DSpace at VNU: Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

LÃ THỊ KIM ANH

PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙ NG TIỀN MẶT
TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN
VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

LÃ THỊ KIM ANH

PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙ NG TIỀN MẶT
TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN
VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng
Mã số: 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRỊNH THỊ HOA MAI

XÁC NHẬN CỦA

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội – 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chƣa từng đƣợc bảo vệ một học
vị khoa học hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các thông tin trích dẫn
trong luận văn này đều đã đƣợc trân trọng chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Lã Thị Kim Anh


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, tôi đã nhận đƣợc rất
nhiều sự giúp đỡ nhiệt tình và đóng góp quý báu của nhiều tập thể và cá nhân.
Trƣớc hết, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Trịnh Thị Hoa Mai,
ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, thực hiện
nghiên cứu đề tài và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo khoa sau đại học Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã giúp đỡ tôi hoàn thành quá
trình học tập và thực hiện luận văn của mình.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo, các anh chị đang công tác tại
Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, chinh nhánh Thái Nguyên đã
giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi và cung cấp thông tin cần thiết cho tôi trong quá
trình nghiên cứu thực hiện luận văn.

Xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên và giúp đỡ tôi hoàn
thành chƣơng trình học tập và thực hiện Luận văn này.
Tác giả luận văn

Lã Thị Kim Anh


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Hoà chung vào nhịp độ tăng trƣởng và phát triển của đất nƣớc, hệ thống
Ngân hàng Việt Nam đã từng bƣớc đổi mới và phát triển nhanh chóng. Đất nƣớc
chúng ta đã từng bƣớc tạo lập đƣợc hệ thống ngân hàng lớn mạnh cả về năng lực
hoạch định chính sách, năng lực quản lý, năng lực điều hành kinh doanh, mạnh cả
về trình độ công nghệ, kỹ thuật hiện đại để tạo điều kiện cho hoạt động của Ngân
hàng bắt kịp với tốc độ phát triển của cơ chế thị trƣờng. Khắ c phu ̣c nhƣ̃ng nhƣơ ̣c
điể m của thanh toán bằ ng tiề n mă ̣t , thanh toán không dùng tiề n mă ̣t là phƣơng tiê ̣n
thanh toán ƣu viê ̣t hơn đáp ƣ́ng mô ̣t cách tố t hơn cho nhu cầ u của sƣ̣ phát triể n kinh
tế mà còn góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc.
Trong cơ chế thị trƣờng có sự điều tiết của Nhà nƣớc thì tổ chức thanh toán
không dùng tiền mặt là biê ̣n pháp vƣ̀a có tính thời sƣ̣ vƣ̀a có tính chiế n lƣơ ̣c quyế t
đinh
̣ trong xu thế ca ̣nh tranh và hô ̣i nhâ ̣p của các ngân hà ng thƣơng ma ̣i Viê ̣t Nam .
Hình thức thanh toán thích hợp thuận tiện, đa dạng, an toàn chính xác góp phần tạo
điề u kiê ̣n cho các đơn vi ̣sản xuấ t thu đƣơ ̣c lơ ̣i nhuâ ̣n cao , giảm chi phí . Ngân hàng
kinh doanh có hiê ̣u quả , góp phầ n tăng tić h luỹ cho xã hội , đem lại hiệu quả cao
không chỉ phục vụ tốt cho việc tăng tốc độ chu chuyển vốn trong nền kinh tế quốc
dân, đẩy mạnh tốc độ phát triển lƣu thông hàng hoá mà còn trực tiếp làm thay đổi
khối lƣợng tiền mặt lƣu thông. Đây là yếu tố cần thiết căn bản để ổn định tiền tệ,
chống và kiềm chế lạm phát. Vì vậy hệ thống Ngân hàng luôn tìm những biện pháp
hữu hiệu nhất để mở rộng và phát triển các hình thức thanh toán không dùng tiền

mặt trong nền kinh tế. Trong hệ thống các ngân hàng thƣơng mại, Ngân hàng
TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Thái Nguyên là một ngân hàng có
định hƣớng hƣớng đến phát triển dịch vụ thanh toán và bƣớc đầu đã có những bƣớc
đi khá quan trong thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên bên cạnh
những kết quả tốt đẹp đó, công tác thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng
TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Thái Nguyên cũng gặp phải những
khó khăn từ vấn đề lựa chọn công nghệ đến cách tiếp cận đến khách hàng.


Tôi cho ̣n đề tài này với mong muố n có thể góp phầ n thúc đẩy sự phát triển
dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển
Việt Nam nói chung và BIDV Thái Nguyên nói riêng. Chính vì vậy trên cơ sở những
lý luận chung đã đƣợc học và thực tiễn tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt
Nam, chi nhánh Thái Nguyên, tôi chọn đề tài: “Phát triển dịch vụ thanh toán không
dùng tiền mặt tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần đầu tƣ và phát triển Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên” làm luận văn.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ và câu hỏi nghiên cứu
2.1. Mục tiêu
Nghiên cứu thực trạng và đề xuất các giải pháp thúc đẩy sự phát triển dịch vụ
thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt
Nam, chi nhánh Thái Nguyên.
2.2. Nhiệm vụ
Thứ nhất, hệ thống hóa lý luận về phát triển thanh toán và thanh toán không
dùng tiền mặt
Thứ hai, nghiên cứu bao gồm thực trạng phát triển dịch vụ TTKDTM tại
Thái Nguyên và đánh giá các nhân t ố ảnh hƣởng đến dịch vụ TTKDTM tại BIDV
Thái Nguyên
Thứ ba, đề xuất giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển dịch vụ thanh toán
không dùng tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam chi
nhánh Thái Nguyên.
2.3. Câu hỏi nghiên cứu

1. Các hình thức TTKDTM chủ yếu đƣợc sử dụng tại BIDV Thái Nguyên là gì?
2. Thực trạng phát triển TTKDTM của BIDV Thái Nguyên nhƣ thế nào?
3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến sự phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền
mặt tại BIDV Thái Nguyên là gì?
4. Giải pháp phát triển TTKDTM của BIDV Thái Nguyên nhƣ thế nào?


3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là phát triển thanh toán KDTM tại BIDV
Thái Nguyên từ năm 2012 đến năm 2014; Kinh nghiệm phát triển không dùng tiền
mặt của Trung Quốc, Thụy Điển, Việt Nam.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi về nội dung: Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về
phát triển dịch vụ TTKDTM. Đánh giá thực trạng phát triển TTKDTM tại BIDV
Thái Nguyên qua các tiêu chí, các nhân tố tác động đến phát triển TTKDTM và đề
xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển dịch vụ TTKDTM tại BIDV Thái
Nguyên
Phạm vi về không gian: Đề tài thực hiện tại ngân hàng BIDV Thái Nguyên
Phạm vi về thời gian: Số liệu nghiên cứu đƣợc thu thập trong các năm 2012,
2013 và 2014
4. Kế t cấ u của đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài gồm 4 phần sau:
CHƢƠNG 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và một số vấn đề lý luận và thực
tiễn về phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng thƣơng mại
CHƢƠNG 2: Phƣơng pháp nghiên cứu và thiết kế luận văn
CHƢƠNG 3: Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại BIDV
Thái Nguyên
CHƢƠNG 4: Định hƣớng và một số giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển dịch
vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại BIDV Thái Nguyên

NỘI DUNG CHI TIẾT
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ VẤN
ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN
KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
Trong điều kiện nền kinh tế nƣớc ta hiện nay, khi nền kinh tế hàng hóa ngày
một phát triển cả chiều rộng và chiều sâu làm cho nhu cầu thanh toán không dùng
tiền mặt ngày một đƣợc ƣa chuộng và tăng đáng kể trong các năm gần đây. Câu hỏi
“Làm thế nào để phát triển đƣợc dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của các
ngân hàng?” đã và đang trở thành đối tƣợng nghiên cứu phổ biến trong các đề tài
khoa học nhƣ: luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ, đề tài nghiên cứu khoa học ở cấp bộ,
sở ban ngành... Có thể khái quát tình hình nghiên cứu liên quan đến nội dung này
trong thời gian gần đây nhƣ sau:
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Nhóm các công trình nghiên cứu về vấn đề phát triển thanh toán không
dùng tiền mặt của Ngân hàng thƣơng mại ở Việt Nam
- Luận văn thạc sĩ kinh tế, “Một số giải pháp nhằm tiếp tục phát triển thanh
toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam hiện nay”, của Trần Thị Ánh (2014), Học
viện tài chính. Luận văn đã đánh giá đƣợc những thành tựu đạt đƣợc, hạn chế và
nguyên nhân trong TTKDTM tại Việt Nam, qua đó đề xuất một số giải pháp thúc
đẩy TTKDTM tại Việt Nam. Tuy nhiên, các phân tích, đánh giá và các giải pháp
còn chung chung, mang nặng tính lý thuyết do đó khó có thể áp dụng đƣợc cho các
ngân hàng riêng biệt.
- Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng, “Giải pháp mở rộng phương thức
thanh toán không dùng tiền mặt đối với khách hàng cá nhân tại Việt Nam”, của Lê
Thị Hồng Phƣợng (2012), trƣờng Đại học kinh tế. Luận văn đã nghiên cứu dựa vào
bảng hỏi điều tra để phân tích thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt đối với
khách hàng cá nhân. Từ đó đánh giá những thành quả đạt đƣợc, những hạn chế và
đƣa ra đƣơc các giải pháp khắc phục nhằm mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt

đối với khách hàng cá nhân. Tuy nhiên, luận văn chƣa đề cập rõ ràng, cụ thể những


hạn chế trong TTKDTM của đối tƣợng là khách hàng cá nhân. Trong phạm vi
nghiên cứu của luận văn chỉ tập chung vào một đối tƣợng là khách hàng cá nhân, do
vậy giải pháp mở rộng TTKDTM đối với khách hàng là doanh nghiệp, các tô chức
định chế tài chính còn chƣa đƣợc giải quyết.
- Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, “Giải pháp nâng cao hiệu quả sử
dụng thẻ ngân hàng trong điều kiện khuyến khích thanh toán không dùng tiền mặt
tại Việt Nam hiện nay”, của Lạc Thụy Nhã Tâm (2013). Luận văn chỉ ra dƣợc
những ƣu điểm và hạn chế trong việc sử dụng thẻ, từ đó đƣa ra các giải pháp nâng
cao hiệu quả sử dụng thẻ ATM trong điều kiện khuyến khích thanh toán không
dùng tiền mặt. Tuy nhiên, trong nghiên cứu này đã đƣa ra các giải pháp rất chung
chung chƣa thể hiện đƣợc những giải pháp nào sẽ đƣợc áp dụng cho từng ngân hàng
riêng biệt.
Ngoài ra, trên các tạp chí chuyên ngành có rất nhiều bài viết, công trình đề
cập đến thanh toán không dùng tiền mặt, Có thể kể ra đây một số bài viết quan trọng
nhƣ: “Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam”, của Ths. Mai Thị Quỳnh
Nhƣ (2014). Bài viết chỉ ra những hạn chế và một số giải pháp phát triển thanh toán
không dùng tiền mặt tại Việt Nam. Tuy nhiên, những hạn chế và giải pháp phát
triển chỉ mang tính chất chung chung, chƣa thực sự hữu hiệu đối với một ngân hàng
cụ thể. Bài viết “Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt trong dân cư”, của Ths.
Trịnh Thanh Huyền (2015), Trƣờng Đào tạo & PTNNL VietinBank. “Đẩy mạnh
thanh toán không dùng tiền mặt” của tác giả Minh trí (2014), bài viết chỉ ra những
tiện ích trong việc sử dụng thanh toán không dùng tiền mặt, những hạn chế và một
số biện pháp phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt. “Phát triển thanh
toán không dùng tiền mặt” tác giả Nguyễn Thị Phƣớc khoa Kinh tế - QTKD
(10/2014), bài viết nói về thực trạng của việc sử dụng thanh toán không dùng tiền
mặt cả các ngân hàng và chỉ ra một số hạn chế cần khắc phục kịp thời. “Thanh toán
không dùng tiền mặt: Xu hướng trên thế giới và thực tiễn tại việt Nam” của Ths. Đỗ

Thị Lan Phƣơng - Học viên ngân hàng (07/2014), bài viết khái quát phƣơng thức
thanh toán không dùng tiền mặt ở trên thế giới hiện nay. Từ đó, đƣa ra giải pháp


đẩy mạnh phƣơng thức thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam thông qua dòng
sản phẩm thanh toán không dùng tiền mặt, đáp ứng đƣợc nhu cầu của ngƣời tiêu
dùng. “Thanh toán không dùng tiền mặt thực trạng, nguyên nhân và giải pháp của
tác giả Văn Tạo (10/2009), bài viết đã phân tích thực trạng thanh toán bằng tiền mặt
ở nƣớc ta, chỉ ra những nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp mở rộng
TTKDTM.
Các bài báo trên các tác giả cho th ấy khái quát sơ b ộ về tình hình thanh toán
không dùng tiền mặt và một số giải pháp phát triển TTKDTM trong thời gian tới.
Tuy nhiên, trong khuôn khổ bài viết thì chƣa thể phân tích sâu về thực trạng cũng
nhƣ đƣa ra các giải pháp thiết thực cho vấn đề nghiên cứu.
1.1.2. Nhóm các công trình nghiên cứu về vấn đề phát triển thanh toán không
dùng tiền mặt ở từng ngân hàng
- Luận văn thạc sĩ kinh tế, “Giải pháp mở rộng thanh toán không dùng tiền
mặt tại Ngân hàng TMCP Á Châu - CN Tây Ninh”, của Nguyễn Thị Mỹ Xuyến
(2012), trƣờng Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh. Luận văn đã đi sâu vào tìm hiểu
các giải pháp nhằm mở rộng TTKDTM đã và đang đƣợc thực hiện trƣớc đó, phân
tích các nguyên nhân, thuận lợi và khó khăn làm cho TTKDTM chƣa đƣợc phát
triển rộng rãi từ đó đƣa ra đƣợc các giải pháp phù hợp để mở rộng TTKDTM. Tuy
nhiên, luận văn chƣa làm rõ đƣợc những điểm mạnh, điểm yếu cũng nhƣ cơ hội và
thách thức của chi nhánh nghiên cứu.
- Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, “Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng
đến hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại các ngân hàng trên địa bàn
thành phố Đà Nẵng”, của Lê thị Biếc Linh (2010), trƣờng Đại học Đà Nẵng. Luận
văn đi sâu vào thiết kế nghiên cứu và phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt
động thanh toán không dùng tiền mặt tại các ngân hàng trên địa bản thành phố Đà
Nẵng, từ đó đƣa ra những giải pháp nhằm phát triển hoạt động thanh toán không

dùng tiền mặt trên địa bàn thành phố. Tác giả đã sử dụng phƣơng pháp thống kê và
phân tích hồi quy thông qua việc sử dụng phần mềm SPSS và trình ứng dụng Excell


để xử lý số liệu, tuy nhiên những kết luận đi đến đánh giá thì còn chung chung, luận
văn chƣa làm nổi bật đƣợc điểm mạnh, điểm yếu cũng nhƣ cơ hội và thách thức qua


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Trần Thị Ánh, 2014. Một số giải pháp nhằm tiếp tục phát triển thanh toán
không dùng tiền mặt ở Việt Nam hiện nay. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trƣờng
Học viện tài chính.
2. Trần Hữu Bình, 2014. Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại
Agribank chi nhánh Cao Lãnh - tỉnh Đồng Tháp. Luận văn thạc sĩ kinh
doanh và quản lý, của trƣờng Đại học kinh tế quốc dân.
3. David Mox, 1997. Nghiệp vụ Ngân hàng hiện đại. Hà Nội: Nhà xuất bản
Chính trị Quốc gia.
4. Nguyễn Đăng Dờn, 2008. Nghiệp vụ ngân hàng thương mại. Nhà xuất bản
Thống kê.
5. Ðề án đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt theo Quyết định 2543/QÐTTg ngày 27 tháng 12 năm 2011 của Thủ tƣớng Chính phủ.
6. Phạm Duy Hòa, 2014. Nghiên cứu chất lượng dịch vụ thẻ ATM BIDV của
khách hàng tại thành phố Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk. Luận văn thạc sĩ quản
trị kinh doanh, của Đại học Đà Nẵng.
7. Trƣơng Thị Hồng và Lê Văn Tề, 1999. Thẻ thanh toán quốc tế và việc ứng
dụng thẻ tại Việt Nam. Nhà xuất bản trẻ.
8. Trịnh Thanh Huyền, 2015. Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt trong
dân cư. Bài viết, Trƣờng Đào tạo & PTNNL VietinBank.
9. Học viện Ngân hàng, 2003. Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại. Hà Nội: Nhà
xuất bản thống kê.

10. Jean-piere Cling và cộng sự, 2009. Ngân hàng thế giới đi tìm mô hình phát
triển và trường hợp Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Tri thức.
11. Lê Thị Biếc Linh, 2010. Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động
thanh toán không dùng tiền mặt tại các ngân hàng trên địa bàn thành phố
Đà Nẵng. Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, trƣờng Đại học Đà Nẵng.
12. Ngân hàng Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, 2006. Chính sách khách hàng của


Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam ban hành kèm theo quyết định số
9488/QĐ-TD3 ngày 01/12/2006 của Tổng Giám đốc Ngân hàng Đầu tư và
Phát triển Việt Nam.
13. Ngân hàng Đầu tƣ và Phát triển Thái Nguyên. Báo cáo tổng kết các năm
2012, 2013, 2014.
14. Ngân hàng Đầu tƣ và Phát triển Thái Nguyên. Báo cáo về hoạt động dịch vụ
các năm 2012, 2013, 2014.
15. Lê Thị Hồng Phƣợng, 2012. Giải pháp mở rộng phương thức thanh toán
không dùng tiền mặt đối với khách hàng cá nhân tại Việt Nam. Luận văn
thạc sĩ tài chính ngân hàng, trƣờng Đại học kinh tế.
16. Quy chế cung ứng và sử dụng séc ban hành theo Quyết định số 30/2006/QĐNHNN của thống đốc Ngân hàng nhà nƣớc ngày 11 tháng 7 năm 2006.
17. Nguyễn Thị Mỹ Xuyến, 2012. Giải pháp mở rộng thanh toán không dùng
tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Á Châu - CN Tây Ninh. Luận văn thạc sĩ kinh
tế, trƣờng Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh.