í u xá hội n v ớ c ta d á trả i q u a n h iĩu giai đ o ạo tro n g q u á trìn h Uch sử , d an g b |
lắ c d ộ n g to lớ n b ử i nhiSu y fu tổ khách quan và ch iĩ q u ao và đan g b iển đồi p h ứ c tị»p.

S ự biSn đ ồ i d ó d ã diỄn ra diTiVi nhiSu hình ih ái khác nhau, lừ &ự di đ ộ n g xà hội (ib c u
c h iìu ngang và c h iìu d ọ c), sự tbay dồi cơ c ấ u nghề og h iệp , c a c ấ u d án cư và x u ấl hiện
nhiSu nhóm xă hội miVi - C ơ c ĩu xã hội dá biio hàm ohiẽu giai cSp và l ỉ n g uvp k h ác nhau,
kk 6ng cbl c6 c6 ag nh&n, n6i>g d&D, tT< tbứ c IB& còn c6 c i c th in h ph ần tw
tur nk&n. t u
&ản th u ộ c i ư b ản N hà n ư ớ c , liồu chù, cá ih ĩ... K hồng nhữ ng i h ĩ , nội b ộ các giai c ĩ p và
lầ n g lổrp cũ ng Ihay đồi. N hững b iín dồi nói t r ỉ n còn d an g d |n b hioh và di,ỉn b iín d a c h ư a ồn d ịa h , CÒB phv th u ộ c vàu sự lá c động củ a nhiSu y ĩu t(f.
T ro n g c á c y í u lố tá c đ ộ n g d ế n s ự b i í n d ồ i c ơ c í u XẴ b ộ i, c ầ n xem x é l m ộ t c á c h d&ng

b ộ . Di dổ i vcVi việc miV rộng ih àn h phần kinh l í h àn g h ó a Ihl cần làm rỏ các v í o d ỉ cố
lfnh c h ỉl p h á p lu ật v ĩ sở hử u, v ĩ t h u ỉ phù h ự p v«>i các ih&nb p h in iroDg c » c í u xả hội,
các v ĩn d c vS q u an hộ giữ a dăn chù kinh l í và d àn chủ xã hội, dăn chủ ch in h Iri, quaB hệ
g iử a bình d ẳn g và bẵl bioh dẳDg, giử a lao đ ộ n g và hóc lộl Iroog d ờ i sổng xả hội.

CHÚ THÍCH

(1) V. I. Lỗnin, Toàn tập, Nxb TB, Mockva, T. 20, tr. 221.